جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حلم یکی از صفات پسندیده اخلاقی است که زمینه آن در مسائل روزمره زندگی برای همه افراد جامعه وجود دارد. انسان همواره در معرض حوادث و مشکلات است، و گاهی هم در برابر افراد نادان و سفیه قرار می گیرد که بحث، بیشتر در مورد همین افراد است. بنابراین: حلم خویشتن داری و تحمل فرد در برابر افراد نادان و بی خرد است. اهمیت حلم به اندازه ای است که راجع به آیات و روایات، سخن بسیار گفته شده است. حلم دارای آثار و پیامدهای مثبت فراوانی است که در این تحقیق به 22 مورد از آثار مثبت حلم با استناد به آیات و روایات ائمه اطهار علیهم السلام اشاره شده است. خشم و غضب نقطه مقابل این صفت ارزنده است، این حالت نیز در فرهنگ اسلامی مورد توجه قرار گرفته و ریشه یابی شده است. آثار و پیامدهای منفی عدم حلم هم بسیار است که به 6 مورد اشاره شده است و در ادامه به راههای مهار خشم هم با تأکید به روایات اشاره شده است. راههای بدست آوردن حلم و بردباری از دیگر مباحث مطرح در لسان آیات و روایات است که در مجموع به 6 مورد از آنها اشاره کرده ایم. این صفت والای اخلاقی دارای اسوه ها و الگوهایی است که حلم خداوند، حلم امامان، حلم پیامبران، حلم صالحان و عالمان را می توان از این موارد برشمرد. کلید واژه ها: حلم – بردباری – صبر – خشم – غضب- کظم غیظ – عصبانیت. کلید واژه ها یا اصطلاحات کلیدی حلم: به کسر اول بردباری – ( مفردات): ضبط نفس – ( قاموس): آن را بردباری و عقل گفته است. (صحاح): آن را بردباری گفته است. بردباری: صبر، تحمل، تاب و طاقت، شکیبایی صبر: بردباری و شکیبایی، ( شهر الصبر): ماه رمضان، ( یمین الصبر): سوگند اجباری خشم : غضب، غیظ و برآشفتگی عضب: غضب یغضب غضباً و مغضبةً علیه: بر او خشم گرفت، او را دشمن داشت و درصدد برآمد از او انتقام بگیرد. کظم غیظ؛ کظم: کظم یکظم کظماً و کظوماً غیظ?: خشم خود را فرو خورد و کنترل کرد. {واکظم الغیظ و تحاوز عند المقدرة: و فرو بر خشم خود را و گذشت کن در زمانی که قدرت یافتی} غیظ:غاظ یغیظ غیظاً: او را خشمگین کرد. عصبانیت: حالت و کیفیت عصبانی،( 1. آنکه خشمگین باشد؛2. آنکه روحاً ناراحت است، کسی که تعادل قوای ارادی و تسلط خود را بر اثر ناراحتی و خشم از دست داده است؛ 3. عصبی مزاج

این رساله که با عنوان « نگاهی اجمالی بر دشمن شناسی در آیینه ی قرآن» در راستای شناخت دشمنان و حربه های آنها و وظیفه ی مسلمانان در مقابل دشمنان اسلام به خاطر وجوب امر شناخت دشمن و به منظور آگاهی بخشی و بیداری نسل جوان توسط کلام روشنگر قرآن کریم با گردآوری مطالب پراکندة کتب معتبری چون تفاسیر نمونه، المیزان و نور و ... تنظیم یافته است. در این رساله « عدو» ، « دشمن» که به معنی مخالف و ضددوست و بدخواه می باشد و مصادیقی چون هوای نفس میل نفس به شهوات شیطان روح پلید و دیو نافرمان منافق کسی که در باطن کافر و در ظاهر مسلمان است مشرک کسی که خدایی غیر از خدای یگانه را بپرستد کافر منکر خدا و دین او یهود و نصاری پیروان حضرت موسی ( ع) و حضرت عیسی ( ع)، را در بر می گیرد، مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاه قرآن کریم در خصوص این دشمنان گردآوری شده است. این رساله در سه بخش تنظیم یافته است که در ابتدا در قسمتی تحت عنوان کلیات تحقیق به تعریف و تبیین موضوع? ضرورت و اهمیت تحقیق و ... پرداخته است. در بخش اول، معرفی دشمنان که از جملة آنها نفس، شیطان، منافقان و ... می باشد. که از میان دشمنان هوای نفس بدترین دشمن است و منافقان به دلیل دوچهره بودنشان بسیار دشمن خطرناکی می باشند. در بخش دوم رساله به بررسی توطئه های دشمنان در دو محور جنگ روانی از جمله تبلیغات سوء ، شایعه سازی و ... و جنگ عملی از جمله دین زدایی، گمراهی و ... می پردازد. در بخش سوم وظیفه ی مسلمان در قبال دشمنان در دو مبحث « بایدها»یی چون بصیرت، نزاع و تفرقه و ... مشخص می شود. نتیجه ی مطلب اینکه: مسلمانان باید با بصیرت و آگاهی، وظیفة امروز خود را بدانند و در هر موقعیتی که هستند با عمل به تکلیف، دشمن خود را شناخته و توطئه های دشمنان خود را خنثی کنند.

هدف پژوهش گردآوری٬ دسته بندی و بررسی کلیه روایاتی که موضوع » جامعیت قرآن « و دانستن معنای تبیانا لکن شی موثر باشد و همچنین روایاتی درباره » زبان و فهم قرآ ن « که مکمل بحث جامعیت قرآن است. روش پژوهش مبتنی بر گردآوری و بررسی روایات قرآنی است این روایات تماما از منابع دست اول ذکر شده اند و تلاش بر این بوده که تمام روایات مشابه گردآوری شده و در کنارهم ارائه شود. پژوهش در سه فصل تنظیم شده است. در فصل اول به عنوان پیش گفتار نظرات پیش گفتار نظرات سه گانه حداقلی٬ حداکثری و میانه٬ معانی شش گانه احتمالی تبیانا لکل شی پیشینه ی بحث و دورنمای کلی روایات ذکر شده است. در فصل دوم متن روایات و در فصل سوم بررسی آنها آمده است. نتایج نشان می دهد که روایات٬ در دو بخش دسته بندی شده اند٬ آنچه در قرآن هست و آنچه در قرآن نیست٬ روایات بخش اول حاکی از آن است که در قرآن علوم بسیاری وجود دارد و اما روایات بخش دوم حاکی از آن است تمام علوم در قرآن نیست و بخشی از آن به عهده ی سنت گذاشته شده است. که علم نه یک موضوع محدود و ایستا بلکه چیزی از پی چیزی و امری از پی امری است که هر صبح و شام تا روز قیامت پدید می آید

این پایان نامه مشتمل بر سه فصل با این موضوعات است: فصل اول، کعبه و ویژگیهای آن: طهارت و پاکی بیت، پناهگاه و ملجأ بودن آن، حرم، و تعمیر و تولیت خانه؛ فصل دوم، مسائل کلی مربوط به حج نظیر معنای حج، وجوب و اعلام حج، منافع و آثار آن، و برائت؛فصل سوم، تحلیل اجتماعی مناسک حج. در این فصل بااستناد به منابع مقبول و معتبر تا حدودی چهره واقعی حج به تصویر کشیده و نشان داده شده که حج کانون معارف الهی و محتوای سیاست اسلام در تمامی زوایای زندگی است.

موضوع این تحقیق نگاهی به جایگاه یتیم از دیدگاه قرآن و سنت می باشد که هدف از انجام این تحقیق شفاف سازی و روشن کردن مفهوم یتیم؛ بررسی کاربرد آن در آیات و روایات و آشنایی با مسائل عاطفی و معنوی، حقوقی، اجتماعی و مالی یتیم و چگونگی و نحوه اجرای آن در سطح اجتماع انسانی بوده که به شکل یک هنجار مثبت در آید. این تحقیق به شیوه کتابخانه ای صورت گرفته است. یتیم هر چیز تک و بی نظیر را گویند. اصطلاحاً در انسان به کودکی که پدرش قبل از سن بلوغ از دست داده باشد اطلاق می شود ولی این تعریف در حیوانات بر عکس است یعنی یتیم آنان از جانب مادر است، و مسائل مربوط به آن قدر با اهمیت است که در قرآن و روایات و نهج البلاغه به آن سفارش های زیادی شده و دستورات و آداب خاصی درباره ی نوازش و تکریم و احسان به آنها کرده و ما را از ظلم و ستم در حق این قشر جامعه برحذر داشته و عواقب شومی از جمله نزول عذاب، نافرمانی اولاد و ظلم به فرزندان، قبول نشدن دعا به درگاه پروردگار و آویخته شدن از شاخه های درخت زقوم را برای این شخص ظالم در نظر گرفته است. قرآن و روایات علاوه بر جنبه ی عاطفی یتیم جنبه اجتماعی او را مدنظر داشته و اموراتی نظیر سرپرستی یتیم و نحوه تعلیم و تربیت او را توسط کسانی که نگهداری و تربیت او را به عهده می گیرند از ردیف اهمیت خارج نکرده است. در مرحله ی آخر دستوراتی به ولی یتیم مبنی بر اینکه می تواند در مال یتیم تصرف کند و چگونگی شرایط و کمیت تصرف و حدود و اختیارات او را بیان نموده است. در پایان ولی و بقیه افراد جامعه را از خوردن مال یتیم به ناحق برحذر داشته و بیان می کند که اگر چنین عملی رخ دهد آثار سوء آن هم دامن گیر یتیم و هم دامن گیر تصرف کننده خواهد شد. در پایان تحقیق به این نتیجه می رسیم که نخستین گام در اصلاح وضع یتیم و حفظ حیات انسانی او، آغوشی است که او را در برگیرد وسیله ای است که با گرمی و حررات محبت آمیز خود، وی را مورد احسان قرار داده و خانه ای است که با خوشی و نشاط در آن به سر برد در صورتی که این سه اصل فراهم گردد می توان از این کودک به طور احسن محافظت کرد و از نظر مالی و معنوی او را مورد حایت قرار داد.

ما در این تحقیق نقش و جایگاه آرزو در زندگی بشریت از نگاه قرآن و حدیث را بررسی نموده و در پی دستیابی به اهداف زیر در سه بخش به این موضوع پرداخته ایم. 1- بالابردن شناخت و بینش خود و دیگران نسبت به جایگاه آرزو در زندگی. 2- آشنایی با عوامل و نتایج آرزوهای سازنده و غیر سازنده و بررسی آن ها. 3- آشنایی با روش درست مدیریت کردن آرزوها. در بخش اول نقش و جایگاه آرزو و همچنین تأثیر جهان بینی بر آرزوها را مورد بررسی قرار داده ایم که انسان به حسب فطرت و طبیعتی که در وجود وی نهاده شده است در جستجوی کمال مطلق است و آرزوی رسیدن به کمال را دارد. به همین علت، آرزوهای او حدّ و حصری ندارد. برای دستیابی به آرزوی کمال، باید دارای جهان بینی صحیح باشیم؛ چرا که نظام رفتاری ( ایدئولوژی)مؤثر از جهان بینی می باشد و به عقیده ما در جهان بینی الهی، آرزوها در خدمت بشر برای رسیدن به کمال انسانی می باشند و اراده خداوند را علت اصلی رسیدن به آرزوها می دانیم ولی در جهان بینی مادی، بشر در خدمت آرزوها و هواهای نفسانی خویش است. آرزو همراهی همدم و رحمتی از جانب خداوند است و موتور اصلی زندگی بشریت، در جهت حرکت او به سوی کمال است ولی در ذات خود منطق و قاعده ندارد. دین نه تنها آرزو را نهی نمی کند بلکه آن را تأیید و به تأثیرات مهم آن اشاه می نماید و به آن نظم و قاعده می دهد تا جلوی برخی از آرزوهای منفی را بگیرد. آرزوها گاهی مثبت و سازنده اند و برخی منفی و غیرسازنده و بالتبع پیامدهای مثبت و منفی خاص خود را نیز به دنبال دارند. در بخش دوم و سوم به بررسی این عوامل و پیامدها پرداخته ایم. نادانی و جهل، خیال، حسد و محرومیت و سرکوب اختیاری، تفاوت در خلقت، خودبرتربینی و ... از عواملی اند که منجر به آرزوهای غیرسازنده و منفی می گردند و پیامدهایی چون: کوچک شماری داشته ها، احساس ناکامی به خاطر نداشته ها، کوتاهی در عمل و ... را به دنبال دارند که این عوامل و پیامدها منجر به تباهی و رکود و نارضایتی فرد از زندگی اش می گردد. جهان بینی الهی، خودشناسی، زهد، یاد مرگ و ... از جمله عوامل ایجاد آرزوهای سازنده اند و خلاقیت و نوآوری، استفاده از فرصت ها و ... از جمله پیامدها و نتایجی است که آرزوهای سازنده به دنبال دارد. هر یک از ما در زندگی آرزوهایی داریم و آرزومند رسیدن به آن ها می باشیم و باید خواسته ها و آرزوهای خود رسیده ایم ولی هیچ رضایتی از آن احساس نمی کنیم. نگاه واقع گرایانه ( شناخت خود و این عالم) نقش تعیین کننده ای در نوع آرزوها و راه رسیدن به آرزوها و احساس واقعی رضایت از دستیابی به آن دارد. به همین علت در بخش سوم به نحوه مدیریت کردن آرزوها از منظر و نگاه دین پرداخته ایم. شناخت علل و پیامدهای آرزوهای سازنده و غیرسازنده، نحوه مدیریت کردن آرزوها و توجه به آفاتی که آرزوها را تهدید می نمیاند از جمله راه کارهای دستیابی به آرزوهای سازنده و مثبت می باشد که در بخش سوم به این مهم پرداخته ایم. در این نوشتار بیشتر از منابع روایی و اخلاقی استفاده شده است. اطلاعات تحقیق مذکور به روش کتابخانه ای و تهیه فیش جمع آوری شده است.

در این پایان نامه برخی از جوانب تربیت فرزند از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. در مقدمه، تربیت از دیدگاه قرآن و روایات تعریف شده و اهداف آن بیان گردیده است؛ در فصل نخست، آیات قرآن در زمینه موضوع پژوهش تقسیم بندی و بررسی شده و در فصل دوم، نقش اصل «گذشت و تغافل» در تربیت فرزند مورد بحث قرار گرفته، موارد لزوم، جواز و ممنوعیت به کارگیری این اصل بیان شده و آثار و فواید آن در تربیت فرزند ذکر گردیده است؛ در فصل سوم، تفاوت های فردی و اهمیت توجه به آن در تربیت یاد شده، انواع این تفاوت ها و مقتضای هر کدام در تربیت نشان داده شده و در آخرین فصل، به تأثیرگذاری شداید و سختی ها در فرایند تربیت پرداخته شده و نقش مشکلات در رشد معنوی انسان ها از نگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته است.

در این پایان نامه آیاتی که در نهج البلاغه مورداستشهاد واقع شده، بررسی گردیده اند .

دوران نوجوانی از مهم ترین دوران زندگی هر فرد می باشد به دلیل بلوغ فرد است که این دوران مهم شمرده می شود و مادر به عنوان مربی و همراه همیشگی فرزند، با درک اهمیت این دوران باید روش های خاصی را برای تربیت اسلامی فرزند در پیش گیرد. یکی از مهم ترین دلایل انتخاب این موضوع اهمیت آن در رشد و تعالی جامعه و بالطبع زندگی بهتر خانواده است و مادر مهمترین نقش را در تربیت فرزندان بر عهده دارد. در این تحقیق بطور اجمال به تربیت و اهمیت آن پرداخته ام. نقش مادر در تربیت، نقش ویژه و حساسی است و در لابلای بحث، آیات قرآن و روایات مناسب با بحث را ذکر کرده ام. دوران نوجوانی و بلوغ هم مهمترین دور در شکل گیری شخصیت هر فرد می باشد و مشکلات این دوران همه اهمیت بسزایی دارد. خانواده و والدین و روابط والدین با نوجوان اهمیت ویژه ای دارد و والدین خصوصا مادر باید از این فن دقیق و حساس برخوردار باشد و شیوه های مناسبی را برای تربیت نوجوان به کار گیرد تا نتیجه ی زحمات خود را در آینده ای نه چندان دور دریابد. امید است دختران امروز که مادران فردا هستند، با مطالعه ی این تحقیق به خود آیند و و ارزش و اهمیت خود را دریابند به عنوان انسانی که باید در آینده مادر شوند و نسلی سالم و پاک به جامعه تحویل دهند. این تحقیق شامل سه بخش می باشد: بخش اول: تربیت و نقش مادر در تربیت نوجوان. بخش دوم: بلوغ و نوجوانی، برخی از مشکلات این دوران و درمان آن. بخش سوم: تأثیر خانواده بر نوجوان.

امیر المؤمنین می فرماید : خیر ما ورث الاباء الابناء الادب بهترین ارثی که پدران و مادران می توانند به فرزندان خویش بدهند، ادب و تربیت نیکوست. تربیت یکی از دو رکن مهم سعادت بشر است و دارای نقش های فوق العاده در ایجاد تحول و تغییر در حیات انسان هاست. تمام خوشبختی ها و ناکامیهای جسمی و روانی یک فرد، یک خانواده یک کشور و خلاصه تمام مردم روی کره زمین متکی به دو پایه است یکی اصل وراثت و دیگری اصل تربیت. تربیت به اندازه ای مهم و مؤثر است که در بعضی از موارد حتی می تواند صفات موروثی را متوقف کند و آثار خاصیت های خود را ظاهر سازد. مؤثرترین و مهمترین مربی در امر تربیت مادر است. دامن پر مهر، آغوش گرم، طنین دلنواز و آهنگ آرامش بخش قلب مادر ، از بزرگترین مواهب الهی است که انسان در دوره کودکی به آن نیاز شدید دارد. مرحله کودکی و اصلی ترین زمان پرورش یافتن در کنار مادر سپری می شود همانگونه که جسم کودک با تغذیه از شیر مادر رشد می کند و سلول های وجودش با ترکیب شیره جان مادر شکل می گیرند ابعاد روحی و روانی کودک نیز تحت تأثیر اخلاقیات و عملکردهای مادر شکل می پذیرد. مادر آگاه ، اندیشمند و با تقوا ضامن سعادت و کامیابی فرزندانش می باشد و مادر بی علم و بی تقوا عاملی برای شکست ونافرجامی فرزندان خویش است. از این رو باید به مادر و مسئولیت مادری اهمیت بیشتری داد و ارکان و ابعاد مختلف آن را بیشتر مورد بررسی قرار داد. به امید آنکه این تلاش که در این زمینه صورت گرفته است مورد رضایت خداوند و شما خواننده محترم قرار گیرد.