جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اخلاق‌نگاری فلسفی جهان اسلام با اثر سرنوشت‌ساز خواجه نصیر به جانب ترجیح سعادت اخروی متمایل می‌شود. در این مسیر، آموزه‌ی عمران اجتماعی ابن‌خلدون که یک جریان موازی با قابلیت توسعه است، متوقف می‌شود و فلسفه‌ی اسلامی، در سیر کلی خود، بر قسم اخروی سعادت متمرکز می‌شود. میراث خواجه در مکتب اصفهان نهادینه شده و اخلاق فلسفیِ پس از ملاصدرا، به تمهید سعادت باطنی، آن‌جهانی و موعود اشتغال می‌یابد و حتی سلوک عرفانی متمایل به سعادت دنیوی را نیز انحراف از مقصود اعلی تلقی می‌کند. با‌این‌همه، در تفسیرِ فرایند و غایت اخلاق که در نگرش علامه‌ی طباطبایی ظهور دارد، می‌توان تجمیع سعادت دنیوی و اخروی و توازن میان این دو را تصدیق کرد. ضمن گشودن احتمال تکرار دگردیسی تاریخی در تفسیر نظریه‌ی ادراکات اعتباری، این نظریه در چشم‌انداز توصیفی-‌تحلیلی مقاله، طلیعه‌ی بازسازی فلسفه‌ی اخلاق اسلامی، با ملاحظه‌ی خیر عمومی و عمران اجتماعی قرائت می‌شود.

1- معرفت شناسی دینی چیست؟معرفت شناسی دینی توجیه عقلانی دین است، [موضوعی] که یکی از مسایل اصلی و همیشگی فلسفه دین معاصر است. چنان که امروزه در این رشته معمول است پنج رویکرد معرفت شماسانه متفاوت برای توجیه اعتقاد دینی وجود دارد:1- الهیات طبیعی2- معرفت شناسی «اصلاح شده»3- تحلیل های مصلحتی از اعتقاد دینی4- رویکردهای ایمان گرایانه5- استدلال های برگرفته از تجربه دینیهر رویکرد به ترتیب مورد بحث می گیرد ...

نظریه وحدت وجود یکی از عمیق ترین دستاوردهای عرفان و یکی از اسرار تاریخ اندیشه بشر است. تعابیر عرفا در این مورد مختلف است. فیلسوفانی که به تجزیه و تحلیل این نظریه پرداخته اند نیز، تقریرهای گوناگون و بعضا متضادی از این نظریه بدست داده اند. متفکرانی که در وادی عرفان سیر نکرده اند، اعم از فیلسوفان، متکلمان و بعضی از فقها، اشکالاتی بر این نظریه وارد کرده آن را ناسازگار با عقل و یا ناسازگار با دین شمرده اند. این مقاله صرفا در پی آن است که به عنوان مقدمه ای برای بررسی ابعاد نظریه وحدت وجود، به جمع بندی تقریرهای مختلف این نظریه و اشکالات وارد بر آن بپردازد.

موضوع ظهور ذات ناپیدای الهی در صفات و اسما، از مهمترین مباحث در عرفان نظری است که در بیشتر مکاتب عرفانی به چشم می خورد و می توان آن را "نظریه تجلی" نامید و نتایج خاصی از آن به دست آورد. این نظریه در عین حفظ علو و تعالی خداوند به سریان و حضور او در عالم قائل است و مستلزم فرض وجهی دو گانه است: الف- وجه غیبی و متعالی ب- وجه حاضر و متجلی. در این نظریه تشبیه و تنزیه بنحوی با هم جمع شده و شناخت حق تعالی از طریق توصیف امکان پذیر شده، و بمنظور حفظ علو و تعالی خداوند، به وجود واسطه در خلقت، که چیزی جز تجلی نخست حق تعالی نیست. قائل شده اند. از این رو در این نظریه، خلقت عالم نتیجه تجلی الهی بلکه با آن یکی شمرده شده است.مقاله حاضر به مقایسه و تطبیق این نظریه در دو مکتب "قبالا" یعنی مهمترین مکتب عرفان یهودی، و مکتب ابن عربی، پایه گذار عرفان نظری در اسلام می پردازد و نتایج حاصل از این مقایسه را ارائه می کند.

هدف این مقاله اثبات این است که قدیس آکویناس جمال را از صفات روحانی وجود می پندارد. این مساله عمدتا منبعث از درگیری فکری شدیدتری است که در باب این موضوع از یکصد سال پش تاکنون ادامه داشته است. طرح من در دفاع از روحانی بودن جمال به شرح زیر خواهد بود:1-  توضیح این که امور روحانی به طور، کدامند.2-  بررسی دقیق تر دو امر روحانی خیر و حقیقت، چرا که آن دو، به طور اخص در نزاع مربوط به جمال مدخلیت دارند.3-  بررسی تعریف جمال از دیدگاه توماس قدیس و سه شرطی که وی برای جمال قایل است (چرا که به هنگام بحث در باب روحانی بودن جمال، غالبا از این سه شرط سخن به میان می آید و مقدمه مناسبی برای نظریه توماس قدیس در باب جمال محسوب می شوند.)4-  کاوش قسمت هایی از شرح اسماءا... دیونیزیوس و سایر توماس قدیس، به منظور بررسی ارتباط بین جمال و خیر و اثبات روحانی بودن جمال بر اساس این ارتباط.