جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهدر میان معانی و مضامین شعر فارسی آنچه از زیربنای عاطفی استواری برخوردار است و در عین حال از مهمترین عنصر شعر، یعنی تخیّل نیز بهره کامل دارد، اندوهیاد (مرثیه) است.مرثیه به اشعاری گفته می‌شود که در ماتم گذشتگان و تعزیت بازماندگان، اظهار تأسّف و تألّم از مرگ سلاطین و بزرگان درباری، بستگان و دوستان، شخصیت داستان و قهرمان منظومه، ذکر مصائب پیشوایان دین و ائمّه اطهار(ع)، بلایای طبیعی و قتل‌عام‌های فجیع و احساسات تاثّرانگیز نسبت به مسأله مرگ و حیات سروده شده است.از میان انواع مرثیه، مراثی شخصی و خانوادگی در مقایسه با دیگر انواع مرثیه به علّت اصالت احساس سراینده، واجد ارزش ادبی بیشتری هستند. از جمله این اشعار، مرثیه‌های سروده شده برای دیگر شاعران، موضوع بحث رساله حاضر است.در این رساله به « بررسی اندوهیادهای شاعران معاصر برای شاعران دیگر » پرداخته می-شود. امّا به علّت گستردگی موضوع و حجم عظیم اشعار سروده شده در این‌ زمینه، محدوده زمانی بینسال‌های 1300 تا 1357 و توسّعاً 1360 برای پژوهش در نظر گرفته شده، اندوهیادهای این دوره با توجّه به اعتبار و اهمیت شاعران، در دو بخش شعر سنّتی و شعر نیمایی و سپید جمع‌آوری می‌شود.ادای حقّ دوستی، روابط ادبی، سرودن مادّه‌تاریخ، هنرنمایی و نشان دادن قدرت شاعری، انعکاس عقاید و اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی یا انتقاد، احساس وظیفه در همدردی با جامعه ادبی و دیگر شاعران را می‌توان از مهم‌ترین انگیزه‌های اندوهیادسرایان به شمار آورد که بسیاری از کلاسیک‌سرایان و برخی از نوپردازان و سپیدسرایان را به سرودن اشعاری در این زمینه واداشته است.مرگ‌اندیشی، تقابل هنر و مرگ، تقابل عشق و مرگ، تکیه بر باورهای قدیمی چون سرنوشت، قضا و قدر، فلک و چرخ ، زمانه و روزگار و جهان در پرداختن به علّت‌های مرگ معاصران شاعر، در اندوهیادهای کلاسیک این دوره جایگاه ویژه‌ای دارد؛ امّا در سوگ سروده‌های نو و سپید، نوع نگاه و دید سراینده در این‌باره متفاوت است. نوپردازان و سپیدسرایان این دوره در سروده‎های خود یا اصلاً به دنبال مقصّر و عامل مرگ نیستند و یا بصراحت از آن نام برده‌اند. گاه نیز برخی از اندوهیادسرایان به دلیل اکراه از ذکر علّت اصلی، به خلق دلایل شاعرانه و ذوقی دست زده‌اند.به علّت وجود جریان‌های مختلف شعری در دوره مورد بحث و گرایش و تمایل شاعران این دوره به این جریان‌ها، انواع قالب‌های سنّتی چون قطعه، قصیده، غزل، مثنوی، رباعی، دوبیتی، ترکیب‌بند و مسمّط و قالب نیمه‌سنّتی چهارپاره و نیز قالب‌های نیمایی و سپید، توسّط سرایندگان اندوهیادها به کار گرفته شده است که از آن میان، قطعه درصدر قرار دارد. دایره لغوی زبان اندوهیادها، به دلیل آشنایی اندوهیادسرایان این دوره با ادبیات پربار کلاسیک و نیز استفاده آنها از زبان و کلمات عامیانه، بسیار وسیع است. باستانگرایی یا آرکائیسم در اندوهیادهای این دوره نمودی گسترده دارد و بسیاری از نشانه‌ها و مختصات زبان فارسی نظم و نثر کهن در آنها قابل مشاهده است. رویکرد آنها به زبان مردم و شیوه‌های بیان محاوره نیز قابل توجّه است. در مجموع، می‌توان زبان بسیاری از اندوهیادهای این دوره را ساده و روان دانست که در آنها عاطفه شعری قربانی پیچیدگی بیش از حدّ زبان نشده است.اندوهیادهای این دوره از نظر تشبیه و استعاره نیز بسیار غنی هستند و از میان صنایع ادبی، مبالغه یا اغراق، ایهام، تضمین، تناسب و تلمیح مورد توجّه بیشتری قرار گرفته است.کلمات کلیدی: مرثیه(اندوهیاد)، شعر سنّتی، شعر نو و سپید، شاعران معاصر.

در این پایان‌نامه موضوع وجود یا عدم وجود ترادف در قرآن مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.ابتدا ترادف در لغت و اصطلاحو زبان‌شناسی تعریف شده و دیدگاه‌های مخالفان و موافقان مورد ارزیابی قرار گرفته است. این ارزیابی‌ها نشان داده است که موافقان دقت و موشکافی لازم را در معنای دقیق واژگان به کار نگرفته‌اند. از سوی دیگر مخالفان برخلاف موافقان با توجه به معنای اصیل واژه‌ها و این‌که هر کلمه برای دلالت بر یک معنای خاصی وضع شده است، وجود ترادف در قرآن را رد می‌کنند. موضوع دیگری کهدر این پایان نامه مورد توجه قرار می‌گیرد، ارتباط ترادف با برخی دانش‌های علوم قرآنی مانند: احرف سبعه، وجوه و نظایر، تأکید، آیات متشابه و تفسیرمی‌باشد. اتفاق نظری از سوی عالمان شیعه و سنی درباره‌ی پذیرش حدیث احرف سبعه وجود ندارد. از این‌رو، ارتباط آن با ترادف احتمال بعیدی به نظر می‌رسد. با توجه به این موضوع که مجوز تبدیل الفاظ مترادف به یک‌دیگر باعث نابودی اعجاز قرآن می‌شود. از سوی دیگر وجوه و نظایر نشان می‌دهد که وجود معنی واحد در میان معانی گوناگون دو واژه دلیلی بر وجود ترادف نیست. همچنین در تأکید و متشابه دو واژه می‌توانند دارای معانی نزدیک باشند، اما نمی-توانند مترادف کامل باشند. اما ترادف در بحث تفسیر آیات به جهت تفهیم و توضیح معانی با در نظر گرفتن عدم ترادف تام بین واژگان می‌تواند به کار رود. در این‌جا مفسران باید به موارد استعمال واژگان در قرآن توجه داشته باشند و تا آن‌جا که می‌توانند از هم‌معنایی کامل بین کلمات بپرهیزند. از آن‌جا که قرآن در اوج فصاحت و بلاغت بر پیامبر اکرم نازل شده است، بهترین و ارزشمندترین منبع برای مقایسه‌ی موارد استعمال واژگان مترادف به‌شمار می‌رود. با بررسی‌های انجام گرفته و همچنین ذکر نمونه‌هایی از قرآن روشن می-شود که کلمات هم معنا، با توجه به بافت و سیاقی که در آن به کار رفته‌‌اند امکان جانشینی با مترادفاتشان را ندارند و تمام الفاظ به کار رفته در قرآن، در جایی متناسب بامعنایشان استعمال شده‌اند. همچنین دو واژه ممکن است دارای معنی و مفهوم واحدی باشند اما هم-معنای مطلق نیستند. زیرا این دو واژه گرچه می‌توانند در برخی جهات شبیه به هم باشند ولی در سطوح دیگر دارای تفاوت‌های معنایی با هم هستند. در این پایان‌نامهوجود ترادف در قرآن رد می‌شود.

شناخت عوامل آرامش و اضطراب، موضوعی است که در این تحقیق از دیدگاه قرآن و سنت مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است، به همین منظور ابتدا به حوزه معنایی اضطراب و آرامش در لغت، آیات و روایات و نیز به مفهوم اضطراب در روان‌شناسی، توجه گردیده و سپس با متقابل خواندن آرامش با اضطراب، همانند دو حالت بیماری و سلامتی انسان، بررسی عوامل اضطرابهای مخرب، و آرامش مفید، مورد اهتمام ویژه قرار گرفته است که در این بخش نخست عوامل اضطراب به سه دسته کلی شناختی، رفتاری، و اخلاقی-روانی، تقسیم و زیرمجموعه‌های هر یک مورد کنکاش واقع شده است. در این خصوص با تمسک به ظواهرآیات و روایات، شرک‌ورزی، خدافراموشی، از خود بیگانگی، و جهل به معمای هستی و فنا، مهمترین عوامل شناختی اضطراب شناخته شده و در مقام تحلیل، زندگی فرد جاهل به مقام پروردگار، مملو از ترس، اندوه، و پراضطراب معرفی گردیده است.این پژوهش یکی از پیامدهای خودبیگانگی را عدم تعادل روانی و اضطراب دانسته و بر اضطراب‌زایی جهل به معمای هستی و فنا، نیز تأکید نموده است. در بخش عوامل رفتاری، با ذکر مستندات قرآنی و حدیثی، گناه موجب عذاب وجدان و در نهایت عامل اضطراب تلقی شده و دنیاپرستی و عوامل اخلاقی مانند برخی مراتب حسدورزی نیز، مایه اضطراب و زوال آرامش فکری مطرح گردیده است. در فصل دیگر با تأثیرگزار خواندن تفکر و بینش بر نگرشهای عینی، رفتار، عواطف و احساسات با تکیه بر آیات و روایات، خداباوری و ایمان به غیب عامل مهم آرامش به شمار رفته است و چنین تحلیل گردیده که ایمان، ضمن پاسخ‌دهی به پرسشهای بنیادین از راه خوش بین ساختن انسان به سیر جهان، چهره جهان را در نظر انسان مومن زیبا و سختیهای آنرا قابل تحمل جلوه میدهد، زیرا او هر واقعه‌ای را انعکاسی از مشیت الهی می‌داند. اعتقاد و رضا به قضا و قدر الهی و توکل نیز با استناد به آیات و روایات، موجب آرامش درونی دانسته شده است. سپس با اشاره به تأکید اسلام بر خودشناسی، از آن به عنوان دیگر عامل شناختی آرامش یاد و از نقش نماز، دعا، صبر و تقوا نیز به عنوان عوامل رفتاری-عملی ایجاد آرامش، نام برده است. با توجه به ظواهر برخی متون دینی، به تأثیر خواب شبانه و همسر در آرامش فرد به حیث عوامل محیطی اشاره گردیده است. در نتیجه، بر اینکه رهیافتهای شناختی و نیز راهکار رفتاری-عملی، از نگاه قرآن و سنت، برجسته‌ترین رهیافتهای مواجهه با اضطراب و کسب آرامش است تأکید و ضمن اشاره به اظهارات و یافته‌های تجربی برخی دانشمندان، مبنی بر اثبات نقش برجسته شناخت و ایمان، در این زمینه، بر اختصاصی خواندن رهیافت "رفتاری-عملی" به قرآن و سنت، پافشاری و درنهایت، با ناکام دانستن تلاشهای بشری در مهار اضطراب و ایجاد آرامش بر ضرورت روآوری انسان به معنویت و دین توصیه و بر نقش بی‌بدیل آن، در جهت حل مشکلات روانی و پیشگیری و کاهش اضطراب بشر معاصر، با توجه به پیامدهای جهانی شدن، و روند رو به رشد احساس بی‌هویتی تأکید شده است.

شرایط اقتصادی، پیشرفت تکنولوژی و تغییر در نگرش‌های سیاسی در بسیاری از کشورهای دنیا، صنعت برق را از انحصار خارج و به یک بازار رقابتی تحت عنوان صنعت برق تجدید ساختار و مقررات زدایی شده مبدل نموده است. این بازار باعث رقابت بین تولیدکنندگان برای تأمین انرژی مورد نیاز مصرف‌کنندگان شده است. در این ساختار جدید، سیستم انتقال در ایجاد قراردادهای تبادل توان از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین در رقابت آزاد سیستم قدرت، شناسایی مسیرهای واقعی توان دارای اهمیت ویژه‌ای است. روش‌های حل مساله ردیابی توان، مسیرهای توان عبوری در خطوط انتقال را مشخص می‌کنند. در بازارهای رقابتی، قوانین مالی از توافق بین کاربران سیستم قدرت پیروی می‌کند و اولین سوالی که مطرح می‌شود این است که کدام واحد تولیدی، انرژی مورد نیاز یک مصرف کننده را تامین می‌کند؟ و این انرژی مصرفی از مسیر کدام یک از خطوط انتقال انرژی عبور می‌کند. تعیین میزان مشارکت بارها و ژنراتورها در فلوی عبوری خطوط انتقال و نیز میزان مشارکت آنها در تلفات شبکه، قیمت‌گذاری توان انتقالی و تخصیص هزینه‌های انتقال با حل مساله ردیابی توان میسر می‌گردد. مساله ردیابی توان تاکنون از روش‌های متعددی حل شده است که از جمله می‌توان به روش‌های بیالک، کرشن، تئوری گراف، ماتریس تلاقی، ماتریس ادمیتانس، پخش توان مختلط، فاکتور توزیع و روش اصلاح توپولوژی تولید و ضریب توزیع بار اشاره کرد. روش‌های مذکور بر اساس اصل تسهیم تناسبی استوار است که قابل اثبات نبوده و با عملکرد واقعی سیستم قدرت دقیقا معادل نمی‌باشد. روش پیشنهادی در این تحقیق بر مبنای محاسبات پخش بار، اصل جمع‌آثار و روابط حاکم بر سیستم قدرت ارائه شده است. بنابراین انتظار می‌رود نتایج دقیق‌تر و قابل استنادی برای مساله ردیابی توان در اختیار بگذارد. در این تحقیق روش جدیدی جهت ردیابی توان بر اساس عملکرد واقعی سیستم ارائه می‌گردد. در این روش ابتدا ماتریس اتصال شبکه مورد مطالعه، شناسایی و تشکیل می‌گردد.ماتریس اتصال ارتباط مستقیم هر باس با باس‌های دیگر را بیان می‌کند و برای تشکیل آنابتدا نیاز به حل مساله پخش بار متناوب و نام گذاری خطوط شبکه است. مطابق با یک فرایند مارکوف گسسته می‌توان ارتباط کامل حالت پایدار بین باس‌ها را از ضرب ماتریس اتصال در خودش بر اساس قوانین جبر بولین تا ثابت شدن آن بدست آورد. ماتریس حاصل را ماتریس مسیر می‌نامیم. در روش پیشنهادیبا تبدیل مدل بار و سپس با استفاده از ماتریس مسیر و اصل جمع آثار، حوزه‌ها، نوع خطوط انتقال، مسیرهای واقعی انتقال توان ژنراتورها، سهم کاربران در فلوی خطوط و تلفات تعیین می‌گردد. یکی از مزایای روش پیشنهادی، تعیین سهم کاربران در تلفات خطوط همزمان با حل مساله ردیابی توان و بدون نیاز به الگوریتم جداگانه است. در این پایان‌نامه همچنین، روش‌های ردیابی پخش توان مختلط، روش فاکتور توزیع و روش اصلاح توپولوژی تولید و ضریب توزیع بار، که همگی بر مبنای فرض غیر قابل اثبات تسهیم تناسبی استوار است، نیز مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج ردیابی توان به روش‌های مذکور و روش پیشنهادی بر روی یک شبکه آزمون شبیه سازی، تحلیل و در نهایت در دو بخش ردیابی توان اکتیو و راکتیو با هم مقایسه گردیدند.نتایج عددی بدست آمده از بررسی روش پیشنهادی بر روی شبکه آزمون و مقایسه با روش‌های مذکور نشان می‌دهد که روش پیشنهادی با استفاده از روابط مداری قابل اثبات روش دقیق‌تری است و می‌تواند به عنوان یک روش موثر در ردیابی توان و تخصیص تلفات در بازارهای رقابتی برق مورد استفاده قرار می‌گیربد.

چیرگی نور اسلام، بر جهان ظلمانی و رواج تعلیمات معارف الهی آن، سبب شد تا مسلمانان متفکّر و طالبان حقیقت و کمال انسانی، با اندیشیدن در باب توحید، معرفت حق و راههای وصول به حقیقت و غایت وجود، و با یاری جستن از قرآن کریم و احادیث، یک مکتب فکری، و علمی به نام عرفان به وجود آورند که بعدها بخش عمده‌ای از هویّت ملّی ما محسوب گردید.با توجه به اینکه ادبیّات فارسی در زمینه فرهنگ اسلامی تکوین یافته، از این رو عمیقاً با مفاهیم و معانی اسلامی و عرفانی درهم آمیخته است. این آمیزش و پیوند در آغاز شعر فارسی، سطحی و کم رنگ بود ولی با تکامل اندیشه‌های عرفانی به تدریج عمق و گسترش بیشتری یافت و سبب شکوفایی و غنای ادب فارسی گردید.از آنجا که اشعار عرفانی، بیشترین بهره را از الفاظ و مفاهیم قرآنی و مأثوری برده اند، لذا فهم و درک دقیق معانی آنها مستلزم آشنایی با آیات و احادیث و نحوه استفاده شاعران از آن متون دینی است. به این سبب به گمان نگارنده، استخراج آیات و احادیث و مأثورات عرفانی و آوردن نمونه‌های شعری مرتبط با آنها، علل و عوامل نفوذ و جاذبیّت شعر عرفانی را افزونتر آشکار خواهد ساخت و نشان خواهد داد که عرفانی بودن آنها صرفاً از طریق کاربرد آن مفاهیم ممکن گردیده است.آغاز جلوه آن تأثّرات در شعر به صورت جدّی از سنایی، شاعر قرن ششم، شروع و در فاصله زمانی تا جامی از طریق اشعار سخنورانی چون نظامی، عطار، مولوی، حافظ به اوج خود رسیده است، از این رو برای کشف رمز و راز مضامین باریک عرفانی در متون ادبی و نشان دادن میزان تأثّر شعرای عارف و متصوّف از لطایف آیات و مأثورات که سبب تابناکی اندیشه‌های ایشان گشته، از پژوهش در این زمینه بی نیاز نیستیم.این رساله به منظور دستیابی به چنین مقصودی فراهم آمده و در آن، پس از مطالعه مجموعه‌ها و دیوان‌های شعری از سنایی تا جامی و بررسی نحوه بهره‌‌گیری سرایندگان این آثار از آیات، احادیث و اخبار عرفانی که از قرن ششم تا نهم در شعر فارسی مورد استفاده شاعران قرار گرفته، استخراج و طبقه‌بندی گردیده است. بررسی‌ها بیانگر آن است که از همان آغاز نفوذ دین اسلام، ادبیّات فارسی با الفاظ و مضامین عرفانی و اسلامی درآمیخته و به مرور با تکامل اندیشه های عرفانی عمق و گسترش یافته است.رساله حاضر سرانجام در دو فصل تنظیم گردید؛ فصل اوّل به اشعار ملهم از آیات قرآنی اختصاص یافت و در فصل دوّم به آن دسته از اشعاری که از احادیث و مأثورات تأثیر پذیرفته اند، پرداخته شد.

هدف از انجام این پژوهش مطالعه و بررسی شکر و مصادیق آن در آثار مولوی و عطار می‌باشد. این پژوهش به روش کتابخانه‌ای صورت گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان داد که هر دو شاعر در آثار خود به میزان بسیار به موضوع شکر و کفران نعمت پرداخته‌اند. همچنین هر دو شاعر دیدگاه های خود را در باره‌ی موضوع شکر و کفران نعمت به آیات و روایات استناد کرده‌اند اما استناد به آیات و احادیث در مثنوی معنوی به مراتب بسیار بیشتر و مفصل‌تر از آثار عطار بوده و عطار تنها اشاره‌ای مختصر به مفاهیم قرآنی داشته در حالی‌که مولوی مفاهیم و قصص قرآنی را خیلی مشروح و کامل شرح داده است. آشنایی و تحقیق و معرفت به موضوع شکر تأثیر مهمی در زندگی انسان دارد، و موجب می‌شود که جایگاه منعم بیشتر شناخته شود و اعتماد انسان به منعم بیش از اعتماد انسان به نعمت باشد، و از کفران و ناسپاسی پرهیز کند. گستردگی بحث شکر در آثار مولوی و عطار بیانگر اهمیت سپاسگزاری در متون دینی و عرفانی است. لذا در آثار این دو شاعر مصادیق شکرگزاری و ناسپاسی و تأثیر آن در افزایش و نابودی نعمت به خوبی مورد تحلیل قرار گرفته است.

این تحقیق تحت عنوان عوامل شادی از منظر اخلاق اسلامی به دنبال آن است تا با تمسک به قرآن کریم و منابع مختلف نفسیری و سیره معصومین و همچنین منابع روانشناسی و ... مساله شادمانی را مورد مداقه قرار دهد.دراین پژوهش سعی در این بوده است که با ارائه تحقیقی مسئله پژوهانه از روش تحقیق کتابخانه ای بهره برده شود. که پس از تجزیه و تحلیل مطالب نتایج ذیل حاصل گردید:شادی یکی از نیازهای انسانی است و همه آن را می فهمند. ولی نگاه حاکم بر آن از منظر دین تنها حکم وسیله و مشوقی را دارد که انسان را بسوی هدف اصلی که سعادت واقعی انسان است هدایت کند.د بحث ملاک و میزان شادمانی ، نکته مهم توجه به مفهوم بسط و انبساطی است که در مفهوم شادی نهفته شده و این بسط معمولاً در حیطه ادراکات انسان صورت می گیرد.پیامدهای شادمانی: 1- آمادگی برای عبادت 2- ایجاد انگیزه برای فعالیت 3- تقویت اراده 4- حفظ سلامتی 5- افزایش قدرت عقل و ...یکی از مسائلی که برای هر انسانی قابل لمس است، همراه بودن غم و شادی است که در روایات نیز تصریح شده است.از ابواب مهم حدیثی در اسلام ادخال سرور است ،‌ که سیره عملی اهل بیت علیهم السلام موید همین معناست.عوامل مهم و تاثیر گذار بر شادی:الف: عوامل درونی: 1- نگرش عقلی 2- حضور در زمان حال 3- کرامت نفس و ...ل عوامل بیرونی: 1- ذکر 2- میهمانی 3- صله رحم و معاشرت 4- کار و تحرک و ...در پایان به این نتیجه گیری می رسیم که در حقیقت بهترین و کامل ترین شادمانی حضور در محضر خداوند، و احساس اتصال با اوست . که این معنا فقط با رعایت قوانین الهی و افزایش بصیرت میسر می گردد. بنابراین عوام و مراحل مختلف شادی همگی زمینه ساز این حضور است.

چکیده ندارد.

این پایان نامه بمنظور بررسی آثار و احکام سکوت در فقه امامیه و حقوق موضوعه در پنج فصل تدوین گردیده است: در فصل اول به کلیات، مفردات و مسایل اولیه همچون مقدمه، اهداف، پیشینه و روش تحقیق و واژه شناسی، ارزش سکوتو حکم تکلیفی سکوت پرداخته شده است. بخش دوم نگرشی بر نظریات فقهای شیعه و سنی در مسائل عبادی و الهی سکوت مانند نماز و روزه صمت داشته و در فصل سوم نقش سکوت در مسائل قضایی به رشته تحریر در آمده است. فصل چهارم که بیشترین مباحثات را در خود دارد مربوط به بررسی جایگاه سکئت در عقود لازمه، بیع، اجاره، مزارعه، کفالت و نکاح و عقود جایزه-عاریه، ودیعه، مضاربه و وکالت- وایقاعات -اسقاطات و شفعه از دیدگاه حقوقدانان و فقها پرداخته شده است. در فصل پایانی گذری اجمالی در مباحث اصولی تقریر معصوم، سیره عقلائیه و اجماع سکوتی دارد و در پایان نیز نتایج این کنکاش ذکر شده است.

اتفاقات و جریاناتی که باعث تردید و انحراف برخی معتقدین به امامت امام صادق7 پس از شهادت ایشان در پذیرش امامت امام کاظم7 شد، نقطه درنگی در جریان شیعه به شمار می‌رود.همزمانی این حوادث با تحولات سیاسی، فکری ـ فرهنگی و گرایشات درون مذهبی انحرافی؛ مطالعه پیامدهای این تحولات بر این چالش را ضروری می‌سازد.جریان عباسی حاکم با شعار دعوت به رضایت خاندان پیامبر9 توانسته بود تمایلات مردم را به خود جلب کند، و با همین ابزار از قوای جامعه دوستدار اهل بیت: برای سرنگونی امویان نهایت استفاده را برد. ایشان پس از گذراندن دوره تثبیت، در صدد حذف مهم‌ترین مخالفان خود یعنی ائمه: با دو ابزار فرقه‌سازی و ایجاد محدودیت برخاستند. همچنین جریانات فکری معتزلی، مرجئی ـ که دوره تئوریزه کردن عقایدشان را می‌گذراندند ـ از طرفی، به همراه رهیافت جریان ترجمه و جریان‌های رادیکال منتسب به خاندان پیامبر9 از جهت دیگر، با طرح نظریه-های خود که برآمده از همنوایی با جریان‌های فکری رائج بود، باعث گرایش مردم به خود و چالش‌آفرینی شدند. این پیش زمینه‌های فکری و سیاسی باعث شد جامعه شیعه پس از شهادت امام صادق7 ـ البته برای یک دوره بسیار کوتاه ـ به جریان عبد‌الله افطح گرایش پیدا کنند.مطالعه روایات معصومین نشان می‌دهد طراحی ویژه اهل بیت: به گونه‌ای صورت گرفته که در زمان بروز چالش اصول شناخت امام در اختیار مردم است. نص، عصمت، علم و ودائع امامت از جمله ابزارهای رفع حیرت است. برخلاف باور عمومی مبنی بر خود معرفی امام، قواعد برخاسته از قرآن و تعالیم اهل بیت به همراه خواص اصحاب، تأثیر گذاران اصلی صحنه چالش هستند.توجه به گستره وجودی امام معصوم و کارکردهای اجتماعی نهاد امامت به عنوان واسطه معرفت و هدایت، کنترل کننده لغزش‌ها، تنظیم کننده روابط و حافظ شیعه و حوزه عقیده مواجهه با چالش‌ها در حوزه نظر را هموار می‌سازد.اهل بیت: ضمن تفکیک بین جریانات عمومی شیعه از برخی خواص و گروه‌های منحرف حرکت روشن-گرانه و با درایت خود در پشت سر گذاشتن چالش‌ها را بر چهار اصل تأکید بر جایگاه نهاد امامت، ملاحظه مخاطبان، کتمان سر و اختلاف زدایی و وحدت آفرینی استوار ساختند.