جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان معاصر با وجود پیشرفت های عظیم علمی و تکنولوژیکی ، با مشکلات عدیده ای رو به روست . بسیاری ، مشکلات روحی و روانی انسان را مهم ترین دغدغه ی علم روانشناسی دانسته اند. دیدگاه مادی روانشناسی غرب ، ناکارآمدی این شاخه از علم را در از میان بردن مشکلات روحی انسان ، به اثبات رسانده است .اینک آنچه بیش از پیش رخ می نماید ، تمسک به قوانین پیشرفته و مترقی اسلام و تفکر در ذات باری تعالی ، به عنوان تنها مرجع حل مشکلات روحی و روانی انسان می باشد .در قرآن کریم آیات بسیاری وجود دارد که فطرت وجودی انسان و حالات گوناگون روان او را متذکر شده علل و عوامل انحراف و بیماری ها و همچنین راه های تهذیب و تربیت و درمان روان انسان را نشان داده است.آیاتی که در خصوص روان انسان در قرآن کریم وجود دارند نشانه هایی هستند که انسان برای شناختن خود و خصلت های گوناگونش می تواند از آن ها راهنمایی بجوید و برای دست یابی به روشی درست به منظور تهذیب و تربیت نفس خویش، توسط آیات مزبور ارشاد شود.ما به طور کامل می توانیم به کمک حقایقی که در قرآن درباره انسان و صفات و حالات روانی او آمده است، به ترسیم چهره ای درست از شخصیت انسانی راهنمایی شویم و نیز انگیزه های اصلی محرک رفتار انسان و عواملی را که در هماهنگ کردن شخصیت و تکامل و ایجاد بهداشت روانی او تاثیر به سزایی دارند، بشناسیم تا «روان شناسی قرآن» به صورت هماهنگ و منسجم در اختیار ما قرار گیرد. این پژوهش با استفاده از روش اسنادی کتابخانه ای به منابعی در زمینه ی راهکارهای مبارزه با فشار روانی از دیدگاه قرآن مراجعه کرده و به استخراج پاسخ های سوالات پژوهش اقدام نموده و بعد از طبقه بندی به ارائه ی اطلاعات پرداخته است و در آخر به استنتاج و نتیجه گیری و ارائه ی راهکارها اقدام نموده است. با توجه به نتایج این پژوهش برخی از راه های مقابله با فشار روانی از دید قرآن عبارتند از : بازگشت به فطرت ، توکل ، اعتقاد به قضا و قدر ، نیایش و دعا ، تلقی مرگ به عنوان ادامه مسیر تکامل و ..این تحقیق در پی شرح داد ن و اثباتآن است که قرآن کریم در بسیاری از مشکلات و بیماری های روانی راه پیش گیری را نشان داده است . به عنوان مثال در زمینه مبارزه با استرس ، قرآن به صراحت بیان می دارد که «الا بذکرالله تطمئن القلوب» .

در این پ‍‍ژوهشتفاوت شیطان با ابلیس، فلسفه آفرینش و ماهیت شیطان، محدوده اختیارات، نحوه عملکرد و فعالیت آن، شیوه‌های وسوسه شیطان و عوامل مصونیت از وسوسه‌های آن بحث شده است که با مراجعه به منابع قرآنی و تفاسیر مربوطه و کتاب مقدس تورات و انجیل و ترجمه تفسیری آنها، مشخص گردید که شیطان موصوف در قرآن، با شیطانی که در تورات و انجیل از آن سخن به میان آمده؛ چه اشتراکات و افتراقاتی با هم دارند. نتیجه‌ای که در پایان حاصل می‌گردد اینکه: شیطان در هر سه کتاب با توصیفات خاص و از جمله: «موجودی شریر، فریبکار و وسوسه‌گر» آمده است. ولی کتاب عهدین، بر خلاف قرآن، آمیخته با خرافات و اعتقادات شرک‌آمیز است.

یکی از مسائلی که در تاریخ علم کلام همواره مود بحث و مناقشه بوده است، مسئله کلام باری تعالی می‌باشد؛ به تبع آن چیستی و چگونگی وحی به مثابه تجسّم کلام الهی، مورد گمانه زنی‌ها و رهیافت‌های نظری مختلفی از تبیینی کاملاً فراطبیعی تا تبیینی طبیعی، قرار گرفته است. وحیانی بودن نصّ از مباحث مهمّ وحی است و طبق دیدگاه مسلمانان، یگانه مصدر منبع وحی و آیات قرآن کریم، در لفظ و معنا، خداوند حکیم است.برخی از نویسندگان و روشن فکران معاصر با نفی الهی بودن قرآن، برای آن منشأ بشری فرض نموده‌اند و برای آن مصادر و منابع مختلفی ذکر کرده اند و قرآن را تعبیر پیامبر از تجربه شخصی خود دانسته‌اند که در قالب الفاظ و کلمات در می آید؛ امّا شواهد تاریخی و آیات قران نشان می‌دهد که وحی به قدرت مقتدر غیبی مستند است و پیامبر(ص) هیچ گونه مداخله‌ای در آن نداشته است.

قرآن کریم واهل بیت (ع) دو حقیقت روشن و عالی هستند که وظیفه ی هدایت بشریت از ظلمات به نور را به دوش می کشند. تمسک به ایندو وقتی کارآمد و هدایت آفرین است که جدای از هم فرض نشوند. هرگاه با تمسک به یکی از ایندو، دیگری از صحنه حذف شود؛ نه تنها هدایتگری خویش را از دست می دهد، بلکه گاهی ضلالت آفرین است. عبارات " قرآن به تنهایی برای ما کافیست" و عباراتی که به نحوی بر این معانی دلالت دارند، همگی باعث خسارات شدید بر امت مسلمان شده اند. آنچه در این مورد صحیح به نظر میرسد و شیعه بر آن اصرار دارد این است که اهل بیت(ع) با قرآنند. و هدایتگری آنگاه کامل است که ایندو حقیقت از هم جدا انگاشته نشوند. جدا ناپذیری اهل بیت(ع) از قرآن چیزی است که در روایات نیز به آن اشاره شده است.اهل بیت(ع) علاوه بر اینکه همسو و همراه با قرآن هستند. نمونه های مجسم عمل به قرآن نیز هستند. در واقع آنها قرآن ناطقند و با پیاده سازی رهنمود های اخلاقی – عبادی قرآن در وجود خویش نمونه های اعلای هدایتگری هستند. تحلیل اطلاعات و داده ها در این پایان نامه به روش استنباطی- اجتهادی است. این روشی است که مفسرین عموما از آن بهره می برند.این روش کم و بیش در تفاسیر آیات الاحکام رعایت می شود و مفسر با رجوع به تمامی آیاتی که ذیل یکی از واجبات مانند نماز قرار می گیرند به بررسی دقیق آیات پرداخته و حکم شرعیه را استنباط می کند. این پژوهش برای نشان دادن اینکه اهل بیت(ع) نمونه ی عملی قرآن کریم هستند به بررسی اخلاقیات و عبادات در سیره ی عملی امام محمد باقر (ع) می پردازد. اخلاقیات در سه بخش اخلاق فردی و خانوادگی واخلاق اجتماعی مدنظر ما بوده و نمونه های عملی این سه بخش را به پیشگاه قرآن عرضه نمودیم تا عدم جدایی سیره اخلاقی و عبادی امام محمد باقر (ع) را از قرآن ثابت نمائیم. و در حوزه ی عبادات در دو بخش واجبات و مستحبات به توصیف وتبین عملکرد آن حضرت پرداخته و با ارائه ی آیات قرآن کریم و تحلیل قرآنی سیره ی حضرتش از حقیقت عدم افتراق ایشان از قرآن کریم پرده برداشته ایم.

چکیدهقرآن کریم در برخی آیات به پدیده های طبیعی پرداخته است. یکی از محورهای مهم و قابل توجه در این گونه آیات، موضوع پیدایش و آفرینش جنین است که به عنوان نقطه آغاز حیات انسانی بیان شده است. قرآن کریم آفرینش انسان در جنینرا در شش مرحله بیان می کند که عبارتند از: نطفه، علقه، مضغه، استخوانها ، پوشاندن استخوانها با ماهیچه و دمیدن روح.با پیشرفت علم وتکنولوژی برخی در صدد تطبیق این گونه آیات با علم جنین شناسی برآمده اند تا حقایق قرآن بر مخاطبین روشن گردد و برخی دیگر این گونه آیات را به چالش کشیده و شبهات پست انگاری آب منی ، خروج منی از بین ستون فقرات و دنده ها ،عدم توجه به نقش نطفه زن در شکل گیری جنین را مطرح کرده اند.ولی بر اساس شرایط ومبانی صحیح تفسیری، برای این شبهات پاسخی مستدل وجود دارد، منظور از «ماء مهین» به معنای آب پست و بی ارزش نبوده، بلکه یکی از معانی آن مایع ضعیف می باشد و با ویژگی های که برای نطفه مرد و زن در علم جنین شناسی آمده است مطابقت دارد. مراد از«ماء دافق» به معنای آبی جهنده نیست، بلکه به معنای مایع متحرک است و به نطفه مرد و زن هردو اشاره دارد و در برخی آیات دیگر ازجمله «نطفه امشاج»به نقش نطفه مرد و زن هردو در شکل گیری جنین تصریح شده است.در آیه «یخرج من بین الصلب و الترائب» به مرحله ولادت جنین اشاره دارد و با آنچه که در علم جنین شناسی بیان شده است؛ کاملا هماهنگ می باشد. قرآن کریم درآیات جنین علاوه بر این که به مباحث دقیق علمی توجه دارد، ولی هدف اصلی از ذکر این گونه آیات در قرآن کریم را می توان خداشناسی ، معاد باوری و اعجاز علمی دانست.

این پژوهش درباره ی تحلیل قرآنی سیره ی اجتماعی و سیاسی امام رضا (ع) است که در سه فصل تهیه و تنظیم شده است . که فصل اول آن در سه بخش به مبانی بحث اشاره دارد .بررسی سیره ی امام رضا (ع) و سایر اهل بیت (ع) نشانگر انطباق و هماهنگی کامل آن با قرآن دارد و رفتار و کردار و حرکات و سکنات آنها جدای از قرآن نبوده که در فصل دوم به بررسی سیره ی اجتماعی امام رضا (ع) در دو بخش که بخش اول آن برخوردهای امام (ع) با گروهها و فِرَق که در زمان او فعالیتهای زیادی داشته اند ، اشاره دارد و بخش دوم به رفتارهای اجتماعی امام (ع) مانند : ترویج معروفها و مبارزه با منکرات اجتماعی .در فصل سوم به بررسی سیره ی سیاسی امام (ع) از منظر قرآن پرداخته شده که در دو بخش تنظیم شده است که بخش اول آن به تحلیل و تبیین سیره ی سیاسی امام (ع) با مردم که شامل : بعضی از معضلات سیاسی است که مردم در آن زمان گرفتار آن بودند و امام با شیوه ی قرآنی به تبیین و تحلیل این مسائل پرداخته مثل تبیین مسئله ی امامت . و در بخش دوم این فصل به تحلیل سیره ی سیاسی امام (ع) با حکومت که منطبق بر قرآن است اشاره شده که مشتمل بر مباحثی چون : عدم مشروعیت حکومت مامون ، مسئله ی خلافت و ولایت عهدی و عکس العمل امام (ع) در برابر آن و... . منابع مورد استفاده در این رساله به تناسب موضوع کتب تاریخی ، اجتماعی ، روایی و تفسیری بوده اند که در قسمت نقل از منابع تاریخی و روایی و در قسمت تحلیل و بررسی از کتب لغت و تفسیر استفاده گردید . روش تحقیق : گردآوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای و روش تحلیل آن استنباطی- اجتهادی است .

اهل بیت (ع) و قرآن کریم دو حقیقت روشن و عالی هستند که وظیفه ی هدایت بشریت از ظلمات به نور را به دوش می کشند. تمسک به ایندو وقتی کارآمد و هدایت آفرین است که جدای از هم فرض نشوند. هرگاه با تمسک به یکی از ایندو، دیگری از صحنه حذف شود؛ نه تنها هدایتگری خویش را از دست می دهد، بلکه گاهی ضلالت آفرین است. عبارات " قرآن به تنهایی برای ما کافیست" و یا " اهل بیت برای هدایت ما کافی است و نیازی به قرآن نیست"و عباراتی که به نحوی بر این معانی دلالت دارند، همگی باعث خسارات شدید بر امت مسلمان شده اند. آنچه در این مورد صحیح به نظر میرسد و فرقه ی ناجیه بر آن اصرار دارد این است که اهل بیت (ع) با قرآنند. و هدایتگری آنگاه کامل است که ایندو حقیقت از هم جدا انگاشته نشوند. عدم افتراق اهل بیت (ع) از قرآن چیزی است که در روایات نیز به آن اشاره شده است.اهل بیت (ع) علاوه بر اینکه همسو و همراه با قرآن هستند. نمونه های مجسم عمل به قرآن نیز هستند. در واقع آنها قرآن ناطقند و با پیاده سازی رهنمود های اخلاقی – عبادی قرآن در وجود خویش نمونه های اعلای هدایتگری هستند. این پژوهش برای نشان دادن اینکه اهل بیت (ع) نمونه ی عملی قرآن کریم هستند به بررسی اخلاقیات و عبادات در سیره ی عملی امیرالمومنین (ع) می پردازد. اخلاقیات دردو بخش اخلاق فردی و خانوادگی مدنظر ما بوده و نمونه های عملی این دو بخش را به پیشگاه قرآن عرضه نمودیم تا عدم جدایی علی (ع) را از قرآن ثابت نمائیم. و در حوزه ی عبادات در دو بخش واجبات و مستحبات به بررسی عملکرد آن حضرت پرداخته و با ارائه ی آیات قرآن کریم و تحلیل قرآنی سیره ی حضرتش از حقیقت عدم افتراق ایشان از قرآن کریم پرده برداشته ایم.

پژوهش پش رو تحلیل قرآنی از سیره عبادی- اخلاقی امام حسن (ع ) می باشد. که سعی شده از آیات قرآن کریم تائیداتی بر عبادات و اخلاق الهی آن امام که در کتابهای سیره و دیگر کتب حدیثی نقل شده آورده شود. و در واقع پیوند ناگسستنی بین افعال و گفتار آن حضرت را با کتاب آسمانی قرآن،نشان داده شود.این رساله از سه فصل تشکیل شده است. که قبل از ورود به فصل ها به کلیات بحث که شامل؛ تبیین موضوع ، ضرورت موضوع ، پیشینه تحقیق در موضوع، منابع تحقیق و...پرداختیم.فصل اول شامل مبانی بحث است. که از شش بخش تشکیل شده است. به ترتیب عبارتند از: هدایت بخشی قرآن و اهل بیت، معیت قرآن و امام حسن (ع )، اخلاق، عبادت، سیره و زندگینامه امام (ع ) تشکیل شده است .فصل دوم به تحلیل قرآنی سیره اخلاقی امام(ع)می پردازد. که شامل سه بخش: اخلاق فردی در دو حوزه ارتباط با خدا وحوزه ارتباط با غیر خدا (ما سوی الله) ودر بخش دوم به اخلاق خانوادگی و در بخش سوم آداب فردی امام (ع) از منظر قرآن مورد بررسی قرار گرفت .در فصل سوم به تحلیل قرآنی سیره عبادی امام( ع )که در دو بخش واجبات و مستحبات تقسیم شده است پرداختیم.نتیجه: سیره اخلاقی و عبادی امام حسن (ع)، کاملاً منطبق بر آیات قرآن است.

چکیده عنوان این پایان‌نامه تاریخ قرآن از نگاه امامان شیعه(ع) است. کتاب‌هایی در میان شیعیان از همان سال-های ابتدایی اسلام نگاشته شده است که هرچند عنوان تاریخ قرآن ندارند ولی بعضی از روایات ائمه معصومین(ع) در آن‌ها، بر موضوعات مختلف تاریخ قرآن دلالت دارند. کتاب‌هایی نظیر کتاب سلیم بن قیس هلالی؛ بصائر الدرجات از محدث محمد بن حسن صفار؛ الکافی از شیخ کلینی؛ من لا یحضره الفقیه، الأمالی، التوحید و... از شیخ صدوق؛ تهذیب الأحکام و ... از شیخ طوسی؛ الإختصاص، الأمالی و ... از شیخ مفید و ... و تفسیرهای روایی مانند تفسیر القمی، تفسیرالعیاشی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن از شیخ طبرسی و ... . در دوره‌های معاصر نیز، کتاب‌هایی با عنوان و موضوع تاریخ قرآن از علمای شیعه نگارش یافته است مانند تاریخ قرآن دکتر رامیار، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم از دکتر حجتی، کتاب‌های تاریخ قرآن، علوم قرآنی و التمهید فی علوم القرآن از آیت الله معرفت و ... . می‌دانیم که قرآن سخن خداوند است که بر پیامبر(ص) نازل شده است و مسلمانان از همان ابتدای نزول، نسبت به این کتاب آسمانی اهتمام ویژه‌ای داشتند. هم‌چنین می‌دانیم که پیوسته شبهاتی پیرامون قرآن، وجود داشته است. محققان و علمای اسلامی در طول تاریخ به بررسی این مباحث و پاسخ به شبهات پرداخته‌اند. حال این سوال پیش می‌آید که تاریخ قرآن از نگاه امامان شیعه(ع) چگونه بوده است؟ از دیدگاه ائمه(ع)، نزول قرآن از شب قدر از طریق وحی بر پیامبر(ص) آغاز شد و تا زمان رحلت پیامبر(ص)، ادامه داشت. در این نزول، ظاهر و باطن آیات با هم بر پیامبر(ص) نازل می‌گشت. بعد از رحلت حضرت(ص)، امام علی(ع)، قرآن (ظاهر و باطن آن) را جمع نمودند ولی مورد پذیرش مسلمین قرار نگرفت. به دنبال این جریان، مسلمانان از باطن قرآن محروم شدند و تنها ظاهر آن را حفظ نمودند. این ظاهر قرآن، همواره بدون تغییر و تحریف از نسلی به نسل بعد منتقل می‌شود تا زمانی‌که امام عصر(عج) ظهور نمایند و ظاهر و باطن آیات را بار دیگر با هم ارائه نمایند. هدف در این پایان‌نامه نقل روایات، توضیح آن‌ها و نتیجه-گیری از آن‌ها است و می‌تواند با ارائه روایات ائمه اطهار(ع) در مسائل مختلف تاریخ قرآن، اختلاف نظرها و ابهامات موجود در تاریخ قرآن را کم کند و تاریخ قرآنی مطمئن‌تر را به ما عرضه نماید. روش تحقیق در این پایان‌نامه توصیفی، تبیینی و تاریخی است. روش جمع‌آوری اطلاعات نیز، کتابخانه‌ای و از طریق فیش‌برداری است. در پژوهش‌های گذشته، علما به طرح مسائل از طریق تاریخ و نظرات بزرگان این علم می‌پرداختند و در بعضی از موضوعات برای تأیید این نظرات، به روایات معصومین(ع) استناد می‌نمودند ولی این پایان نامه تنها به روایات معصومین(ع) تکیه کرده و از روایات، مسائل تاریخ قرآنی را استخراج نموده است و گاهی مسائل تاریخ قرآن را که از روایات استنتاج نموده است با نظرات دیگران مقایسه کرده و آن نظرات پذیرفته و یا رد شده است و از این حیث کار جدیدی است. واژگان کلیدی: تاریخ قرآن، روایات ائمه اطهار(ع)، نزول قرآن، ظاهر و باطن آیات، جمع و تدوین قرآن، عدم وقوع تحریف، قرائات تفسیری معصومین(ع)

این پژوهش در مورد سنت امداد در قرآن است و در آن، سنت امداد از جنبه های مختلف مورد پژوهش قرار می گیرد.سنت امداد یکی از سنت های فراگیر الهی است که شامل تمام موجودات می شود و جهان هستی به وسیله ی همین امداد و لطف الهی جریان می یابد انسان نیز به طور خاص از این امداد الهی بهره مند است. البته این امداد ابتدایی است که باید در وجود هر موجودی قرار داده شود تا وجودش تثبیت شده و قادر به ادامه ی هستی باشد. اما یک دسته از امدادهای الهی است که مقید بوده و شامل تمام موجودات (جانداران) می شود و موجودات بسته به اعمالی که انجام می دهند مورد لطف و امداد الهی واقع می شوند.امداد مقید به مراتب نسبت به انسانها شدید تر و مهم تر است. یک دسته از امدادهای الهی فقط مخصوص اهل حق و مومنان می شود و شرایطی برای جلب آنها وجود دارد که از آن جمله می توان به ایمان و عمل صالح ، تقوی ، توکل ، استغاثه و دعا به درگاه خداوند ، استغفار و طلب آمرزش ، یاری دین خدا ، جهاد ، صبر و شکیبایی ، استقامت ، مخلَص بودن ، انفاق کردن و صدقه دادن و تسبیح کردن خداوند متعال اشاره کرد.در مقابل ، هر کس که این شرایط را نداشته باشد و بر عکس آنچه را که خداوند متعال از آن نهی کرده ، انجام دهد، از امداد های الهی محروم خواهد شد از جمله ی این عوامل محرومیت می توان به ظلم کردن و پیروی از هوای نفس ، میل کردن و اعتماد به ظالمان ، اجتناب و استکبار از قبول حق ، استهزای آیات الهی و مغرور شدن ، گناه و عصیان ، بازیچه قرار دادن دین ، خوشگذرانی و مترف شدن ، شرک و کفر و گمراهی ، نفاق و مورد لعن خدا واقع شدن اشاره کرد.