جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تلاوت قرآن دارای ساختار آوایی با چینش وحیانی خاص خود است؛ بدین معنا که تلاوت مطلوب از مجموعه آواهایی تشکیل شده است که قاری قرآن ملزم به رعایت آنهاست. این آواها اگر به صورت صحیح و فصیح ادا نشوند، در شاکله کلی تلاوت اخلال می‌کند و از عیار آن می‌کاهد. در این نوشتار، با استناد به بیان آواشناسان به طور عام و قرائت پژوهان از علمای تجوید و قرائات به طور خاص و با تکیه بر دانش‌های آناتومی، آواشناسی و دانش تجوید، ضمن بررسی ساختار آواهای اصلی و فرعی عربی در تلاوت قرآن کریم، به تحلیل ساختار درونی و بیرونی آواهای تلاوت قرآن پرداخته شده است. اندام‌های تنفسی، اندام‌‌های واک‌ساز، اندام‌های آواساز، اندام‌های طنین‌ساز و اندام‌های شنوایی جزئی از ساختار بیرونی و آواهای «صامت و صائت، فرعی و اصلی، کوتاه و کشیده، مجهور و مهموس، شدیدة، مرخوة و متوسطه، و مفخم و مرقق» تشکیل دهنده اضلاع درونی هندسه آوایی تلاوت قرآن معرفی می‌شوند

هدف از این پژوهش، بررسی مراحل و شیوه های بیان قرآن کریم از کیفیت رسالت حضرت موسی (ع) است. بنابراین آیات مربوط به داستان حضرت موسی (ع) درقرآن، با روش جدید بازیابی و بازشناسی شده و سپس مراحل و شیوه های بیان قرآن کریم از این داستان تبیین می شود. تحقیق حاضر که به روش تحلیل استنادی انجام یافته، در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول، تحت عنوان " ویژگیهای صاحب دعوت و مخاطبان آن" به ویژگیهای حضرت موسی (ع) ویژگیهای فرعون و قوم بنی اسرائیل می پردازد. اخلاص، وجود نوعی روحیه ترس و نگرانی و داشتن مشکل تکلم از مهمترین ویژگیهای حضرت موسی (ع) می باشد. اما در مقابل فرعون دارای ویژگیهایی چون طغیان، برخورداری از قدرت و سپاه، انانیت، برتری جویی و اسراف، تکبر و استکبار، غفلت ازآخرت، اتباع هوی و سیاست و خطا بوده است و تقریبا" همه ویژگیهایی که برای فرعون و فرعونیان درقرآن کریم ذکرشده بعدها در میان قوم بنی اسرائیل بروز کرده است. درفصل دوم، شیوه های موجهه حضرت موسی (ع) با فرعون و اطرافیان او در بیان سوره های مختلف به تفصیل مطرح می شود. دراین فصل مراحل ماموریت یافتن حضرت موسی(ع) برای مواجهه بافرعون و درباریان و نحوه این مواجهه به روایت سوره های نازعات، زخرف، شعراق وطه بیان می شود. نهایتا" در فصل سوم، مواجهات دیگرآن حضرت، از جمله نحوه گفتگو و برخورد او با بنی اسارائیل و سحره فرعون و .... تبیین گشته و گوشه ای از شگردها و زیباییهای بیانی قرآن کریم از این صحنه ها به تصویر کشیده می شود.

این تحقیق، در نظر دارد با توجّه به اهمّیت معاد در جهان بینی اسلامی و تأثیر اعتقاد به آن در اخلاق و رفتار انسان ها، مراحل و مواقف قیامت را در درجه اوّل از دیدگاه قرآن مجید و کتب مفسّران از قرن پنجم به بعد، و در درجه دوم با نقل سخنانی از معصومان علیهم السلام ، مورد بررسی قرار دهد، و به علّت این که در قرآن، مسائلی چون: حساب، شهادت، صراط، محاکمه و... مطرح است و با توجّه به این که عالم آخرت، مجرّد و متفاوت با جهان مادّی است، نگارنده در تحقیق خود به پرسش هایی نیز از دیدگاه آیات و روایات و تفاسیر پاسخ می دهد. این پرسش ها عبارت اند از: 1 . مواقف به چه معناست و تعداد آنها چندتاست؟ 2 . مفهوم «حساب» در قیامت چیست؟ 3 . گواهان قیامت چه کسانی اند؟ 4 . «صراط» و «مرصاد» به چه معناست و عقبات صراط چندتاست؟ این پایان نامه، دارای فصل های پنجگانه ای است که فصل اوّل آن با مقدّمه ای درباره تاریخچه مطالعاتی بحث آغاز شده و در ادامه با بیان ابعاد گوناگون مسئله، فرضیات یا پرسش های تحقیقاتی، اهداف مطالعاتی، حدود مطالعات، برهان مطالعات و اصطلاحات وارد شده در بحث، شرح و بسط داده شده است. فصل دوم، مراجع و منابعی که مورد استفاده محقّق قرار گرفته، معرّفی شده است. فصل سوم، درباره روش تحقیق است که در آن از رهیافت تحقیق، طرح تحقیق، فن تحقیق و طرح تحلیل، بحث شده است. فصل چهارم، پنج باب دارد. نگارنده در باب اوّل، لفظ «مواقف» را در قرآن کریم و تفاسیر، بررسی نموده و دیدگاه های مرحوم علّامه طباطبایی و فخر رازی و همچنین روایات درباره «آیه وقوف» را بیان کرده است. باب دوم، به معرّفی تعداد مراحل و مواقف قیامت در طول زمان پرداخته شده و آمده که مواقف در قیامت، اختصاص به کافر و مؤمن دارد. عنوان باب سوم، «گواهان محشر» است. در این باب، نگارنده، هفت گواه را که در روز محشر، بر اعمال انسان ها شهادت می دهند، یادآور شده و آیات و روایات مربوط به هرگواه را بیان نموده است. باب چهارم با عنوان «صراط و مرصاد»، به بیان معانی این دو واژه از قول علّامه طباطبایی و شیخ صدوق(ره) پرداخته و موقعیت مردم را هنگام عبور از صراط ، بیان داشته است. باب پنجم نیز درباره عقبات محشر و نظر مفسّران است. در این باب، روایات در مورد عقبات و نظر بزرگانی چون شیخ صدوق، شیخ مفید و علّامه مجلسی مطرح شده است.

مسئله‌‌شناسی، از اولین، بایسته‌ترین و ضروری‌ترین نیازهای پژوهشی به شمار می‌‌آید. این مهم دربارۀ مسائل دینی و به ویژه قرآنی از اولویتی دو چندان برخوردار است. از طرفی، مسئله‌شناسی نیز همانند بسیاری دیگر از علوم و تحقیقات بشری زمان‌‌مند و حتی مکان‌مند است، پس بر پژوهشگران لازم است تا مسائل و مشکلات هر عصری را شناسایی کرده و تحقیقات خود را متوجه و معطوف مسائل موجود و ارائه راه‌حل‌ها کنند. یکی از مسائل مهمی که در مسئله‌شناسی شایسته بررسی است، امکان سنجی طراحی سامانه‌ای است که روز آمد، اصلاح و ارتقاپذیر، قابل انعطاف، دارای جامعیت و شمول نسبی و به‌گونه‌ای باشد که پژوهشگران با مراجعه به آن سامانه بتوانند از طرفی مسائل هر عصر را شناسایی و دربارۀ آن تحقیق و از طرفی مهم‌ترین مسائل را عرضه کنند. این مقاله با مفروض دانستنِ امکان ایجاد چنین سامانه‌ای، پیشنهادی، دارای سه بخش ورودی، تحلیل داده‌ها و خروجی، ارائه نموده است. بنابر این طرح، ابتدا با دو روش دلفی و گروه‌های کانونی، مسائل قرآنی موجود در جامعه در دو سطح عمومی و نخبگانی شناسایی، اولویت‌بندی و بر اساس ساختارعلوم و معارف قرآن یا دیگر روش‌‌های معمول، طبقه‌بندی می‌شوند. سپس دیگر ورودی‌‌ها، به شکلی که در متن مقاله آمده، به سامانه عرضه شده و با توجه به نیمه هوشمند بودن سامانه، این عناوین دسته‌بندی و مسائل جدید به دو روش یاد شده، استخراج می‌شود.

از نظر اسلام انسان کامل که در همه فضایل به طور متعادل و هماهنگ رشد کرده است، مورد عنایت خاص خدا می باشد. چهره هایی تابناک هم چون پیامبر اسلام(ص)، سایر انبیای الهی، ائمه هدی و صالحین از این دسته اند. قرآن از این محبوبین حق، تمجید می کند و صفات آن ها را بیان می فرماید. در روایات و دعاها نیز این بزرگواران به عنوان اسوه و راه هدایت معرفی شده اند: «اَنتُمُ الصِراطُ الاَقوَمُ وَ السَبیلُ الاَعظَمُ وَ شُهَداءُ دار الفناءِ و شُفَعاءُ دارِ البَقاءِ؛ شما راست ترین راه ها و بزرگ ترین شاهراه ها هستید و شما شهیدان این جهان و شفیعان آن جهانید.»

تاریخ فکرة اعجاز القرآن منذ البعثة النبویة حتی عصرناالحاضر تألیف نعیم حمصی و در موضوع تاریخ اعجازقرآن است. در این پایان نامه بخشی از این کتاب که درزمینه بحث اعجاز و آثار مربوط در قرن چهاردهم است،ترجمه و بررسی شده است. در این قرن به اعجاز علمی قرآن پرداخته شده است.

1374این پایان نامه به بحث درباره جایگاه نماز در قرآن کریم می پردازد، و این موضوعات را بررسی می کند: واژه صلوة و معنای اصطلاحی آن، اهمیت و ضرورت نماز،اقامه نماز، حقیقت نماز، ابعاد نماز در اوصاف نمازگزاران، اوقات نماز و نقش آن در عبادت، آثارفردی نماز، آثارعقیدتی وفرهنگی، و آثاراجتماعی نماز.

در این پایان نامه آیات و روایات مربوط به دوستی جمع آوری و تحلیل شده اند. پژوهشگر به این نتایج دست یافته که در قرآن کریم محور دوستی خدای تعالی است و با دوستی او از محبت غیر بی نیازی حاصل می شود. حصول این دوستی ممکن نیست مگر از طریق دوستی پیغمبر (ص) و اهل بیت (ع) و پیروی از آنان.