جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
مرور
>
مرور کلید واژه ها
>
03.اساتید و پژوهشگران مراکز دانشگاهی و حوزوی (ایرانی و غیر ایرانی)
>
01.اساتید و مدرسان مراکز دانشگاهی ایران
>
اساتید دانشگاههای دولتی
>
دانشگاه زنجان
>
دانشکده علوم انسانی
>
گروه فلسفه
>
حسین اترک
مرتب سازی بر اساس
عنوان
نویسنده
جنس منبع
محل
ناشر
تاریخ تغییر
و به صورت
صعودی
نزولی
وتعداد نمایش
5
10
15
20
30
40
50
فرارداده در صفحه باشد
جستجو
خروجی
چاپ نتایج
Mods
Dublin Core
Marc
MarcIran
Pdf
اکسل
انتخاب همه
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
تعداد رکورد ها : 98
عنوان :
بررسی و نقد دیدگاه اریک فروم، در باب گرایش انسان به دین
نویسنده:
طاهره قشقایی، حسین اترک
نوع منبع :
مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
علل گرایش به دین
,
اریک فروم
,
فلسفه دین
,
عوامل گرایش به دین
کلیدواژههای فرعی :
انسان ,
از خود بیگانگی ,
اهل بیت(ع) ,
روانشناسی دین ,
قرآن ,
جامعه شناسی دین ,
مسئولیت گریزی ,
مردم شناسی دینی ,
سر هیبت انگیز ,
سر دینی ,
ضمیر ناهشیار جمعی ,
صورت های جعلی ,
انواع دین ,
دین خودکامه ,
دین انسان گرا ,
هم نوایی اراده ,
نیاز به نگرش مشترک ,
شاپا (issn):
2251-6123
چکیده :
این مقاله به بررسی علل گرایش انسان به دین، از دیدگاه اریک فروم می پردازد. روی کردهای مختلف جامعه شناختی، روان شناختی و فلسفی-الاهیاتی، در این مساله وجود دارد. اریک فروم دو عامل: نیاز به نگرش مشترک و همگانی، و مسوولیت گریزی را سبب گرایش انسان به دین بیان کرده است. از آن جا که این دو نیاز در بشر دائمی است، گرایش به دین نیز در طول تاریخ، همیشگی بوده است. فروم معتقد است گرایش به دین، پیامدهای ناگواری دارد؛ مانند پیدایش حکومت های ستمگر و مستبد دینی، ظهور طبقه عالمان دینی سوء استفاده گر و بروز جنگ های متعدد. دیدگاه های اریک فروم در باب منشأ گرایش به دین اشکالاتی دارد: به نظر می رسد که وی مرتکب مغالطه شده و پیدایش نگرش مشترک در سایه ی دین واحد را، که نتیجه دین داری است، علت فاعلی گرایش انسان به دین بیان کرده است. همچنین مسوولیت گریزی عامل گرایش به دین نیست؛ چراکه دین، خود، مسوولیت آور است و به سبب همین ویژگی است که برخی، از پذیرش آن سر باز می زدند. لوازم ناگواری که فروم برای گرایش به دین برشمرده است درباره همه ادیان صادق نیست.
انتخاب :
صفحات :
از صفحه 75 تا 94
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
تبیین و تحلیل مفهوم وظیفه در اخلاق کانت
نویسنده:
حسین اترک
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
فضیلت گرایی اخلاقی ابن سینا
نویسنده:
حسین اترک
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها : دانشگاه معارف اسلامی,
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
قوای نفس
,
فضیلت گرایی (مکتب اخلاقی)
,
اخلاق
,
ابن سینا
,
فضایل و رذایل
,
سعادت نفس
,
نظریه اخلاقی
,
مکتب اخلاق فضیلت محور
,
خلق
,
رذایل اخلاقی
,
فضایل اخلاقی
,
اعتدال
,
دیدگاه اخلاقی ابن سینا
,
قانون اعتدال
کلیدواژههای فرعی :
حد وسط ,
نتیجه گرایی (فلسفه اخلاق) ,
وظیفه گرایی (فلسفه اخلاق) ,
تضاد ,
فضایل عقلی ,
مکاتب اخلاقی غایت گرا ,
مکتب اخلاقی ارسطو ,
حکمت عملی ,
حکمت نظری ,
خواص نفس حیوانی ,
خواص نفس ناطقه ,
خواص نفس نباتی ,
عدالت ,
فضایل خلقی ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
خواجه نصیرالدین طوسی
,
ابن سینا: ابوعلی سینا
چکیده :
نظریه اخلاقی ابن سینا در زمره نظریه های فضیلت گرایی قرار می گیرد. وی نظریه اخلاقی خود را با بحث از سعادت به عنوان غایت نهایی زندگی انسان آغاز می کند و سعادت نهایی انسان را در «قُرب به خداوند متعال» و راه رسیدن به مقام قرب را کمال در عمل و نظر می داند. بنابراین سعادت حقیقی انسان در کمال قوه نظری و عملی اوست. کمال قوه عملی در این است که انسان به ملکه عدالت برسد و قوای شهوی و غضبی را تحت کنترل قوه عاقله درآورد و فضائل حکمت، شجاعت و عفت را کسب کند. همچنین کمال قوه نظری در آن است که انسان به حقایق همه اشیا علم پیدا کند و عالَم عقلی مضاهی با عالَم عینی باشد. ابن سینا فضائل را به فضائل نُطقی (یا عقلی) و خُلقی تقسیم می کند که فضائل نطقی، فضائل نفس هستند و فضائل خُلقی، فضائل بدن اراده کننده در نگاه او، راه رسیدن به فضائل اخلاقی، رعایت قاعده اعتدال است و نکته مهم در نظریه وی، اکثری دانستن این قاعده است. در این مقاله سعی شده است جهات ابتکاری نظریه اخلاقی ابن سینا در مقایسه با دیگر حکمای اسلامی نیز بیان شود.
انتخاب :
صفحات :
از صفحه 25 تا 44
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
رابطه عقل و دین از دیدگاه شیخ مفید
نویسنده:
سمیه ثبوتی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
شیخ مفید
,
دین
,
علوم انسانی
,
عقل و دین
,
عقل
,
عقل
,
عقل
,
عقل(منطق)
,
نقل (معرفت شناسی)
,
درباره شیخ مفید
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
شیخ مفید: محمد بن محمد بن نعمان
چکیده :
مسأله رابطه عقل و دین از کهنترین موضوعات فلسفی و کلامی بوده که تاریخ بر سابقه دیرینه آن گواهی میدهد. عقل و دین به عنوان دو منبع اصلی معرفت و دو عامل اساسی رشد و ارتقای حیات انسانی همواره مورد توجه متفکرین بوده است.بررسی آراء کلامی شیخ مفید که سهم عمدهای در شکلگیری و گسترش کلام شیعه ایفا نموده است، بیانگر آن است که شیخ مفید قائل به سازگاری میان عقل و دین است. به عقیدهی وی عقل از سمع جدایی ناپذیر است. شیخ مفید با توجه به عصری که در آن میزیسته و بر مبنای تفکراتش، تلاش نموده با پایبندی تمام به اصول و شیوههای منطقی، به اثبات عقاید شیعه و دفاع از آن بپردازد. وی عقل را به عنوان وسیلهای برای دفاع از آموزههای وحیانی لازم و ضروری میداند و از تقلید کورکورانه در پذیرش احکام و آموزههای وحیانی منع کرده است. در پژوهش حاضر تلاش بر آن است تا پس از بررسی سرگذشت عقل و دین در میان متکلمان اسلامی به بیان دیدگاه شیخ مفید در این خصوص پرداخته و جایگاه عقل و معارف دینی و رویارویی این دو را در اندیشه شیخ مفید تبیین نمود.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
نقد و بررسی ادعای احمد الکاتب در امامت جعفر
نویسنده:
فاطمه جعفری, حسین اترک, مریم خوشدل روحانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
زبان :
فارسی
چکیده :
بحث از امامت به ویژه امامت امام زمان (عج) از مباحث مهم و اساسی در مذهب شیعه است. احمد الکاتب، نویسنده معاصر، در کتاب الإمام المهدی حقیقة تاریخیة أم فرضیة فلسفیة دلایلی نقلی، تاریخی و عقلی در انکار وجود امام زمان(عج) مطرح میکند که یکی از آنها ادعای امامت جعفر، برادر امام عسکری، است. وی مدعی است که امام عسکری فرزندی نداشته و جعفر پس از وی ادعای امامت کرده و شیعه نیز به ندای وی لبیک گفته است و اجماع بر امامت وی داشته است. در این مقاله که به روش تحلیلی-انتقادی کوشش شده است که در ضمن شخصیت شناسی جعفر به شبهات احمد الکاتب پاسخ داده شود. تحقیق حاضر شخصیت شناسی جعفر نشان میدهد که وی شایستگی لازم برای امامت را نداشته و ادعای کاتب بر اجماع شیعه بر امامت جعفر نادرست بوده و دلایلی که وی بر آن اقامه کرده است، مثبت ادعای وی نیست.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
بررسی جایگاه فضیلت در اخلاق کانت
نویسنده:
سیدمسعود آریادوست
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
وظیفه گرایی (مکتب اخلاقی)
,
علوم انسانی
,
فضیلت گرایی (مکتب اخلاقی)
,
وظیفه
,
کانت
,
فلسفه اخلاق (عام)
چکیده :
وظیفهگرایی، فضیلتگرایی و نتیجهگرایی از جمله شاخههای فلسفه اخلاق هستند. این سه قسم از فلسفه اخلاق به جهت نوع نگرش و مدخلی که در فلسفه اخلاق دارند از همدیگر جدا میشوند؛ و گویا آنها را باید به عنوان رقیب محسوب کرد. اصولا گفته میشود نحلههای سه گانه فلسفه اخلاق، به جهت تمایز در منشهای منتخب، یارای این را ندارند که با هم جمع شوند. اگر وظیفهگرا با این پرسش شروع میکند که عمل درست چیست و در پاسخ به اعمالی اشاره دارد که فی حد نفسه معتبرند، نتیجهگرا هم همین سوال را با اشاره به سنجش نتایج اعمال پیگری میکند. در مقابل، فضیلتگرایان با طرح سوالی مبنی بر چگونه زیستن، و دعوت کردن به سوی مجموعهای از فضایل، فلسفه اخلاق را به سرانجام میرساند. با چنین نگاهی باید گفت که این سه تفکر نه تنها با یکدیگر قابل جمع نیستند بلکه در تقابلی همیشگی در ترد رقیبانشان به سر میبرند.حتما به یاد داریم که این گفتمان اخیر را پذیرا نشدیم و با ارائه تاریخچهای مستند، در راستای شناخت ماهیت حرکت تاریخی فضیلتگرایی، دیدیم که چنین ایدهای – یعنی در تقابل به سر بردن شاخههای فلسفه اخلاق – حداقل در مورد فضیلتگرایی و وظیفهگرایی محلی از اعراب ندارد. روشنگریهای جیمز ریچلز در این مورد را شاهد بودیم. با توجه به تفکرات این فیلسوف آنچنانکه دیدیم بر خلاف تفکر فضیلتگرایان رادیکال، میتوان با تدبیر اندیشی خاصی، و با نگرشی به دور از غرضورزی، حداقل برای وظیفهگرایی و فضیلتگرایی، میدانی را حاضر نمود که در آن دوشادوشِ هم، در جهت هدایت کنشگر اخلاقی برای فتح قلههای اخلاق، در تحرکی شایسته و سامانمند، در تعامل – و نه تقابل – به سر ببرند.قصه فضیلتگرایی در نوع رادیکالش به این مساله ختم نمیشود. هجمه به کانت و گلایه از اصول وظیفه-گرایی او، از اصول جدا ناپذیرِ این تفکر بنیادگرای انحرافی است. الیزابت آنسکوم بذر این جریان انحرافی را پاشید. به خاطر داریم که این جریان رادیکال عامل اساسی از یادبرده شدن فضیلتگرایی را تفکر اخلاقی کانتی میدانست. تفلسف اخلاقی کانت به دو سبب ویرانکننده اخلاق فضیلتگرا دانسته شده است: یکی اعتبار فی حد نفسه وظایف اخلاقی در مقابل فضایل اخلاقی، و دیگری عدم گرایش به غایات.این تفسیر از اخلاق کانت، کذب محض است. هر چند که در وظیفه گراییاش برای قواعد اخلاقی فی حد نفسه اعتبار قائل است، اما این تمام فلسفه اخلاق کانت نیست. چنین تفکری فقط از خواندن کتاب بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق ناشی میشود. باید توجه داشته باشیم که این کتاب تنها کتاب کانت در زمینه اخلاق نیست. علاوه بر بنیاد، نوشته دیگری تحت عنوان مابعدالطبیعه اخلاق باب فلسفه فضیلت، وجود دارد که به شدت گرایشهای نتیجهگرایانه دارد. در مابعدالطبیعه است که کانت از غایات سخن به میان میآورد و غایات مورد طلب را فضیلت مینامد. از دیدگاه کانت محال است که اَعمال فاقد غایت باشند. غایات مد نظر کانت بر آمده از همان امر مطلقی هستند که اصول و قواعد اخلاقی را تشکیل میدهند. بنابراین نزد کانت صحبت از غایاتی نیست که ذیل انگیزه حسی و عاطفی هستند؛ بلکه سخن از تمایلات تکلیف مآبی است که انسان، با ارادهی خود آنها را انتخاب میکند. در همین مابعدالطبیعه است که بزرگترین وظیفه آدمی کسب فضیلت ذکر شده. آری؛ درست است که کانت با وظیفهگرایی سخت و خشن خود آغاز می-کند، اما در ادامه بحث که در دو کتاب نقد عقل عملی و مابعدالطبیعه اخلاق، به آن پرداخته شده، این سوال را میپرسد که هدف از انجام عملِ مبتنی بر امر مطلق چیست؟ پاسخ هم این است: غایت عالی و نامشروطی که همواره تکلیف است فضیلت میباشد. حقیقتا کانت نظریه اخلاقی خود را با مبحث فضیلت به پایان میبرد. او غایت نظریه اخلاقاش را در همین فضیلت ذکر کرده است. نگریستن بدون اغماض به تفکر اخلاقی کانت حاکی از این خواهد بود که کانت اصول اخلاقی را با غایات اخلاقی که همان فضایل باشند، به نحوی کاملا انحصاری ترکیب کرده است؛ آنچنانکه میتوان کانت را یک فیلسوف فضیلتگرای کثرتگرا، در مقابل فضیلتگرای رادیکال دانست. تفاوت اصلی کانت با دیگر فضیلتگرایان و نتیجهگرایان در این است که او از غایات و از فضایل شروع نمیکند. بلکه از ساخت و ساز وظیفهگرایی مبتنی بر امر مطلق آغاز کرده و در نهایت به فضیلت ختم می-کند. منکر این نیستم که کانت وظیفهگراست، به یک معنا کانت وظیفهگرا هست؛ آنهم زمانیکه خواهان نگارش قواعد اخلاقی مبتنی بر امر مطلق است. در این قسم از ایده اخلاقیاش، هر چند که در پی دسترسی به قواعد و اصول اخلاقی است، اما در اوایل کتاب مابعدالطبیعه اخلاق، آب پاکی را دست خواننده میریزد که هدفش از درج مباحث وظیفهگرایی، ادراک فضیلت است و نه چیز دیگر. حال در اینجا باید گفت که او یک فضیلت گرا میشود. آنچنانکه جان استوارت میل بنابه گفتههای موثق او، در اصول اخلاقی به سودگرایی نظر دارد؛ و در نهایت سودهایی را که آنها را هم نوع با فضیلت میداند، برای غایت اخلاق، فرا میخواند؛ یا ارسطو که در قواعد اخلاقی به حدوسط میپردازد، اما در مبحث غایات، فضایل را هدف رسیدن به اصول اخلاقی قید میکند. کانت هم مانند عموم فلاسفه اخلاق؛ یک بخش نظریه اخلاقیاش به بررسی قواعدی اختصاص دارد که آدمی را در موقعیتهای اخلاقی راهنما باشد. در این بخش به مساله چه باید انجام دهم پرداخته شده، بخش دیگر چرا باید انجام دهم مد نظر است؛ و کانت میگوید چونکه باید فضیلتمند شویم. این پایان کار تفلسف اخلاقی ایمانوئل کانت فیلسوف نخبه آلمانی قرن هیجده است
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
مراتب خلقت از دیدگاه آیات و روایات
نویسنده:
حسین اترک
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
عالم انوار
,
روح
,
خلق
,
عقل(منطق)
,
نور (حکمت اشراق)
چکیده :
مطابق آیات و روایات، عالم تکوین در دو بخش عالم انوار و عالم اجسام خلق شده است. عالم اجسام متوقف و وابسته به عالم انوار و عالم انوار مدبر آن است. اولین مخلوق خداوند، نور وجودی حضرت محمد صلیاللهعلیهوآله است که همه چیز از آنپیدا شده و اصل عالم خلقت است. تعابیر مختلفی چون عقل، نور، روح و قلم درباره آن به کار رفته است. انوار حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام ، فاطمه علیهاالسلام ، ائمه اطهار، انوار 124 هزار پیامبر، عرش، کرسی، لوح، بهشت و انوار مؤمنین از نور وجودی پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله آفریده شده است. آب اولین مخلوق در عالم اجسام است که با واسطه از نور پیامبر صلیاللهعلیهوآله خلق شده و از آن تمام این عالم ماده در شش روز از ایام ربوبی پدید آمده است.
انتخاب :
صفحات :
از صفحه 28 تا 57
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
نگاهی انتقادی به اخلاق کانت
نویسنده:
حسین اترک
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
نقد
,
اخلاق
,
وظیفه
,
اصل تعمیم پذیری
,
اصل غایات
,
کانت
چکیده :
نظریه اخلاقی کانت یکی از نظریات مهم در فلسفه اخلاق است که همیشه مورد توجه شارحان و منتقدان بوده است. این نظریه گرچه دارای نکات مثبت زیادی است، ولی همانند هر نظریه بشری دیگری دارای اشکال هایی نیز هست. در این مقاله سعی شده است انتقادهایی که به نظر می رسد بر اخلاق کانت وارد است ذکر شود. برخی از این اشکال ها عبارتند از: تعمیم پذیری ویژگی قانون است نه معیار اخلاقی بودن عمل، تجویز اعمال نادرست و ممنوعیت اعمال درست به وسیله ملاک تعمیم پذیری، امکان اختلاف افراد در تعمیم پذیر دانستن یک قاعده، عدم کارآمدی اصل غایات، اشکال بر ارزش ذاتی عقل، اشکال بر تنها خیر ذاتی بودن اراده نیک، اشکال اطلاق اوامر اخلاقی، مشکل تعارض وظایف، عدم توجه به شخصیت، انگیزه ها و عواطف درونی فاعل و عدم پوشش کل حیات اخلاقی به وسیله مفهوم وظیفه.
انتخاب :
صفحات :
از صفحه 9 تا 36
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
جایگاه و نقش عقل در حکمت اشراق
نویسنده:
اکرم نظری
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
علوم انسانی
,
عقل فعال
,
عقل
,
انوار قاهره طولی
چکیده :
چکیدهعقل در فلسفهی اسلامی، دارای نقش و کارکرد متعدد و جایگاه خاص و ویژهایی است. پژوهش حاضر، این مسئله را در حکمت اشراق و در دو حوزهی جهانشناسی و معرفتشناسی با نظر به سه دسته آثارِ مشائی، اشراقی و رسالههای رمزیسهروردی بررسی میکند. روش این پژوهش تحلیلی و کتابخانهای است. نتایج حاصل از این پایان نامه نشان میدهد:در جهانشناسیآثارمشائی، عقل در سلسله عقول دهگانه مشائی حضور دارد که به عقل فعّال ختم میشود و از آننفوس بشری و صور و ماده صادر میشود. سهروردی در حکمت اشراق، با نقد عقول دهگانه مشائی به اثبات تعداد عقولِ(انوار) طولیِ بیشتر و هم عقولِ(انوار) عرضی (ربالنوعها) میپردازد.در جهانشناسی آثار مشائی، عقل فعّال، عقل دهم است و در حکمت اشراق، نور اقرب (عقل اول) و در رسالههای رمزی که تلفیقی از آراء مشائی و اشراقی است، عقل فعّال در سلسلهمراتب تشکیکی انوار از نور اقرب تا عقل دهم و یا ربالنوع انسانی تردد دارد.سهروردی در معرفتشناسی اشراقی با حفظ استدلال مشائی، معرفت را محصول تعامل استدلال عقلی (عقل استدلالی) و ادراک شهودی (عقل شهودی) میداند. در ارتباط بین معرفتشناسی و جهانشناسی، در معرفتشناسی مشائی اتحاد یا اتصال با عقل فعّال، فعلیّت بخش عقلِ بالقوه بشری است. در حکمت اشراق «اتحاد عقلی واتصّال شهودی» جایگزین این نظریه میشود. نقش محوری رسالههای رمزی را عقل فعّال به عهده دارد و در نقش و کارکرد معرفتی خویش به تعلیم و راز آموزی جهانشناسی و معرفتشناسی عقل(عقل فعّال) نیز میپردازد.کلمات کلیدی: عقل ، عقل فعّال ، حکمت اشراق، انوار قاهرهی طولی، انوار قاهرهی عرضی، ربالنوعها
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
عقلانیت باورهای دینی از دیدگاه پراگماتیسم
نویسنده:
معصومه نظری
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
ویلیام جیمز
,
عقلانیت (مسائل جدید کلامی)
,
پراگماتیسم
,
هنر و علوم انسانی
,
هنر و علوم انسانی
,
هنر و علوم انسانی
,
پاسکال، بلز
,
باور دینی
,
عملگرایی
چکیده :
عقلانیت باور دینی از دیرباز یکی از مهمترین مسائل فلسفهی دین بوده است؛ اما پرسش اصلی این است که عقلانیت به چه معنا است؟ ملاک و معیار عقلانیت باورهای دینی چیست؟ معیار پراگماتیسمبرای سنجش عقلانیت باورهای دینی چه میباشد؟ چه نقدهای جدی بر دیدگاه پراگماتیسم در مورد عقلانیت باورهای دینی وارد شده است؟ در بین دیدگاههای مختلف در مورد عقلانیت باورهای دینی، برخی به نامعقول بودن گزارههای دینی و کنار گذاشتن آنها حکم کردهاند و برخی دیگر به معقول بودن آنها معتقد هستند. مکتب پراگماتیسم یکی از دیدگاههایی است که به معقول بودن باورهای دینی حکم داده است. محور اصلی تفکر پراگماتیسم سودمندی در عمل است و از طرفی معتقد است در انتخاب باورهای دینی سودمندی فراوانی برای افراد وجود دارد و همین باعث میشود با وجود نبودن دلایل متقن برای آنها، انتخاب آنها، انتخابی عقلانی محسوب شود و همچنین کنار گذاشتن آنها و موضع لاادری گرفتن نسبت به آنها را نامعقول میدانند. بلیز پاسکالو ویلیام جیمزاز جمله فیلسوفانی هستند که با تفکر پراگماتیستی خود در این زمینه، حکم به عقلانی بودن باورهای دینی دادهاند. البته علاوه بر جیمز و پاسکال در اینجا تفکر پیرسرا به عنوان موسس این مکتب و کسی که بنیانگذار تفکر پراگماتیستی است بررسی خواهیم کرد، هرچند که او طریق درست شناخت خداوند، را توجه به درون میداند و تفکر او در این زمینه فارغ از تمامی اندیشههای پراگماتیستی است. اما مهمترین نقدی که بر تفکر جیمز وارد شده آن است که وی در نظریهی خود دلیل انتخاب باورهای دینی را ناب بودن گزارههای دینی میداند، اما معیاری که وی بیان میکند، معیاری نسبی است؛ بدین معنا که یک گزاره ممکن است برای برخی ناب باشد و برای برخی دیگر ناب نباشد و بنابراین این معیار، معیاری نسبی است و علاوه بر این وقتی که این معیار نسبی باشد، سبب میشود هرکس امر دلخواه خود را عاقلانه تلقی کند و آن را جزء گزارههای ناب بشمارد. در صورتی که ایمان دستیابی به حقیقت است نه هر آنچه که میخواهیم. نقدهایی نیز بر نظریهی پاسکال وارد شده است، که مهمترین آنها این است که، شرطی پاسکال دلیل مساعدی برای حمایت از عقلانیت باور دینی مطرح نمیکند و سعی بر این دارد که این مطلب را به فرد القاء کند که، باور دینی نمیتواند توسط دلایل متقن حمایت شوند در صورتی که اینطور نیست و فرد را وادار میسازد به امری ایمان آورد و چیزی را عمل کند که در اصل به آن هیچاطمینانی ندارد و دلیلی برای انتخاب آن نیافته است. اما به طور کل میتوان اینگونهنتیجه گرفت که پراگماتیسمها سعی بر این دارند که ایمان را عقلانی جلوه دهند و از عقل برای ایمان تایید بگیرند، در واقع میتوانیم پراگماتیسم را تلاشی در جهت صدور مجوز برای تغییر معیار عقلانیت در زمینهی باورهای دینی دانست، به این معنا که آنها معتقدند که اگر عقل استدلالگر نمیتواند حکم به عقلانیت باورهای دینی بدهد، میتوانیم با توجه به ویژگیهای باور دینی از جمله اینکه آنها گزارههای ناب هستند، تغییر معیار دهیم و توسط معیار عقلانیت پراگماتیستی آنها را عقلانی محسوب کنیم. در صورتی که همانطور که بیان خواهد شد لزومی ندارد که عقل همیشه ایمان و یا باور دینی فرد را تایید کند.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
تعداد رکورد ها : 98
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت
×
ارسال نظر
نوع
توضیحات
آدرس پست الکترونیکی
کد امنیتی
*
*
با موفقیت به ثبت رسید