جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ادیان توحیدی اسلام و یهودیت و نیز مسیحیت از آنجا که خاستگاه مشترک دارند و از منبع واحد سرچشمه گرفته اند، یکسانی در بسیاری از احکام و قوانین آنها ولو به اجمال دیده می شود. ولی اختلاف در برخی از آنها بدین علت است که احکام و قوانین کتاب مقدس به هدف تأمین نیازهای معنوی و تنظیم زندگی مخاطبان آن و با توجه به مقتضیات زمان صدور آنها و رویکرد معتقدان دین یهود صورت گرفته و زمینه هایی خاص داشته و مبتنی بر حکمت یا فلسفه‌ای ویژه بوده است. چنان که تشریع احکام و قوانین شرعی اسلام نیز ناظر به مقتضیات زمان خاص خود بوده است. لذا آن بخش از احکام و قوانین یهودیت که با احکام و قوانین اسلام اشتراک دارد، ممکن است در پاره‌ای از مقاصد تشریعی و اهداف تقنینی با هم مشترک باشند و هر آنچه از مقاصد و مصالح در امور مشترک بر احکام اسلامی مترتب است، بر احکام دین یهود نیز مترتب می باشد. شباهت های بسیار احکام در اسلام و یهودیت از جمله جرم انگاری و نحوه تعیین مجازات و ... بستری مناسب برای تطبیق و مقارنه میان دو نظام حقوقی این دو دین می باشد؛ زیرا قرآن کریم به عنوان آخرین کتاب آسمانی در آیات بسیاری به تاریخ، احکام و قوانین، شخصیت ها و رفتارهای اجتماعی بنی اسرائیل عصر نزول قرآن اشاره کرده و گاه آنها را به محاجه و مناظره دعوت کرده است.این رساله در چهار فصل سامان یافته است. در فصل اول پس از بیان کلیات و مفهوم شناسی برخی واژگان و اصطلاحات، به مباحث مقدماتی از قبیل تاریخ جمع و تدوین قرآن و کتاب مقدس و نیز وحدت طولی ادیان و اثبات تشریع در مسیحت آمده است. فصل دوم با عنوان قانونگذاری، از ضرورت، اهداف، منشأ و اعتبار قانون و قانوگذاری و انحصار حق قانونگذاری به خداوند، جایگاه نظریه منطقه الفراغ و کرامت ذاتی انسانی و مباحثی دیگر بحث شده است. در فصل سوم انواع احکام و قوانین، نقش مصالح و مفاسد در تشریع و تقنین، انواع علت احکام و هدف و فلسفه احکام و مجازات بحث شده است. همچنین در مبحث مبانی احکام و قوانینجزایی به اصل قانونی بودن جرم و مجازاتو شخصی بودن مسئولیت کیفری، قاعده درء، اضطرار و نقش توبه در اسقاط مجازات و تکرار جرم به اختصار تبیین شده است. در فصل چهارم رساله زمینه های احکام و قوانین مربوط به معرفی جرم ها و مجازات های آنها در دو بخش جرایم و مجازات های قصاص و حدّی بررسی شده است. قتل و قطع عضو و قصاص آن دو، بی احترامی به پدر و مادر، جرایم جنسی (زنا و ملحقات آن)، قذف و لعان، کفر و ارتداد، محاربه، سرقت و شهادت دروغ موارد است که به تفصیل مورد پژوهش قرار گرفته و برخی از رمینه های تشریع مجازات های خاص آنها بیان شده است.

دعا در سراسر تمدن بشری از بدو خلقت تاکنون و در تمام ادیان توحیدی و فرهنگهای ملل مختلف، یکی از ابزار ارتباطی با خداوند متعال و نوعی معراج روحی و معنوی برای فرد مومن به شمار می‌رود.موضوع مورد تحقیق در این پایان‌نامه، بررسی مقایسه‌ای «دعا» در نهج البلاغه و مثنوی معنوی است و دستاورد نهایی تحقیق حاضر، آن است که اهمیت دعا را با رویکرد عرفانی مورد بررسی قرار داده و این نکته را خاطرنشان سازد که انسان وقتی در هنگام دعا از مرتب? تعامل با خدایتعالی می‌گذرد و تنها خدا را در دعاهایش طلب می‌کند، در حقیقت، تجلی نور الهی را در خود می‌یابد و این تابش انوار الهی است که وجود انسان را فرا می‌گیرد. هدف از تدوین این پایان‌نامه، استخراج مبانی و جایگاه و اهداف و زمینه‌ها و عوامل تحقق دعا و بیان شرایط و موانع اجابت و آثار و ثمرات دعا در نهج البلاغه و مثنوی معنوی و بررسی مقایسه‌ای موضوع یادشده در این دو منبع بوده است تا از رهگذر آن با نگاهی تقریبا نو و قابل توجه، اثری جدید به مخاطبان از اقشار مختلف عرضه گردد. از جمله شرایط اجابت دعا، اخلاص در دعا و توجه کامل به ذات مقدس حضرت حق و امید به اجابت خواسته و مراعات آداب ظاهری در هنگام دعا کردن و از موانع استجابت نیز، عدم رعایت آداب دعا و یا تنافی با سنتهای آفرینش و عدم مصلحت و ... می‌باشد.از آثار مهم دعا نیز می‌توان به این مورد اشاره نمود که دعا عاملی برای صیقل جان و آرامش روح است که به واسط? آن، رابط? بین انسان و خالق هستی به خوبی برقرار می‌‌شود. همچنین دعا موجب جلب رحمت الهی و مغفرت و بخشایش خداوندی می‌گردد. سعادت، کامیابی، فلاح و رستگاری، عاقبت بخیری، فرزند صالح، روزی (مادی و معنوی)، تندرستی و عافیت، خیر و برکت و توفیق طاعت و ترک گناه نیز از جمله دیگر آثار مادی و معنوی دعاست.کلید واژه‌ها: دعا، خدا، انسان، اجابت، معبود، رابطه، نهج البلاغه، مثنوی معنوی.

آب این عنصر حیات بخش و رحمت بی پایان ازلی، همواره در بین مردم دارای ارزش، تقدس و اهمیت بوده است. زندگی وابسته به آب است و بدون آن حیات مادی و حتی معنوی انسان مفهومی ندارد. در قرآن در ارزش و اهمیت این عنصر گران قدر آمده است: « و من الماء کل شئ حی »آب یکی از چهار عنصر اصلی و از مظاهر مهم طبیعت است که به سبب اهمیت و نقش ارزنده ی آن در حیات طبیعی و بشری، همواره توجه انسانها را به خود جلب کرده و ستایش و پرستش آنان را برانگیخته و در بیشتر ادیان، به خصوص ادیان توحیدی، از جایگاه ویژه ای برخوردار شده است. ایزدان آب، آفرینش و تقدس آن، پدید آمدن چرخه زایش از عنصر ازلی آب، مبنای بسیاری از اساطیر کیهان شناختی ملل اعم از مصر، هند، ایران، آشور ، بابل و یونان و روم است. در اساطیر مصر، هند، آشور و یونان و روم اعتقاد به اقیانوس های آغازین در آغاز آفرینش پیداست. در تاریخ ادیان، آب دربرگیرنده مفهوم زندگی دوباره است زیرا در پی هر نیستی میلادی تازه است و غوطه زدن در آب، رمز رجعت به حالت پیش از شکل پذیری و تجدید حیات کامل و زایشی نو است. زیرا هر غوطه وری برابر با انحلال صورت و استقرار مجدد حالت نا متعین مقدم بر وجود است و خروج از آب، تکرار عمل تجلی صورت در آفرینش کیهان. آب اساس آفرینش بشری و مایه حیات است و در تمام جنبه های زندگی انسان دارای ارزش و جایگاه ویژه است. در روزگاران کهن این عنصر حیاتی نه تنها در زندگی انسان، بلکه در فرهنگ و تاریخ ملت ها نیز نقش گسترده ای داشته است. اینکه هر ملتی در خصوص آب، فرهنگ، آداب و رسوم، باورها، آیین ها ، داستان و جشن های متنوع و خاص خود را دارد بیانگر اهمیت آب در نظام هستی است. در طول تاریخ بشر آب به عنوان یک عنصر مقدس همواره مورد احترام و ستایش قرار گرفته است. ملل مختلف در فرهنگ های خود خدایانی به نام خدایان آب داشته اند که به صورت الهه ها پرستش می شدند و همواره مورد احترام بوده و مردم برای آنان قربانی هدیه می کردند. در هر سرزمینی از جهان، روش های متفاوتی برای تقدیس آب وجود دارد. هندوان رود گنگ، مصریان رود نیل ، کلدانیان رود فرات، یهودیان و مسیحیان رود اردن و اسلام همه آب ها و رودها را مقدس می شمردند. آب معنا و مفهومی بسیار گسترده و عمیق، ریشه ای طولانی و نیز ابعادی جهان شمول دارد که پایگاه آن در فرهنگ و باور انسان ها در همه اعصار، رفیع و عالی است و برابر واژگانی چون خدا، عشق و زندگیمی باشد. از سویی آب جلوه ای از تقدس، آرامش ، زیبایی، غذای جسم و روح، منبع ثروت و قدرت، راهی به سوی سرزمین ها، مرموز و ادراک ناپذیر است، خشم می گیرد و با سیل و توفان همه چیز را نابود می کند. از توفان نوح و سیلاب های ناشی از آن گرفته تا شکافتن دریا برای عبور موسی (ع) و غرق شدن فرعون و سپاهیانش تا سیلاب های مخرب و ویرانگری که هر سال در جهان اتفاق می افتد. این همه در باورهای اساطیری قهر طبیعت و خشم خدایان نسبت به انسان معاصر و گناهکار است. مساله اساسی این است که آب چگونه این روند را طی نمود و از اساطیر تا ادیان و معانی ناویلی مختلف و دیدگاهتجربی امروز ی را بخود گرفت . رساله فوق در چهار فصل نگارش یافته است . در فصل اول به توضیحاتی در زمینه روش کلیات تحقیق و روش انجام آن ، جامعه آماری و حجم نمونه ، پرسش های تحقیق ، فرضیه های آن و...اشاره شده است. در فصل دوم به بررسی نقش آب در فرهنگ ، ادیان و معماری پرداخته شده است . همچنین به ضرب المثل های مرتبط با آب نیز اشاره شده است . در فصل سوم به بررسی نقش تاویلی آب در ادبیات فارسی و عرفان اسلامی پرداخته شده و همراه با ارائه اطلاعات آماری تعدادی از ابیات نیز به عنوان نظیره های آن ذکر گردید.

درباره ماهیت ایمان زیاد سخن گفته شده اما موضوع این پایان نامه ماهیت این امر روحی روانی از دیدگاه دو اندیشمندِ متفکر جهان؛ ابوحامد محمد بن محمد بن محمد غزّالی توسی(450 – 505 ه.ق) و سورن آبو کرکگور (1813- 1855.م) است. غزّالی و کرکگور، عقل‌گریزانی هستند که سهم عقل را در شناخت ایمان، تقلیل داده و قلمرو عقل را با مخالفت‌های بی‌امان خود، علیه فلسفه‌ی رایج در عصرشان، محدود نموده‌اند. با کم‌رنگ شدن حضور عقل در عرصه‌ی دین، ایمان جلوه ونمودی دیگر، در آرااین دو متفکر یافته است. وجود زمینه‌های مشترک در باب پرسش‌هایی از قبیل ماهیت ایمان و متعلّق آن و رابطه‌اش با عقل و عمل و... دیدگاه‌های مشابه و قابل بررسی در دو سنت الاهیاتی مسیحیت و اسلام، ما را برآن داشت که به بازشناسی تفکرات غزّالی و کرکگور در باب مسأله ایمان بپردازیم. ابوحامد محمدغزّالی ایمان را امری معرفتی و حقیقت آن را تصدیق و تسلیم قلبی نسبت به حقایق دین می‌داند، امّا سورن آبوکرکگور ایمان را عملی ارادی و نه معرفت‌زا دانسته، و از آن به تصمیمی شخصی برای اعتقاد به وجود خداوند یاد می‌نماید.کلید واژه ها: خدا، انسان، ایمان، عقل، غزّالی، کرکگور.

مقوله ى ایمان از دیـربـاز در حـوزه ى دیــن از مـــبـــاحـــث مـــهـــم و سـوال برانگیز دیـن داران و دین پِژوهان بوده و هسـت. اکـثـر دیـن پــژوهـان و عـالـمـان دیــنــى، درباره ى این مـوضوع و پیامدها و لـوازم آن به تحقیق و پـژوهش پرداخته اند. محـور اساسى این بحث را، بررسى ایمان به روایت عزالدین محمود کاشانی و آگوستین قدّیس شکل مى دهد. عزالدین محمود کاشانی ایمان را علم یقینی می داند که اگر فرد نشانه های غیبی پیامبر را بپذیرد و از منهیات و مکروهات پرهیز کند به یقین می رسد و نور حقیقت بدون حجاب یه وی می رسد. وی زمینه های تحقق ایمان را حُسن خُلق، صداقت، بخشش (بذل)، قناعت تواضع، حلم، عفو و احسان، تازه رویی و بَشاشَت، عشق و محبت، ادب، قرب و شوق، رضا، زهد و علم می داند و صلاه، طهارت، روزه، عبادت، توبه، صبر، شکر، ازجمله عوامل ایمان اند. مرتبه ی ایمان انبیا و فرشتگان و انسانها متفاوت است و ایمان به ملائکه و کُتُب و رُسُل الهی و علم لدنّی تعلق می گیرد و آثاری از قبیل حیا، اُنس، توکل و تفویض، تعالی روح و نورانی شدن مومنان در قیامت را پدید می آورد. صفات زشت اعمّ از: هوا پرستی، نفاق، ریا، دعوی خدایی و ضدیت با حق سبحانه و تعالی، عُجب و خود بینی، بخل و خساست که قوی تر شود حسد هم از موانع اصلی ایمان به شمار می آیند.آگوستین ایمان را هدیه و عطیه ی خدا می داند و استفاده از عقل را در تقویت و تأیید ایمان توصیه می کند. زمینه های تحقق ایمان را باید در حجیّت و عقل، تواضع، آیین های هفت گانه ی کلیسا، اشیایی در کلیسا جستجو کرد. بخشیده شدن و نجات به موجب تعمید، یقین، قربانی، محبّت، صدقه، عمل و نظر، وساطت عیسی مسیح انسان بین خدا و انسان ها، معرفت و حکمت، وقوع معجزات استیفان شهید، تقرب به خدا، و معرفت و حکمت و فیض از عوامل ایمان می باشند. و از دیدگاه وی موجودات مراتب متفاوتی دارند و ایمان به نبوت، کتیسا، تابوت شهادت، حجبت کتابهای مفدس، واپسین داوری و رستاخیز تعلّق می گیرد و آثاری از قبیل داخل شدن در ملکوت خدا و گرفتن پاداش و حصول آرامش خواهد بود. موانع تحقق ایمان از دیدگاه آگوستین گناه اولیه و انتقال آن از نسلی به نسل دیگر، کشتن خود و انسانهای دیگر، شهادت دروغ علیه خود و هسایه، بت پرستی، علاقه به ستایش مردم، فساد، توجه به وسوسه های ابلیس، شهوت، تکبر، ترجیح دادن محبت بستگان بر محبت مسیح، طمع است که انسان را به گمراهی می کشاند.

چکیده امید، حالتی نفسانی است که در آن، انسان با اموری که هم اکنون وجود ندارد، ولی انتظار وجود آن‌ها را دارد؛ نوعی دل‌بستگی و تعلّق خاطر پیدا می‌کند. امیدواری یک مقول? سه جزئی شناختی، عاطفی و حرکتی است. انسان امیدوار، انسان سرزنده، پویا، پرتحرّک و شادابی است که در جهت دستیابی به امیدهای خود حرکت می‌کند. انسان با امید به این‌که تلاش او ثمربخش است، فعّالیّت می‏کند و اگر امید نبود انسان دست به هیچ اقدامی نمی‏زد. هدف این پژوهش بررسی و نتایج امید به خدا و آشنایی با شیوه صحیح امیدواری با استفاده از روایات نهج‏البلاغه است. علی (علیه السّلام) به امید اهمیت زیادی می‌دهد. امید بازتاب گسترده‌ای در نهج البلاغه دارد. شبک? معنایی امید در نهج البلاغه شامل: امید، رجا، آرزو، خوش‌بینی، طمع، خوف، ناامیدی، یاس، قنوط، خمودی، افسردگی، بیماری، اعتماد به نفس و ... است. مبانی امید از نگاه نهج البلاغه انسان، خدا و هستی است. انسان از نگاه نهج البلاغه موجودی ضعیف و ناتوان؛ ولی دارای اندیشه است، تا او را به تلاش وادارد و افکاری؛ تا در دیگر موجودات تصرّف نماید. خدا در نگاه نهج البلاغه اولی است که آغاز ندارد و آخری است که پایان ندارد، همیشه بوده و خواهد بود. در والایی از همه پیشی گرفته، عقل از ذات او ناآگاه و او از اسرار نهان آگاه، نعمت‌هایش پایان نمی‌پذیرد و رحمتش قطع نمی‌گردد و برای صفاتش حد و مرزی نیست. امید به رحمت و فضل و کرم او اساس امیدواری است. کسی که در تمام امورات زندگی امید به خدا و رحمت و فضل او داشته باشد موفّق و پیروز است. هستی از نگاه نهج البلاغه، نمون? قدرت خداست و شگفتی آثار رحمت او که با زبان گویا، به وجود پروردگار گواهی می‌دهد و ما را به شناخت او می‌خواند. شناخت کافی و درست از خدا، قوّت ایمان و اعتقاد دین از علل درونی؛ تعهد به اخلاق فردی و اجتماعی، تلاش و کوشش، انجام اعمال دینی، توبه، شفاعت، دعا، توکل و توسل از علل بیرونی امیدواری از دیدگاه نهج البلاغه است.عدم شناخت درست از خدا، نداشتن ایمان و اعتقادات دینی، آرزوهای واهی، گمراهی، کفر، نفوذ شیطان و گناه از موانع درونی؛ نداشتن برنامه و مقایس? خود با دیگران، افراط در امید و آرزو، کسالت، دنیاطلبی و .... از عوامل بیرونی دوری فرد از دستیابی به امیدواری هستند.نهج البلاغه مهم‌ترین اثر و کارکرد امید در زندگی بشر را، آسان‌شدن سختی‌ها و تقویّت روحیّ? انسان می‌داند، به این معنی که انسان برای هر عملی می‌بایست انگیزه‌ای داشته باشد و هر چه کار سخت‌تر و دشوارتر باشد باید امید به بهره‌وری و بهره‌مندی نیز بیشتر باشد. امید باعث ترقّی درجات کمال شده و بر سرعت سیر در طریق وصول به مطلوب می‌افزاید. دیگر آثار امیدواری در نهج البلاغه، بازگشت و بازسازی، تحصیل حوائج، آسانی راه، نیرو و نشاط، حرکت و تلاش، رحمت الهی، عمران و آبادی، ظفر و کامیابی و تقویت سلامتی است. آن‌که تندرست است امیدوار و آن‌که امیدوار صاحب همه چیز. امید در سلامت روانی انسان نقش مهمّی بر عهده دارد. امید، به زندگی انسان معنا می‌بخشد و هنگام هجوم مشکلات، رنج‌ها و مصایب از فروپاشی روانی انسان جلوگیری می‌کند و مانع استیلای یأس و دل‌سردی بر انسان می‌گردد. از آثار رجا در انسان، دوام مجاهده توسط اعمال و مواظبت بر اعمال در تمامی حالات، احساس لذّت از رو به خدا کردن و بهره‌مندی از مناجات او و خشوع در تملّق او، آرام‌بخشی روان و هدف‌داری زندگی است.واژه‌های کلیدی: خدا، امید، سلامتی، تقویت روحیّه.

این پژوهش شامل سه فصل است. فصل اول به مباحث کلی و نکات مقدماتی، تعریف، پیشینۀ سکولاریسم و مبانی آن و قرائت‌های مختلف از آن، همچنین معرفی نهج البلاغه و جایگاه آن و اهداف و ضرورت‌ انجام این پژوهش اختصاص یافته است.در فصل دوم، مهم‌ترین ادلۀ سکولاریسم، یعنی ناسازگاری دین، حکومت و سیاست؛ عرفی شدن دین و از دست رفتن جایگاه قدسی آن؛ عدم مشارکت عمومی در حکومت دینی و عدم پاسخ‌ گویی دین به نیازهای زمان مطرح و از نگاه نهج البلاغه مورد نقد وبررسی می‌گیرد. سکولاریسم معتقد است که دین ارتباطی با حکومت و سیاست ندارد و ورود آن به ساحت حکومت و زندگی مادی بشر، مشکلاتی را به دنبال خواهد داشت. این دیدگاه، با مراجعه به کتاب شریف نهج البلاغه مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد. نتیجۀ بررسی نشان می‌دهد که مسائل مطرح در سکولاریسم، ناشی از مشکلات موجود در دین مسیحیت بوده و این مشکلات در دین اسلام وجود ندارد؛ بررسی نمونه‌ها و شواهدی از سخنان امام علی 7 در نهج البلاغه نشان می‌دهدکه، برخلاف دیدگاه‌ سکولاریسم، دین در حکومت و سیاست دخالت داشته و حضور دین در عرصۀ زندگی بشر، با قداست آن منافاتی ندارد؛ حکومت اسلامی به همۀ گروه‌های مردمی با هر عقیده و مذهبی توجه داشته و آن‌ها را تحت حمایت خویش قرار می-دهد. از سویی دیگر وجود احکامی در دین اسلام، موجب شده است که این دین، از ویژگی انطباق با شرایط زمان برخوردار باشد.در فصل سوم به بررسی رابطۀ دین و نهادهای اجتماعی یعنی سیاست و حکومت، حقوق، اقتصاد و تعلیم و تربیت در نهج البلاغه پرداخته می‌شود. با ذکر شواهدی از آیات قرآن کریم و یا روایات پیامبر اکرم9، دیدگاه دین اسلام در مورد هریک از مباحث مطرح و سپس عباراتی از نهج البلاغه متناسب با هر موضوع بیان شده و ارتباط دین با هریک از نهادها مورد بررسی قرار می‌گیرد. حضرت علی7، تمامی احکام مربوط به حوزۀ حکومت و سیاست، اقتصاد، حقوق و تربیت را بر دین استوار و با آن مرتبط دانسته و بر اساس احکام دین و در جهتی که خدا تعیین و تأیید می‌نماید مورد توجه قرار داده است.

پژوهش حاضر مطالعه ای تطبیقی و مقایسه ای است در باره مفهوم و جایگاه رابطه انسان و خدا از دیدگاه ریچارد رول (قرن چهاردهم میلادی) از سنت دینی مسیحیت و احمد غزالی(قرن پنجم هجری قمری) از سنت دینی اسلام.روش تحقیق مبتنی بر روش تاریخی، توصیفی و تطبیقی و مقایسه ای و با استفاده از ابزار فیش و منابع کتابخانه ای و هدف آن افزایش آگاهی از عارفان مسیحی و گسترش مطالعات مقایسه ای است.این تحقیق نشان داد که رابطه انسان و خدا از دغدغه های مهم این دو عارف بوده و آنان راهها و عوامل مختلفی برای تحقق آن از قبیل راه معرفت، مشاهده، توحید، تامل، مراقبه، تزکیه نفس و عزلت نشینی را ارائه کرده اند. ضمن اینکه رابطه عاشقانه عالیترین نوع رابطه بوده و آثاری از جمله آرامش و تزکیه روح، پالایش ذهن، آگاهی از اسرار حق را برای سالک و عارف ببار می آورد و البته ممکن است در سیر و سلوک برای دستیابی به رابطه با خدا موانعی در پیش باشد که دو عارف یاد شده به مواردی از قبیل شیطان، عشق به دنیا، نفاق، ریا و غفلت از یاد خدا اشاره کرده اند.کلید واژه: ریچارد رول، احمد غزالی، انسان، خدا، رابطه، عشق.

معرفت مقوله ای استدر تمام سنتهای دینی و غیر به رغم اختلافات تفسیرها مد نظر بوده و در متون تفسیری اسلام نیز همواره مورد توجه و عنایت مفسران قرار گرفته است . کشف الاسرار از جمله تفاسیر عرفانی قرآن است که این مقوله سخت در آن مورد توجه بوده است. اما تا کنون تحقیق جامعی در باب کم و کیف آنها صورت نگرفته و حدود و نقود آن معین نگشته و این نوشته متکفل تبیین این مقوله است که با هدف فراهم نمودن استفاده بهینهاز این تفسیر و بسط و تعمیق قرآن پژوهی صورت گرفته و در آن از روشهای توصیفی و تفسیری استفاده شده است. دستاورد این پژوهش آن است که مفاهیم معرفتی به کار رفته در این اثر به سه حوزه مفاهیم عقلی ـ ذهنی، از قبیل عقل و تفکر و علم و مفاهیم شهودی مانند فواد ، قلب، تجلی و مفاهیم وحیانی از قبیل وحی تقسیم می شوند . و رنگ غالب آنها از نظر صاحب این تفسیر عرفانی است. کشف الاسرار معرفت مفاهیم عقلی را لازمه و زمینه پیمودن مسیر معرفتی و جزو ارکان ضروری وصول می داند که بدون آن سلوک میسر نمی شود و چه بسا به انحراف منتهی گردد. در واقع این معرفت شرط لازم سلوک اند نه کافی. مفاهیم شهودی هسته اصلی در معرفت را شامل می شود که سالک بعد از گذر از مفاهیم عقلی به آن نائل می گردد که ماهیت درونی و سری دارد که جز خود سالک فرد دیگری توان درک آنرا ندارد چرا که تغییرات روحی و باطنی است که منجر به آگاهی می گردد و باید افراد خود آنرا تجربه نمایند و قابل بیان نمی باشد. مفاهیم وحیانی شامل وحی و الهام می شود که طبق بیان خواجه مراتب موجودات متفاوت اند و اعلا ترینآن بر پیامبر اکرم(ص) وحی شده است.

در الاهیات مسیحی به انسان شناسی توجه جدی شده، در پنج قرن اول مسیحی انسان شناسی یکی از موضوعاتی است کمه باعث ایجادبحث و نزاع های الهیاتی شدید شده است. در مسیحیت دو نوع انسان شناسی مطرح است. انسان شناسی بر مبنای اناجیل همنوا و انسان شناسی بر اساس تعالیم پولس و انجیل یوحنا و نامه های او. ما در این پژوهش مبحث انسان شناسی بر اساس تعالیم پولس و قدیس و با بهره گیری از منبع کتابخانه ای و روش توصیفی و بعضاً تحلیلی، را مورد مطالعه قرار داده ایم. در اندیشه پولس انسان جایگاه ویژه ای دارد. پولس معتقد است که انسان وارث گناه آدم ابوالبشر ( گناه اساسی) است. آن گناه باعث شد که ذات انسان گناهکار و پلید و او گناه عبد و برده خدا شده و ملزم به اجرای قوانین شریعت شود و برای کفاره ی آن عیسی مسیح فرزند خدا به صورت انسان تجسد یافته ( دارای جسم شود) نهایتاً بر بالای صلیب رود . بقیه ی ابنای بشر با ایمان آوردن به مسیح هم می توانند نجات یافته و از انجام قوانین شریعت معاف گردند. ایمان دار مانند فردی است که طبیعت کهنه و خلقت قدیم را ترک نمودند و خلقت جدید و تازه ای یافته است.