جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خداوند حکيم انسان را براي رسيدن به کمال و سعادت آفريده است. از شمار مسائلي که دربارة کمال انسان مطرح مي‌شود، عوامل مؤثر در آن است. يکي از عواملي که مي‌تواند در کمال انسان نقش ايفا کند صبر اوست. اين مقاله نقش ايجابي و بازدارندگي صبر در کمال رفتاري انسان را با هدف زمينه‌سازي نيل انسان‌ها به کمال بررسي مي‌کند. روش گردآوري اطلاعات، فيش‌برداري و پردازش آن به‌روش توصيفي و تحليل و تفسير موضوعي روشمند خواهد بود. حاصل تحقيق آن است که صبر در انسان موجب برخي از رفتارهاي کمالي وي مي‌شود. اين رفتارها عبارتند از: صلة ارحام، اقامۀ نماز، انفاق و اعتدال در آن، دفع خطاهاي خود و ديگران، تواضع، فروتني و رفتار مسالمت‌آميز با جاهلان، شب‌زنده‌داري، اجتناب از شرک، عدم ارتکاب زنا و پرهيز از امور باطل و بيهوده.

آمريکاي لاتين پرجمعيت‌ترين منطقۀ مسيحي‌نشين دنياست. حيات اجتماعي در آمريکاي لاتين قبل از ورود مسيحت، هزاران سال سابقه تاريخي داشته است. تمدن‌هاي بزرگي مانند المک‌ها و ايستک‌ها قبل از ميلاد مسيح در اين مناطق شکل گرفته‌اند. مسيحيت در قرن ۱۵ با ورود فاتحان، وارد منطقه آمريکاي لاتين شد. مسيحيت کاتوليک از آغاز ورود تا به امروز، دوره‌هاي مختلف (ورود و مسيحي‌سازي، تثبيت و تضعيف) را پشت سر گذاشته است. ما در اين تحقيق به مسئلۀ آغاز ورود مسيحيت کاتوليک در آمريکاي لاتين مي‌پردازيم. از بين رفتن تمدن سرخ‌پوستي توسط فاتحان، تبليغ گسترده مبلغان و تطبيق ‌دادن اعتقادات مسيحي با باورهاي بومي و سرخ‌پوستي سه عامل مهم در مسيحي‌سازي آنها مي‌توان برشمرد. روش گردآوري اطلاعات در اين تحقيق، کتابخانه‌اي و با استفاده از اسناد نوشتاري انجام شده است و روش داده‌پردازي اطاعات توصيفي ـ تحليلي است.

نتايج اعمال در هر ديني جزء لاينفک و اساسي در آخرت‌شناسي آن دين است و همچنين در بعضي موارد انسان آثار اعمال خود را در اين دنيا مي‌بيند. اما مسئله اينجاست که در هر ديني نوع اين بازگشتِ عمل، با توجه به اسطوره و عقايد هر دين در باب آفرينش و پايان جهان چگونه است؟ در اسلام و قرآن به درازا از مفاهيم نيات اعمال، برزخ و معاد و قيامت سخن گفته شده است. در دين زردشت و متون اوستايي و پهلوي علاوه بر معاد، بر پايۀ قانون اشه، رفتار انسان در همين جهان نيز به خودش برمي‌گردد. درکل، بهشت يا دوزخ، بازتاب طبيعي کردار انسان است. در مانويت اعتقاد به تناسخ انسان گناهکار در اين دنيا و رفتن به بهشت نو و سپس بهشت روشني، بعد از پاکي و نورانيت کامل، مطرح است. بنابراين اين بحث در دين زرتشت و اسلام تاحدودي باهم هم‌افق است؛ اما در مانويت کاملاً بحث فرق مي‌کند؛ که در اين مقاله با استفاده از روش کتابخانه‌اي و توصيفي، مورد بررسي قرار گرفته است.

عصيان آدم (ع) در بهشت برزخي با تلقي‌ها و تفاسير گوناگوني روبه‌رو شده است که يکي از اين تفاسير، تفسيري است که پولس ارائه داده است؛ تفسیری که موجب آموزه‌هاي انحرافي، مانند گناه ذاتي و آلودگي سرشت انسان‌ها، و بي‌حاصلي شريعت، و اعتقاد به تثليث و... در عقائد مسيحيت اوليه شده است. درحالي‌که در نگاه امام خميني (ره) با توجه عصمت انبياء(ع)، عصيان آدم در آن عالم که دار تکليف نبوده، درواقع نوعي توجه به کثرت و چشم‌پوشي از وحدت بوده است؛ و همين امر سبب هبوط آدم و حوا شده است و نه‌تنها سرشت‌ها آلوده نشده و بر فطرت اوليه خود باقي مانده؛ بلکه راه شکوفايي اين فطرت، عمل به شريعت الهي دانسته شده است. هدف اين پژوهش ارزيابي نگرش و مقايسه تطبيقي با شيوه‌اي توصيفي ـ تحليلي و روش کتابخانه‌اي، ميان نگاه پولس و امام خميني(ره) به واقعة عصيان آدم و حوا در بهشت برزخي است. نتيجه اين تحقيق بيانگر آن است که چگونه نگاه غلط و غيراصولي و غيرعقلاني پولس، سبب بزرگ‌ترين انحراف در عقايد مسيحيت شده است؛ درحالي‌که با نگاه امام خمینی(ره)، مخالفتِ با نهي ارشادي درواقع زمينه‌ساز ضرورت هبوط آدم و مقام خليفة‌الهي در زمين بوده است.

مفسران قرآن، نظر به رسالتشان در تبيين معنا و مقصود آيات قرآني، از دواعي کافي براي کنجکاوي بيشتر در عقايد نصاري که مورد طعن قرآن هم قرار گرفته است، برخوردار بودند. ازاين‌رو شماري از ايشان هم احساس نياز کرده و به بيان و سپس ردّ اين تعاليم يا مراجعه به کتب عهد جديد اقدام کرده‌اند. اين تحقيق، با روش کتابخانه‌اي و اسنادي در استخراج و روش تحليلي در پردازش، به جست‌وجوي عملکرد و دستاوردهاي مفسران قرآن در اعصار پيش از معاصر در زمينۀ شناخت مفاهيم اساسي الهيات مسيحي پرداخته است. براساس يافته‌هاي تحقيق، پنج تن از مفسران، يعني وزير مغربي، برهان‌الدين بقاعي، قرطبي، ابن‌تيميه و آلوسي در اين نوع از مطالعات شاخص بودند گرچه ديگر مفسران قرآن، اطلاع مناسبي از اين موضوعات نداشتند و مطالعات تطبيقي بين قرآن و کتاب مقدس در ادوار پيشين توسعه نيافت. با وجود اينکه گسترش آن مي‌توانست به فوايد مهمي بيانجامد. ضمناً نبايد ناديده انگاشت که اثر منفي ناشي از رواج اسرائيليات در تفاسير در اين موضوع بي‌تأثير نيست.

اين مقاله با بهره‌گيري از روش تحليلي ـ انتقادي، به بررسي جايگاه عقل در الهيات طبيعي جاناتان ادواردز، الهي‌دان و متکلم مسيحي پرداخته است. مطالعۀ آثار او نشان مي‌دهد که وي به خوبي متوجه وجود خلأهاي الهيات طبيعي زمان خويش گشته و در پي راهکاري در جهت حفظ هم‌زمان ايمان و عقل طبيعي بشر است. وي در اين راستا عقل طبيعي را در ورود به مسائل الهياتي داراي چالش‌هايي چون انتزاعي و مفهومي و به‌دور بودن از زندگي عملي مؤمنان، به‌جهت گناه ذاتي انسان تفسير مي‌کند. از نظر وي، تنها راه بازگشت انسان به طبيعت و ذات اوليه، استمداد عقل طبيعي دچار نقصان گشته انسان از وحي است. الهياتي به‌واسطۀ لطف خاص پروردگار مي‌گردد. البته جاناتان ادواردز در تفسير اين اشراف الهياتي بيان مي‌دارد که اين امر نيازمند همراهي قلب با عقل تعليم يافته و شرکت در بستر مؤمنانه است، هرچند ديدگاه وي با چالش‌هايي مواجه مي‌باشد.

«پولس» شخصيتي اثرگذار در مسيحيت است و در منابع اسلامي و مسيحي نشانه‌هاي متعددي، با ضعف و قوت‌هاي موجود و برخي اختلافات و هماهنگي‌ها، براي شناخت وي در دسترس است. اين پژوهش با روش توصيفي ـ تحليلي در تحليل تاريخي و متني نشانه‌هاي موجود، با محوريت نشانه‌هاي موجود در قرآن کريم، مي‌کوشد ميزان تطبيق‌پذيري آنها بر همديگر را بررسي کرده و دريابد از اين رهگذر تا چه ميزان اين نشانه‌ها قابليت تطبيق داشته و شناختي قابل اعتماد از پولس به‌دست مي‌دهد. هدف پژوهش، دستيابي به تبييني تطبيقي و استوار و داراي بن‌مايه‌هاي مشترک در ابعاد شخصيتي و عملکردي پولس مي‌باشد، که بيانگر بخش مبهمي از تاريخ و مؤثر در جهت‌دهي به نگرش مسيحيان به مسيحيت حقيقي و اسلام است؛ در نتيجه با محوريت نشانه‌هاي موجود در قرآن کريم، ضعف سندي برخي روايات و کم‌اعتباري برخي نشانه‌هاي متن عهد جديد قابل اغماض بوده و آنها را در حد مؤيد مي‌توان پذيرفت. در نهايت تعريفي مشترک از نگاه منابع اسلامي و مسيحي از پولس، که با ايماني فريب‌کارانه و انگيزه و عملکرد ايجاد انحراف به مسيحيت گرويده بود، ارائه شده است.

قرآن و عهدین به‌عنوان منابع اصلی دو دین ابراهیمی (مسیحیت و اسلام) مورد استفاده است. در این بین با اضافه شدن سنت، نظرات مختلفی در باب رابطة این دو منبع اصلی با آن شکل گرفت. ازآنجاکه در اسلام و مسیحیت مذاهب مختلفی ایجاد شدند. در این مختصر برای انسجام بحث به شیوة توصیفی ـ تحلیلی به این موضوع پرداخته می‌شود، که از منظر امامیه و آئین کاتولیک رابطة قرآن و عهدین با سنت چگونه است؟ و سعی شده است تا با توجه به منابع هریک از این دو آئین، این رابطه بیان شود. برای روشن شدن نظر مورد قبول، از چهار دیدگاه کمک گرفته شده و مشخص شد که اولاً از نظر امامیه و آئین کاتولیک بین قرآن و عهدین با سنت رابطة طولی برقرار است؛ ثانیاً سنت در مسیحیت مقدم بر کتاب مقدس بوده و علت آن عدم کتابت کتاب مقدس در مسیحیت اولیه است؛ و در امامیه قرآن با سنت همراه بوده و بعد از کتابت قرآن کریم، سنت هم‌زمان حول آن شکل گرفته است.

در اسلام شرط قبولي اعمال و رسيدن به حد نصاب ارزش، ايمان به خدا و جهان آخرت است. اما اين سخن بدان معنا نيست که در اسلام ساير اعمالي که حسن فعلي دارند، بی‌ارزش‌اند؛ زيرا ممکن است برخي اعمال ارزش‌هايي زير حد نصاب داشته باشند و درعین‌حال انسان را براي ترقي معنوي آماده کنند. در مقابل، اگر رفتاري داراي حسن فعلی باشد، اما ناشي از کفر و عناد باشد، حتماً ارزش منفي دارد و نه‌تنها در عالم آخرت که محل ظهور ارزش‌ها، پاداش‌ها و فضيلت‌هاست، هيچ نتيجة‌ مثبتي براي فاعل آن نخواهد داشت، بلکه مستحق عذاب نيز خواهد شد. براي مثال، اگر فرد مؤمنی گناهان کوچکي مرتکب شده باشد، هرچند ايمانش محفوظ است، اما به همان اندازه از کمال نهايي دور خواهد شد؛ زيرا اين گناهان کم‌کم او را از فضاي معنوي و الهي دور کرده، به وادي ديگري سوق مي‌دهد.

ازجمله مسائل ميان اديان ابراهيمي، بررسي محتواي کتاب مقدس آنهاست. ميان تورات، کتاب مقدس يهوديان و قرآن، کتاب آسماني مسلمانان شباهت‌هاي فراوان و در کنار آن پاره‌اي تفاوت‌ها در بخش‌هاي مختلف کلامي و تاريخي مشاهده مي‌شود. از موضوعات مشترک در تورات و قرآن، سرگذشت انبياي الهي است که هر دو کتاب به آن پرداخته‌اند. اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ با روش توصيفي ـ مقايسه‌اي، تفاوت داستان پيامبران و ﻣﺼﺎدﻳﻘﺶ را در تورات و ﻗﺮآن ﻣﻮرد جست‌وجو ﻗﺮار داده و افزون بر گردآوري موارد، به مقايسۀ تحليلي آنها پرداخته است. پيامبراني که گزارش آنان از هر دو کتاب مقدس استخراج شده، از حضرت آدم شروع و به حضرت موسي ختم شده است. تأکيد نوشتار، بر قرآن و تورات بوده و دستيابي به اين تفاوت‌ها، حاصل بررسي مستقيم نصوص اسفار پنج‌گانه (تورات) و قرآن کريم است. مهم‌ترين يافتۀ اين پژوهش، گردآوري و شمارش تفاوت‌هاست؛ که در 23 مورد خلاصه مي‌شود؛ به‌گونه‌اي‌که بالنسبه به موارد مشابه قرآن و تورات در داستان انبياء، اندک است.