جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در حال حاضر بیماری­های غیرواگیر، بخش عمده بیماری­ها را به خصوص در کشورهای در حال توسعه تشکیل می­دهند. در این میان، بیماری­های قلبی عروقی و از جمله سکته­ های قلبی بیشتر هستند و در ایران رتبه­ اول مرگ و میر را به خود اختصاص داده است. توجه به توصیه­ های الهی و فرمایشات معصومین(ع) با داشتن سبک زندگی سالم بر اساس آیات و روایات منشأ پیشگیری از بیماری­ها و از جمله مشکلات قلبی است. مطالعه حاضر یک مطالعه مروری، توصیفی ـ تحلیلی و کتابخانه ­ای ـ اسنادی با کمک مطالعات میان­رشته ­ای قرآن و بهداشت و سلامت است که با استفاده از مرورگرهای Google، Google scholar، SID و Magiran انجام شده است. عوامل متعددی هم‌چون قند خون بالا، پُر فشاری خون، اختلالات ژنتیکی، اضافه وزن، کم ­تحرکی و شیوه زندگی ناسالم در افزایش بروز سکته قلبی نقش دارند. هم‌چنین بین الگوی خواب با میزان بروز سکته قلبی ارتباط وجود دارد و بر اساس خلقت الهی و توصیه ­های اسلام در قرآن و روایات با نظم درونی بدن انسان در هنگام صبح به ویژه در مرحله آخر خواب، برای پیشگیری از خطر سکته قلبی، بیداری بین­الطلوعین، بسیار کارگشاست. برای پیشگیری از ابتلاء و بروز سکته قلبی، علاوه بر تغییر سبک زندگی در الگوهایی هم‌چون تغذیه، الگوی خواب مناسب لازم است و با بیداری بین­الطلوعین حمله­ های قلبی به حداقل ممکن می­تواند کاهش یابد.

هماهنگی عالم وجود با کتاب الهی برای گشوده­شدن باب معرفت و کشف و شهود نسبت به خداوند، از جمله نکات عمیق برهانی-عرفانی و قرآنی در نزد صاحبان طریقت محسوب می‌شود. هرچند طلوع این اندیشه را می‌توان به ابن­عربی نسبت داد، عرفای پس از او سعی کردند با دقت و جزئیات بیشتری در این زمینه غور کنند و حقیقت پیوستگی عوالم و مراتب هستی با قرآن مجید را با جزئیات بیشتری جست­وجو کنند. شیخ محمود شبستری و علامه سیدحیدر آملی از جمله عرفای بزرگ پیشگام در تفحص دربارۀ این اندیشه به­شمار می‌آیند که درصدد اثبات مطابقت اجزای کتاب تدوین با کتاب تکوین الهی برآمدند. پژوهش حاضر به روش کتابخانه‌ای نگاشته شده است. این مطالعه با تفحص در اندیشه‌های این دو عارف بزرگ، دیدگاه‌های آن‌ها را به این دو عالم و تطبیق مصادیق آن‌ها با یکدیگر بررسی و مقایسه می­کند و به تأمل دربارۀ فواید طرح این بحث می­پردازد. از دیدگاه این پژوهش، وجود این بحث در بین عرفای نام­برده نه‌تنها بر تأویل‌پذیری و اعجاز قرآن تأکید دارد، بلکه تکریم موجودات عالم را به‌عنوان مظاهری از ذات و کلام الهی و یکپارچگی عالم وجود و پیوستگی تمام اجزای آن به یکدیگر در پی دارد.

سازمان جهانی گردشگری در سال 1999م. مجموعه‌ای از کدهای اخلاقی را برای اجرا و رعایت در صنعت گردشگری تدوین نمود. ما در دهه‌های اخیر شاهد توجه بیشتری نسبت به اینگونه موضوعات در ادبیات گردشگری هستیم. دین اسلام در مبانی اعتقادی و نظری خود نیز به وظایف و اخلاقیات شخص مسافر پرداخته است تا سفر شخص علاوه بر جنبه‌های تفریحی دارای آثار معنوی و تربیتی هم باشد. در این نوشتار، با مطالعه متون دینی اسلام، مواردی که اشاره به موضوع مسافرت داشته، جمع آوری شده اند و با دسته‌بندی آنها، کدهای اخلاقی گردشگری مورد نظر اسلام برای فرد مسافر ارائه گردیده است. در کدهای اخلاقی دین اسلام شاهد مواردی چون وفاداری، عدم تک‌روی، خوش‌خلقی، رازداری و ... برای فرد مسافر هستیم که علاوه بر توجه به این اخلاقیات، مسافر باید وظایفی را پیش، حین و پس از مسافرت انجام دهد. در دین اسلام، انواع سفرهای آسیب زننده به دیگران نهی شده است و غیرمسلمانان و حیوانات هم باید مورد محبت مسافران قرار گیرند که این نشان از توجه کامل دین اسلام به جنبه‌های دنیوی و اخروی افراد معتقد دارد.

جاهلیت از نگاه قرآن، معنای وسیع‌تری از نادانی دارد. این واژه در فرهنگ قرآن، مفهومی مرکب از خشونت‌، عدم توجه به حقیقت، استبداد و خودپرستی است. در این نگرش، جاهلیت می‌تواند خویش را در هر زمان با مظاهری گوناگونی آشکار سازد. قرآن کریم در راستای اهداف هدایتی خویش، با مظاهر جاهلیت مبارزه کرده و راهبردهای اصلاح و برون‌رفت از آن را تبیین نموده است. راهبردهای قرآنی مبارزه با جاهلیت آنسان دقیق، متنوع و در عین حال جهان شمول است که می‌توان از آن برای مقابله با جاهلیت مدرن نیز بهره برد. اصلاح اندیشه، اصلاح وضعیت علمی، ارائه الگوی جایگزین مناسب را می‌توان از جمله مهم‌ترین راهبردهای قرآنی مبارزه با جاهلیت دانست. راهبردهای قرآنی مبارزه با جاهلیت آنسان دقیق، متنوع و در عین حال جهان شمول است که می‌توان از آن برای مقابله با جاهلیت مدرن نیز بهره برد. اصلاح اندیشه، اصلاح وضعیت علمی، ارائه الگوی جایگزین مناسب را می‌توان از جمله مهم‌ترین راهبردهای قرآنی مبارزه با جاهلیت دانست.

مراد از مثل در این پژوهش، خلاصه‌شدۀ داستان در قالب تشبیه است. درحقیقت مثل، نوعی استدلال در خدمت اثبات موضوعی است که عموماً ذهنی و عقلی است. مثل، ترسیم خیال است که در وهم حالت تجسد پیدا می‌کند؛ به‌گونه‌ای‌که شنونده شخصاً در معرکه حضور دارد. حوادث را از نزدیک مشاهده می‌کند. بدون تردید خداوند از پنهانی‌های روان بشری آگاه و مطلع است؛ به همین دلیل مثل‌های دینی به مراتب بهتر از دیگر امثال بیان‌کنندۀ حقایق پنهانی و غیرمادی است. مثل‌های دینی با ایجاد مشابهت و همگونی میان معانی معقول و اشیای محسوس به معانی تجسم می‌بخشند تا از رهگذر آن معانی دینی هرچه بیشتر به فهم و ادراک مخاطبان نزدیک‌تر شوند.این پژوهش از روش کتابخانه‌ای - اسنادی استفاده شده و با تکیه بر روش کیفی از نوع تحلیل محتوایی - استنباطی در پی آن است تا گامی هر چند اندک برای بسترسازی در زمینۀ گفتگوی ادیان بردارد؛ به همین دلیل در این پژوهش در وهلۀ نخست موضوعات امثال قرآن کریم و عهد جدید بررسی شده است؛ بدین صورت که بیشترین تعداد امثال در قرآن به مسئلۀ توحید و شرک و در عهد جدید به توصیف ملکوت خداوند اختصاص دارد و از لحاظ اقسام مثل، مثل‌های قرآنی تنوع بیشتری نسبت به مثل‌های عهد جدید دارند و به‌ترتیب در قرآن، رمزی، قیاسی، فردی، تاریخی و توصیفی‌اند؛ اما در عهد جدید به‌صورت رمزی، توصیفی، قیاسی و تاریخی‌اند. مراد قسم مثل فردی است، امثال به فردی، رمزی، قیاسی، تاریخی و ...

تفسیر براساس مقتضیات زمان و مکان، آن هم به صورت معتبر و با رعایت ضوابط ومصون ماندن از افتادن در تفسیر به رای وبرداشت های خطا کارانه، از ضروری ترین فرآیندها برای پاسخگویی به نیازهای انسان های معاصر است. بررسی ابعاد مقتضیات زمان، توجه به اصول ومبانی تفسیر براساس اقتضای زمان (عدم تحریف قرآن،الهی بودن الفاظ قرآن ،حجیت ظواهر قرآن ،جاودانگی قرآن و...) و رعایت قواعد و ضوابط آن (عدم مخالفت با سنت قطعی وحکم عقل قطعی ومطالب قطعی علوم تجربی و ...)، و راهکارهایی چون: بطن پژوهی با توجه به دیدگاه‌های مختلف به ویژه بر اساس دیدگاه آیت الله معرفت در بطن گیری از آیات، نسخ پژوهی با تکیه بر نسخ مشروط و تدریجی و تمهیدی، نظریه منطقة الفراغ شهید صدر، توجه به تفسیر موضوعی (درون قرآنی، برون قرآنی ومیان رشته‌ای)، نظریه‌پردازی‌های شهید مطهری،عقل تشریعی،مرجعیت علمی اهل بیت(ع)، امام خمینی(ره) وتوجه به اجتهاد پویا و نقش زمان و مکان در اجتهاد، نقش عرف در تفسیر روزآمد، ابتناء علوم انسانی بر قرآن، رویکردهای علمی و اجتماعی ، از جمله راهکارهای تفسیر بر اساس مقتضیات زمان و مکان معتبر است. این نوشتار در صدد پاسخ به این پرسش است که اصول و راهکارهای تفسیر قرآن براساس نیازهای زمان کدامند؟ روش تحقیق به صورت کتابخانه‌ای و با رویکرد اسنادی اما تحلیلی و بنیادی مبتنی بر استخراج دستاوردهای کاربردی است.

یکی از مفاهیم بنیادی مشترک در مسیحیت و اسلام مفهوم "میثاق" است. اهمیت و جایگاه این مفهوم در این دو دین موجب طرح این پرسش می‌شود که آموزۀ میثاق چیست و ناظر بر چه نوع رابطه‌ای میان خدا و انسان در این دو دین است. در پاسخ به سؤال مذکور و با بررسی تطبیقی و تحلیلی این فرضیه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که در هر دوی آن‌ها میثاق به معنی رابطه‌ایی دو جانبه میان خدا و انسان است و مفاد اصلی آن عبارت از این است که خداوند به انسان حیات می‌دهد و وظیفۀ انسان در قبال آن اطاعت از اوست. در مسیحیت انواع میثاق مطرح است اما در اسلام تنها یک نوع میثاق وجود دارد. این پژوهش به این نتیجه می‌رسد که منظور از میثاق در مسیحیت خود حضرت مسیح (ع) است اما در اسلام بیشتر توجه به نوع انسان‌ است و پیامبر تنها مذکِر است.

قرآن کریم معجزه‌ای الهی است که با پیشرفت دانش، جنبه‌هایی از شگفتی‌های علمی آن پدیدار می‌شود. امروزه اهمیت آهن در حوزه‌های گوناگون از جمله: پزشکی، نجوم، فیزیک و زمین‌شناسی به اثبات رسیده است. به عنوان مثال، آهن در بدن انسان کاربردی حیاتی دارد و هم‌چنین وجود آن در لایه‌های درونی زمین باعث ایجاد یک میدان مغناطیسی می‌شود که از اتمسفر زمین در برابر پرتوهای کیهانی محافظت می‌کند. علاوه بر این، اهمیت آن در نجوم و منحصرا در ساز و کار سوختن ستارگان غیر قابل انکار است. آیه 25 سوره حدید ضمن اشاره به منافع عنصر آهن از شدت و سختی آن سخن می‌گوید. این پژوهش در صدد آن است تا با استناد به آیه 25 سوره حدید، منافع آهن و مباحث مربوط به نزول آن از آسمان را مورد بررسی قرار دهد. علاوه بر این، با توصیف ساختار هسته به موضوع می‌پردازد که شدت و سختی آهن منحصر در تولید اجسام نیست. در فیزیک هسته‌ای، آهن ـ56 تحت عنوان پایدارترین هسته شناخته می‌شود و این یعنی در مقایسه با سایر هسته‌ها، برای شکافتن اجزای هسته‌ آهن ـ56 به بیشترین انرژی نیاز است. برای همین خاصیت آهن، زمانی که سوخت ستاره پس از طی فرآیند‌های گوناگون به آهن‌ـ56 برسد، ستاره خاموش می‌شود، زیرا انرژی لازم برای شکافتن این هسته و تبدیل به هسته پایدارتر را ندارد. به همین سبب، اشاره قرآن کریم به سختی و شدت آهن در کنار منافع آن را شاید بتوان یک جنبه از شگفتی علمی قرآن کریم دانست.

هدف این پژوهش عبارت است از ارائه نمونه‌هایی از مفاهیم روان‌شناختی از قرآن کریم و نشان دادن بعضی از تفاوت‌های اساسی، بین روان‌شناسی معاصر و روان‌شناسی قرآنی؛ پرسش اصلی پژوهش این است که آیا می‌شود این تفاوت‌ها را در قالب چند مثال توضیح داد؟ این پژوهش که به روش کتابخانه‌ای انجام شده است، به توصیف و تحلیل بعضی از آیات روان‌شناختی قرآن می‌پردازد. در این پژوهش پس از بیان مبانی و قواعد روان‌شناسی قرآنی به ذکر مزایا و آسیب‌های این طیف از پژوهش‌ها می‌پردازد؛ در پایان نیز به چهار مصداق از مفاهیم روان‌شناختی قرآن اشاره می‌شود. بعضی از دستاوردهای این پژوهش عبارت است از: 1. «قرآن کریم» از آنجا که از طرف خالق انسان آمده و دستور العمل زندگی انسان است، منطبق بر ویژگی‌های فطری و روان‌شناختی بشر، حاوی نکات روان‌شناختی بسیاری نیز هست؛ 2. تفاوت بین «روان‌شناسی معاصر» و «روان‌شناسی قرآنی»، در یک سطح، تفاوت پارادایمیک است، نه تفاوت در بعضی از مسائل و موضوعات؛ 3. بخشی از این تفاوت پارادایمی را می‌توان در تفاوت مبانی، تفاوت اهداف کاربردی، تفاوت رویکرد به دنیا و آخرت، تفاوت رویکرد به زندگی مادی و معنوی و...، جست‌وجو کرد؛ 4. در این پژوهش، از باب مثال، به چند نمونه از قواعد روان‌شناختی قرآنی اشاره شده است.

بنابر یک تحلیل که از سوی تعدادی جامعه­­شناس­ ایتالیایی مطرح شده، تغییرات اجتماعی نتیجه­ تصمیمات و اقداماتی است که از سوی نخبگان جامعه به اجرا گذاشته می­شود. به دیگر سخن، دگرگونی اجتماعی را باید در جایگزینی نخبگان حاکم توسط نخبگان جدید در جامعه جست‌وجو کرد و توده­ مردم بعید است بتوانند منشأ دگرگونی در جامعه باشند. جست‌وجوی دیدگاه قرآن کریم در باب نخبگان و تأثیر و جایگاه ایشان در تغییر نهادها و ساختارهای اجتماعی، در واقع، پرسشی است که این کوشش به دنبال یافتن پاسخی برای آن است و می‌کوشد تا با تدبّر در آیات، جوابی قانع­کننده برای آن بیابد. وجود واژگانی، نظیر، «الملأ»، «مترفین»، «أحبار»، «رهبان» و «قسیس» در قرآن کریم حاکی از نگاه خاصّ قرآن به این افراد به عنوان نخبگان حاکم در جامعه است. از دید قرآن، از یک منظر، تاریخ بشر جدالی بین نخبگان حق (پیامبران و مصلحان تاریخ) و نخبگان باطل (نخبگان حامی ساختارها و روابط اجتماعی موجود) است. پیامبران الهی و آموزه­های عدالت­محور ایشان پیوسته، آگاهی بخش توده مردم در راستای ایستادگی در برابر نخبگان حاکم بوده­اند. تلاش­های این عده از نخبگان هرچند به صورت مقطعی و در مقیاسی نه چندان بزرگ، باعث ایجاد تغییرات عادلانه در ساختارها و روابط اجتماعی بوده و هستند.