جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 156
قلمرو ادراک و اعتبار حکم عقل از دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا
نویسنده:
داود حسینی چفلی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در پژوهش در یک مکتب خاص عرفانی یا فلسفی، از جمله فلسفه ملاصدرا و عرفان محی الدین ، شاید مهمترین و یا یکی از مهمترین مسائل مسأله عقل باشد. چرا که پاسخ به آن، روشن کننده بسیاری از مسیرهای بعدی، در آن مکتب می باشد. در این پژوهش، به سه مسأله اساسی درمورد عقل پرداخته شده است؛ اول این که در این دو مکتب عقل به چه معما یا معناهایی به کار رفته است؛ دوم این که ادراک عقل در نظر صاحبان این دو مکتب، چه حدودی دارد؛ و سوم این که حکم عقل نزد آن ها، از چه حدی از اعتبار برخوردار است. برای یافتن پاسخ این سوالات، روش کتابخانه ای، مبتنی بر مطالعه، جمع آوری اطلاعات اولیه و سپس، پردازش یک نظریه سازگار، در پیش گرفته شده است. بدین منظور کتب اصلی، شروح، مقالات و کتب مرتبط، مورد مطالعه قرار گرفته اند. سعی شده است که چینش و نظم مطالب، نوین باشد؛ و حتی الامکان از تکرار، شرح بی مورد و نیز، خلاصه گویی منجر به حذف برخی از مراحل کار، پرهیز گردد. از این رو پس از طرح مسأله، بلافاصله به پاسخ های آن ها پرداخته شده و از حواشی زاید پرهیز گردیده است. نیز، متن به صورتی است که آشنایی با مبانی نظری شخصیت های مورد نظر را می طلبد. اهم نتایج بدین قرار است که: اولاً: تقریباً گستره معنایی عقل، در فلسفه ملاصدرا و عرفان محی الدین به یک میزان است؛ مگر در برخی موارد که مثلاً از مشرب فلسفی ملاصدرا ناشی شده است؛ نظیر عقل به معنای عقل عملی. ثانیاً، عقل، در مکتب ملاصدرا تقریباً همان معنای انسان مدرِک، و در مکتب محی الدین اقلاً جنبه های غیر حسی او را منتقل می کند؛ این حد مشترک، به دو جهت عقل فکری و غیر آن تقسیم می شود. از این وجه دوم حدی در ادراک عقل نیست، چرا که حدی در ادراک انسان نیست، گرچه وجه اول بسیار محدودتر است. ثالثاً، آن چه عقل غیر فکری می یابد، از منظر ملاصدرا، قابل تبیین به زبان عقل فکری است؛ ولی از نگاه محی الدین، نه. اما، گویی هر دو، ادراک انسانی را لابشرط نسبت به عقل فکری، عقل غیر فکری و غیر آنها می دانند.
صادر نخست از نظر سهروردی، ابن عربی و ملاصدرا
نویسنده:
خدیجه قاسمی‌مقدم
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ابن سینا نخستین موجود عالم را عقل اول می‌داند که بر اساس قاعده ی الواحد از واجب الوجود صادر شده است و به واسطه ی جهات و اعتباراتش، سبب پیدایش موجودات پس از خود می‌گردد. نظریه ی ابن سینا در این مورد، با انتقادات بسیاری مواجه شده است. در مقابل، افرادی همچون خواجه نصیرالدین طوسی و ملاصدرا از دیدگاه او دفاع نموده اند. سهروردی از جمله کسانی است که دیدگاه ابن سینا در این مورد را مورد انتقاد قرار داده است و به آن عمق بیشتری می‌دهد. با وجود این، همانند ابن سینا، نظریه ی خویش ر ا بر اساس قاعده ی الواحد استوار می‌نماید، در حالیکه استفاده ی سهروردی از این قاعده، منجر به تناقض می‌گردد. تلاش او برای رفع این نقیصه نیز با برخی مبانی فکری _ فلسفی اش مانند قاعده ی "العالی لا یلتفت الی السافل" در تعارض قرار می‌گیرد. ابن عربی نیز یگی دیگر از منتقدین ابن سینا در این مورد است، اما بر خلاف سهروردی، اساس دیدگاه ابن سینا در مورد صادر نخست و چگونگی توجیه کثرات که قاعده ی الواحد است را نمی‌پذیرد. ابن عربی بر اساس مشاهدات و مکاشفاتش، صدور کثرات را به اسماء و صفات الهی مستند می‌کند. از نظر او نخستین موجود عالم، تجلی اسم الهی " الرحمن"است. این موجود به نامهای دیگر نفس رحمانی، وجود منبسط و ... نیز نامیده شده است. نفس رحمانی در خود دارای تمام کثرات عالم که مظاهر سایر اسماء و صفات الهی اند، می‌باشد و با سریان و انبساط خود، سبب ظهور آنها می‌گردد. ملاصدرا، متأثر از ابن عربی، نخستین موجود عالم را تجلی حق تعالی می‌داند. دیدگاه ملاصدرا در این مورد با ابن عربی دارای این تفاوت است که او جریان صدور کثرات پس از عقل اول را به گونه ایی مغایر با ابن عربی به تصویر می‌کشد. از نظر ملاصدرا، کثرات، نه بهواسطه ی نکاح و توالد مراتب هستی، بلکه به خاطر جهات و اعتباراتی که در عقول وجود دارد، به وجود می‌آیند.
 تأثیر تهذیب نفس بر معرفت از دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا
نویسنده:
طاهره نوروزی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
پایگاه اطلاع رسانی حوزه: ,
کلیدواژه‌های اصلی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
آنچه که در این پژوهش مورد نظر است ، بررسی و تبیین دیدگاه " ابن عربی " و " ملاصدرا " پیرامون امکان ، میزان و چگونگی تأثیر " تهذیب نفس " بر حصول انواع معارف حسی ، عقلی و شهودی ؛ یعنی ، مطلق آگاهی و شناخت می باشد . برای تبیین دیدگاه دو دانشمند مورد نظر ، ابتدا آثار هریک از ایشان مورد مطالعه قرار گرفت و دیدگاه های معرفت شناسانه ایشان جمع آوری گشت . از مطالعات و بررسی مباحث معرفت شناسانه ایشان در باره حیثیّت معرفتی " تهذیب نفس " این نکات به دست آمد : 1– ابن عربی و ملاصدرا با وجود قائل بودن به تنوع معارف ، پیرامون تأثیر تهذیب نفس بر حصول انواع معرفت ، به تبیین و تفصیل اهمیت و کارکرد معرفتی « تهذیب نفس » در ارتباط با تحصیل معرفت شهودی پرداخته اند و در بیانات ایشان پیرامون تأثیر تهذیب نفس بر حصول معارف حسی و عقلی مطلب مستقل و روشن وجود ندارد . 2 - ابن عربی و ملاصدرا با آنکه در لزوم و ضرورت " تهذیب نفس " برای حصول معرفت شهودی اتفاق نظر دارند اما در زمینه تبیین میزان و چگونگی تأثیر مورد نظر متفاوت از هم عمل می نمایند به این ترتیب که ابن عربی ، طریق اصلی کسب معرفت شهودی را ورود تجلیّات الهی در قلب مهذّب و مطهّر معرفی می نماید ؛ یعنی ، تهذیب و تطهیر نفس و قلب انسانی را عامل اصلی و منحصر معرفی می نماید اما ملاصدرا بحث حصول معرفت شهودی را در یک نظام فکری منسجم که در آن جهان شناسی ، انسان شناسی و معرفت شناسی در ارتباط و موازات هم هستند طرح می نماید به این ترتیب که حصول معرفت شهودی موکول به حصول مراحل و مراتبی توسط انسان در درون خویش و در ارتباط با هستی می باشد که برخی از این مراحل ، حیثیّت سلبی دارند که از آن ها به تهذیب نفس از رذایل اخلاقی و پلیدی های مادی ، تعبیر می شود و برخی از آن ها حیثیّت ایجابی دارند که به آن ها تحلیّه نفس به فضایل اخلاقی و صور علمی ، گویند . بنابراین در اندیشه ملاصدرا تهذیب نفس در عین لزوم و ضرورتش برای حصول معرفت شهودی در جایگاه علت ناقصه قرار دارد نه علت تامّه.
قاعده الواحد و فاعلیت الهی
نویسنده:
جعفر شانظری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم : دانشگاه قم ,
چکیده :
از جمله قواعد فلسفی در باب علیت، قاعده معروف «الواحد» است که با اصل سنخیت علت و معلول ارتباط تنگاتنگ دارد. در منظر بسیاری از حکیمان، این قاعده بدیهی تلقی شده، در عین این که از منظر برخی با اشکالها و پرسشهای جدی در خصوص قلمرو آن رو به رو شده است، از جمله اینکه: قاعده الواحد با فاعلیت و قدرت مطلقه الهی تعارض دارد، به گونه ای که برخی علیت الهی را از شمول قاعده خارج کرده اند. این مقاله ضمن تبیین اصل قاعده و قلمرو آن، به اشکال محدودیت قدرت الهی پرداخته و پاسخ حکیمان را در این خصوص نقد و تحلیل می کند و سرانجام به این نتیجه می رسد که نه تخصیص در قاعده عقلی «الواحد» صحیح است و نه محدودیت در قدرت مطلقه الهی رواست، بنابراین، هیچ تناقضی میان مفاد قاعده الواحد و براهین دال بر اطلاق فاعلیت الهی وجود ندارد.
صفحات :
از صفحه 29 تا 40
متن متواتر حدیث ثقلین در کتب شیعی و منابع اهل سنت
نویسنده:
جعفر شانظری ، مهران طباطبایی پوده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
حدیث ثقلین از روایات مشهور و منقول از پیامبر(ع) است که همواره مورد توجه مسلمانان و تفسیر محققان و متکلمان شیعه و اهل سنت بوده و با عبارات متفاوتی نقل شده است. در این پژوهش، از سویی با استفاده از اسناد روایات، عبارتی از این حدیث که در کتب شیعه متواتر است، انتخاب شده و از سویی، دیگر مصداق کلمۀ عترت با توجه به روایات مشابه ثقلین در کتب شیعه، مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. همچنین با بررسی روایات مسند حدیث ثقلین در کتب اهل سنت و بررسی سند هر عبارت از روایت و رسم نموداری راویان آن و اعتبار راویان از نظر رجال‌شناسی اهل سنت، اعتبار این روایت و اعتبار روایات مشابه ثقلین که به صورت متفاوت نقل شده و دارای معنای مغایر با روایت است مورد بررسی قرار گرفته و سرانجام شبهات وارده از سید ابوالفضل برقعی دربارۀ حدیث ثقلین، درخصوص مرجعیت علمی عترت پیامبر(ع)، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و سخن صواب در این باره برگزیده شده است.
صفحات :
از صفحه 161 تا 188
بررسی و تطبیق جعل یا کشف معنای زندگی در اندیشه کیرکگور و سارتر
نویسنده:
جعفر شانظری، علیرضا فرجی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اصفهان: دانشگاه اصفهان,
چکیده :
حذف علت غایی در تاریخ اندیشه، در مباحث علمی و فلسفی تغییراتی ایجاد کرده است و این موضوع عامل تغییر نگرش انسان به بحث خداوند به عنوان یک خالق و قدرت لایزال بوده است و اصلی ترین مسئله انسان، یعنی بحث درباره معنای زندگی او را تحت تأثیر قرار داده است. این امر، دلیل اصلی به حاشیه راندن اولوهیّت خداوند و جایگزین شدن قوای انسانی شده است که نتیجه نهایی آن حاکمیّت رویکردهای نیهیلیستی و پوچگرایانه بوده است. به دنبال آن، استیلای سکولاریسم و دین پیرایی مسئله معنای زندگی انسان را به چالش کشیده است و پس از آن، انسان خداوند را نه همچون منشأ معنا، بلکه به عنوان مانعی بر سر راه زندگی می‌داند. از اینرو، بر آگاهی و اراده خود تکیه می‌کند و خود را آفریننده معنای زندگی می پندارد. به همین دلیل، بحث کشف و جستجوی معنای زندگی، دستخوش تغییر شده است و به جای آن، رویکردهای معنا آفرین و سخن از جعل معنا، جایگزین شده اند. این مسئله که آیا انسان سازنده و آفریننده معنای زندگی خویش است یا آن را از عاملی بیرونی کسب می کند، امروزه به چالش بزرگی برای بشر تبدیل شده است. تقابل اندیشمندان خداباور و ملحد اهمیت چنین مسائلی را دوچندان می‌کند. به همین دلیل، در این پژوهش تلاش شده است برای این پرسش، با توجه به دو رویکرد خداباور و غیرخداباور کیرکگور و سارتر، که از اندیشمندان مکتب اگزیستانسیالیسم و از پیشگامان تحولات شگرف فلسفه معاصر هستند، پاسخی مناسب بیابیم. از یکسو، تکیه کیرکگور بر سابجکتیویته به عنوان یک حقیقت پایدار برای کشف معنای آبجکتیو زندگی با توجه به سپهرهای هستی، و از سوی دیگر، بی معنابودن بنیادین زندگی به دلیل وجود نداشتن خداوند از نظر سارتر که با توجه به آگاهی انسان می توان به روش سابجکتیو برای آن معنایی جعل کرد، ژرف اندیشی شده است.
صفحات :
از صفحه 65 تا 80
بررسی دیدگاه ابن میمون درباره نقش عقل و شرع در استکمال انسان، بر مبنای رویکرد صدرایی
نویسنده:
حجت ابراهیم نجف آبادی، جعفر شانظری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اصفهان: دانشگاه اصفهان,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ابن میمون آندلسی "عقل" را مهمترین ممیّزه انسان از سایر حیوانات و نعمتی از جانب خداوند برای بشر می داند که مهمترین عامل پیونددهنده بین او و حق تعالی می باشد. به باور این متفکر، میزان بهره گیری از این گوهر است که مراتب افراد در قرب نسبت به باریتعالی را تعیین نموده و بهره گیری از عقل و علم در عرصه اجتماعی را نیز موجب رشد جامعه و تعاملات حسنه در میان مردم می داند. ابن میمون به عنوان یک خاخام برجسته یهودی، پیروی از فرامین شریعت حضرت موسی که مطابقت با موازین خرد و حکمت دارد را راهی می داند که می تواند انسان را به کمالات مادی و معنوی نائل نموده و زمینه شکوفایی عقلی و خُلقی جامعه را فراهم آورد. در همین راستا وی مراتبی را برای سیر تکاملی انسان برشمرده و معتقد است که صرفاً وصول به مرتبه پایانی که دربرگیرنده معرفت به حقایق و خصوصاً معرفت به خداوند و افعال اوست می تواند سعادت حقیقی را برای انسان فراهم آورد. با این حال به عقیده ابن میمون، هیچ یک از این محاسن نمی تواند توجه کننده قول به محوریّت انسان در میان مخلوقات و اینکه او غایت خلقت است، محسوب گردد.
صفحات :
از صفحه 49 تا 68
تصحیح کتاب "حاشیه بـر شـرح قـدیم تجریـد الاعتقاد" میر سید شریف جرجانی
نویسنده:
حوریه شجاعی باغینی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , شرح اثر , حاشیه،پاورقی وتعلیق
وضعیت نشر :
موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران: ,
کلیدواژه‌های اصلی :
آراء کلامی فاضل مقداد
نویسنده:
حسین حمیدی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مدخل اعلام(دانشنامه اعلام)
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
چکیده:پژوهش پیش رو به بررسی دیدگاه‌های کلامی جناب فاضل مقداد (ره) در مسائل علم کلام می‌پردازد. وی که از متکلمان بزرگ عالم تشیع در قرن نهم هجری به شمار می‌آید، با رویکردی عقلی و نقلی، اصول اساسی دین اسلام را تبیین می‌نماید.در این پژوهش، با توجه به آثار کلامی فاضل مقداد (ره) که از هر دو منبع نقل و عقل استفاده شده است می‌توان دریافت که او کوشیده‌است تا هرچند مانند معتزلیان با به دست‌دادن تفسیرهای عقلانی، از متون و آموزه‌های دینی دفاع نماید، ولی از ادله نقلی هم غافل نماند و عقائد اساسی دین اسلام را با هر دو نوع دلیل(عقل و نقل) اثبات نموده است، و شیوه دین‌پژوهی او در اصول عقاید و روش کلامی‌اش، برگرفته از آموزه‌های قرآن و روایات بوده، که بر استدلال، تبیین و احتجاج بر پایه عقل و وحی مبتنی است. فاضل مقداد (ره) در باب خداشناسی برای اثبات خداوند متعال دو راه را پیموده که یکی به صورت برهان «إنّی» و دیگری از طریق برهان «لمّی» است. طریق اول استدلال از راه اثبات وجود آثار نیازمند به وجود موثراست و طریق دوم استدلال بر اثبات باری تعالی از راه تأمل و تفکر در خود وجود و تقسیم وجود به ممکن و واجب. سپس وی به دلیل این که قائل به الهیات سلبی نیست به شرح و توضیح صفات ثبوتیه الهی پرداخته و صفات ثبوتیه خداوندمتعال را به سه دسته ی کلی تقسیم نموده (صفات ثبوتیه ای که افعال الهی متوقف بر آن هاست، صفات ثبوتیه ای که افعال الهی متوقف بر آنها نیست و دسته سوم توابع صفات)و ایشان در ادامه صفات سلبیه باری تعالی را تبیین می نماید.عدل در نگاه فاضل مقداد (ره)، تنزیه خداوند از فعل قبیح و تنزیه او از اخلال به واجب است بدین معنا که ایشان، خدای متعال را مبرا از ارتکاب عمل قبیح می شمارد و وارد کردن اخلال در تحقق امر واجب را در مورد او محال می داند.وی در باب راهنما شناسی(نبوت و امامت)، دیدگاه‌های کلامی خود را بیان نموده و با استفاده از ادله عقلی، اصلضرورت بعثت انبیاء را اثبات کرده، و با تأکید بر عصمت نبی و امام دلائل خود را بر این امر اقامه می‌کند.در پایان به شرح فرجام انسان ها در باب فرجام شناسی پرداخته و با طرح موضوع جسمانیت معاد، بر اثبات آن استدلال اقامه نموده و معاد و احوال روز قیامت را توصیف کرده است.
نقش زبان و زمان در حوزه معرفت دینی از نگاه علامه طباطبایی
نویسنده:
صدیقه طاهری
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
پایگاه اطلاع رسانی حوزه: ,
کلیدواژه‌های اصلی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
زبان و زمان دو مقوله بسیار مهمّ و تأثیرگذار در حوزه ی معرفت دینی است. زبان دین از سویی بیانگر اهداف وباورهای گوناگون دین وشیوه ی خاص بکارگیری کلمات از سوی آورنده آن است واز سوی دیگر همه ی نمادهای دینی معنایشان را از کل زمینه ای که در آن بکار می روند، می گیرند و هر کدام ازآنها تداعی گر معنایی هستند که حتی در سنت واحد هم از دوره ای تا دوره ی دیگر تفاوت نمایان دارد. به عبارت دیگر می توان گفت گزاره های دینی بار معنایی زمان خود را دارند. تحقیق حاضر در پی آن است که چگونگی شناخت گزاره های دینی ومیزان تأثیرپذیری این شناخت از دو مقوله ی" زبان وزمان" را از نگاه "علّامه محمّد حسین طباطبایی" مورد بررسی قرار دهد. آنچه مدّ نظر است تبیین ملاک معنای نهفته ی عبارات والفاظ دینی ومتون مقدس به خصوص قرآن با نگرش زبانی وزمانی است. همچنین شناخت آن دسته از مبانی معرفت شناختی که محدوده ی برداشت ها ی متعدد ازمتون دینی را مشخص می کند و دستیابی به پاسخ هایی منطقی ومستند در جهت چگونگی پاسخگویی و شیوه ی انطباق قرآن کریم بر نیازهای متنوّع ومتغیّر انسان ها درعصر های گوناگون ، مورد توجه قرار گرفته است . اثبات ابدیّت و جاودانگی قرآن و پایان بخشیدن به دغدغه ی مؤمنان در خصوص هدایتگری مستمر این کتاب آسمانی در عصرخاتمیّت، از دیگر اهداف نگارنده در تدوین این اثر است. در این راستا تفسیر گرانسنگ "علّامه" بر قرآن ،المیزان فی تفسیر القرآن، مورد بررسی عمیق ودقیق قرار گرفت و با تعمّقی خاص در دیگر آثار ایشان ،مطالب وبیانات راهگشا در بحث حاضر استخراج واستنباط گردید.سپس با تأمل در آراء برخی اندیشمندان و صاحبنظران این امر ، دیدگاه "علّامه" در این خصوص بارز شده است .سرانجام نتیجه بدست آمده حاکی از این است که در منظر "علّامه" قرآن، به " لسان قوم" سخن گفته و الفاظ جدیدی برای معانی وضع نکرده است، بنابراین ادبیاتی رمز آلود ومعمّاگونه ندارد؛ بلکه همواره می توان به فهمی صائب وصواب از قرآن رسید . از سوی دیگر مخاطب اصلی این کتاب همه ی انسان ها هستند و گذشت زمان وقانون تحوّل وتکامل آن را کهنه نمی سازد؛ زیرا اساس این سنت لایتغیّر الهی بر خلاف قوانین اجتماعی ، بر توحید فطری است.
  • تعداد رکورد ها : 156