جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

التفات یکی از فنون بلاغی است که تقریباً در پژوهشهای جدید برای آن اهمیتی قائل نشده اند، ولی پیشینیان بر این فن بلاغی - علی رغم اینکه أحیاناً دچار خلط وغموض شده- اهتمام ورزیده و آن را در تألیف های بلاغی و نقدی خود آورده اند. در این پژوهش التفات از دیدگاه پیشینیان و معاصران بررسی، و به رابطه بین این اسلوب و ارزش نقدی آن اشاره شده است. اسلوب التفات اضافه بر آنکه یک فن بلاغی است، یکی از مباحث علوم قرآن نیز به شمار می رود. لذا می بینیم که این اسلوب بلاغی در قرآن بسیار ذکر می شود، زیرا با اعجاز بلاغی قرآن پیوند خورده است. ره آوردهای این پژوهش عبارتند از : 1- آراء و نظرات علمای بلاغت و مفسران قرآن کریم در مورد آیاتی که التفات در آنها به کار رفته ذکر شده است. 2- آگاهی از این مهم که بیشتر آیاتی که در آنها التفات به کار رفته، آیات مکی هستند. 3-بعد از بررسی این اسلوب بلاغی، از برخی تعریف های خلط شده با التفات در نزد علمای بلاغت پرده برداشته شده است. شایان ذکر است، ازآن جا که اسلوب التفات دارای هدفهای گوناگونی می باشد که بر اساس مناسبتها و مقتضیّات استنباط می شوند، نمی توان آنها را در یک چارچوب خاص محصور نمود. در پایان ، این رساله فکری نو از التفات در قرآن کریم و بلاغت آن به دست می دهد، و زمینه را برای پژوهشگران علوم قرآنی باز می نماید.

همانگونه که تشکیل نظام سیاسی دینی و ساختن جامعه براساس ارزشهای الهی مقصد عالی انبیاء عظام الهی بوده است، حفظ و حراست از نظام دینی ودفاع از کیان جامعه ایمانی نیز از وظایف مهم آنان محسوب می شود. نظام دینی مثل هر نظام دیگر در صورت غفلت و سهل انگاری از انجام وظایف خود می تواند در مسیر انحطاط و سراشیبی قرار گیرد و این از سنتهای الهی است و تعالی و انحطاط جامعة دینی مثل سایر جوامع تحت سنتهای الهی انجام می گیرد. در میان عواملی که نظام دینی را به چالش می کشاند عوامل داخلی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. عواملی که از درون نظام دینی را تهدید می نماید عبارت است از تردید و شک در مبانی تئوریک نظام دینی اعم از مبانی اعتقادی مثل توحید و نبوت و مبانی معرفت شناسی مثل تشکیک در حجیت معارف دینی و عصری دانستن آن و آموزه های سیاسی دینی مثل تئوری حکومت دینی ودخالت دین در سیاست است. همچنین نفوذ دنیا طلبی و ثروت اندوزی در میان مدیران و کارگزاران نظام دینی، ناکافی و ضعیف بودن آگاهی های دینی آنان و عدم استفاده از افراد شایسته در مناصب مدیریتی و همچنین جنگ روانی و تهدید و شایعه افکنی علیه مدیران و ترور شخصیت آنان و همچنین ترور شخص مدیران نظام دینی می تواند حکومت را با خطرات جدی مواجه سازد. ایجاد اختلاف در میان مردم و به رسمیت نشناختن مرجعیت رهبری در رفع اختلافات، ناسپاسی و کفران نعمت نسبت به دست آوردهای نظام، و اختلاف طبقاتی، پدید آمدن طبقات ثروت اندوز و دست اندازی آنان به مناصب قدرت از دیگر آفات و آسیبهای نظام دینی است. اشاعة فساد و فحشا و تزلزل در ارکان خانواده و بخصوص نقش منافقین در ترویج فرهنگ منکرات می تواند در تضعیف و استحالة نظام دینی نقش مؤثر داشته باشد./

مباحث اصلی این پایان نامه در چهار بخش با این عناوین آمده است: بخش اول، جایگاه ثروت و ثروت اندوزی از نظر قرآن و احادیث؛ بخش دوم، آفات ثروت اندوزی از نظر قرآن و احادیث نظیر: غرور فردی و فقر اجتماعی؛ بخش سوم، راههای مبارزه با ثروت اندوزی و آفات آن از نظر قرآن و روایات مانند یاد خدا و انفاق؛ بخش چهارم، نمونه هایی از ثروت اندوزان نامی و عاقبت آنان مثل قارون.

این تحقیق، آهنگ آیات قرآن را در چهار فصل بررسی کرده است: در فصل اول، پیشینه مطالعات زیباشناختی قرآن باز گفته شده است؛ در فصل دوم عنصر آهنگ در ساختار قرآن بررسی شده و از موسیقی حروف و حرکات و واژگان و جمله ها و سوره ها و پایان بندها و جز اینها سخن رفته است؛ در فصل سوم آهنگ باطنی قرآن و جاذبه ای که در معانی آیات قرآن است، بیان شده است و فصل چهارم به آهنگ پذیری آیات اختصاص دارد و در آن تأکید معصومین(ع) بر خوشخوانی قرآن و نیز نغمه های دلپذیر برای قرائت قرآن ذکر شده است.

بسیاری از گناهان که توسط زبان انجام می گیرد، از جمله غیبت، دروغ و … جزء گناهان کبیره محسوب می شوند. این گناهان، در اجتماع نمود فراوان پیدا کرده است به طوریکه قبح بسیاری از این گناهان از بین رفته است و محقق، این پژوهش را با نام آفات زبان از دیدگاه قرآن و سنت ( با تاکید بر دروغ، غیبت، سخن چینی، استهزاء) به منظور آشنایی با آفات زبان و آثار سوء آن گردآوری کرده است. به این منظور از کتب دست اول مانند بحار الانوار، وسائل الشیعه، اصول کافی و منابع دست دوم مانند نقطه های آغاز در اخلاق عملی، اخلاق در قرآن و … استفاده کرده است. در این پژوهش برآنیم که به پاسخ این سئوالات بپردازیم: اولاً خُلق به چه معنا می باشد و آیا خُلق و خوی انسان قابل تزکیه و تهذیب است یا خیر؟ افعال انسان اختیاری است یا اجباری؟ از نظر قرآن و روایات آفات زبان چه تاثیری بر انسان و اجتماع دارد؟ و … به این منظور این پژوهش در 4 بخش تنظیم شده است بخش اول کلیات می باشد. در بخش دوم، که دارای 6 فصل است راجع به تعریف خُلق و خو و اینکه خُلق وخو قابل تزکیه و تهذیب است یا خیر، اهمیت زبان و حق زبان ومسائل دیگر بحث شده که در واقع مقدمه ای است برای وارد شدن به بخش دوم. در بخش سوم، که در 4 فصل گردآمده راجع به تاثیر دروغ، غیبت، سخن چینی و استهزاء از نظر قرآن و روایات و آثار اخلاقی این گناهان صحبت شده است و بخش چهارم که از 5 فصل تشکیل می شود در رابطه با تاثیر این گناهان زبانی بر اجتماع گرد آمده است. امید که بتوان با فضل و عنایت الهی از این گناهان کبیره دوری جست. کلیدواژه های این پژوهش: اخلاق، زبان.

در رساله حاضر خطاب و گفتگو در قرآن در چهار فصل بررسی شده است. در فصل اول با عنوان خطاب خداوند به مخلوقات از خطاب خدا به پیامبران، خطاب خدا به عموم مردم و خطاب خدا به افراد یا گروه های خاص مثل مؤمنان و اهل کتاب سخن رفته است. در فصل دوم، ذیل عنوان خطاب و گفتگو میان مخلوقات خدا از گفتگوی پیامبران با خدا و خطاب گروه های مختلف بندگان به خدا بحث شده است. در فصل سوم با عنوان گفتگوهای پیامبران و مردم به بررسی گفتگوی نوح، هود، صالح، لوط، شعیب، موسی، عیسی و پیامبر اسلام با قوم خود پرداخته شده است. فصل چهارم به بحث درباره گفتگوء گونه های مختلف مخلوقات با یکدیگر مثل مورچگان، هدهد، پریان، هابیل و قابیل، مردم و قارون و جز آنها اختصاص یافته است.

نویسنده در این پایان نامه به بررسی آیاتی پرداخته است که مربوط به آفرینش پدیده های طبیعی جهان از قبیل خورشید، ماه، ستارگان، درختان، نباتات،حیوانات و پرندگان اند؛ اینگونه آیات را آیات آفاقی می نامند؛ همچنین آیاتی در خصوص حقایق مرتبط باآفرینش انسان بررسی شده اند که به آنها اصطلاحا آیات انفسی می گویند.

در این پایان نامه، آیین زندگی از دیدگاه قرآن بررسی شده و در ابتدا، نقش و اهمیت ایمان در زندگی،انفاق و ارزش آن و اهمیت احترام به والدین بحث شده است. سپس، اهمیت امانت و عهد و پیمان و نهی ازرباخواری، رشوه خواری و احترام به بزرگان موردبررسی قرار گرفته است. در ادامه، میهمان نوازی واهمیت آن، ربا، عدالت در خرید و فروش، امتحان الهی و نتایج آن، نقش همنشینی در سرنوشت انسان و رفتاربا ایتام بررسی شده است.

کتاب «الوحی و دلالته فی القرآن الکریم» تألیف دکتر ستار جبر حمود الاعرجی است. این کتاب پیرامون یکی از موضوعات مهم علوم قرآنی، یعنی مساله وحی نوشته شده است. مؤلف که از قرآن پژوهان معاصر می‌ باشد در این کتاب ابعاد گوناگون مساله وحی را تجزیه و تحلیل نموده و مطالب را در پنج فصل بیان کرده است. در فصل اول واژه وحی را معنی و آنرا در لغات مختلف و امت ها و ادیان گذشته و نیز از نظر علماء اسلام مورد بررسی قرار داده است. در فصل دوم وحی را از نظر مصدر توضیح داده، بیان می‌ کند که برای وحی سه مصدر وجود دارد که عبارتند از: وحی الهی، وحی شیطانی و وحی که غیر از این دو باشد. در فصل سوم وحی را از جهت دریافت کننده آن که انبیاء علیهم‌ السلام و یا دیگر موجودات می‌ باشند تشریح می‌ کند و به خاطر اهمیت موضوع، ابتدا وحی به انبیاء عموما و وحی به پیامبر صلی‌ الله علیه‌ و‌ آله‌ و سلم را خصوصا بحث نموده و در ادامه وحی به موجودات دیگر همچون وحی به انسان‌ های عادی، وحی به حیوانات و وحی به زمین و آسمان را بیان نموده است. در فصل چهارم وحی را از دیدگاه صوفیه بررسی نموده و برای این منظور تقسیم بندی‌ هایی برای علم ذکر، آنگاه دیدگاه‌ های مختلف را در رابطه با علم انبیاء و اولیاء بیان کرده است. در فصل پنجم وحی را از نظر متکلمین و فلاسفه تشریح نموده است. در ابتدا وحی را از نظر متکلمین بحث نموده و اینکه کلام الهی چگونه است. در ادامه پیرامون قدیم و یا حادث و مخلوق بودن قرآن دیدگاه‌ های مختلف را ذکر و در پایان بحث، اشکال مختلف وحی را نام می‌ برد. در ادامه همین فصل وحی را از نظر فلاسفه اسلامی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. در پایان کتاب با عنوان خاتمه نتایج مهمی را از مباحث ذکر شده در کتاب ذکر نموده است. با توجه به ویژگی‌ های کتاب و مباحث آن می‌ توان گفت که این کتاب یکی از آثار برجسته‌ ای است که توانسته است مساله وحی را از زوایای مختلف و تقسیم بندی‌ های متفاوت، مورد بررسی قرار دهد. از طرف دیگر، استفاده از دیدگاه‌ ها و نظرات مفسران و علماء شیعه نشان دهنده انصاف نویسنده نسبت به مذهب تشیع می‌ باشد.