جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«توحید افعالی از منظر قرآن، متکلمین، عرفا و فلاسفه» محور و موضوع بحث این رساله است. چرا که بسیاری از تحریف های عملی انسان ناشی از عدم شکل گیری صحیح باورهای دینی اوست. توحید افعالی به عنوان یک قسم از اقسام سه گانه ی توحید در مقام نظر و آخرین مرتبه ی آن در مقام عمل به این معناست که هیچ مؤثر مستقلی در عالم هستی به جز خداوند یگانه و ذات اقدس باری تعالی وجود ندارد و هرچه هست فعل الهی است. با توجه به این تعریف آیات کریمه ی قرآن در مورد تاثیر و عدم تاثیر علل ثانیه و دخالت مستقیم یا غیر مستقیم خداوند درکار عالم دو دسته می شوند. یک دسته پدیده های گوناگون هستی را بی واسطه به خدا نسبت می دهند که همان آیات مربوط به توحید افعالی است. دسته ی دیگر همین پدیده ها را به مجرای طبیعی آن ها و فعل انسان نسبت می دهند. همین دو دستگی ظاهری در آیات قرآن و نگاه تک بعدی و یک جانبه ی بعضی به این موضوع موجب گردیده است که دو دیدگاه مختلف در مورد محدوده ی اختیارات انسان به وجود آید و متفکران با استناد به هر دسته از آیات تفویض و جبر را استخراج نمایند، تا آنجا که یکی انسان را مختار مطلق و دیگری مجبور مطلق معرفی کند. حال آن که فعل در عین حال که خداوند مستند است، همان گونه به فاعل خود نیز مستند می شود. به عبارت دیگر در عالم بیشتر از یک علت وجود ندارد که سراسر عالم هر یک شأنی از شؤون اویند که در عالم، تجلی و ظهور یافته اند. اعتقاد و باور انسان به توحید در خالقیت، مالکیت، ربوبیت، رازقیت، ولایت و اطاعت و عبادت آثار زیادی در زندگی او به جای می گذارد، این باور باعث می شود انسان فقط به خداوند تکیه کند و بر فرامین او گردن نهد و رزق و روزی خود را در سایه ی رحمت او جستجو کند و به ولایت الهی تن دهد و از ولایت شیطان در امان بماند و کسی را جز ذات اقدس الهی شایسته پرستش و عبادت نبیند. اگر چنین شد به دریای بی کران اخلاص و آرامش دست می یابد و بسیاری آثار دیگر را در سایه ی این آرامش به دست خواهد آورد که هر چه ایمان آدمی قوی تر گردد، در زندگی او برکات این تحول بیشتر تجلی و ظهور پیدا می کند. اگر چه رسیدن به این مرحله از توحید و دست یافتن به درجه ی ایمان و یقین و باور قلبی در باره ی این موضوع به آسانی برای انسان میسر نیست، اما باید در حد توان و فهم علمی خود برای معرفت و شناخت خداوند تلاش کرد تا ثمره ی این تلاش علمی به مدد الهی موجب تجلی و ظهور عملی گردد. این رساله در پنج بخش و هفده فصل تنظیم شده که به شرح ذیل است: بخش اول شامل دو فصل است که تعریف لغوی و اصطلاحی واژه توحید ، مراتب آن و ویژگی های فعل الهی را مورد بحث قرار می دهد. بخش دوم توحید افعالی از دیدگاه متکلمین و شیعه و دلایل هر یک را مورد بررسی قرار داده که مشتمل بر سه فصل است. بخش سوم که از سه فصل تشکیل یافته به بررسی دیدگاه فلاسفه و عرفا درباره ی توحید افعالی پرداخته است. بخش چهارم توحید افعالی را از دیدگاه آیات وحی مورد بحث قرار داده و از دو فصل تشکیل شده است. بخش پنجم که مشتمل بر هفت فصل می باشد به بررسی شاخه های توحید افعالی در قرآن پرداخته و آثار اعتقاد به آن را مورد بحث قرار داده است. در تهیه مطالب این رساله و تدوین آن سعی شده است از کتب معتبر و دست اول کلامی- فلسفی و همچنین تفاسیر و کتب روایی معتبر استفاده گردد و همچنین از سایت های مربوط به موضوع و نرم افزارهای حدیثی و تفسیری مانند نورالانوار 2 ( جامع الاحادیث) و جامع التفاسیر و معجم فقهی 1 و 2 نیز استفاده گردیده است. واژگان کلیدی: توحید، توحید افعالی، اعتقاد، ایمان.

در پایان نامه حاضر آیاتی که ملاصدرا در آثار فلسفی خود بویژه جلد نهم اسفار در بحث معاد به آنها استشهاد کرده، جمع آوری و تحلیل شده است. برخی از مهمترین موضوعات این پایان نامه به این قرار است: معاد موجودات، دلائل اثبات معاد، ماهیت مرگ، نفخ صور، صراط، نامه اعمال، میزان، اعراف، بهشت، طوبی، دوزخ، درخت زقوم و....

صدرالمتألهین شیرازی با بهره مندی از نبوغ و ابتکارخویش سه طریق برهان عقلی، شهود قلبی و وحی قرآنی را چنان شایسته با هم ترکیب نمود که مشربی یگانه در تحقیق فلسفی به نام «حکمت متعالیه» بنیان نهاد. این پایان نامه میزان تأثیر قرآن کریم بر نظریات فلسفی ملاصدرا را در سه فصل با عناوین ذیل بررسی کرده است: معرفی ملاصدرا و مکتب فلسفی او، الهیات بالمعنی الأعم، الهیات بالمعنی الاخص.

در این پایان نامه براهین اثبات وجود خدا با تکیه بر فلسفه و آیات قرآن بررسی شد و در یازده فصل با این عناوین به نگارش درآمده است: کلیاتی درباره شناخت عقلی و شهودی و بداهت وجود و دلیل عقلی بر وجود خدا در قرآن، فطری بودن خداشناسی، برهان نظم، برهان وجودی، برهان صدیقین، برهان وجوب و امکان، برهان علیت، برهان حرکت، برهان حدوث، برهان اخلاقی، برهان معجزه

در پایان نامه حاضر پس از بررسی لغوی و اصطلاحی فطرت و بحث از ادراکات و گرایشهای فطری و بالاخره خداشناسی فطری این نتایج به دست آمده است: 1)لغت فطرت طبق نظر عامه مفسران به معنای خلقت اولیه انسان با ویژگیهای خاص است. 2) اصطلاح فطری درنظر حکمای اسلامی، خلاف نظر عده ای ازفلاسفه عقلگرای غربی است. آنها معلومات حصولی را به طورفطری قبول ندارند. 3) آنها همچنین معلومات بدیهی واولیه را فطری می دانند؛ اما این معنا از معلومات فطری باادراکات فطری که ذاتی است فرق دارد. 4) حکمای اسلامی معلومات فطری را در حیطه علم حضوری قبول دارند. 5) حکمای اسلامی پاره ای گرایشهای مقدس انسان مثل حقیقت جویی و کمال جویی و زیبایی طلبی وعدالت دوستی و خداجویی و خداپرستی را فطری وذاتی روح او می دانند. 6) خداشناسی در نظر حکمای اسلامی فطری حضوری است. 7) نظر قرآن در موردمعرفت فطری مؤید نظر حکمای اسلامی است. 8) درقرآن خداگرایی و خداشناسی به معنای علم حضوری فطری است. 9) در روایات اسلامی به فطری بودن خداشناسی تأکید شده است.

هدف پژوهش بررسی خطابات قرآنی که از ناحیه خداوند تبارک و تعالی بر عموم انسانها شده است ، آشنایی با خطابات قرآنی که با حرف ندا در قرآن آغاز شده است از جمله : یا ایهاالرسل ، یا ایهاالنبی ، یاایهاالرسول ، یاایهاالذین امنوا، یا بنی آدم . یا ایهاالناس ، یا بنی اسرائیل ، یا ایهاالذین کفروا و همچنین خطابات خاص به پیامبر اکرم (ص ) است روش پژوهش : اسنادی و کتابخانه ای است ابزار اندازه گیری :طرح تحقیق حاضر از طریق کتب متعدد قرآنی و بامراجعه به کتابخانه های مختلف به انجام رسیده است وبه جهت تبیین موضوع تحقیق وبرای آشنایی و دقت در انجام کار بااستفاده از کشف الایات مورد توجه قرار گرفته است پژوهش حاضر از نوع تحقیق از منابع گسترده قرآنی و بااستفاده از چهارمنبع پر محتوای تفسیری شامل : ۱- مجمع البیان (طبرسی ) ۲- المیزان (علامه طباطبایی ) ۳- منهج الصادقین (ملافتح ا.. کاشانی ) ۴- اطیب البیان (عبدالحسین طیب ) جمع آوری شده و مورد تفحص قرار گرفته است نتجه کلی : معرفی خطالات قرآنی بصورت مدون و دسته بندی و بصورت عمومی و خصوصی به انسانها و پیامبران و نیز خاص ، در ارتباطات با پیامبر اکرم (ص )، تبیین و آشنایی در خصوص خطابات قرآنی که خداوند برای سعادت انسانها در قالبهای گوناگون و به شیوه های مختلف بیان فرموده است . آشنایی با حدیث انما یعرف القرآن من خوطب به و تلاش در جهت فهم قرآن از طریق قرآن و اهل بیت علیهم السلام باتوجه به این حدیث شریف.