جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ارامنۀ گریگوری ایران و دیگر مناطق جهان بر خود می بالند که در سال ۳۰۱ میلادی مسیحیت در ارمنستان به دستور تیرداد سوم اشکانی (۲۵۰- ۳۳۰ م.)، سال‌ها قبل از دیگر کشورها، به‌عنوان دین رسمی اعلام شد و در نتیجه آیین‌ها و باورهای مسیحی در قوانین مدنی آنان حاکم گردید. با وجود این، موقعیت جغرافیایی خاص ارمنستان و مهاجرت‌های اجباری آنان به داخل ایران و اقامت در قلمرو امپراتوری عثمانی موجب شد تحولات بسیاری در ترکیب فرهنگ، دین و قوانین آن به وجود آید به گونه‌ای که به‌رغم نسبت جمعیتی اندک از مسیحیان جهان، دارای هویت مختص خود باشند. این مقاله به بررسی تحولات تاریخی شرایط قانونی زوجین در احکام شخصیۀ ارامنۀ گریگوری ایران می‌پردازد و شرایط زوجین، از جمله دایرۀ حرمت اقارب سببی و نسبی، را در آثار کلاسیک حقوقی ارامنه جست‌وجو و مقایسه می‌کند. مهم‌ترین منابع بررسی‌شده در این مقاله عبارت‌اند از: کتاب مقدس، قوانین رسولان، سنت کلیسایی، تصمیمات شوراهای جهانی و نیز کتاب داداستان از مخیتار گُش و کتاب حقوق کلیسای ارمنیان و مقررات «احوال شخصیه» ارامنه از ملیک تانگیان. چنان‌که در مقاله دیده می‌شود ارامنه گریگوری بیشترین دایرۀ محارم را دارند.

ادیان ابراهیمی که در طول تاریخ بر بشریت نازل شدند، به سبب نوع قرائت و تفسیر عالمان دینی از آن‌ها و همچنین مطامع سیاسی صاحبان قدرت، تاریخ پر فراز و نشیبی در مواجه با هم داشته­اند. صدور فتواهای دینی علیه یک‌دیگر، درگیری‌های خونین نظامی، جنگ­های طولانی مدت، کشتار، و هتک حرمت یک‌دیگر به اسم خدا و دین و... گوشه­ای از اختلاف و تفرقۀ پیروان ادیان ابراهیمی است که در منابع تاریخی موجود می­باشد. تفکیک و دوقطبی ناشی از این تقابل در میان ادیان ابراهیمی به‌خصوص مسیحیت و اسلام، سبب پیدایش اصطلاحاتی چون دنیای مسیحی و دنیای اسلام شد. این در حالی است که قرآن به عنوان آخرین کتاب آسمانی بر تقریب و همگرایی ادیان ابراهیمی توجه داشته است. آنچه اهمیت دارد این است که عناصر و مؤلفه­های تقریب ادیان ابراهیمی از نگاه قرآن چه هست و چگونه در ارتباط معنایی با هم شبکۀ معنایی تقریب را به وجود می­آورد. هدف و خروجی شبکۀ معنایی تقریب چیست؟ به نظر می‌رسد عناصر و مؤلفه­های تقریب ادیان ابراهیمی در قرآن بیشتر مبتنی بر جوهره و ارزش­ وجودی انسان بماهو انسان است که سبب ایجاد گزاره­های مشترک زیادی میان ادیان ابراهیمی شده است. بار معنایی که هر کدام از این عناصر و مؤلفه­ها در قرآن حمل می­کنند وقتی در ارتباط معنایی با هم قرار می­گیرند، شبکۀ معنایی از تقریب ایجاد می­کنند که نه تنها بر رشد فردی انسان، بلکه بر پیشرفت و رشد جامعۀ انسانی نیز تأکید دارند. بنابراین، اگر تفسیر و قرائت صحیح و به دور از پیش­فرض­های سیاسی و دینی از عناصر و مؤلفه­های تقریب ادیان ابراهیمی در قرآن صورت گیرد، می­تواند این جوامع را به سمت همگرایی و رشد سوق دهد و از تقابل و تعارض آن‌ها بکاهد.