جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مباحث این پایان نامه در سه بخش آمده است. دربخش اول اهمیت قرآن از دیدگاه آیات و روایات، نظردانشمندان الهی و غیرالهی راجع به قرآن، اهتمام مسلمانان نسبت به قرآن و رفتار خاورشناسان با قرآن مطرح شده است. در بخش دوم معرفی رژی بلاشر مؤلف کتاب و مقدمه آن آمده است. در بخش سوم موضوعاتی از قبیل توقف دین یهود، ناسخ و منسوخ، جایگاه پیامبراسلام (ص) در میان امت و نگاه قران به نماز مورد بحث قرار گرفته است.

. پایان نامه حاضر با عنوان "نقد و بررسی آراء تفسیری و علوم قرآنی صاحب تفسیر نفحات الرحمان" در پنج فصل تنظیم شده است، در فصل اول به شرح حال مؤلف و معرفی تفسیر نفحات پرداخته شده، در بخش دوم منابع تفسیر در دو بخش به بحث گذارده شده، در بخش اول از هفت منبع تفسیر قرآن کریم (قرآن کریم، سنت پیامبر (ع) و روایات معصومین (ع)، منقولات صحابه و تابعین، اهل کتاب، ادبیات عرب جاهلی) یاد شده، و جایگاه این منابع در تفسیر نفحات مورد بررسی قرار گرفته است . در فصل دوم از منابع مورد مراجعه مؤلف در تدوین تفسیرش یاد شده است، در فصل سوم مقدمه تفسیر نفحات که مشتمل بر چهل مبحث علوم قرآنی است گزارش و بررسی شده و برخی مورد نقد قرار گرفته است در فصل چهارم از مبانی مؤلف در تفسیر سخن به میان آمده و به شش مبنا اشاره شده است قابل فهم بودن زبان قرآن، عدم تحریف قرآن، جمع قرآن در زمان پیامبر (ع) و به امر خداوند، واحد بودن قرائت قرآن، عالم بودن راسخان در علم به تاویل قرآن مصادیق راسخان در علم، و در فصل پنجم به بررسی شیوه تفسیری مؤلف پرداخته شده که مهمترین مباحث این فصل عبارتند از: تناسب آیات و سور، توجه به روایات، اسباب نزول، طرح بحثهای اعتقادی، اخلاقی، عملی (فقه)، جایگاه اسرائیلیات در تفسیر و... .

تفسیر من وحی القرآن تألیف سید محمدحسین فضل الله مشتمل بر 24 جلد می باشد. که در این پایان نامه سعی شده تفسیر ایشان مطرح و مورد نقد و بررسی قرار گیرد. این تحقیق شامل سه فصل می باشد، در فصل اول شخصیت مفسر و عوامل مؤثر بر رشد فکری و شخصیتی فضل الله و اساتید و تألیفات ایشان بیان خواهد شد. فصل دوم مشتمل بر اصول اساسی می باشد که سید فضل الله در تفسیرش توضیح داده اند از جمله بعد تربیتی، بعد سیاسی، بعد حرکی، بعد عقلی که سعی در توضیح و تحلیل و نقد و بررسی آن داریم. در فصل سوم نمونه های از تفسیر مفسر مانند زن، اسرائیلیات، نسخ، حدیث، أسباب نزول، قصه های قرآنی و تفسیر علمی آنها بیان خواهد شد. البته بعضی از مناقشات با صاحب المیزان انتخاب و به عنوان نمونه برای آشنایی بیشتر با فکر و استدلال و چگونکی تفسیر مفسر خواهد آمد. در پایان نتایج بحث بیان و مطالبی که در تفسیر سید فضل الله بوده، نقد و بررسی خواهد شد.

قرآن کریم کتاب جاویدان حضرت محمد(ص) است که از جهات مختلفی معجزه است و یکی از آنها اعجاز علمی قرآن است. مفسران و صاحب نظران در مورد اعجاز علمی قرآن بیش از 300 آیه را شاهد گرفته اند و با انطباق قرآن با علوم تجربی کوشش کرده اند، اعجاز این کتاب مقدس را اثبات کنند. در این نوشتار این موارد نقد و بررسی شده و اشکالات علمی و تفسیری آنها بیان شده است و در نهایت 6 مورد به عنوان اعجاز علمی قرآن پذیرفته شده است که عبارتند از: حرکت خورشید، نیروی جاذبه، لقاح ابرها، زوجیت، ترتیب مراحل خلقت، ممنوعیت شرابخواری. مطالب عمده ای که در این رساله آمده است، عبارت است از: بخش اول، کلیات: تاریخچه، معیارهای انطباق قرآن با علوم تجربی، اعجاز قرآن; بخش دوم، قرآن و علوم کیهان شناسی: آغاز و پایان و گسترش جهان، نیروی جاذبه، حرکت خورشید و زمین; بخش سوم، قرآن و علوم زیست شناسی: پیدایش حیات، لقاح، زوجیت; بخش چهارم، قرآن و علوم پزشکی: بهداشت، درمان بیماری ها، اسرار خلقت; بخش پنجم، اعجاز عددی قرآن.

نقد و بررسی روش ها و گرایش های تفسیری قرآن کریم می باشد. نویسنده در ضمن سه فصل به تاریخچه روش ها و گرایش های تفسیری از زمان نزول وحی و توسّط پیامبر(ص) و سپس صحابه و تابعین اشاره می نماید. وی اقتضائات قرآن و اختلافات مسلمانان در مکاتب کلامی، مذاهب فقهی و دیدگاه های ادبی و بلاغی و... را بی تأثیر در این روش ها و گرایش ها نمی داند. وی به روش های تفسیری از جمله تفسیر قرآن به قرآن، روایی، عقلی، علمی، اشاری و تفسیر به رأی اشاره می نماید و ضمن بیان تاریخچه و دیدگاه های موافقان و مخالفان و ارایه نمونه هایی از هر یک به جمع بندی اقوال و نتیجه گیری از آن ها می پردازد. نویسنده در فصل پایانی به گرایش های تفسیری از جمله گرایش فقهی، کلامی، فلسفی، اجتماعی، ادبی و بیانی اشاره می کند و نتیجه می گیرد که هرگونه افراط و تفریط و یکجانبه گرایی در فهم این کتاب آسمانی غلط است، و بهترین روش در تفسیر قرآن، جامع ترین روش و استفاده از گرایش های مختلف می باشد.

در این پایان نامه کتاب «ساختمان معنایی مفاهیم اخلاقی دینی در قرآن» مورد بررسی قرار گرفته است.در ابتدا نگارنده دیدگاه خود را نسبت به پیامبر اسلام بیان کرده و نظریات خود را در زمینه قرآن با نظریات علامه طباطبائی مورد مقایسه قرار داده و در ادامه،موضوعات زیر را مطرح کرده است: تصور بدبینانه نسبت به زندگی خاکی، همبستگی قومی و قبیله ای و نقدآن، اسلامی شدن فضیلت های کهن عرب، شیوه احیای ایدئالها و کمال مطلوبهای اخلاق کهن دوگانگی بینادی اخلاقی، اصحاب جهنم و ساختمان درونی کفر.

موضوع پژوهش حاضر نقد عقاید و آراء وهابیت در مسأله توسل با استناد به قرآن و سنت پیامبر اکرم(ص) می باشد. جهت گیری کلی این پژوهش، تحلیل و بررسی دقیق مهم ترین مباحث مرتبط با توسل به پیامبر اکرم(ص) و اولیاء دین با نگاهی قرآنی و روایی و از زاویة عقل، به گونه ای تطبیقی میان آراء و نظریات وهابیت و اندیشمندان اهل سنت و شیعه می باشد. نخستین بخش رساله، به طراحی مسأله و بیان ساختار اساسی پژوهش اختصاص یافته است. لفظ الوسیله دو بار در قرآن مجید آمده است: یک بار در آیة شریفة ‎35 از سوره مائده که می فرماید: ص... و ابتغوا الیه الوسیله... ؛ و بار دیگر در آیة کریمة ‎57 از سورة اسراء که فرموده است: أولئک الذین یدعون یبتغون الی ربهم الوسیلة . با مداقة در منابع اسلامی به این نتیجه می رسیم که توسل، مشتمل بر سه قسم کلی است: الف) توسل های مشروع. شامل توسل به ذات خدا، اوصاف او، ایمان و اعمال صالحه، قرآن، توسل به نبی اکرم(ص) در روز قیامت و آثار و دعا و محبت آن حضرت در زمان حیات ایشان. ب) توسل های غیر مشروع، شامل توسل به طاغوت و بت ها و توسل به انبیاء و اولیاء الهی، با این اعتقاد که آنها مستقل می باشند. ج) توسل های مورد اختلاف. مشتمل بر توسل به حق نبی در حیات برزخی، توسل به دعاوی نبی و آثار وی و همچنین توسل به اولیاء الهی در حیات برزخی آنان. اصل توسل مورد اتفاق همة مسلمانان، اعم از اهل سنت، شیعه وحتی وهابیان است و همگان معتقدند که باید بین بندگن و خالق وسیله ای باشد تا آنان به خدا تقرب جویند و مورد عنایت حضرتش قرار گیرند؛ ولی در تعیین مصداق یا مصادیق توسل بین دانشمنان مسلمان اختلاف نظر وجود دارد. از روایات اهل بیت(ع) چنین استفاده می شود که بهترین وسیله برای نزدیکی بندگن به خدا، پیامبر گرامی اسلام(ص) و اهل بیت ایشان هستند.

این پایان نامه به نقد ترجمه فارسی قرآن اهدایی ملک فهد به حاجیان پرداخته است. در آن پس از شرح زندگانی مترجم اشکالات ترجمه به این شرح برشمرده شده است: در توضیحاتی که در پاورقی ها آورده شده، آیات مربوط به فضیلت اهل بیت(ع) نادیده گرفته شده و در عین حال آیاتی از قرآن در فضلیت خلفاء و دیگر صحابه دانسته شده است. در ترجمه برخی از آیات اشکالات دستوری به چشم می خورد. پاره ای از آیات به لحاظ محتوایی نادرست ترجمه شده است. پاره ای از نکات تفسیری مندرج در پاورقی ها ناصواب است. برخی از لغات نادرست معادل یابی شده است.

قرنها است که بسیاری از شرق شناسان و اسلام شناسان غیر مسلمان اعم از غربیان و غیرغربیان به پژوهش پیرامون قرآن پرداخته و راجع به مصدر قرآن، تاریخ جمع و تدوین آیات، ادبیات و ساختار آن و معارف و محتوای قرآن کریم نظریات گوناگونی ابراز کرده و هزاران کتاب و مقاله منتشر کرده اند. آنان گاه به تجلیل از قرآن و تبیین زیبائیها و معارف و تعالیم و الای آن پرداخته و گاه به دلیل عدم دسترسی مستقیم به منابع اسلامی دچار برداشتهای ناصحیح شده اند، چنانکه احیانا برخی از آنان به تحریف و اتهامات دروغین و تهاجم غیر منطقی دست یازیده اند. حجم انبوه این آثار قرآن پژوهی قرآن شناسان غربی در سطح جهان و تأثیرگذاری منفی آن بر اذهان تشنه جامعه بشری و اسلامی نقدی علمی را می طلبد تا سره را از ناسره تفکیک کرده و پاسخی منطقی را به اشکالات مستشرقان ارائه کند. رساله حاضر گامی در این راستا است تا سهمی در تبدیل فضای تاریک اتهامات به فضای روشن واقع نگری جامعه بشری به این کتاب آسمانی دومین دین بزرگ جهان داشته باشد.

در این تحقیق نظریه وحدت موضوعی سوره های قرآن به نقد کشیده شده و مطالب آن در چهار فصل با این عنوان ها آمده است: فصل اول، مفاهیم و کلیات: بیان مسئله و اهمیت و پیشینه؛ فصل دوم، وحدت موضوعی و علوم قرآنی: مسئله سیاق و وحدت موضوعی، رابطه علم مناسبات و وحدت موضوعی؛ فصل سوم، وحدت موضوعی در ترازوی نقد: آرای قرآن پژوهان درباره وحدت موضوعی، خاورشناسان و اسلوب قرآن، دلایل اثبات وحدت موضوعی و نقد آنها(توقیفی بودن چینش آیات، راز حصر آیاتی چند در یک سوره، اقتضای حکمت، اقتضای بلاغت، سکوت مشرکان)، اوصاف قرآن و وحدت موضوعی، روایات و وحدت موضوعی؛ فصل چهارم، دلایل انکار نظریه وحدت موضوعی: انحراف در فهم، صعوبت دست یابی به غرضی واحد، ناسازگاری نظریه با اسلوب حاکم بر قرآن، فقدان اشارتی از معصوم(ع)، فقدان میزانی مطمئن، تشتت آرای مفسران در تعیین غرض اصلی سوره ها و...