جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه دین و تمدن می‌باشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که با همه رفت و آمد تمدن‌ها، دین عاملی مؤثر و کلیدی در تولید کردن، پرورش دادن و به ثمر رساندن تمدن بوده ‌است. تاریخ ادیان و انبیای الهی در قرآن کریم، بسط تمدن را بیان کرده است. چراکه دین بشر را به سوی برپایی اجتماعی منسجم و منظم و بدور از پراکندگی و بی‌سامانی رهنمون شده و با ارائه عقلانیتی متعالی، انسان‌ها را در مسیر نیل به سعادت و رفاه، به پیش می‌راند. لذا، با در نظر گرفتن مبادی مذهبی تمدن درمی‌یابیم که در تمدن‌های بزرگ، فعالیت‌های اجتماعی، تجارب سیاسی، اقتصادی، اخلاقی، فکری و فلسفی، برخاسته از نوعی نگاه مذهبی و گرایش دینی بوده و برای جامعه اسلامی، رسیدن به تمدن، بازگشت و عمل به آموزه‌های اسلامی است.

هدف پژوهش حاضر این است که با استفاده از آموزه‌های حکیمان متعالیه، وجود پدیده‌های سیاسی را از طریق استنتاجات عقلی و برهانی مورد کاوش قرار دهد. منظور از پدیده‌های سیاسی در این‌جا مفاهیم، سازه‌ها و کنش‌هایی هستند که در آن سازه‌ها روی می‌دهند. مدعای پژوهش حاضر این است که پدیده‌های سیاسی سایه‌ای از وجود علم می‌باشند. در حکمت متعالیه علم وجودی مستقل و خارجی دارد و افراد با افزایش آگاهی سیاسی (که به صورت فرهنگ، تاریخ و هویت جمعی ظهور می‌یابد) وجود خود را ارتقاء می‌دهند. با اثبات مدعای پژوهش، واقعیت سیاسی با کل هستی‌شناسی حکمت متعالیه تطبیق می‌یابد و در نتیجه پدیده‌های سیاسی با دیگر حقایق عینی موجود ارتباط می‌یابد و امکان بررسی هستی‌شناختی امور مورد بحث فراهم می‌آید. از دستاوردهای مهم پژوهش حاضر برای فلسفه علوم انسانی آن است که امکان طراحی بنیان‌های فلسفی علوم انسانی براساس آموزه‌های حکمت متعالیه را فراهم می‌کند.

هدف پژوهش حاضر مقایسه‌ای تحلیلی از نظریه حکومت در اندیشه سیاسی ملااحمد نراقی- به عنوان فقیه- و سید جعفر کشفی- به عنوان عارف و حکیم- در دوره قاجار است. جهت تحلیل این دو نگاه، از روش مقایسه‌ای و شیوه توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. از این‌رو، مهم‌ترین سوال آن است که تشابهات و تمایزات آن دو متفکر در باب حکومت اسلامی چیست؟ مقایسه دیدگاه نراقی و کشفی نشان داد که جهان‌بینی آنان به چه میزان در رویکردشان به حکومت در عصر غیبت تأثیر بسزایی داشته است. کشفی جهان‌بینی غیر فقهی داشت و درپی اتصال حاکم اسلامی با مراتب عقل بود. در واقع او افزوده‌ای بر صفات حاکم می‌نهاد که نه مستند روایی داشت و نه مستند قرآنی؛ بلکه بیشتر براساس تجربه‌های عرفانی‌اش به چنین ایده‌ای رسیده بود. نراقی برحسب ظواهر ادلّه فتوی می‌داد و براساس آنها به نظریه‌ای در باب سیاست می‌رسید. نتایج سخت‌گیرانه کشفی کارگر شد و توانست تفکیک میان علم/ سیف یا شرع/ عرف را به عنوان اندیشه برخی از متفکرین عصر مشروطه بقبولاند و حوزه‌های متمایزی میان شرع- منصوصات- و عرف- غیر منصوصات- بوجود آورد.

هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی تأثیرگذاری آیات الهی بر مبانی انسان‌شناختی علوم سیاسی براساس رویکرد مرجعیت علمی قرآن کریم است. پژوهش بر این فرضیه استوار است که قرآن کریم با تأسیس انسان‌شناسی قرآن‌بنیان، انسان‌شناسی متعالی و ویژه‌‌ای را معرفی می‌کند که بر همه دانش‌‌ها از جمله علوم سیاسی تأثیر می‌‌گذارد. در این پژوهش از روش مطالعات درجه دوم و فلسفه علم به صورت تحلیلی و انتقادی استفاده شده است. نتایج نشان داد که ویژگی‌های انسان در قرآن، مانند خلافت الهی انسان، کرامت انسان، توجه توأمان به نیازهای مادی و معنوی، اختیار و حق انتخاب، غایت‌مندی آفرینش و توجه به لایه‌‌های وجودی انسان، سیاست را عرصه خلافت الهی معرفی می‌‌کند و همواره دغدغه کرامت انسان را در مطالعات سیاسی دارد و با رویکرد جامع علوم سیاسی به دنیا و آخرت، اراده انسان و چگونگی آن را نسبت به انتخاب‌‌های درست و نادرست و حق مشورت در محدوده تعیین شده به رضایت خداوند و رسول او، لایه‌‌های وجود انسان (قلب، عقل، ظاهر و رفتار) را پوشش می‌‌دهد.

هدف پژوهش حاضر تبیین حکمت اشراق و آموزه‌های ناظر به حیات مدنی آن است تا نشان داده شود این حکمت نسبت به ناملایمات حیات دنیوی انسان بی‌تفاوت نبوده و هرگونه نیل به حیات معنوی را بدون عبور از موانع و مشکلات حیات مادیِ ظلمانی ممکن نمی‌داند. در این راستا، سوال پژوهش این است که زمینه‌های محیطی سهروردی چه نوع خردورزی از زندگی سیاسی و حکمرانی بر آن را موجب شده است. در این پژوهش با فرض اینکه زمینه‌های اندیشیدن در رهیافت فهم متفکر از انسان و حیات سیاسی و اقتضائات تدبیری و حکمرانی آن تاثیر دارد، از روش هرمنوتیک متن زمینه- محور استفاده شده است. همچنین روش عقلی- استدلالی فلسفی نیز مورد استفاده قرار گرفته تا تاثیرات بنیان‌های نظری بر طراحی نظم سیاسی مطلوب شیخ اشراق سهروردی نشان داده شود. نتایج نشان داد که دستگاه فلسفی شیخ اشراق ظرفیت ورود به خردورزی از سیاست و پدیده‌های سیاسی را دارد. مدیریت حیات دنیوی و عبور از موانع رشد و پیشرفت دنیوی و اخروی مسأله وی بوده و از این‌رو هم برای مدیریت و کیفیت ساماندهی آن خاصه در بخش حکمرانی و مدیران آن خردورزی نموده و هم حاکمیتِ انسانی را پیشنهاد داده که شرط اساسی آن سیر و سلوک معنوی و تهذیب نفس است تا بتواند جامعه را از وضع آمیخته با انواع انحرافات و ظلمت‌ها به نورانیت و عالم نورانی منتقل کند. فلسفه سیاسی شیخ اشراق فلسفه عبور انسان از عالم ظلمانی و فلسفۀ شکوفایی استعدادهای فطری خاصه ابعاد ذوقی از طریق حاکمیت انسان کامل می‌باشد.

هدف پژوهش حاضر تحلیل گفتمان امامت در اندیشه سیاسی علامه حلّی و ابن تیمیه بوده تا با برجسته‌سازی نقاط ضعف و دیدگاه آنان، براساس عقل، کتاب و سنّت، به نظریه معقولی از دین اسلام در باب مشروعیت سیاسی، رهنمون گردد. از این‌رو، با روش تحلیل گفتمان میشل فوکو در بیان اشتراکات و افتراقات دو دیدگاه، نشان داده شد که ابن تیمیه، به دلیل خلط در مفهوم امامت، نتوانسته است در نظریه‌پردازی موفق عمل کند. دیدگاه وی اشکالاتی نظیر تناقض‌گویی، دخیل دانستن مردم در امر مشروعیت‌سازی، ارائه معیارهای غیر واقع‌نما، سکولاریزه کردن جامعه، مشروعیت‌بخشی به حکومت‌های فاسد و خودکامه دارد. در مقابل، علامه حلّی به دلیل استفاده صحیح از عقل و نقل، توانسته است به صورت منطقی، دیدگاه خود را در باب مشروعیت سیاسی، مبتنی بر جهان‌بینی صحیح اسلامی قرار داده، آن را ناشی از اراده تشریعی خداوند متعال بداند که فقط از طریق نصب الهی محقّق می‌گردد.

هدف پژوهش حاضر شناسایی مسائل سیاسی طرح شده در تفاسیر قرآن کریم است. تفاسیر جامع ترتیبی مورد مطالعه شامل تفسیر المیزان، نمونه، تسنیم، المنار و فی ظلال بودند. برای شناسایی مسائل سیاسی طرح شده در تفاسیر، ابتدا مسائل مطرح در علوم سیاسی شناسایی و نظام جامع مسائل آن متشکل از 263 مسئله و مؤلفه اصلی و 271 مسئله فرعی استخراج گردید. در گام بعدی 57 مسئله و مؤلفه اصلی در قالب 611 عنوان شناسایی شد که حدود 21% مسائل اصلی دانش سیاسی‌ را تشکیل می‌دهند. از میان مسائل اصلی طرح شده در قلمرو پژوهش، درباره 15 مسئله اصلی که حدود 26% کل مسائل شناسایی شده هستند، تنها یک عنوان و مطلب آمده است. در حالی که درباره سه مسئله حاکم (71)، جنگ و جهاد (68)، و حکومت (66)، یعنی 5% کل مسائل شناخته شده‌، 204 عنوان و مطلب آمده که حدود 33% کل عناوین و مطالب را به خود اختصاص داده‌اند. از نظر آماری درصد مسائل طرح شده در تفاسیر جامع ترتیبی، بسیار محدود و نامتوازن هستند. چرا که اولاً دیدگاه قرآن درباره تعداد کمی از مسائل سیاسی استخراج شده و ثانیاً اکثریت مباحث، درباره تعداد اندکی از مسائل سیاسی انجام شده است. بر این اساس، تفاسیر جامع ترتیبی مورد مطالعه، پاسخگوی نیازهای حوزه قرآن و سیاست نیست و لازم است که تفسیر کاملاً سیاسی توسط مفسرین آشنا با علوم سیاسی، تدوین گردد تا خلاءهای موجود در این عرصه را پر نموده و پاسخگوی روز افزون جامع علمی در این عرصه باشد.

هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی شکل‏گیری تفاوت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در قبال بحران سوریه است. در این پژوهش تلاش شد تا با بهره‏گیری از چارچوب تحلیل گفتمان لاکلا و موف چگونگی شکل‌گیری سیاست خارجی متفاوت ایران و عربستان در قبال بحران سوریه از یک‌سو و اتخاذ جهت‏گیری این دو در قبال بحران مذکور از سوی دیگر، متفاوت از سیاست آن‏ها در داخل تشریح شود. نتایج نشان داد که عربستان و ایران در بحران سوریه به عنوان دو کنش‏گر منطقه‏ای فعال در مقابل یکدیگر نیز قرار گرفتند. این در حالی است که تلقی هر یک از این دو از این بحران متفاوت بوده و این بحران برای هر یک از این دو، معانی متفاوتی داشته است. بدین ترتیب، در حالی که گفتمان محور مقاومت به‌مثابه گفتمان سیاست خارجی ایران در بحران سوریه در مقابل اسرائیل شکل گرفته است و منافع ملی و در رأس آن امنیت ملی ایران در گروی حمایت از دولت اسد به عنوان عضو کلیدی محور مقاومت تعریف می‏شود، در گفتمان تهدید ایران به‌مثابه گفتمان سیاست خارجی عربستان در بحران سوریه که در مقابل ایران تکوین یافته است، منافع ملی و امنیت ملی عربستان براساس مقابله با تهدید ایران تعریف می‏شود.

هدف پژوهش حاضر تبیین انطباق نقش محول رسانه ملی با نقش محقق رسانه ملی در کارآمدی سیاسی نظام جمهوری اسلامی ایران براساس منویات مقام معظم رهبری از منظر دانشگاهیان» می‌‌باشد که با روش توصیفی- تبیینی و با استفاده از تکنیک پیمایش و با ابزار فیش‌‌‌برداری و پرسش‌‌نامه انجام شد. تعداد ۳۲۶ نفر نمونه، از مجموع ١۹۶٠نفر از اساتید و دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری رشته‌‌های علوم سیاسی و علوم اجتماعی دانشگاه‌‌های کشور (دانشگاه تهران، شهید بهشتی، فردوسی مشهد‌‌، دانشگاه مازندران، باقرالعلوم(ع) قم و شهید باهنر کرمان) به صورت تصادفی، با استفاده از جدول مورگان به عنوان نمونه انتخاب شدند و داده‌ها با استفاده از نرم‌‌افزار spss تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد، 9/۶١ درصد دانشگاهیان کشور از عملکرد رسانه ملی در بُعد سیاسی، ١/۵۹ درصد در بُعد فرهنگی و اجتماعی، ۴/۴۸ درصد در بُعد آموزشی منویات مقام معظم رهبری رضایت دارند. نتایج کلی مدل‌ها نشان می‌‌دهد ۶/۵۶ درصد منویات مقام معظم رهبری مورد توجه قرار گرفته است. ۳ درصد زنان بیشتر از مردان معتقدند رسانه ملی منویات مقام معظم رهبری را در برنامه‌های خود رعایت می‌‌کنند.

هدف پژوهش حاضر بررسی راهبردهای پدافندی آتش به اختیار در مدیریت سیاسی، جهت مقابله با جنگ نرم از دیدگاه مقام معظم رهبری است. در این راستا، با کاربست ابزار تحلیل مضمون، راهبردهای پدافندی آتش به اختیار در مدیریت سیاسی، جهت مقابله با جنگ نرم، در نظام فکری- سیاسی مقام معظم رهبری مبتنی بر سه رویکرد هستی‌شناسانه، معرفت‌شناسانه و روش‌شناسانه بررسی شد. راهبرد روشی آتش به اختیاری مقام معظم رهبری، به موضوع مدیریت سیاسی جهت مقابله با جنگ نرم در مرحلۀ نخست، شناخت درست دشمن و برنامه‌های اوست؛ چنانچه در این عرصه، شناخت دقیقی از دشمن صورت نگیرد، به‌تبع اقدامات لازم و متناسب تدافعی و تهاجمی نیز صورت نخواهد گرفت. گام بعدی در مسیر مبارزه با استکبار، آمادگی است، زیرا در میدان مبارزه زمانی پیروزی حاصل خواهد شد که نیروها، آمادگی کافی برای مقابله با دشمن و برنامه‌های آن را داشته باشند. در نهایت لازمۀ ایمان، حضور انسان مؤمن در صحنۀ مبارزه است، ضرورتی که چنان‌چه محقق شود، به تعبیر رهبر انقلاب، مستکبران قادر به شکست این ملت و انقلاب نخواهند بود.