جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از صدر اسلام در كنار ساير انواع فقه رساله‌اى، فتوائى، آيات الاحكام، نوع ديگرى از فقه ايجاد شده كه به آن فقه خلافى يا مقارنه‌اى گويند. كتاب موجود نوشته مختصرى است كه به اين سبك تأليف شده است و مسئله مسح يا شيئين پاها در وضوء كه مورد اختلاف فقهاى اماميه و ساير مذاهب اسلامى است در آن مورد بررسى واقع شده است. همچنين مسئله مسح بر كفش و جوراب و مسح بر عمامه، محدوده مسح سر همراه با 6 مسئله فرعى فقه خلافى در آن آمده است. در اين كتاب ابتدا نظر اهل تسنن به صورت مفصل و با ذكر نام فقهاى آنان مطرح شده اما در مورد فقهاى اماميّة نام آنان ذكر نشده بلكه با استناد به روايات ائمة معصومين ع بحث شده است. مؤلف اين كتاب كه از فقهاى بنام در زمان خود بوده و در مباحث فقه خلافى متخصص بوده است و مراجع عظيم الشأنى همچون آیت‌الله خوئى عنايت خاصى به ايشان داشته، انصافا در طرح مباحث و بررسى ادله و روايات و استدلال و نقض و ابرام نهايت تلاش خود را نموده و اثر ارزشمند و جاودانه را از خود به يادگار گذاشته است. وى در اين كتاب به كتب تفاسير معتبرى از اهل تسنن و اهل تشيع همچون تفسير كبير فخر رازى، تفسير كشاف زمخشرى،مجمع البيان طبرسى استدلال نموده و از عبارتهاى مفسرين اهل تسنن براى اثبات نظريه اماميّة استفاده نموده است. وى در بيان علل اشتباه ساير مذاهب در اين مسئله، حمل قرآن را به رواياتى كه بنظر آنها صحيح بوده دانسته است و در واقع حمل آيات قرآن كريم به اخبار صريح بر غسل پاها را علت انحراف آنان دانسته است وى از كتب روايى اهل تسنن بيشتر از صحيح بخارى،مسند احمد بن حنبل، سنن ابن ماجه،صحيح مسلم صحيح مسلم، سنن ابن داود رواياتى را نقل نموده است. و از كتب روايى شيعه، بيشتر به تهذيب شيخ طوسى، من لا يخدره الفقيه شيخ صدوق(م 381 ق)، وسائل الشيعه شيخ حر عاملى(م 1104 ق) استناد نموده است.

کتاب «الحقيقة الضائعة؛ رحلتي نحو مذهب آل البيت عليهم‌ السلام» اثر نویسنده و مستبصر سودانی؛ شیخ معتصم سید احمد، کتابی در علم کلام و به طور مشخص، کند و کاوی‌ است‌ حول محور امامت اهل بیت علیهم السلام است. کتاب با مقدمه ناشر آغاز و مطالب در نه فصل تنظیم شده است. در فصل «انکشف الزیف» (فصل دوم کتاب) احادیثی که اهل‌ جماعت‌ بدان‌ استناد می‌جویند، چون «علیکم بسنتی و سنة الخلفاء...» و «انی تارک فیکم... کتاب‌ الله‌ و سنتی» و در آغاز زندگی، سخت بدانها پای بند بود و تفکر مسلکی خود را بر آنها استوار می‌ دانست‌، از‌ خلال‌ بحث و کنجکاوی می‌ بیند. مؤلف‌ از خلال کاوش و پژوهش خود، از اهمیت والای حدیث «کتاب اللّه و عترتی» نقاب بر افکنده‌، ترس‌ بر او تمکین می‌ کند و آرزو می‌ کند این حدیث در تحلیل نهایی صحیح نباشد‌. نویسنده، همچنان به‌ وارسی‌ و تفحص ادامه‌ می‌ دهد‌ و در‌ منابع اهل سنت درباره حدیث «کتاب‌ الله‌ و عترتی» پی جویی می‌ کند. فهرستی که وی در کتاب عرضه داشته نشان می‌ دهد‌. سپس مؤلف به شبهه ابن جوزی در سند حدیث و شبهه ابن تیمیه، التفات می‌کند و پاسخ‌ می‌ گوید‌ و بدین وسیله بعد از ثبوت تواتر‌ حدیث‌، راهی‌ جز‌ پرداختن‌ به دلالت آن‌ و پایبندی‌ بدان، پیش روی پژوهنده نمی‌ ماند. در فصل «من هم اهل البیت؟» (فصل چهارم) با استناد به آیه تطهیر و حدیث‌ کساء‌، بعد‌ از ثبوت تواتر و اسناد آن، ثابت می‌ کند‌ که‌ اهل‌ بیت (علیهم السلام)‌ کسانی‌ جز «علی، فاطمه، حسن و حسین (علیهم السلام)» نمی‌ توانند باشند. وی با ماجرای مباهله و اهل بیت، پژوهش خود را استواری و توان می‌ بخشد. فصل پنجم، به مرحله دشوار و شوق‌ انگیز فراگرد پژوهش‌ اختصاص می‌ یابد و«البحث الفاصل» نام می‌ گیرد. در این فصل، از تصمیم خود برای تحقیق دلایل ولایت علی علیه السلام از قرآن که نص است. فصل ششم، ناسره بودن‌ شوری‌ در خلافت اسلامی را بر می‌ نماید‌ و بر‌ جریان حوادث در لحظه احتضار پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و تدبیری که در سقیفه سگالیده شد، پرتوی می‌ افکند. نویسنده در فصل هفتم، به نقش تاریخ در رستاخیز جامعه اهتمام می‌ ورزد و بینش و بصیرتی که تاریخ به آدمیان عطا می‌ کند. در فصل هشتم سرگذشت هر یک از ائمه اربعه را نگاشته و نقاط‌ خلاف و اختلاف را تبیین می‌ کند و سیر تاریخی یک‌ یک مذاهب و شعب آن را‌ تتبع کرده که اختلاف‌ تمام‌ با مذاهب اصل داشته است. نویسنده در فصل نهم به بررسی عقاید سلفی در مراحل سه‌ گانه پرداخته است که آغاز اندیشه سلفی است و تا امروز پایدارست.

«ألعَدَدُ القَویّة لِدفْعِ المَخاوِفِ الیَوْمیّة» کتابی به زبان عربی نوشته علی بن یوسف بن مطهر حلی برادر علامه حلی، از علمای قرن هفتم و هشتم هجری است. موضوع کتاب، ادعیه و ذکرهای روزانه هر ماه و شرح حال متولدین در هر روز از ماه و خواص ایام است. این کتاب که در دو جلد تألیف شده و فقط جلد دوم آن موجود است، در ۳۰ فصل تنظیم شده و هر فصل مربوط به یک روز از ماه است. ۱۵ فصل اول در جلد اول بوده، که مفقود شده و حتی علامه مجلسی و صاحب ریاض العلماء هم آن را نیافته‌ اند و فقط ۱۵ فصل آخر کتاب یعنی جلد دوم آن موجود است. از جمله مباحث جنبی مهمی که در جلد دوم مورد بحث قرار گرفته، می‌توان به مواردی اشاره کرد از جمله: 1- در روز پانزدهم احوالات امام مجتبی (علیه السلام) و حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) را ذکر نموده است. 2- در روز هفدهم شرح زندگانی و بعثت و مکارم اخلاق رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و امام صادق (علیه السلام) بیان شده است. 3- در روز هجدهم بحثی مفصل پیرامون غدیر خم و وصایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) ذکر شده و جریان قتل عثمان، به روایت تاریخ آورده شده است. 4- در روز بیستم مناقب و تاریخ زندگی أم الأئمة، حضرت صدیقه کبری (سلام الله علیها) آمده است. 5- روز بیست و یکم زندگی نامه و مناقب امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) ذکر شده است.

نظم درر السمطين في فضائل المصطفی و المرتضی و البتول و السبطين نوشته محمد بن يوسف زرندى حنفى (م 750) چنانكه از نامش پيداست در باره فضائل پنج تن آل عباست. مؤلف در مقدمه‌اى سجع گونه و ادبى يادآور شده كه فضائل اهل بيت را همچون جواهراتى به نظم و ترتيب در آورده و كتاب را به دو سمط و بخش، تقسيم كرده است. (سِمط به معناى رشته مرواريد است). يك سمط درباره پيامبر و على و سمط ديگر درباره فاطمه و حسنين عليهم‌السلام. وى مى گويد در اين كتاب بر روش محدث حموى (م 722) در كتابش فرائد السمطين عمل كرده و بعضى عبارات او را آورده ام. مؤلف در ابتداى هر قسمت اگر آيات قرآن وجود داشته آورده و سپس به احاديث نبوى و آنگاه روايات صحابه و تابعين را كه از آن جمله ائمه شيعه هستند آورده و از سخنان برخى افراد هم بهره گرفته است. شيوه اين كتاب نقل احاديث است ليكن مؤلف به دليل آنكه اخبار را از كتب پيشينان نقل مى كند سلسله اسناد را ذكر نكرده و تنها به ذكر راوى اصلى بسنده كرده است. منابع وى كتب حديثى مشهور اهل سنت مانند صحاح سته و منابع تاريخى و صحابه نگارى است كه شرح حال رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بيت او در اين آثار آمده است. مصحح كتاب در پاورقى به تفصيل كتاب‌هايى را كه احاديث در آنها وجود دارد يادآور شده و به اصطلاح، احاديث و روايات را تخريج كرده است، اعم از آنكه منابع، مورد نظر مؤلف بوده يا منابعى است كه اخبار وى را آورده‌اند. هر چند هدف و عنوان كتاب، مناقب و فضائل است اما مؤلف در مواردى مختصر به بيان مطالبى چون نسب و اشعار و علت وفات پرداخته است كه جنبه تاريخى دارد. فراغت از تدوين اين كتاب در سال 747 انجام شده است.

کتاب « عهد الأشتر » نامه امام علی علیه السلام به مالک اشتر است هنگامی که او را به ولایت مصر و شهرهای تابع آن گماشت و مضمون آن بیشتر، چگونگی رفتار حکومت و مسئولان حکومتی با شهروندان مسلمان و غیرمسلمان و وظایف حکومت برای آبادانی مملکت و شکوفایی جامعه است.

لماذا أنا شيعي؟ تألیف محمدحسین فقیه از جمله منابع عربی در معرفی مذهب تشیع و پاسخ به شبهات مخالفین نسبت به مذهب شیعه است. کتاب مشتمل بر مقدمه ناشر و چهار عنوان کلی است که هر عنوان مشتمل بر زیر عناوین و مباحث مرتبط است. نویسنده در مباحث کتاب ابتدا دلیل شیعه بودن خود را با استناد به قرآن و روایات ذکر کرده است. سپس موضوع خلافت نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله) را بررسی و نصوص وارده بر این موضوع را متذکر شده است. در انتهای مطالب نیز 13 شبهه که مخالفین بر مذهب تشیع وارد کرده‌اند را پاسخ گفته است.

کتاب «پاسخ جوان شیعی به پرسش های وهابیان» تالیف آقای محمد طبری در سال ۱۴۲۸ ق است که شامل پاسخ‌ های شیعه به 178 پرسش متنوع است که وهابیان متوجه شیعیان می­ دانند. در واقع این کتاب پاسخی است به کتابچه­ ای با عنوان «سؤالاتی که باعث هدایت جوانان شیعه شد». وهابیان این کتابچه را با هدف هجوم به عقاید شیعیان نگاشته و منتشر کرده‌ اند. نویسنده این کتاب پیش از پاسخ دادن به سؤالات کتابچه مزبور، ابتدا با تمسک به کتب اصلی مورد قبول وهابیان به صورت علمی و مستند اثبات می­ کند که در واقع این سه اتهام به خود وهابیت و طرفداران آنها وارد است که عبارتند از: 1. ارتداد صحابه: شیعه معتقد است صحابه بعد از پیامبر (ص) مرتد شدند! 2. سبّ صحابه: شیعه به صحابه پیامبر ناسزا می­ گوید! 3. بی‌ احترامی به عایشه همسر پیامبر گرامی (ص)!

دور علماء الشيعة في مواجهة الاستعمار، تأليف سليم الحسنى، پژوهشى است كه در آن تاريخ سياسى معاصر ايران و عراق و نقش ضد استعمارى مراجع بزرگ شيعه مورد بررسى قرار گرفته شده است. كتاب در يك جلد به زبان عربى نگارش شده است. "گزارش محتوا" نويسنده در مقدمه كتاب به تأثير تشيع در حيات سياسى اجتماعى از زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) تا امروز اشاره كرده است . الحسنى به‌طور كلى، به دو محدوده مهم تاريخ سياسى معاصر؛ يعنى دو كشور اسلامى ايران و عراق پرداخته و حوادث مشروطيت در ايران و برخوردهاى مسلحانه شيعيان با انگلستان در عراق را مورد دقت قرار داده و زاويه‌هاى زندگى مراجع بزرگ شيعه را روشن كرده است. خلاصه مباحث فصول كتاب به ترتيب عبارت است از: 1.