جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده در این پایان نامه تلاش کرده است، نکات اخلاقی و تربیتی آیات معاد را به ترتیب مراحل وقوع استخراج و بیان کند. آن را در دو بخش به نگارش درآورده است: در بخش اول، با عنوان کلیات به واژه شناسی تربیت، تعلیم، معاد، تذکر، تشویق، تبشیر، انذار و تنبیه، بیان اهمیت و ضرورت تعلیم و تربیت، و معرفی روش های تربیت قرآنی(تذکر، تبشیر و انذار) پرداخته است. در بخش دوم، با نام نکات تربیتی مراحل معاد، مراحل مختلف عالم آخرت را از سکرات موت تا وقوف در بهشت یا جهنم با تکیه بر آیات قرآن و گاهی روایات بررسی کرده و نکات تربیتی آنها را بیان کرده است.

قرآن کریم معجزه جاودان نبی اکرم (ص) است که در آن هیچگونه کژی و دگرگونی روی نداده و از دستبرد تحریف مبرا و دور مانده است و در آیات و عبارات آن هیچگونه اختلاف و تناقضی دیده نمی شود، از این روست که هدایتگر جهانیان خوانده شده است . با این وصف، عده ای با انگیزه های مختلف و بعضا به جهت مخالفت و جلوگیری از توسعه و گسترش اسلام، درصدد آن برآمده اند تا در قداست و الهی بودن این کلام الهی خدشه نمایند و با این اهداف، شبهه موهوم و بی اساس وجود تناقض در قرآن را مطرح نموده اند، نیز جمعی دیگر هر چند مانند گروه اول دارای انگیزه ستیزه جویی و مخالفت با اسلام نبوده اند، اما به سبب عدم آشنایی با کلام عرب، اسلوب و شیوه های متنوع بیانی، خصوصا عدم توجه آنان به کاربرد مجاز لغوی، عام و خاص، مطلق و مقید، مشاکله و نظایر آن، گرفتار توهم تناقض در قرآن گردیده اند. گرچه مخالفان اسلام کوشیده اند آیات قرآن را متناقض جلوه دهند، ولیکن در این مورد توفیقی کسب ننموده اند، چرا که آنان دلیل واضح و روشنی ارائه نکرده و دلیلشان تنها، ادعای موهوم و بی اساس آنها می باشد. و با تدبر و تفکر در قرآن معلوم می گردد که در هیچ جای قرآن، دو آیه متناقض و یا متعارض با هم دیده نمی شود. اشتباه این عده بخاطر عدم آشنایی آنان با اسالیب کلام عرب و عدم فراهم آوردن مقدمات و دانشهای علمی جهت فهم و تفسیر آیات قرآن بوده است که با اتخاذ و بکارگیری روشهای صحیح در راه فهم آیات کریمه و با تدبر و تفکر در این کلام الهی، واهی بودن ادعاهای موهوم آنان ثابت می گردد.

این تحقیق با هدف بررسی زندگی و مصحف و قرائات و دیگر روایات قرآنی او به انجام رسیده و مشتمل بر شش فصل با این مباحث است: فصل اول، زندگی نامه ابی بن کعب؛ فصل دوم، مصحف ابی بن کعب؛ فصل سوم، نقد و بررسی حدیث فضائل سور منسوب به ابی بن کعب، فصل چهارم، ابی بن کعب و علوم قرآنی: ویژگی تفسیر ابی بن کعب، منابع تفسیری ابی بن کعب، آرای ابی بن کعب در علوم قرآنی، نقش ابی بن کعب در علم قرائت؛ فصل پنجم، قرائات ابی بن کعب؛ فصل ششم، روایات تفسیری ابی بن کعب.

در این تحقیق از روش کتابخانه ای استفاده شده است و مشتمل بر چهار فصل می باشد که در این فصول چهارگانه به طور اجمالی موارد زیر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است: فصل اول: در این فصل جهت تبیین بیشتر جایگاه موضوع سعی شده است اشاره ای گردد به مفهوم اسوه و اهمیت و ضرورت آن در زندگی. و مطالبی در زمینه الگوهای برتر درقرآن، پیامبر اعظم(ص) الگوی برتر، راههای شناخت شخصیت پیامبر(ص)، حجیت سنت و سیره نبوی و پیامبر الگوی جهانی و همیشگی، مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم: در این فصل شخصیت فردی پیامبر(ص) در سه دوران: کودکی و نوجوانی، جوانی و دوران رسالت مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در بحث شخصیت پیامبر در کودکی، رفتار شناسی پیامبر با کودکان و در بحث شخصیت پیامبر در جوانی، رفتار شناسی پیامبر با جوانان نیز مطرح شده است. در زمینه شخصیت پیامبر در دوران رسالت مطالبی چون عبودیت، امانت و صداقت، ساده زیستی، زهد، صبر و بردباری، شجاعت، عدم تکلف، استقلال، حفظ حدود الهی، توکل و آراستگی جسم عنوان شده است. فصل سوم: در این فصل شخصیت خانوادگی پیامبر(ص) مورد بررسی قرار گرفته است. و مطالبی چون ازدواج و اهمیت آن در اسلام، پیامبر و ترغیب جوانان به ازدواج، همسران پیامبر، فلسفه تعدد زوجات، رد شبهه تعدد زوجات پیامبر(ص) و ویژگی های اخلاقی پیامبر(ص) در زمینه های رعایت عدالت بین همسران، رعایت روحیه هر یک از همسران، مدارا کردن، روحیه اعتذار، در خواست همسران، خوش خلقی، اهتمام به کارهای خانه مطرح شده است. فصل چهارم: در این فصل شخصیت اجتماعی پیامبر(ص) در دورانهای قبل از رسالت و بعد از رسالت مطرح شده است و ویژگی های شخصیتی حضرت در دوران رسالت در عناوینی چون نرم خویی و مهربانی، محبت ورزی، عفو و گذشت، عدل مجسم، تواضع و فروتنی،خیر خواهی و انسان دوستی، مشورت، وفای به عهد، شرح صدر، شوخ طبعی و مزاح، رفق و مدارا و قاطعیت و عدم مداهنه، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. ضمنا در پایان هر فصل خلاصه مطالب آن فصل آمده است.

بخش عمده ای از امدادهای غیبی خداوند در قرآن کریم، مربوط به امت های پیشین و پیروان ادیان گذشته است. در این میان آیاتی که دربارة بنی اسرائیل یا قوم موسی(ع) نازل شده، از سایر امّت ها بیشتر به چشم می خورد. بحث «امداد» از دیدگاه قرآن کریم در بعضی موارد به لحاظ نوع، شرایط و کارکردها، با عهد عتیق مشابهت دارد. امدادهای خداوند هنگام خروج از مصر و یاری یهوه در بیابان و اعطای انواع نعمت های درخواستی از سوی پروردگار در قرآن کریم هم مطرح است. هرچند در برخی موضوعات، بین قرآن کریم و عهد عتیق اختلاف وجود دارد. در قرآن کریم از تعهّد خداوند مبنی بر اعطای سرزمین، به ذریة ابراهیم(ع)، از طریق اسحاق(ع) و یعقوب(ع)، آن گونه که در عهد عتیق به آن اشاره شده است، سخنی به میان نمی آید. همچنین دادن سرزمین موعود به بنی اسرائیل به طور مطلق مطرح نیست، بلکه منوط به عدم تخلف از دستورات الهی است. آنچه که از آیات قرآن کریم استفاده می شود، رهایی قوم بنی اسرائیل از بندگی و اسارت فرعون و وراثت زمین در جهت عبادت آزادانه خدای متعال است. برخی دیگر از انواع امدادها، مربوط به جامعة مسلمانان در صدر اسلام است.این مقاله، ضمن اشاره به تفاوت ها و شباهت های موجود در این زمینه، ویژگی های امدادهای غیبی در قرآن کریم و عهد عتیق را از نظر مفهوم، انواع، شرایط و کارکردها بررسی می کند.

مقصود اصلی این پژوهش، مفهوم شناسی تطبیقی «حنفاء» و «صابئین» و بررسی اینکه آیا این دو اصطلاح در قرآن کریم، مفهوم واحدی دارند یا خیر؟ از آنجایی که جوامع و گروه های دینی مختلفی در عصر نزول قرآن می زیسته اند و بررسی برخی از آنان با مشکلات و پیچیدگی هایی روبه روست، بررسی تطبیقی اصطلاحات استعمال شده در قرآن در این حوزه، می تواند کمک شایانی به رفع این معضلات نماید.روش ما در این پژوهش، روشی توصیفی ـ تحلیلی است و تلاش شده است تا مباحث بر مبنای یک معنا شناسی منطقی و اصولی سامان داده شود. حاصل پژوهش نشان می دهد که «حنیف» و «حنفاء» در عرف آیات قرآن، اشاره به گروه خاص و آیین خاص ندارد، بلکه معمولاً وصف دین و آیین قرار می گیرد، اما «صابئین» یک گروه دینی خاصی است که در زمرة اهل کتاب قرار دارند. بنابراین، از «حنفاء» متمایز هستند.

این مقاله درصدد بررسی ماهیت ده فرمان و تبیین ارزش آن از نظر محققانی همچون ابن تیمیه، ابن خلدون، سید قطب، ابو عبدالله قرطبی و فخررازی است. به گفته دانشمندان یهود، تورات مشتمل بر 613 حکم است. در میان این احکام، ده حکم اهمیتى ویژه دارند. این فرمان ها محور شریعت یهودند و همة احکام شریعت یهود در همین فرامین ریشه دارد. در واقع، قوم اسرائیل با پذیرفتنِ این فرمان ها با خدا هم پیمان شده است. تعبیر قرآن کریم از «الواح»، اشاره به دو لوح شامل ده فرمان از کتاب مقدس است که در آیه 145 سوره اعراف به آنها اشاره شده است. نظر به اهمیتی که ده فرمان در نزد عالمان یهود یافت و اشارات دقیق و لطیفی که قرآن کریم به آن دارد، پس از قرون وسطا، حکما و متکلمان و محققانی همچون سید قطب، خطیب تبریزی، ابن تیمیه، ابن خلدون و دیگران با دیدگاه های متفاوت، به نقد و بررسی در این باره پرداختند که تفصیل این بحث در این مقاله مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است.

اهمیت حضرت ابراهیم علیه السلام و فرزندان ایشان در ادیان ابراهیمی بر کسی پوشیده نیست. از این روی، هر یک را ادیان توحیدی یهودیت، مسیحیت و اسلام بر اساس کتاب آسمانی خود، میکوشد ارتباط خود با این بزرگواران را نشان دهد. شناخت شخصیت این انبیا در تورات و قرآن میتواند بهترین ابزار برای آشنایی با این اشخاص و آن ادیان باشد و بهترین موضوع را در مطالعات بین ادیانی ترسیم کند. این مقاله با بررسی ویژگیهای این بزرگواران در تورات و قرآن، سعی دارد در این راه قدمی بردارد و شباهت ها و تفاوت های نگاه تورات و قرآن به این انبیای الهی را برشمارد.

انحطاط اخلاقی یعنی بازماندن از سیر در طریق کمال و یا خروج از آن بواسطۀ کسب رذایل اخلاقی. کمال و سعادت حقیقی مفاهیمی هستند که تعریف و تعیین مصادیق آنها وابسته به نوع جهان بینی یک نظام اخلاقی است. نظام های اخلاقی قرآن و اناجیل اربعه بواسطۀ بهره مندی از منشایی مشترک، کمال و سعادت حقیقی را «تقرب به خدا» و لازمۀ آن را ایمان و التزام بر اعمال مؤمنانه معرفی میکنند. بر این اساس، انسان بواسطۀ بهره مندی از نعمت اختیار، هدف داری و تلاشگری، قادر است تا سعادت حقیقی یعنی فلاح و فوز ابدی را از آن خویش سازد. اما بواسطۀ عواملی که موجب تضعیف یا سلب ایمان او میگردند، ممکن است از مسیر کمال بازماند. این عوامل که به طور مشترک در قرآن و اناجیل بر آنها تأکید شده است، عبارتند از: هوای نفس، دنیا و شیطان. دنیا، موضوع هوای نفس و شیطان، مؤید و آرایشگر هواهای نفسانی است.

بنیاسرائیل با فرمان خداوند و با راهنمایی حضرت موسی(ع) از مصر خارج شده و در نزدیکی مرزهای سرزمین موعود (بیت المقدس) اردو میزنند. آنان با آگاهی از نیرومندی ساکنان بیت المقدس، فرمان صریح خداوند برای ورود به آن سرزمین و نبرد با ساکنان آنجا را زیر پا میگذارند. خداوند به کیفر این مخالفت، آنها را به مدت چهل سال از ورود به سرزمینِ آمال و آرزوهایشان محروم میسازد. بنیاسرائیل این مدت را در تلاشی ناموفق برای ورود به بیت المقدس در بیابان های اطراف (وادی تیه)، سرگردان و با اقوام و ساکنانِ مناطق هم جوارِ فلسطین درگیر میشوند. در این مدت، حوادث زیادی برای آنان رخ میدهد. در این نوشتار، دیدگاه های مختلف مفسران درباره چگونگی عینیت یافتنِ تحریم الاهی و تحلیلِ چرایی آن و نیز حوادثِ پیش آمد در وادی تیه، با تأکید بر مشترکات موجود میان گزارش عهد عتیق، قرآن کریم و آراء و نظرات مفسران بررسی شده است.