جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پیشرفت علوم تجربی و رشد تکنولوژی و امکاناتی که برای بشر مهیا می‌کند موجب آسایش بیشتر و سهولت در رسیدن به خواسته‌های اوست. این پیشرفت‌ها در دوران معاصر شتاب مضاعفی به خود گرفته، هم‌چنان به حرکت پرشتاب خود ادامه می‌دهد. از سوی دیگر، قرآن کریم مجموعه‌ای از بایسته‌های دینی را برای شیوه زندگی کردن یک مسلمان (در هر عصری و تا قیامت) ترسیم کرده و در هر زمان و مکان برای زندگی بشر برنامه دارد که از آن به «سبک زندگی قرآنی» تعبیر می‌شود. تلاقی این دو پدیده ممکن است فرصت‌ها و تهدیدهایی ایجاد کند که لازم است با بصیرت و بینش عمیق دانشمندان و فرهیختگان مدیریت شود. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر «پیشرفت علوم» بر سبک زندگی قرآنی است. از این رو پس از کلیات، دو روی سکه «پیشرفت علوم» به طور جداگانه مورد توجه قرار گرفته و ذیل دو عنوان «فرصت ها» و «تهدیدها» ارائه شده‌اند. در بخش فرصت‌ها به عناوینی هم‌چون «صله رحم»، «مدیریت زمان»، «تبلیغ مجازی»، «مانور سایبری»، «مهارت‌های ضروری فرزندان در عصر کنونی»، «کمک رسانی مجازی»، و در بخش تهدیدها به مباحثی مانند: «شایعه پراکنی در فضای مجازی»، «اتلاف وقت و هزینه»، «مصادیق نوین اسراف و تجمل»، و «کنترل جمعیت» اشاره شده است. نتیجه این پژوهش آن است که پیشرفت علوم تجربی همان‌گونه که می‌تواند در ارتقای فرهنگ دینی مؤثر باشد، ممکن است نقش منفی نیز ایفا نماید و سرنوشت این نقش آفرینی به چگونگی مواجهه جامعه با این پدیده بستگی دارد.

قاعده «وفای به عهد»، قاعده اصلی حقوق معاهدات، از نظر آموزه‌های قرآنی بر خلاف نظام حقوق بین الملل، از استحکامی دو چندان برخوردار است. زیرا برخلاف نظام حقوقی یاد شده نه «خروج اختیاری» و نه « تغییر بنیادین اوضاع واحوال زمان انعقاد معاهده»، هیچ یک مستند عدم پایبندی به تعهدات ناشی از معاهدات نمی‌باشند. از منظر این کتاب آسمانی تنها استثنای این قاعده اصلی در حوزه حقوق معاهدات، نقض تعهدات بین المللی از سوی طرف‌های معاهده است. نوشتار حاضر بر اساس روش تفسیر موضوعی میان‌رشته‌ای، اولاً شمول آیات الهی در حوزه عهد بر لزوم اجرای حقوق و تعهدات ناشی از معاهدات را اثبات می‌نماید و ثانیاً استحکام این قاعده در روابط بین‌المللی را در دو ساحت ماهیت التزام و گستره زمانی و مخاطب را تبیین می‌نماید.

پژوهش پیش رو با هدف تبیین و تعیین مؤلفه‌های معناییِ دو واژۀ «ظلوم» و«جهول» از لابه‌لای دیدگاههای مختلف مفسران شیعه و سنی و براساس روابط جانشینی و هم‌نشینی انجام شده است تا تصویر واضح و روشنی از ظلوم و جهول بودن انسان عرضه کند. در این مقاله به روش تحلیلی‌توصیفی، دیدگاههای شمار درخور توجهی از مفسران دو مذهب ازنظر تطبیقی، بررسی و نشان داده شد بیشتر عالمان اهل سنت معتقدند «ظلوم و جهول» بودن جزو سرشت تمامی انسان‌هاست و هیچ انسانی از دایرۀ این دو صفت نکوهیده، خارج نیست و در طرف مقابل، بیشتر علمای شیعه معتقدند ظلوم و جهول بودن جزو صفات ذاتی انسان نیست؛ بلکه مختص کسانی است که از جادۀ هدایت الهی منحرف شده و پرورش نیافته‌اند.

کتاب «نقد قرآن» با تطبیق آیات مبیِّن حرکت خورشید با هیئت بطلمیوس و حرکت روزانه خورشید، درصدد نفی جنبه الهی قرآن کریم برآمده است. همان‌گونه که در طول تاریخ با ورود نظریه بطلمیوس در ممالک اسلامی بسیاری از اندیشمندان مسلمان دست به این تطبیق زدند. حال آنکه با کشف حرکت کهکشانی خورشید در سده اخیر، برخی مفسران این آیات را یکی از مصادیق اعجاز علمی برشمرده‌اند. حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا آیات مذکور قابل تطبیق با هیئت بطلمیوس و حرکت روزانه خورشید می‌باشند و پاسخ به شبهه سها در این زمینه چیست؟ با استفاده از روش کتابخانه‌ای بر این باوریم که به دلیل مطرح نبودن نظریه بطلمیوس در صدر اسلام و تفاوت زیادی میان دیدگاه قرآن و این نظریه، این دو دیدگاه قابل انطباق بر یکدیگر نیستند و هم‌چنین در آیات مربوط به ذوالقرنین، قرآن در مقام بیان حقایق هستی نیست و صرفاً بیان‌گر مشاهدات ذوالقرنین است. هم‌چنین آیه 38 یس صراحتی در حرکت ظاهری خورشید ندارد و حدیث مطرح‌شده ذیل آیه مبنی بر حرکت روزانه خورشید، از اخبار آحاد محسوب می‌شود که در اعتقادات قابل استناد نیست.

قرآن کریم کتاب هدایت انسان‌ها است. افزون بر جنبه‌های هدایتی ممکن است برخی از اشارات علمی نیز از قرآن استخراج گردد. لازم است تا انجام چنین امری با دقت و با اتکا بر روش‌های معتبر صورت پذیرد. نوشتار حاضر می‌کوشد تا با تأمل و تفکر در آیه Pفَشارِبُونَ شُرْبَ الْهِیمِO و با روش توصیفی ـ تحلیلی برخی از اشارات علمی موجود در آیه را به بحث نشیند. با وجود تناقص ظاهر آیه با ویژگی‌های زیستی شتر، نتیجه پژوهش نشان می‌دهد که تشبیه دوزخیان به شتر، نشانگر اسرار و حکمت‌های علمی نهفته در این آیه شریف است که مهم‌ترین آن، تشنگی زیاد است. هر چند بسیاری از لغویان و مفسران هُیام را به بیماری تشنگی در شتر، به کار برده‌اند. امّا در علم دام‌پزشکی تریپانوزوما را نوعی انگل‌ تک یاخته‌ای دانسته که در دام‌های اهلی خصوصاً در شتر، بیماری ایجاد می‌کند. تشنگی زیاد که علامت خطری برای کم‌شدن مایعات بدن است، اختلالات فیزیولوژیکی اندام‌های داخلی، مانند: لوزالمعده، دستگاه گوارش و کلیه‌ها، از مواردی است که این بیماری باعث از کار افتادن آنها می‌شود. یافته‌های این پژوهش در حوزه مطالعات تفسیر علمی قرآن و نیز مبحث میان رشته‌ای قرآن و علوم زیستی کاربرد دارد.

از عرصه‌های مهم، در اعجاز علمی قرآن، آشنایی با افرادی است که سالیان درازی در این حوزه علوم کوشیده‌اند یکی از این افراد، آقای دکتر زغلول راغب محمد النجار است که در سال 1933 میلادی برابر با 1312 خورشیدی دیده به جهان گشود از آثار بنانی ایشان 45 عنوان کتاب است که تقریبا سه چهارم این کتاب‌ها در عرصه کتاب‌های علمی ـ قرآنی و حدیثی می‌باشد و افزون بر آن، محور بسیاری از 459 مقاله ایشان، مباحث علمی قرآن و حدیث است. دستاورد این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی و تکیه بر منابع کتابخانه‌ای عبارتنداز: نخست در تعریفی که می‌توان از سخنان ایشان درباره تعریف اعجاز علمی اصطیاد کرد پنج قید وجود دارد. دوم آنکه ایشان مانند هر مفسر دیگری دارای مبانی عام تفسیری مانند: وحیانی بودن الفاظ قرآن، مصونیت قرآن از تحریف و ... و مبانی خاص مانند: فرا عرفی بودن زبان قرآن، هم‌سویی کامل علم و قرآن در بیان اطلاعات هستی‌شناختی و ... هستند. سه دیگر، پاره‌ای از ضوابطی که ایشان در تفسیر علمی پایبندند عبارتست ‌از: بهره بردن مفسر از حقایق قطعی و ثابت شده در راستای تفسیر علمی، به کار نبردن فرضیه‌ها و نظریه‌ها برای فهم گزاره‌های علمی قرآن و ... چهارم مصادیق 69 مقاله که در فهرست اعجاز تاریخی در سایت ایشان برآمده را می‌توان در سه بخش مصادیق قابل پذیرش؛ مصادیق نقدپذیر و مصادیق قابل تردید نشانید و برای هر یک مثال‌هایی ارائه نمود.

انسان، همواره امید داشته تا روزی، خود را به جایگاه حقیقی وعده داده در قرآن برساند. بدین منظور در میان تمام راه‌ها، هنر و زیبایی را برگزید. در پیمودن این مسیر برای هنرمند مسلمان «قرآن» و «سنت» راهنما بودند. او به آرمانی یگانه یعنی روح آموزه‌های قرآنی، بیان وحدت الهی و وجوه الهی انسان وفادار بود. این نوشتار در پی پاسخ به پرسش‌های ذیل است: هنر اسلامی و اصول زیبایی شناسی حاکم بر آن به چه میزان از قرآن و سنت تأثیر پذیرفته است؟ منبع الهام هنرمند در زیباآفرینی را کجا باید جستجو کرد؟ در واقع این نوشتار در صدد هستی شناسی هنر قدسی اسلامی با استعانت از قرآن و سنت است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در هنر اسلامی آن کسی که در جایگاه صورتگر ازلی قرار دارد، حضرت ذات مطلق الهی می‌باشد. در هنر اسلامی قرآن و سنت سرچشمه کشف رموز موجود در اشیاء و صور آن شناخته شدند. به باور نویسنده زیبایی و هنر در هنر اسلامی و نزد هنرمند مسلمان، به عنوان حاصل ذوق و زیبایی او، منبع الهام وی از متن حاکم بر این زیبایی یعنی قرآن و سنت پیامبرa و ائمهb حاصل شده است. دیگر اینکه تصویر و صناعت اسلامی برآمده از نگاه زیباشناختی الهام گرفته از این دو متن روحانی ( قرآن و احادیث نبوی و امامان) می­باشد.

در سال‌های اخیر، فناوری اطلاعات تمام جنبه‌های مختلف زندگی بشر اعم از فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را تحت تأثیر قرار داده است. همان‌گونه که ظهور پدیده اینترنت تحولات اساسی در تبادلات تجاری و اجتماعی به وجود آورد، رایانش ابری (Cloud Computing) نیز در تکمیل توان بالقوه و بالفعل فناوری اطلاعات سهم به سزایی دارد. در این نوشتار نحوه توسعه اخلاق در به کارگیری خدمات فراگیر رایانش ابری بر اساس آموزه‌های اخلاق قرآنی بررسی شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داده که به کارگیری خدمات فراگیر رایانش ابری باید بر اساس اصولی برنامه‌ریزی گردد که تبعات مخربی بر تعاملات زندگی بشر نداشته باشد؛ لذا چنانچه این اصول براساس فطرت بشر و آموزه‌های اخلاق قرآنی پایه‌ریزی گردد، می‌تواند راهگشای زندگی باشد و نیازهای کلی جامعه اطلاعاتی را در ساختاری مطمئن و مقبول راهبری نماید. در واقع، تا زمانی که خدمات فناوری اطلاعات با اصول اخلاقی قرآن تنیده نشود، شعار جامعه جهانی اطلاعاتی، دور از انتظار است.

مسئله زوجیت در بسیاری از آیات قرآن کریم بیان شده و مشخصا به وجود آن، نه تنها در انسان، حیوان و گیاه بلکه در همه چیز اشاره شده است. از جمله آیاتی که از زوجیت در همه موجودات سخن گفته، آیه 49 سوره ذاریات می‌باشد که مفسران بسیاری به تفسیر این آیه پرداخته‌اند. در این نوشتار بخشی از تفاسیر مربوط به زوجیت عام گردآوری شده است. بی‌شک یکی از معجزات علمی قرآن کریم اشاره به زوجیت در همه چیز در 14 قرن پیش می‌باشد. موضوعی که پس از گذشت صدها سال، در قرن معاصر، جنبه‌هایی از آن آشکار گردیده است. با شروع قرن بیستم و کشفیات جدید در حوزه رادیواکتیو که با عدم توانایی توصیف ماهیت این پدیده همراه بود، افقی نوین در فیزیک پدیدار گشت که منجر به ارائه شاخه جدیدی از علم فیزیک تحت عنوان فیزیک مدرن شد تا بسیاری از پدیده‌های نوظهور توصیف گردند. ظهور فیزیک مدرن و گسترش آزمایشات برای فهم این پدیده‌ها در فیزیک هسته‌ای و همچنین ارائه نظریه‌های جدید جهت توصیف رفتارهای فیزیکی به کشف ذرات زیر اتمی انجامید. ذراتی که به مرور زمان وجود زوج ماده و پادماده برای آنها به اثبات رسید. این پژوهش درصدد آن است تا با استناد به قرآن کریم، به بررسی مبحث مربوط به زوجیت پرداخته و این پدیده را در فیزیک ذرات زیر اتمی و فیزیک هسته‌ای مورد مطالعه قرار دهد.

در حال حاضر بیماری­های غیرواگیر، بخش عمده بیماری­ها را به خصوص در کشورهای در حال توسعه تشکیل می­دهند. در این میان، بیماری­های قلبی عروقی و از جمله سکته­ های قلبی بیشتر هستند و در ایران رتبه­ اول مرگ و میر را به خود اختصاص داده است. توجه به توصیه­ های الهی و فرمایشات معصومین(ع) با داشتن سبک زندگی سالم بر اساس آیات و روایات منشأ پیشگیری از بیماری­ها و از جمله مشکلات قلبی است. مطالعه حاضر یک مطالعه مروری، توصیفی ـ تحلیلی و کتابخانه ­ای ـ اسنادی با کمک مطالعات میان­رشته ­ای قرآن و بهداشت و سلامت است که با استفاده از مرورگرهای Google، Google scholar، SID و Magiran انجام شده است. عوامل متعددی هم‌چون قند خون بالا، پُر فشاری خون، اختلالات ژنتیکی، اضافه وزن، کم ­تحرکی و شیوه زندگی ناسالم در افزایش بروز سکته قلبی نقش دارند. هم‌چنین بین الگوی خواب با میزان بروز سکته قلبی ارتباط وجود دارد و بر اساس خلقت الهی و توصیه ­های اسلام در قرآن و روایات با نظم درونی بدن انسان در هنگام صبح به ویژه در مرحله آخر خواب، برای پیشگیری از خطر سکته قلبی، بیداری بین­الطلوعین، بسیار کارگشاست. برای پیشگیری از ابتلاء و بروز سکته قلبی، علاوه بر تغییر سبک زندگی در الگوهایی هم‌چون تغذیه، الگوی خواب مناسب لازم است و با بیداری بین­الطلوعین حمله­ های قلبی به حداقل ممکن می­تواند کاهش یابد.