جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان‌نامه با یک پیشگفتار و شش بخش به بررسی آراء و اندیشه‌های کلامی شیخ‌محمود شبستری می‌پردازد. در قسمت اول پیشگفتار به مساله تحقیق، فرضیات ، اهداف و روش آن پرداخته شده است . بخشهای رساله عبارتند از: 1 - بخش اول : در این بخش براساس اسناد و مدارک موجود گزارشی به اختصار در باره زندگی و آثار شیخ‌محمود شبستری ارائه گردیده است . 2 - بخش دوم : در این بخش ، جهت تقریب ذهن مخاطب با مباحث و مسائلی که در بخشهای آینده مطرح می‌گردد. در باره علم کلام، تعاریف ، موضوعات فایده و غایت همچنین منزلت علم، کلام در بین مسلمین، تشابه و تمایز فلسفه و کلام علل پیدایش علک کلام در بین مسلمانان، مطالبی به تحقیق رسیده است . 3 - بخش سوم : در این بخش آراء و اندیشه‌های کلامی شبستری در باره وجود و ماهیت خدا، روشهای خداشناسی برهانهای اثبات وجود خدا، امکان شناخت ذات باری‌تعالی بررسی گردیده است . 4 - بخش چهارم : در این بخش مباحث اسماء و صفات خداوند. تعریف اسم، صفت و ذات - فرق آنها همچنین صفات و اسماء صفات ، افعال و اسماء افعال، شما را سماءالله، توقیفیت اسما، زیادت صفات بر ذات و صفات ثبوتی و سلبی، کلام باری، مساله رویت و تشبیه و تنزیه، در اندیشه شبستری مورد مداقه قرار گرفته است . بخش پنجم : در این بخش افعال باری‌تعالی و افعال انسان : خلق جهان، حدوث و قدم آن - انسان، حقیقت انسان، بحث جبر و اختیار، مساله قضا و قدر - نظریه کسب امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر، غرض در افعال الهی، بحث رزق - معاد - معاد جسمانی - معاد روحانی معاد جسمانی روحانی - مطرح گردیده است . بخش ششم : در این بخش از فرق و مذاهب اسلامی و ادیان دیگر که به نحوی در اندیشه کلامی شبستری مورد نقد و داوری قرار گرفته‌اند. گزارشی به اختصار ارائه شده است . موارد اختلاف و نزاع شبستری با فرق و مذاهبی چون : معتزله، اشاعره، کرامیه، مرجئه روافض اسماعیلیه حشویه تناسخیه فلاسفه، صائبه، نصاری، نسطوریه، یعقوبیه، ملکانیه، معطله - یهود - و ... که قابل توجه است در این بخش به آن پرداخته شده است .

چکیدهموضوع این رساله ،اندیشه کلامی ملاصدرا می باشد که از دو اثر ارزشمند ایشان یعنی تفسیرقرآن کریم و شرح اصول کافی که بعد از اسفار ،بعنوان مهمترین اثر این اندیشمند حکیم بیان شده،مورد تحقیق قرار گرفته است.در این پایان نامه فرض براین است که ملاصدرا نه تنها از مسائل مهم کلامی غافل نبوده بلکه در این دو کتاب بصورت مستدّل به خیلی از مسائل کلامی پرداخته است.منابع اصلی استفاده شده در این رساله،تفسیرقرآن کریم که هفت جلد می باشد و شرح اصول کافی که شش جلد می‌باشد. اهمّ نتایج این پژوهش:1ـ صدرا در عین فیلسوف بودن از مباحث اصیل کلام شیعی غافل نبوده و با براهین متقن نقلی و عقلی به بحث پرداخته است. 2ـ روش صدرا در مسائل کلامی نقلی و عقلی است.

چکیدهدیدگاه شیخ مفید رحمه الله علیه پیرامون مسائل کلامی، از جمله مباحث مربوط به نبوت و امامت همواره مورد توجه دانشمندان بوده است، در این میان مشاهده می‌شود که آراء کلامی مفید رحمه الله علیه پیرامون نبوت و امامت به‌طور مستقصی و طبقه‌بندی‌شده بررسی نشده است. در این پایان‌نامه با توجه به‌جایگاه تأثیرگذار مفید رحمه الله علیه در دانش کلام، آراء وی پیرامون راهنماشناسی با روش توصیفی ـ تحلیلی و شیوه گردآوری مطالب مبتنی بر تحقیق کتابخانه‌ای موردبررسی قرار گرفته است. مفید رحمه الله علیه در مباحث مربوط به نبوت و امامت، از روش‌ عقلی و نقلی بهره گرفته است، او نقل معتبر را قرآن کریم و روایاتی که علم به درستی محتوای آن بوده باشد، می داند. واکاوی نظرات مفید رحمه الله علیه نشان از اعتبار کارکردهای سه‌گانه عقل( نظری، عملی و ابزاری) نزد او دارد تا آنجا که در تقابل میان عقل و نقل، اگر راهی برای رفع تعارض نبیند، جانب عقل را می‌گیرد. وی در حوزه نبوت و امامت عامه، مباحث گوناگونی از جمله ضرورت نبوت و امامت را مطرح می کند و اصل ضرورت نبی و امام در هر زمان را می‌پذیرد. در نظر او نبوت و امامت هر کدام به عنوان اصلی از اصول دین به شمار می روند. صفات و ویژگی‌های نبی و امام، بحث مهم دیگری است که مفید رحمه الله علیه آن را با محوریت سه مسأله عصمت، علم و افضلیت، مطرح می کند و قائل است نبی و امام باید متصف به این ویژگیها باشد. در حوزه نبوت خاصه، بحث از نبوت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله را پیش می‌کشد و دلیل بر نبوت ایشان را معجزه برزگ آن حضرت یعنی قرآن می‌داند، همچنین قائل است که آن حضرت بر سایر انبیاء برتری دارد. در حوزه امامت خاصه، به ادله امامت امیر مومنان علیه السلام با استناد به تعدادی آیات و روایات مانند آیه ولایت و حدیث غدیر پرداخته و دلائلی را که اهل سنت برای خلافت خلفای سه‌گانه آوردند، به نقد می کشد. وی امامت سایر ائمه علیهم السلام را هم بر پایه نصوصی مانند حدیث ثقلین و معجزاتی را که از آنان بروز نموده، ثابت می کند. در پایان مباحثی پیرامون امام مهدی علیه السلام نظیر معرفی آن حضرت، چرائی غیبت و شبهاتی پیرامون آن مانند چگونگی انتفاع از امام غائب را طرح و به پاسخ از آن می پردازد.

شیخ تقی الدین ابراهیم کفعمی یکی از بزرگترین و برجسته‌ترین علمای قرن نهم تا دهم هجری است که آثار ارزشمندی در علوم عقلی، نقلی، فقه، ادبیات، لغت، تراجم، دعا و زیارات، تفسیر و ... از خود به یادگار گذاشته است. روش زمینه کلامی ایشان بیشتر به سمت نقل گرایش دارد و همین امر قوت خاصی به آثار و تألیفات ایشان داده است. در تحقیق پیش رو آراء و اندیشه‌های کلامی جناب کفعمی در مورد خداشناسی، راهنما شناسی و فرجام شناسی تبیین می‌گردد. در ابتدا تفکرات فلسفی که در زمان ایشان رایج بوده است از زبان خودشان بیان می‌گردد که نشأت‌گرفته از تفکرات خواجه طوسی و شاگرد ایشان علامه حلی است.جناب کفعمی وجود خداوند را بی نیاز از استدلال می‌داند اما در عین حال دلیل‌هایی را از زبان فلاسفه و متکلمین در اثبات خالق بیان می‌کند. ایشان مرجع اسماء و صفات الهی را یا بی واسطه و یا مع الواسطه ذات خداوند می‌داند و صفات زائد بر ذات را رد می‌کند، همچنین ایشان قائل به توقیفیت اسماء و صفات هستند و معتقد است که بدون نص شرعی نباید اسم یا صفتی را بر خداوند اطلاق کرد. جناب کفعمی بر خلاف فلاسفه معتقد است که علم خداوند به تمام معلومات به صورت کامل است نه فقط کلی بلکه تفصیلا علم به مخلوقات دارند .ایشان در صفات خبریه نیز بحث مفصلی را بیان کرده‌اند.ایشان بعثت را امری حتمی و واجب می‌دانند و معتقدند که بعثت در تکالیف عقلی از باب لطف و در تکالیف شرعی نیز شرط است. مهمترین صفت ثبوتی نبی را عصمت می‌دانند و ادله‌ای نیز در اثبات آن ذکر می‌کنند، جناب کفعمی به تفصیل وارد بحث از نبوت خاصه شده‌اند و جهات مختلفی را در آن بیان می‌کنند.علامه کفعمی می‌گوید اکثر گروه‌های اسلامی به و جوب امامت اعتقاد دارند اما اختلاف در نحوه تعیین آن است که نظر ایشان تعیین امام، تنها از راه نص الهی است. جناب کفعمی صفات نبی را تماما در مورد امام نیز لازم می‌دانند و تفصیلا وارد بحث از امامت خاصه می‌شوند.شیخ تقی الدین ابراهیم کفعمی معاد جسمانی را قبول دارند چون معتقدند خداوند بر هر امر ممکنی قدرت دارد و در شریعت مقدس هم از این مسئله سخن به میان آمده است. ایشان اعتقاد به وجود برزخ دارند و معتقدند که بهشت و جهنم هم اکنون خلق شده‌اند، همچنین بحثی در باره زیارت قبور و خصوصیات قیامت مطرح می‌کنند که نمایانگر اعتقادشان درباره این امور است.

چکیده:پژوهش پیش رو به بررسی دیدگاه‌های کلامی جناب فاضل مقداد (ره) در مسائل علم کلام می‌پردازد. وی که از متکلمان بزرگ عالم تشیع در قرن نهم هجری به شمار می‌آید، با رویکردی عقلی و نقلی، اصول اساسی دین اسلام را تبیین می‌نماید.در این پژوهش، با توجه به آثار کلامی فاضل مقداد (ره) که از هر دو منبع نقل و عقل استفاده شده است می‌توان دریافت که او کوشیده‌است تا هرچند مانند معتزلیان با به دست‌دادن تفسیرهای عقلانی، از متون و آموزه‌های دینی دفاع نماید، ولی از ادله نقلی هم غافل نماند و عقائد اساسی دین اسلام را با هر دو نوع دلیل(عقل و نقل) اثبات نموده است، و شیوه دین‌پژوهی او در اصول عقاید و روش کلامی‌اش، برگرفته از آموزه‌های قرآن و روایات بوده، که بر استدلال، تبیین و احتجاج بر پایه عقل و وحی مبتنی است. فاضل مقداد (ره) در باب خداشناسی برای اثبات خداوند متعال دو راه را پیموده که یکی به صورت برهان «إنّی» و دیگری از طریق برهان «لمّی» است. طریق اول استدلال از راه اثبات وجود آثار نیازمند به وجود موثراست و طریق دوم استدلال بر اثبات باری تعالی از راه تأمل و تفکر در خود وجود و تقسیم وجود به ممکن و واجب. سپس وی به دلیل این که قائل به الهیات سلبی نیست به شرح و توضیح صفات ثبوتیه الهی پرداخته و صفات ثبوتیه خداوندمتعال را به سه دسته ی کلی تقسیم نموده (صفات ثبوتیه ای که افعال الهی متوقف بر آن هاست، صفات ثبوتیه ای که افعال الهی متوقف بر آنها نیست و دسته سوم توابع صفات)و ایشان در ادامه صفات سلبیه باری تعالی را تبیین می نماید.عدل در نگاه فاضل مقداد (ره)، تنزیه خداوند از فعل قبیح و تنزیه او از اخلال به واجب است بدین معنا که ایشان، خدای متعال را مبرا از ارتکاب عمل قبیح می شمارد و وارد کردن اخلال در تحقق امر واجب را در مورد او محال می داند.وی در باب راهنما شناسی(نبوت و امامت)، دیدگاه‌های کلامی خود را بیان نموده و با استفاده از ادله عقلی، اصلضرورت بعثت انبیاء را اثبات کرده، و با تأکید بر عصمت نبی و امام دلائل خود را بر این امر اقامه می‌کند.در پایان به شرح فرجام انسان ها در باب فرجام شناسی پرداخته و با طرح موضوع جسمانیت معاد، بر اثبات آن استدلال اقامه نموده و معاد و احوال روز قیامت را توصیف کرده است.

چکیده :محمد‌بن‌علی‌أبو سمینه ازاصحاب امام رضا 7 است ،ازاو 386 روایت (بادرنظرگرفتن طرق مختلف سند) درموضوعات فقهی، عقیدتی واخلاقیدرکتب أربعهنقل شده است که وی را درزمر? راویان پرحدیث شیعه قرار می دهد0 ولی دانشمندان رجالی اورابه دروغ گوئی، غلو و فساد مذهب متهم کرده اند وبه مجرد حضور نامش در درسند حدیث، آن را ضعیف وغیر قابل استناد می‌ دانند0 درنگاه یک پژوهشگرحدیثی بین این نقل احادیث فراوان ازوی وتضعیف وی به دلیل غلو وفسادمذهب ناساز‌‌‌ گاری به نظرمی ‌رسد، از این رو بایسته است با استخراج اندیشه‌های کلامی واعتقادی او ازمیان روایاتی که ایشان نقل کرده به حل این تعارض بپردازیم0سعی می‌کنیمبادیدی واقع بینانه به شخصیت أبو‌سمینه بنگریم تا ضمن دست یابی به اندیشه های کلامی وی ودرستی اعتقادات او،زمینه پذیزش روایات وی فراهم شود0بابررسی روایات أبوسمینه ،آراء واندیشه های وی درموضوعات اعتقادیبه دست آمده وی درخداشناسی شناخت خداوند راممکن می داند وبه تشبیه وتجسیم وتعطیل معتقد نیست،درنظر وی امامت منصب الهی است و ازطریق نص مشخص می شود و زمین هیچ گاه از حجت خدا خالی نیست0 درفرجام شناسی به اصل معاد وپاداش وجزاء معتقد است 0 نتیجه این که با تحقیق انجام شده در احادیث اعتقادی ابو سمینه هیچ ناهماهنگی وناسازگاری با آراء مشهور واندیشه های کلامیی که ازطریق راویان ثقه به مارسیده دیده نشده است0 وبا ثبوت این مطلب که یکی از مهمترین آثارونتائج غلو اباحه گری است و باتوجه به روایات اخلاقی و فقهی أبو سمینه که اکثر آندرکتاب الصلاه ،الحج، النکاح والأطعمه والأشربه می باشد اساسا اتهام غلو به وی صحیح نیست، لذا برای اثبات اتهام غلووکذب او باید به دنبال دلیل دیگری بود0 درآخر با جمع بندی نتایج به دست آمده دراین پژوهش ، ضمن نشان دادن اندیشه های کلامی ابو سمینه درستی اعتقاداتش رانتیجه می گیریم 0