جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫این رساله، پایان نامه‌ای است در باب نقاط ضعف و نکوهشهای ذاتی انسان که در دو بخش جدا آیات بیان کننده نقاط ضعف و آیات نکوهش کننده انسان پرداخته است. بررسی این آیات می‌تواند به ما نشان دهد که آیا از نظر قرآن، انسان موجودی است که آغشته با ضعف خلق شده است یا خیر؟ و از آنجا که ظاهر آیات آغشته بودن انسان با ضعف را نشان می‌دهد پس در صورت منفی بودن جواب سؤال، این گونه آیات را چگونه باید توجبه کرد؟ در این پایان نامه به بررسی نقاط ضعفی چون ضعف در کودکی و پیری، مرگ، سقوط به افسل سافلین، خسران، ضعف در غریزه جنسی، زندگی انسان در سختی، فقر انسان، خونریزی و فساد، عجله، حب شهوات، بی‌تابی و حرص، زینت اعمال و وسوسه نفس اماره که قرآن همه آنها را صورت عام در مورد همه انسانها بیان کرده است پرداخته شده و سپس بعد از بررسی هر نقطه ضعف بحث تربیتی پیرامون آن مطرح شده است. همچنین در فصل چهارم به نکوهشهای قرآن از همه انسانها پرداخته شده و نکوهشهای قرآن تحت عنوان شرک، کفر و کفران، طغیان، کم ظرفیتی، بخل، غرور، فخر فروشی، مجادله کردن جهل، فراموشی گذشته، یأس و ناامیدی، آرزوهای بلند، میل به بی‌بند و باری و ظلم مطرح شده و پس از بررسی آیات مربوط به هر عنوان، نکته‌ای تربیتی نیز مطرح شده است. اما از آنجا که آیات این دو فصل انسانها را به صورت عام ضعیف دانسته و نکوهش کرده‌اند و ممکن است این سؤال پیش آید که پس در این صورت در انسانها شر ذاتی است که قرآن این چنین همه را نکوهش می‌کند و حتی صراحتاً گاهی شروری را خلق شده با انسان معرفی می‌کند، در فصلی جدا تحت عنوان «آیا شر در انسان ذاتی است؟» به برسی پاسخ به این شبهه پرداخته شده و آمده است که نکوهشهای مطرح شده مربوط به انسانهای تربیت نایافته است که از استعدادهای خود استفاده غلط می‌کنند و نکوهشهای قرآن مربوط به طبیعت گرایی انسان‌ها است نه طبیعت آنها. منابع مورد استفاده در این رساله به علت قرآنی بودن بحث بیشتر تفاسیر بوده‌اند اما در کنار آنها از کتابهای نوشته شده درباره انسان و نیز کتب حدیثی بهره برده شده است. کلید واژه‌ها: انسان، الناس، بنی آدم، بشر، عبد، نفس، فطرت، تربیت، نکوهش، مذمّت قرآن.

‫صبر به مفهوم ثبات و اطمينان نفس و مضطرب نشدن در بلايا و مصائب و مقاومت کردن در مقابل حوادث و شدايد، مورد توجه قرآن کريم و مورد عنايت علم روان‌شناسي است. در اين پايان‌نامه ضمن بيان معنا و مفهوم صبر، ديدگاه قرآن و روان‌شناسي در خصوص راهکارهاي صبرپيشگي بيان شده است. واژه صبر و مشتقات آن 103 بار در قرآن به کار رفته است که نشان دهنده اهميت ويژه اين فضيلت اخلاقي از منظر قرآن است. برخي از مصاديق صبر در قرآن عبارت‌اند از: صبر و پايداري انبيا، صبر مجاهدان، صبر در برابر دسيسه‌هاي دشمنان، صبر در مقابل تکذيب کنندگان و صبر در روابط با ديگران. نويسنده ضمن توصيف مصاديق قرآني صبر، آن را به صبر بر مصيبت، صبر بر معصيت و صبر در طاعت تقسيم کرده است. او پس از ذکر اين مقدمات، به بيان راهکارهاي صبرپيشگي از نگاه قرآن پرداخته است. راهکارهاي اعتقادي صبر از منظر قرآن عبارت‌اند از: ايمان به خدا، توکل، اطاعت از خدا، باور داشتن به پاداش الهي، ايمان به قضا و قدر، و اعتقاد به عدالت خداوند. راهکارهاي عبادي صبرپيشگي از منظر قرآن نيز شامل ياد خدا، ياري خواستن از خداوند، خودشناسي، و دعا و نيايش است. همچنين راهکارهاي اخلاقي مورد نظر قرآنشامل اراده و عزم، فروتني، عفو و گذشت، و تقوا مي‌باشد. از نظر قرآن صبر در صورتي ارزشمند است که به قصد تقرب الهي و براي کسب رضاي او باشد. از منظر روان‌شناسي راهکارهاي رفتاري صبرپيشگي شامل تفکر، پذيرش موقعيت پيش آمده، گريه درماني، درددل کردن، تلقينات صبرآفرين، دوري از عوامل تقويت کننده بي‌صبري، مثبت ‌نگري، قناعت و بي‌رغبتي نسبت به دنياست. بر اساس يافته‌هاي روان‌شناسي، فهم ودرک انسان‌ها از پديده‌ها و رويدادها، پايه رفتار آنها را تشکيل مي‌دهد. نگارنده در پايان موانع صبر را در دو بخش موانع بينشي و موانع اخلاقي بيان نموده است. کفر و شرک، ترس از مرگ، ترس از فقر، و منفي‌نگري از موانع بينشي است و عجله، نااميدي، خشم و حسادت نيز برخي از موانع اخلاقي ذکر شده است.