جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهقرآن کریم کتاب هدایت برای همه‌ی انسان‌ها است " هُدىً لِلنَّاس‏"(بقره / 185) و زبان قرآن باید به صورتی باشد که فهم آن میسر همگان واقع گردد از این روی قرآن از شیوه های مختلفی برای تبیین معارف بهره گرفته است، از جمله آن ها استفاده از مثل‌هایی می باشند که مُمَثل را برای مخاطب مجسم نموده و به تصویر می‌کشدتا از این طریق انسان را به تذکر، تفکر و تعقل وا داشته و تأثیر عمیق تریاز معارف عالی را مقدَّر سازد. پژوهش حاضر که از نوع بنیادی می‌باشد به‌ منظور پی بردن به شیو? دعوت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در دو مقطع زمانی متفاوت بررسی تطبیقیکارکردهایامثال در سوره‌های مکی و مدنی را با روش توصیفی- تحلیلیبه دست انجام رسانده‌است. جامعه‌ی تحقیق متنی و شامل قرآن و متونی است که به موضوع امثال قرآنی پرداخته است که به صورت هدفمند و با توجّه به سوالات تحقیق مورد مطالعه قرار گرفت. یافته‌هایحاصل از پژوهشحاضر این است که 14 سوره از 86 سوره مکی دارای 38 آیه می‌باشد که در مجموع 44 واژه "مَثَل" و مشتقاتش را در بر دارند و این 44 واژه در 36 مورد و در معانی: "تمثیل"، "مثال و نمونه"، "وصف"، " عبرت"و"الگو" به‌کار رفته‌اند هم‌چنین 11 سوره از 28سوره مدنی دارای 26 آیه می‌باشد که در مجموع 36 واژه “مَثَل” و مشتقاتش را در بر دارد که این 36 واژه با 26 مورد استعمال در معانی: "تمثیل"، "نمونه و مثال "، "وصف یا صفت" به‌کار رفته‌اند. هم‌چنین با بررسی های صورت گرفته در مجموع آیاتی که واژه “مَثَل” در آن‌ها به‌کار رفته، مشخص گردید که هرگاه "مثل" به همراه مشتقات "ضرب" یا "صرف" به کار رود به‌کار رود به معنای "مثال و نمونه" و هرگاه به همراه کاف تشبیه به کار رود به معنای "تمثیل" می‌باشد. مقایسه امثال مکی و مدنی نیز حکایت از آن داشت که شباهت آن‌ها در برخی معانی واژه "مثل" است که در معانی "تمثیل"، "نمونه و مثال" و "وصف و صفت" به کار رفته اند و از جهت محتوا نیز از محور‌های خداشناسی، راهنماشناسی، خداشناسی، هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، راهنماشناسی و معادشناسی در هر دو عهد مکی و مدنی سخن گفته‌اند. اما تفاوت امثال مکی و مدنی در این است که در سوره‌های مکی واژه "مثل" به معنای "عبرت پذیری" و "الگو" به کار رفته است در حالی که سوره های مدنی فاقد این کاربرد معنایی برای واژه "مثل " می‌باشند؛ وبه لحاظ محتوایی "مثل" با محور راهنماشناسی و معادشناسی در معنای تمثیل در سوره های مدنی آمده است درصورتی ‌که محور معادشناسی در سوره های مکی در معنای نمونه و مثال قرار می‌گیرد و دیگر آن‌که محور‌های قرار گرفته برای واژه "مثل" در معنای "نمونه و مثال " در سوره‌های مکی به دو دسته کلی مثال‌هایی که خداوند زده‌است و مثال هاییکه مشرکان زده اند و قرآن آن را نقل نموده است، تقسیم می‌شوند هم چنین در سوره های مکی واژه "مثل" در معنای "وصف و صفت" به دو محور انسان شناسی و راهنماشناسی تقسیم گردید که این محور در سوره‌های مکی برای واژه "مثل" در معنای "وصف یا صفت" انجام نپذیرفت و میزان استعمال واژه مثل در آیات سوره‌های مکی بیش از سوره‌های مدنی بوده و آن‌چه که در امثال مکی مورد توجه قرار می‌گیرد پرداختن بیشتر به مبانی توحید و نفی شرک و بیان جامعیت قرآن و اثبات نبوت و در امثال مدنی پرداختن به مباحثی پیرامون ماهیت منفاقان و یهودیان، مومنانو رذایل و فضایل اخلاقی می‌باشد. کلمات کلیدی: آیات، مکی، مدنی، مَثَل، شباهت‌ها و تفاوت‌ها. ?

دعای عرفه یکی از دعاهای ماثور منسوب به امام حسین علیه السلام است که حاوی مضامین بلند عرفانی و یک دوره خداشناسی و احکام است و و تحلیل گفتمان که در اصلاح فارسی همان سخن کاوی و تحلیل سخن است، عبارت از کشف معانی ظاهری و مستتر جریانهای گفتمانی است که در شکلهای گوناگون زبانی و فرا زبانی آشکار می گردد.

عطار نیشابوری از شاعران نامدار ادب فارسی در قرن هفتم می‌باشد، که مضامین عرفانی را به صورت گسترده در آثارش وارد کرده است. وی با وجود داشتن مذهب شافعی و مدح خلفای راشدین در آثارش(الهی نامه، مصیبت نامه، منطق الطیر، مختارنامه، تذکره الاولیاء و دیوان) به مدح و ستایش اهل بیت پیامبر (ص) نیز پرداخته است. حضور ابیاتی دال بر ارادت شیخ نسبت به اهل بیت(ع) پژوهنده را بر آن داشت که به بررسی سیمای اهل بیت(ع) در آثار عطار بپردازد. شیوه‌ی نگارش این رساله به صورت توصیفی- تحلیلی می‌باشد که ابتدا ابیات و نوشته‌هایی که در ذکر منقبت اهل بیت پیامبر(ص) در آثار عطار وجود دارد، استخراج گردید و سپس با آیات و روایاتی که در شأن این بزرگان نازل شده بود، مستند گردید و در ادامه به تحلیل این ابیات پرداخته شد.این پژوهش در پنج فصل تدوین شده است: در فصل نخست این پژوهش پس از ارائه موضوع پژوهش، به بررسی زندگی عطار پرداخته شد و در ادامه از اهداف و ضرورت‌های این پژوهش سخن رفته است. در فصل دوم کتب و مقاله‌هایی که پیرامون موضوع این پژوهش نگاشته شده بود، مورد بررسی قرار گرفت. فصل سوم این پژوهش که تنه اصلی آن نیز می‌باشد، تحلیل و بررسی جایگاه امام علی(ع) در آثار عطار را در بر می‌گیرد. در فصل چهارم به بررسی و تحلیل جایگاه دیگر اهل بیت(ع) پرداخته شده است و در فصل پایانی نتایج و یافته‌های پژوهش درج شده است. در پایان این نتیجه حاصل گردید که عطار با وجودی که دارای مذهب شافعی است، ‌در آثارش به منقبت اهل بیت پیامبر(ص) نیز پرداخته است و این مناقب بر اساس مستندات تاریخی و روایی می‌باشد و اختلافاتی که در آثار عطار نسبت به کتب روایی دیده می‌شود، اغلب در داستان‌هایی است که از زندگی این بزرگان نقل شده است؛ اما باید این نکته را در نظر داشته باشیم که هدفی که عطار مانند تمام شاعران صوفی مسلک از بیان این داستان‌ها دنبال می‌کند، بیان مضامین عرفانی می‌باشد، بنابراین آن‌چه از نظر این شاعران اهمیت دارد، نتیجه‌ای است که از این داستان‌ها حاصل می‌شود. با تمام این احوال نگاه عطار در آثارش آزادمنشانه است و او درصدد برآمده که درگیری‌های فرقه‌ای را کنار بگذارد و مذاهب را به یکدیگر نزدیک کند. کلید واژه:احادیث، اهل بیت، روایات، عطار.

یقیناً در پی بردن به حقایق دینی و توحیدی، ما باید به سخنان و احادیث گوهربارِ اولیاء و ائمه‏ی اطهار مراجعه کنیم چرا که کلام آنان حقیقت محض است. با نظر به اینکه ما از مباحث توحیدی فاصله دارم و در عصر غیبت حضرت صاحب الامر(عج) به سر می‏بریم، پژوهش در مسئله‏ی توحید آن هم از دیدگاه حدیث ضرورت پیدا می‏کند. در این رساله به سراغ سخنان حضرت رضا(علیه السلام) در مقوله‏ی توحید می‏رویم که مطالعه این رساله به ما مباحث ارزشمندی ارائه می‏دهد. فرضیه‏ی رساله این است که امام در این زمینه به چند مسئله توجه دارد که یکی از مهمترین آن‏ها عدم سنخیت بین خدا و خلق است و سوالاتی که مطرح است این است که:آیا بین خدا و خلق شباهت و سنخیتی وجود دارد یانه؟ آیا خدا شی است یا خیر؟ آیا خدا جسم و صورت است یا خیر؟ نتیجه‏ای که می‏توان گرفت این است که در کل جهان یک اراده ویک قدرت حاکم بوده و آن را اداره و تنظیم می‏کند و هر موجودی را خلق و هدایتمی‏کند. و همه موجودات قائم و وابسته به اویند و او مالک متصرّف بر همه چیز است و هیچ شباهتی بین این خالق با مخلوقاتش نیست و هرچه هست جدایی و بینونیت است که اگر اینگونه نبود خدا از خلق شناخته نمی‏شد.

چکیده ندارد.

این پژوهش، با استناد به منابع روایی اهل سنّت، فضایل فاطمه زهرا(س)، جایگاه ویژه آن حضرت نزد خداوند متعال و رسولش، برتری ایشان بر همه زنان عالَم، سرمشق بودن حضرتش به عنوان برترین زن دنیا، حقوق تضییع شده و ظلم‌هایی را که بر ایشان پس از وفات پیامبر اکرم( روا داشته شد تبیین و تحلیل تاریخی می‌کند. نویسنده بر ضرورت مَحبّت فاطمه زهرا(س) و محور بودن رضا و خشم ایشان برای خشنودی و خشم خدا و رسول خدا تأکید کرده و دشمنی با آن بانوی بزرگ را بزرگ ترین ظلم برمی شمارد. وی ابتدا تعریفی از اهل سنّت ارایه کرده، سپس با بیان پیشینه تاریخی این مبحث، ابعاد مهّم شخصیت فاطمه زهرا(س) را به واسطه شخصیت ملکوتی، نورانی و فوق بشری او وصف می‌کند. او در همین زمینه با اشاره به ولادت و نامگذاری آن حضرت، ایشان را بانویی بهشتی خوانده، که مانند زنان عادی، عادت ماهیانه نمی‌دید؛ از این رو فاطمه نامیده شده است. نویسنده در ادامه به سایر نام های حضرت زهرا(س) اشاره کرده، او را راستگوترین بانوان برمی شمارد. معرّفی کنیه‌های حضرت فاطمه زهرا(س) و منزلت آن بانوی بزرگ در قرآن کریم، از محورهای بعدی این تحقیق محسوب می‌شود. در بخش دیگری با اشاره به ازدواج حضرت فاطمه زهرا(س) با امام علی(ع) ، به ساده بودن وسایل زندگی، مقام عبادی والای فاطمه(، نزول مایده آسمانی برای آن بانوی بزرگ اسلام، محبوبیت ویژه ایشان نزدِ پیامبر گرامی اسلام(ص) و سرمشق بودن وی برای تمام زنان عالََم براساس منابع روایی اهل سنّت، پرداخته، رنج‌ها و ظلم‌های وارد شده بر ایشان بعد از رحلت رسول خدا( به‌رغم سفارش های مکرّر ایشان در حقّ فاطمه زهرا(س) را واکاوی کرده و از عاملان رنج ها و مصیبت های فراوان حضرتش انتقاد شدید می‌کند. وی همچنین به موضوع غصب فدک و ناخشنودی فاطمه زهرا(س) از عمر و ابوبکر و ظلم‌های دیگری را که بر اثر هجوم به منزل امام علی(ع) بر ایشان وارد شد، را گزارش می‌کند، ضرورت مَحبت فاطمه زهرا(س) و برایت از دشمنان ایشان در احادیث پیامبر اکرم، حرام بودن بهشت بر دشمنان اهل بیت(ع)، حضور شگفت انگیز فاطمه در قیامت و بررسی روایات نبوی در منابع اهل سنّت، از دیگر مطالب این تحقیق به شمار می‌آید.

زیبایی های ادبی وبلاغی گفتگوهای قرآنی، بیانگر اعجاز تحدّی ناپذیر بودن کتاب وحی الهی می باشند که می توانند به عنوان ایده و الگویی سازنده در بهبود روابط فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشورها در سطح بین الملل مورد توجّه و استفاده قرار گیرند.پیامبران الهی در گفتمان های خود، مسائل خداشناسی را با استفهام و اطناب (تکرار)، مسائل اجتماعی و احکام شرعی را با اسلوب حکمت، تفکّر و عمل ناپسند را با کنایه، هدایت به سمت خدای یگانه و ترک بت پرستی را با اسلوب تحبیب، آفرینش هستی و وقوع معاد را با زبان استعاری که گوشه ای ازجلوه های اعجازی قرآن کریم می باشند، بیان می نمایند.

عدّه‌ای بر این عقیده‌اند که از نظر عرفِ جامعه، رابط? خویشاوندی با انبیا و اولیای الهی به نوعی برای افراد حقانیت به همراه دارد چرا که اگر فلان فرد حق نبود و مورد تأیید پیامبر و امامان: که در نهایت کمال بشری می‌باشند نمی‌بود، ایشان با آنان وصلت و روابط خویشاوندی بر قرار نمی‌کردند. پس می‌توان این نتیجه را گرفت که هر‌‌کس با اینان رابط? خویشاوندی (به ویژه از طریق ازدواج) داشته باشد مورد تأیید آنان است و هرکس مورد تأیید اولیا و انبیای الهی باشد، می‌تواند ادعای حقانیت نماید.پاسخ این سوال که آیا رابط? خویشاوندی می‌تواند برای افراد حقانیت به همراه داشته باشد را باید در دو منبع الهی یعنی؛ قرآن کریم و روایات که مفسِّر و مبیِّنِ قرآن می‌باشند و عقل که مهمترین عطی? الهی به انسان است مورد بررسی قرار دهیم. دراین رساله در بررسی دیدگاه قرآن و سنت، به این نتیجه رسیده‌ایم که خداوند رابط? خویشاوندی با افرادی همچون اولیا و انبیای خود را، عاملی برای حقانیت افراد نمی‌داند و این موضوع را به گونه‌های مختلف در قرآن رد و نفی نموده است. در عوض عوامل دیگری همچون تقوا، ایمان، قلب سلیم و از همه مهمتر تبعیت از ولی‌ای که از سوی خداوند بر مردم آمده است را عاملی برای حقانیت آنان می‌داند. به گونه‌ای که برخی همچون فرزند نوح به علّت پیروی نکردن از پیامبر خداوند از اهلیّت با این ولی خدا ساقط می‌شود و خداوند میان او و دیگر سرکشان فرقی قائل نشده و او را با دیگران عذاب می‌نماید.و همچنین أهل‌بیت: نیز در روایات خود، رابط? خویشاوندی با ایشان را در حقانیت افراد موثر نمی‌دانند بلکه علاوه بر تشویق و ترغیب مردم به ایمان، عمل صالح و تقوا، ولایت و تبعیت از ایشان که شرط پذیرش و قبولی طاعات الهی است، را عامل حقانیت ذکر می‌کنند، به گونه‌ای که فردی همچون فرزند نوح، همان‌گونه که قبل‌تر به آن اشاره شد به خاطر سرکشی‌اش از ولیّ خدا، از اهلیت ساقط می‌شود امّا فردی که نه تنها با أهل‌بیت: رابط? خویشاوندی ندارد، بلکه حتّی هم نژاد با ایشان نیز نمی‌باشد، حقانیت پیدا می‌کند و به مقامی‌ می‌رسد که أهل‌بیت: در حق او می‌فرمایند: «منّا اهل البیت».و همچنین در این رساله بعد از بررسی معنای لغوی حقانیت و این‌که چه کسانی حق و معیار تشخیص آن می‌باشند, به این نتیجه رسیدیم که هر کس با حق مخالفت نماید باطل است، و این مطلب را به عنوان یک قانون کلّی و همیشگی بیان کرده‌ایم که اگر فردی هر چند از خویشاوندان بسیار نزدیک أهل بیت: باشد، امّا در صورتی‌که با ایشان مخالفت و دشمنی کند نه تنها نمی‌تواند ادعای حقانیت داشته باشد بلکه او فردی است باطل.

اسلام در چگونگی برخورد با ادیان دارای شیوه‌های گوناگونی است و این تعداد در شیوه به جهت تنوع مسائل و وجود مقاطع و موقعیتهای مختلف است که در برخورد با ادیان وجود دارد، گاهی مسائل از قبیل مسائل عقیدتی است، شیوه‌ای که اسلام در برخورد با این مسائل دارد، شیوه گفتگو و جدال نیکوست، گاهی نیز مسائل از قبیل مسائل اخلاقی و اجتماعی است که در این مورد نیز شیوه خاص خود را دارد. موقعیتها نیز در برخورد با ادیان و شیوه‌های اتخاذی موثرند، گاهی اسلام دارای نظام سیاسی است و اکثریت مردم مسلمان هستند در چنین موقعیتی شیوه برخورد با غیر آن متفاوت است. گاهی نیز برخورد با حکومتهای دینی ادیان دیگر است که شیوه برخورد متفاوت با بقیه موارد می‌باشد. اختصاراٌ اسلام برای هر زمان و مکان شیوه خاص آن را لحاظ کرده است.

هدف از بررسی نکاح به صورت تطبیقی بین دو فرقه ی امامیه و اهل تسنن، این است که علاوه بر آشنایی با نحوه ی استدلال این مذاهب در استنباط احکام، به نکته ی دیگری نیز دست می یابیم که مبانی و اصول اعتقادی تا چه اندازه در رسیدن به احکام شرعی موثر است، چرا که امامیه بر خلاف اهل تسنن، در ادله ی خود از روایات اهل بیت (علیهم السلام) بهره می برند و این از مهمترین دلایل اختلاف فتاوا بین دو فرقه می باشد.به دلیل اینکه موضوعات به صورت تطبیقی مورد مطالعه قرار می گیرد، لذا روش کاربدین صورت است که ابتدا اقوال فقهای امامیه و اهل تسنن ذکر می گردد و پس از آن به بررسی ادله ی ایشان در اثبات فتاوایی که صادر نموده اند، به طور جداگانه پرداخته می شود. ضمن بیان ادله ی اهل تسنن در ذیل هر دلیل، اشکالات موجود در استدلال ایشان ذکر گشته و در پایان بحث، نتیجه گیری شده و نظر صحیح تر طبق نظر اینجانب بیان می شود.خلاصه ی پژوهش اینکه عقد نکاح با غیر از الفاظ زوجت و انکحت صحیح نمی باشد و شهود در عقد نکاح واجب نیست بلکه استحباب دارد. در عقد منقطع بدین نتیجه رسیدیم که نسخ نگردیده و از زمان پیامبراکرم(ص) حلال بوده است، نکاح مسیار نیز نوعی از ازدواج دائم می باشد و صحیح است ودر بحث بخشش مهر توسط ولی زوجه باید گفت که تنها به شرطی ولی زوجه اجازه ی بخشش مهر را دارد که دختر، صغیره باشد. مهریه می تواند عمل زوج یا اجاره نفس قرار گیرد، همچنین مقدار مهر توقیفی نبوده و اقل و اکثری برای آن نیست. نکاح شغار، نکاح بدون مهر است که باطل می باشد و مسئله ی دیگر اینکه اگر مهر در دو عقد پنهانی و آشکاربا مقداری متفاوت مقرر شود، مهر اول (مهر پنهانی) صحیح است.