جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحقیق حاضر تلاشی است در جهت ریشه یابی نهضت عظیم عاشورا با توجه به فرامین و رهنمودهای قرآن کریم. چهار فصل اصلی در این مجموعه مورد نظر می باشد. فصل اول به شأن کتاب الهی پرداخته و ضرورت روی آوردن به این عهد نامه الهی بررسی شده است. این فصل قرآن را از زبان خود قرآن کریم و نیز وجود مقدس معصومین علیهم السلام به مخاطب معرفی می نماید. همچنین اشاراتی در رابطه با فریضه جهاد و امر به معروف ونهی از منکر از کتاب خدا و سخنان امام حسین)ع) مطرح گردیده است. در فصل دوم به منزلت امام حسین(ع) و بیان فضائل آن بزرگوار اشاراتی شده است. فصل سوم را به بررسی قیام سیدالشهدا و نهضت عاشورا اختصاص داده و به بیان فرازهایی از تاریخچه این قیام پرداخته ایم. فصل پایانی استشهادات ابا عبدالله را در میان سخنان آن حضرت مورد توجه قرار داده و با الهام گیری آن حضرت از قرآن کریم را پی گیری می کند.

تلاوت قرآن کریم دارای آدابی ظاهری و باطنی است. این مجموعه در شرح مجملی به آداب ظاهری پرداخته و سپس مفصلاً به بررسی آداب باطنی می پردازد بدین صورت که: قاری قرآن ابتدا باید به جنبه های عظمت قرآن، معرفت حاصل کند تا به تعظیم شأن قرآن و آثار کمالی آن نائل گردد. پس این قرآن معظم باید راههای استفاده عملی داشته باشد یعنی تالی قرآن از این کتاب عزیز درس زندگی بیاموزد. و این امر میسر نمی گردد مگر این که انسان موانع و حجابهای بین خود و استفاده از قرآن را از سر راه بردارد و همین، گامی مهم می شود برای تولد کمالات روحی در وجود انسان. و این چنین می شود که تالی در هنگام تلاوت با حضور قلب کامل گوش جان به آیات الهی می سپرد و سپس با تفکر و تعقل و تدبر در این آیات، آنها را بر احوال و رفتارهای خویشتن تطبیق داده و از معاصی و گناهان خویش و سپس از خویشتن متبری گشته و از این نردبان، راه کمال و ترقی به پله های عالی انسانی را در پیش می گیرد. و نیز از راه تفکر وتدبر است که به صفات و افعال جمیل الهی معرفت حاصل کرده و درک می کند که چگونه و از چه راهی به سعادت الهی و رضوان الهی برسد. و همة این موارد میسر نمی گردد مگر آنکه دل و جان تالی پاک و طاهر از ارجاسات معنوی گشته و به درجه ای از طهور باطنی نائل گردد، چرا که طهور مطلق فقط مختص به معصومین است، و انسانهای عادی بنابر ظرفیت وجودی خویش می توانند از اقیانوس لایزال معرفت قرآنی اهل بیت بهره مند گردند.

انگیزش، از اساسی ترین مباحث در اخلاق نظری و عملی، و فرایندی است که طیّ آن، عاملی درونی در انسان به نام انگیزه، رفتار او را نیرو و شدّت می بخشد و جهت می دهد; از این رو، عنصری مهم و تأثیرگذار بر رفتار انسان به شمار می آید. از سوی دیگر، چون رفتارهای اخلاقی انسان میان دیگر رفتارهای او، به دلیل رابطه مستقیم رفتارهای اخلاقی با سعادت جاودانی انسان، اهمیت و جایگاه ویژه ای دارد، بررسی و شناخت این رفتارها و چگونگی ایجاد، تغییر، تقویت و تضعیف آن ها به شدّت با اهداف اخلاقی مرتبط می شوند و اهمیت می یابند. هدف از این تحقیق، یافتن و تبیین دیدگاه متون دینی در اسلام و به طور عمده، قرآن کریم درباره سرچشمه های فطری انگیزه های اخلاقی، سپس شیوه ها و زمینه های تقویت این انگیزه ها است. برای رسیدن به هدف پیشین، ابتدا به بررسی تک تک آیات قرآنی پرداخته شده و آیاتی که مرتبط با موضوع به نظر می آمدند، دسته بندی، و دلالت هر یک بررسی شده است. ضمن بحث ها مؤیّدها و شواهدی نیز از میان احادیث و یافته های علمی جدید بیان شده است. تحقیق، پنج 5 فصل دارد که یافته های اصلی آن بیش تر در دو فصل 3 و 4 آمده است که چکیده ای از آن ارائه می شود: 1. دسته ای از آیات، بر وجود آگاهی های فطری دلالت دارند که این آگاهی ها، مستقیم یا غیر مستقیم به بینش های اخلاقی مربوط می شوند. از سوی دیگر، چون داشتن بینش، در جهت دادن به انگیزه مؤثّر است و تقویت آن، زمینه تقویت انگیزه را فراهم می کند، انگیزه های اخلاقی را می توان با فطریات شناختی مرتبط دانست و با هدایت و تقویت آن ها، انگیزه های اخلاقی را نیز هدایت و تقویت کرد. 2. درباره گرایش ها، دلیلی بر وجود گرایش های اصیل فطری اخلاقی یافت نشده است; بلکه آن چه از ادلّه مورد بحث به دست آمده، این است که سرچشمه انگیزه های اخلاقی، خداگرایی و کمال گرایی نامتعیّن انسان است که در فطرت بشر ریشه دارد و جهت یابی آن ها به سوی انگیزه های اخلاقی، نیازمند هدایت است. 3. درباره شیوه ها و زمینه های تقویت انگیزش اخلاقی نیز به مواردی اشاره شده است که عبارتند از عرضه مستقیم اطّلاعات و بینش ها، فراهم ساختن زمینه های تفکّر و تعقّل، فراهم آوردن زمینه همنشینی با عالمان دین و نیز بیان نتایج و غایات رفتار یا ارزش اخلاقی، تصویرپردازی از حقیقت اعمال، تمجید و تعظیم ارزش ها، ستایش از پیروان ارزش و دارندگان صفات نیک، اقدام برای هجرت یعنی دوری گزیدن از محیط های نامساعد و تغییر گروه همسالان، اقدام برای جهاد و امر به معروف و نهی از منکر، اصلاح روابط خانوادگی و سرانجام، زدودن انحراف های اجتماعی از جامعه مسلمانان; البتّه چهار مورد اخیر از طریق زمینه سازی در تقویت انگیزه های اخلاقی و تضعیف انگیزه های ضدّ اخلاقی، تأثیر می کنند.

مباحث اصلی این پایان نامه در چهار بخش با این عناوین آمده است: بخش اول، جایگاه ثروت و ثروت اندوزی از نظر قرآن و احادیث؛ بخش دوم، آفات ثروت اندوزی از نظر قرآن و احادیث نظیر: غرور فردی و فقر اجتماعی؛ بخش سوم، راههای مبارزه با ثروت اندوزی و آفات آن از نظر قرآن و روایات مانند یاد خدا و انفاق؛ بخش چهارم، نمونه هایی از ثروت اندوزان نامی و عاقبت آنان مثل قارون.

التفات یکی از فنون بلاغی است که تقریباً در پژوهشهای جدید برای آن اهمیتی قائل نشده اند، ولی پیشینیان بر این فن بلاغی - علی رغم اینکه أحیاناً دچار خلط وغموض شده- اهتمام ورزیده و آن را در تألیف های بلاغی و نقدی خود آورده اند. در این پژوهش التفات از دیدگاه پیشینیان و معاصران بررسی، و به رابطه بین این اسلوب و ارزش نقدی آن اشاره شده است. اسلوب التفات اضافه بر آنکه یک فن بلاغی است، یکی از مباحث علوم قرآن نیز به شمار می رود. لذا می بینیم که این اسلوب بلاغی در قرآن بسیار ذکر می شود، زیرا با اعجاز بلاغی قرآن پیوند خورده است. ره آوردهای این پژوهش عبارتند از : 1- آراء و نظرات علمای بلاغت و مفسران قرآن کریم در مورد آیاتی که التفات در آنها به کار رفته ذکر شده است. 2- آگاهی از این مهم که بیشتر آیاتی که در آنها التفات به کار رفته، آیات مکی هستند. 3-بعد از بررسی این اسلوب بلاغی، از برخی تعریف های خلط شده با التفات در نزد علمای بلاغت پرده برداشته شده است. شایان ذکر است، ازآن جا که اسلوب التفات دارای هدفهای گوناگونی می باشد که بر اساس مناسبتها و مقتضیّات استنباط می شوند، نمی توان آنها را در یک چارچوب خاص محصور نمود. در پایان ، این رساله فکری نو از التفات در قرآن کریم و بلاغت آن به دست می دهد، و زمینه را برای پژوهشگران علوم قرآنی باز می نماید.

این تحقیق، آهنگ آیات قرآن را در چهار فصل بررسی کرده است: در فصل اول، پیشینه مطالعات زیباشناختی قرآن باز گفته شده است؛ در فصل دوم عنصر آهنگ در ساختار قرآن بررسی شده و از موسیقی حروف و حرکات و واژگان و جمله ها و سوره ها و پایان بندها و جز اینها سخن رفته است؛ در فصل سوم آهنگ باطنی قرآن و جاذبه ای که در معانی آیات قرآن است، بیان شده است و فصل چهارم به آهنگ پذیری آیات اختصاص دارد و در آن تأکید معصومین(ع) بر خوشخوانی قرآن و نیز نغمه های دلپذیر برای قرائت قرآن ذکر شده است.

همانگونه که تشکیل نظام سیاسی دینی و ساختن جامعه براساس ارزشهای الهی مقصد عالی انبیاء عظام الهی بوده است، حفظ و حراست از نظام دینی ودفاع از کیان جامعه ایمانی نیز از وظایف مهم آنان محسوب می شود. نظام دینی مثل هر نظام دیگر در صورت غفلت و سهل انگاری از انجام وظایف خود می تواند در مسیر انحطاط و سراشیبی قرار گیرد و این از سنتهای الهی است و تعالی و انحطاط جامعة دینی مثل سایر جوامع تحت سنتهای الهی انجام می گیرد. در میان عواملی که نظام دینی را به چالش می کشاند عوامل داخلی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. عواملی که از درون نظام دینی را تهدید می نماید عبارت است از تردید و شک در مبانی تئوریک نظام دینی اعم از مبانی اعتقادی مثل توحید و نبوت و مبانی معرفت شناسی مثل تشکیک در حجیت معارف دینی و عصری دانستن آن و آموزه های سیاسی دینی مثل تئوری حکومت دینی ودخالت دین در سیاست است. همچنین نفوذ دنیا طلبی و ثروت اندوزی در میان مدیران و کارگزاران نظام دینی، ناکافی و ضعیف بودن آگاهی های دینی آنان و عدم استفاده از افراد شایسته در مناصب مدیریتی و همچنین جنگ روانی و تهدید و شایعه افکنی علیه مدیران و ترور شخصیت آنان و همچنین ترور شخص مدیران نظام دینی می تواند حکومت را با خطرات جدی مواجه سازد. ایجاد اختلاف در میان مردم و به رسمیت نشناختن مرجعیت رهبری در رفع اختلافات، ناسپاسی و کفران نعمت نسبت به دست آوردهای نظام، و اختلاف طبقاتی، پدید آمدن طبقات ثروت اندوز و دست اندازی آنان به مناصب قدرت از دیگر آفات و آسیبهای نظام دینی است. اشاعة فساد و فحشا و تزلزل در ارکان خانواده و بخصوص نقش منافقین در ترویج فرهنگ منکرات می تواند در تضعیف و استحالة نظام دینی نقش مؤثر داشته باشد./

نویسنده در این پایان نامه به بررسی آیاتی پرداخته است که مربوط به آفرینش پدیده های طبیعی جهان از قبیل خورشید، ماه، ستارگان، درختان، نباتات،حیوانات و پرندگان اند؛ اینگونه آیات را آیات آفاقی می نامند؛ همچنین آیاتی در خصوص حقایق مرتبط باآفرینش انسان بررسی شده اند که به آنها اصطلاحا آیات انفسی می گویند.

بسیاری از گناهان که توسط زبان انجام می گیرد، از جمله غیبت، دروغ و … جزء گناهان کبیره محسوب می شوند. این گناهان، در اجتماع نمود فراوان پیدا کرده است به طوریکه قبح بسیاری از این گناهان از بین رفته است و محقق، این پژوهش را با نام آفات زبان از دیدگاه قرآن و سنت ( با تاکید بر دروغ، غیبت، سخن چینی، استهزاء) به منظور آشنایی با آفات زبان و آثار سوء آن گردآوری کرده است. به این منظور از کتب دست اول مانند بحار الانوار، وسائل الشیعه، اصول کافی و منابع دست دوم مانند نقطه های آغاز در اخلاق عملی، اخلاق در قرآن و … استفاده کرده است. در این پژوهش برآنیم که به پاسخ این سئوالات بپردازیم: اولاً خُلق به چه معنا می باشد و آیا خُلق و خوی انسان قابل تزکیه و تهذیب است یا خیر؟ افعال انسان اختیاری است یا اجباری؟ از نظر قرآن و روایات آفات زبان چه تاثیری بر انسان و اجتماع دارد؟ و … به این منظور این پژوهش در 4 بخش تنظیم شده است بخش اول کلیات می باشد. در بخش دوم، که دارای 6 فصل است راجع به تعریف خُلق و خو و اینکه خُلق وخو قابل تزکیه و تهذیب است یا خیر، اهمیت زبان و حق زبان ومسائل دیگر بحث شده که در واقع مقدمه ای است برای وارد شدن به بخش دوم. در بخش سوم، که در 4 فصل گردآمده راجع به تاثیر دروغ، غیبت، سخن چینی و استهزاء از نظر قرآن و روایات و آثار اخلاقی این گناهان صحبت شده است و بخش چهارم که از 5 فصل تشکیل می شود در رابطه با تاثیر این گناهان زبانی بر اجتماع گرد آمده است. امید که بتوان با فضل و عنایت الهی از این گناهان کبیره دوری جست. کلیدواژه های این پژوهش: اخلاق، زبان.

در رساله حاضر خطاب و گفتگو در قرآن در چهار فصل بررسی شده است. در فصل اول با عنوان خطاب خداوند به مخلوقات از خطاب خدا به پیامبران، خطاب خدا به عموم مردم و خطاب خدا به افراد یا گروه های خاص مثل مؤمنان و اهل کتاب سخن رفته است. در فصل دوم، ذیل عنوان خطاب و گفتگو میان مخلوقات خدا از گفتگوی پیامبران با خدا و خطاب گروه های مختلف بندگان به خدا بحث شده است. در فصل سوم با عنوان گفتگوهای پیامبران و مردم به بررسی گفتگوی نوح، هود، صالح، لوط، شعیب، موسی، عیسی و پیامبر اسلام با قوم خود پرداخته شده است. فصل چهارم به بحث درباره گفتگوء گونه های مختلف مخلوقات با یکدیگر مثل مورچگان، هدهد، پریان، هابیل و قابیل، مردم و قارون و جز آنها اختصاص یافته است.