جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش با عنوان « جهنم و جهنمیان از دیدگاه قرآن و سنت» که با هدف آگاه کردن و توجه دادن مردم به مسئله مهمی به نام معاد و اینکه انسان ها در قبال هر عمل و رفتاری مؤاخذه و یا پاداش داده می شوند، تدوین شده است. این امر باعث می گردد انسان ها از ترس عذاب و کیفر اعمال زشت، آنها را ترک کنند و به کارهای خوب و نیکی کردن تشویق شوند و اوامر پروردگار را اطاعت نمایند. این تحقیق با قلمی ساده و روان و با استفاده از منابع تفسیری و روایی و اعتقادی و اخلاقی گرد آوری شده است. ازجمله تفسیر نمونه آیت الله مکارم شیرازی و بحارالانوار علامه مجلسی و ابعاد تربیتی معاد نوشته علی راجی و... . روش انجام کاربه صورت کتابخانه ای و فیش برداری صورت گرفته است. اما جهنم که کانون قهر و غضب الهی است، مکانی که در آن گنهکاران عذاب و کیفر اعمال ناشایست خود را می بینند. کلمه جهنم 77 بار در آیات قرآن تکرار شده و به اسماء و اوصاف دیگر نیز آمده است. دارای طبقات هفتگانه ای است که هر طبقه مخصوص گروهی از گنهکاران می باشد. حقیقت جهنم لقاء پروردگار است. رسیدن به لقاء پروردگار از طریق برخی اسماء خدا همچون شدید العقاب، جبار، قهار و... صورت می گیرد. جهنم آفریده شد تا انسان بداند که خداوند او را بی هدف نیافریده است. ?وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإنْسَ إِلا لِیَعْبُدُونِ?؛ ( ذاریات(51)/56) همه انسان ها وارد جهنم خواهند شد، اما آتش جهنم بر نیکان سرد و سالم خواهد بود و بهشتیان به سرعت از آن عبور خواهند کرد تا قدر و لذت بهشت و نعمت های آن را بیابند، اما جهنمیان در آن خواهند ماند زیرا که جهنم مجرمان را می شناسد، می بیند و آنها را به کام خویش می کشد. حتی خطاب به پروردگار تقاضای افرد بیشتری می کند. در این کانون قهر و غضب الهی عذاب های گوناگونی وجود دارد که نه تنها جسم را بلکه روح انسان را می سوزاند، کفر و نفاق، فرار از جهاد، ترک نماز، ظلم و ستم و... عوامل ورود به این کانون عذاب می باشد. در مقابل ایمان و عمل صالح، اخلاص و ... نمونه هایی از عوامل نجات یافتن از عذاب های جهنم می باشد. می توان گفت جهنم بازتاب اعمال ناشایست است و وجود این عذاب برای تکامل بشر امری است ضروری و عین عدل پروردگار است. کلید واژه ها: جهنم، قرآن، سنت، عذاب، زقوم، کافر، معاد.

این تحقیق به دنبال آن است که با توجه به آیات قرآن کریم به بررسی و مطالعه حسنات و سیئات بپردازد . و برای رسیدن به هدف اصلی تحقیق اهداف ویژه ای شامل معنا و مفهوم « حسنه » ، « سیئه » مصادیق حسنات و سیئات ویژگی ها و راه های کسب و ترویج آنها مطرح شده است . برای رسیدن به اهداف جزئی پژوهش سؤالاتی به شرح ذیل طرح گردیده است : 1- معنا و مفهوم حسنه و سیئه چیست ؟ 2- مصادیق حسنات کدامند ؟ 3- مصادیق سیئات کدامند ؟ 4- آثار حسنات و سیئات چیست ؟ 5- راه های کسب حسنات و حذف سیئات چیست ؟ با توجه به ماهیت ، اهداف و امکانات موجود از روش توصیفی تحلیلی برای انجام این پژوهش استفاده گردیده ، فن کتابخانه ای و فیش برداری به عنوان ابزار جمع آوری اطلاعات به کار گرفته شده است . پس از گردآوری و تجزیه و تحلیل موارد ، نتایج زیر به دست می آید : 1- حسنه از مادة حُسْن به معنی هر گونه نیکی و زیبایی و خوبی است . و نیز کلمة حُسْن عبارت از هر چیزی که بهجت آورد و انسان به سوی آن رغبت کند . وسیئه از مادة سُوء به معنی هر چیزی که انسان را از امور دنیوی و حالات نفسانی و بدنی و همچنین به خاطر از دست رفتن مال و جاه و از دست رفتن دوست اندوهگین و پنج غمگین سازد . مفاهیم سوء بسیار است از جمله : 1- مطلق بدی و زشتی 2- شدت و سختی 3- گناه ، خطا و منکر 4- زشت و قبیح و ناپسند 5- قتل ، اتفاق بد 6- ضرر ، بدی ، ناگوار ، غم و اندوه 7- خیانت ، عمل زشت (زنا) 8- هلاکت ، بلا 9- عذاب ، عقوبت 10- آفت ، پیسی و برص که در بخش مفهوم شناسی به طور مفصل به این سؤال پاسخ داده خواهد شد . 2- آشنایی با مصادیق حسنات از جمله : اخلاص ، شکرگزاری ، احسان و ... حاصل می شود . 3- آشنایی با مصادیق سیئات از قبیل پیروی از هوای نفس ، کبر و خودپسندی ، حسد ، شراب ، یأس و ... بدست می آید . 4- آشنایی با آثار حسنات و سیئات به دست می آید . 5- آشنایی با راه های کسب حسنات و حذف سیئات حاصل می شود . مهمترین مشکلی که تحقیق در فرآیند انجام خود با آن روبرو بود عدم دسترسی به مراکز پژوهشی و کتابخانه ای معتبر و مجهز در محل سکونت و تکراری بودن مطالب منابع در زمینه موضوع بود . پیشنهاد می شود که محققین در انجام پژوهشهای آتی ، به بررسی تحلیلی ، مصادیق حسنات و سیئات بپردازند . کلید واژه ها : حسنات ، سیئات ، حسنات و سیئات ، حسنات در قرآن ، سیئات در قرآن .

موضوع این تحقیق جهاد ابتدایی است و مطالب اصلی آن در دو فصل آمده است: در فصل اول از این موضوعات بحث شده است: معنای جهاد، جهاد از نظر اصطلاح شرع، مقصود از جهاد اصغر، اهمیت جهاد از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه، معنی جهاد ابتدایی، آیاتی از قرآن در تأیید جهاد ابتدایی، جهاد ابتدایی از نظر روایات خاصه و عامه. در فصل دوم این موضوعات بررسی شده است: ارزش و اهمیت جهاد اصغر، اقسام جهاد اصغر، جهاد برای نابودی شرک و بت پرستی، جهاد دفاعی، آزادی چیست، تعریف جامع درباره آزادی، آزادی در اسلام، اقسام آزادی، آزادی فردی، آزادی فکری و عقیدتی، آزادی سیاسی، بعضی از نتایج و لوازم آزادی، محدودیت آزادی.

موضوع این پایان نامه عبارت است از: مباحث نوع شصت و هشتم کتاب الاتقان فی علوم القرآن و آیاتی که در آنها کلمه «جدل» به کار رفته و تفاسیر آنها و نیزروایات مربوطه؛ همچنین بررسی مباحثی که در منطق درباره جدل مطرح می شود.

این پایان نامه به جمع و تدوین تفسیر ابن عباس ازمنابع شیعی در جزء اول قرآن کریم پرداخته و از جمله موضوعات مطرح در آن عبارت است از: شرح حال ابن عباس و دوران او، تفسیر ابن عباس منقول از مصادرشیعه دوازده امامی در جزء اول قرآن کریم، تفسیرصحابه و تابعین و خصوصیات آن، مصادر و منابع تفسیری ابن عباس، روش ابن عباس در تفسیر قرآن کریم.

بررسی جنگ روانی از دیدگاه قرآن و سیره نبوی، موضوع این تحقیق توصیفی است. نگارنده، به منظور بررسی مسئله، به بیان فرضیه هایی پرداخته است. وی نخست به بیان موضع اسلام در برابر جنگ روانی پرداخته و سپس روش استفاده جنگ روانی از نظر اسلام را شرح و بسط داده است. سپس نگارنده، به چهار نتیجه کلّی رسیده است: 1 . استفاده از هر ابزاری در دو جهت مثبت و منفی امکان پذیر است و جنگ روانی، یکی از این ابزارهاست. 2 . اسلام، استفاده از هر وسیله مشروعی را در جهت نجات انسان و جامعه و هدایت آنها به سوی کمال، جایز می شمارد و در مواردی از امکاناتی چون جنگ روانی نیز استفاده می کند. 3 . در قرآن کریم نیز آیاتی دالّ بر استفاده مطلوب از جنگ روانی برای مقابله جنگ روانی دشمن و خنثا کردن توطئه های آنان وجود دارد. 4 . در سیره نبوی هم موارد متعدّدی وجود دارد که بر استفاده مطلوب از جنگ روانی صحّه گذارده است. بنا بر این، می توان این نتیجه را گرفت که از دیدگاه اسلام، از شیوه ها و روش های مشروع جنگ روانی می توان در جهت سعادت انسان استفاده کرد و خطرها و تهدیدهای دشمن را برطرف ساخت. این پایان نامه، دارای یک مقدّمه و پنج فصل با بخش های مختلف است. در مقدّمه، نخست به طرح کلّی مسئله و تاریخچه پیدایی و به کارگیری موضوع پرداخته شده و سپس با بررسی آثار اوّلیه، منابع اصلی تحقیق، به دو دسته تقسیم شده است: دسته اوّل، منابعی که درباره جنگ روانی و تبلیغات به بحث و بررسی پرداخته اند؛ دسته دوم، قرآن و کتب تفسیری و تاریخی در مورد سیره نبوی . گفتنی است که مفسّران و مورّخان یا به این پدیده اشاره ای نکرده اند و یا به طور استطرادی از آن سخن به میان آورده اند. نگارنده، سپس در ادامه هدف تحقیق را بیان کرده و با بیان روش تحقیق، تعریف مفاهیم تحقیق، حدود و نقطه تمرکز تحقیق، فواید تحقیق و سازماندهی تحقیق، مقدّمه را به انجام رسانده است. فصل اوّل از دو بخش تشکیل شده است. در بخش اوّل، معانی واژه های کلیدی، مفهوم جنگ، جنگ روانی، معنای شایعه، معنای واژه تخریب، و معنا و مفهوم تبلیغات توضیح داده شده، و در بخش دوم، تاریخچه به کارگیری اصطلاح «جنگ روانی» توضیح داده شده است. فصل دوم نیز دو بخش دارد: در بخش اوّل که جنگ روانی از دیدگاه قرآن بررسی شده، به دو دسته از آیات اشاره شده و معنای بغی، فتنه و تشکیک در دین توسط منافقان، سپاهیان نامرئی، بدگمانی بر خدا، جنگ روانی علیه عهدشکنان، ایجاد جنگ روانی برای جلوگیری از لغزش و کمک به تحقّق امر الهی، توضیح داده شده است. فصل سوم، دارای دو بخش است: در بخش اوّل، نگاهی به جنگ روانی بر علیه سیره نبوی و اقدامات پیامبرصلی الله علیه وآله در مقابله با جنگ روانی دشمن که در غزوات به کار می گرفت، عنوان شده است. فصل چهارم، درباره یکی از ابزارهای مؤثّر در جنگ روانی، یعنی واژه «شایعه» است. محقّق، نخست، معنای شایعه پراکنی در عرف عمومی را بیان کرده و سپس به بررسی معنای شایعه در آیات قرآن کریم و سیره نبوی پرداخته و در ادامه، درباره انگیزه شایعه پراکنان، انواع شایعه و غلبه بر شایعه بحث نموده است و در پایان این فصل، به یکی دیگر از ابزارهای جنگ روانی - که تبلیغات منفی است - اشاره دارد و بر این عقیده است که این حربه، بیشتر برای تخریب و ترور جایگاه شخصیت های ممتاز الهی استفاده می شود. فصل پنجم، درباره شیوه های کاربردی جنگ روانی بر علیه امّت اسلامی است که این فصل، خود در پنج بخش مطرح شده است. در بخش اوّل به توضیح یکی از راه های کاربردی این موضوع، یعنی شبهه افکنی و ایجاد تردید در باورهای دینی مردم پرداخته و وارد توضیح معنا و مفهوم شبهه و مصداق های آن شده است. در بخش دوم، به شیوه دیگر، یعنی تحریف در نصوص دینی اشاره شده و در بخش سوم، بدعت و تفسیر به رأی و در بخش چهارم، به ناامید کردن مردم نسبت به آینده اسلام و انقلاب اشاره شده و در نهایت در بخش پنجم، استفاده از مفاهیم سیّال فرهنگ بیگانه و بسترسازی برای ورود آن از دیگر شیوه های کاربردی در جنگ روانی برشمرده شده است.

بخش بزرگی از معارف قرآن در نهج البلاغه بیان شده است. این پژوهش درباره ی تجلّی آیات قرآن در موضوعات صفات الهی، نبوّت و دنیا و آخرت در نهج البلاغه است و سعی دارد در این موضوعات، هماهنگی و ارتباط نزدیک بین قرآن و نهج البلاغه را نشان دهد. پس از تبیین شخصیت علمی امام علی(ع) و فصاحت و بلاغت نهج البلاغه، به عنوان مباحث مقدماتی، بخشی از مبحث توحیدی نهج البلاغه در زمینه ی صفات ثبوتیه و سلبیه، با آیات قرآن، تطبیق داده شده است از جمله ی این صفات: علم، قدرت، حیات، خالقیت و رازقیت الهی است. انسان هم مرتبه ی پایین تری از این اوصاف را با محدودیت و نقص داراست ولی در خداوند، مرتبه ی کامل این اوصاف بدون محدودیت، وجود دارد. توجه به این اوصاف الهی، ثمرات اخلاقی- تربیتی برای انسان دارد. «نبوّت»، نیز از مباحث مهم نهج البلاغه است که مستندات قرآنی دارد. گمراهی و سرگردانی، کم رنگ شدن اعتقادات دینی، خوراک و مسکن نامناسب و ناامنی اجتماعی، از ویژگی ها و مشکلات مردم در زمان بعثت پیامبر اکرم(ص) بوده است. که رفع و کاهش این مشکلات را می توان از ثمرات بعثت نبوی دانست. پیامبر گرامی اسلام(ص) دارای صفات بارزی بودند که برخی از آن ها مانند خاتمیت و شاهد بودن و... در قرآن و نهج البلاغه، مطرح شده است. خداوند در قرآن از حضرت محمد(ص) به عنوان اسوه ی حسنه یاد کرده اند که امام علی(ع) هم به این مطالب در نهج البلاغه اشاره نموده و به پیروی از سنت و سیره ی نبوی که معتدل، جامع و سبب هدایت است، تأکید کرده اند. امام علی(ع) با بیان فانی بودن و فریبندگی دنیا، آن را توصیف کرده اند و علاوه بر ذکر آزمایش انسان ها در دنیا با سختی ها و نعمت ها، انسان ها را به عمل گرایی ترغیب نموده اند و آن ها را از شیطان و وسوسه های او که اعمال ناپسند را در نظرشان، تزئین می کند، برحذر داشته اند. تجلّی آیات الهی در این مباحث نهج البلاغه، مشاهده می شود. در نهج البلاغه و قرآن، قبر و قیامت نیز به خوبی توصیف شده و سختی های آن ها تذکر داده شده است تا انسان از دنیا بهترین توشه ها را برای آخرت بردارد. توصیف بهشت و جهنم و نعمت ها و عذاب های آن ها نیز، انسان را در این مهم، یاری می کند. منابع استفاده شده در این پژوهش عبارتند از قرآن کریم و نهج البلاغه، معجم المفهرس قرآن و نهج البلاغه، کتب تفسیری مثل ترجمه ی المیزان و تفسیر نمونه، شروح نهج البلاغه مانند شرح ابن میثم و پیام امام امیرالمومنین(ع)، کتب لغوی قرآن و نهج البلاغه مانند مفردات راغب و قاموس نهج البلاغه، کتب اعتقادی در زمینه های توحید و نبوت و معاد مانند کتاب آموزش کلام اسلامی و کتب تفسیر موضوعی در این مباحث مانند کتاب های آیت الله جوادی آملی. این تحقیق، به صورت کتابخانه ای انجام شده و بر اساس نگرش ها بنیادی، به اعتبار موضوع، دینی و بر اساس راهبردها توصیفی- تحلیلی است. این پژوهش در مجموع علاوه بر بیان شخصیت علمی امام علی(ع) و فصاحت و بلاغت نهج البلاغه، نشان می دهد که نهج البلاغه مانند قرآن به مباحث توحید، نبوت، دنیا و آخرت، توجه ویژه ای داشته و در این موضوعات از کلام الهی، بهره برده است و گاه آیات قرآن را شرح داده و بدین سان، پیوند عمیق و همسوی قرآن و نهج البلاغه آشکار می گردد. واژگان کلیدی: تجلّی، صفات ذات، صفات فعل، نبوّت، دنیا، آخرت، قرآن، نهج البلاغه، امام علی بن ابی طالب(ع).

در این پایان نامه خطوط کلی نظریه جنگ روانی درآینه قرآن و تاریخ پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله با توجه به تحول تاریخی و نظرگاه نوین تبیین شده است. جنگی که نه باآلات وافزار معمول نظامی بلکه با اشاعه روح یأس وترس و وحشت در صفوف ارتش دشمن و پشتوانه فکری و مردمی او از سویی و تقویت روحیه ملی ونظامی در صفوف خود از سوی دیگر، شکست را بردشمن تحمیل می نماید. نویسنده در این تحقیق به این سؤالات پاسخ می دهد: آیا در قرآن و سیره نبوی،شواهدی بر وجود چنین جنگی از سوی دشمن متجاوزخارجی و یا توطئه گران داخلی به چشم می خورد؟برخورد پیامبر صلی الله علیه وآله در قبال چنین ترفندهایی چگونه بوده است و چنانچه پیامبر، خود به چنین جنگی دست یازیده است چه اهدافی را در پیش روی داشته است؟

دوزخ و دوزخیان، موضوعی است که مربوط به یکی از ارکان اصول دین است، یعنی معاد. دوزخ یعنی محل عذاب و دوزخیان را اهل عذاب می نامند. هدف خداوند از بوجود آوردن دوزخ این بوده که اهل دوزخ را به سزای اعمال خودشان برسانند. در این متن، توصیف جهنم، علت وجود جهنم، توصیف جهنمیان و عذابهای آن، مکان آن و شبهه هایی که وارد کردند را توضیح می دهد. و این توصیف و توضیح بر طبق آیات و روایات وارده صورت گرفته است؛ که بخشی به تعریف جهنم پرداخته، بخشی دیگر جهنم و جهنمیان را از دیدگاه آیات قرآنی و بخش دیگر را از دیدگاه روایات و همچنین از دید نهج البلاغه و... نمایان ساخته است. معاد یکی از اساسی ترین پایه های اصول دین است که اگر نباشد دین ( اسلام) استوار نیست و فرو می ریزد. و خود دوزخ یکی از صحنه های معاد را نمایان می سازد که اگر این ( دوزخ) نباشد معاد معنا و مفهومی ندارد. واژگان کلیدی آن عبارتند از: جهنم، جهنمیان، شیطان، نار، صراط، عقبه یا گردنه، عذاب و خلود.

میزان اعتبار فهم عقلی آدمی و قلمرو آن موضوع این پایان نامه است. مباحث آن عبارتند از: معنای لغوی و اصطلاحی عقل و حجیت، حجیت عقل از دیدگاه قرآن، حدود شناخت عقل در زمینه نیازهای بشری ومسائل اعتقادی از منظر قرآن و گستره حجیت عقل دراستنباط احکام شرعی.