جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

توکل از ماده وکالت به معنای سپردن کارها به دیگری، توکل به حسب لغت یعنی اظهار عجز است و در اصطلاح یعنی این که بنده جمیع آنچه از او صادر می شود به خدا واگذار کند و به او برگرداند و و توکل به کاسه مهر و موم شده ای است که خداوند آن را مهر نموده و فقط کسی می تواند مهر آن را بشکند و از آن بنوشد که بر خدا تکیه کرده باشد و توکل فرد به معنای بی اعتنایی به اسباب و عوامل دنیا نیست زیرا در این صورت بی اعتنایی به سنت الهی است چرا که خداوند دوست دارد امور را از راه اسباب جاری کند. کفایت خداوند برای متوکل با توجه به این آیه قرآن « من یتوکل علی الله فهو حسبه» امری قطعی است و امام صادق ( ع) در ذیل این آیه می فرماید « من اعطی ثلاثا کم یمنع ثلاثا: من اعطی التوکل اعطی الکفایه» و نیز رسول خدا ( ص) می فرماید:« به کسی غیر از خدا تکیه نکن که خداوند ترا به همو واگذار می کند» افراد در واگذاری امورشان به خداوند یکسان نیستند گروهی در زمره عموم متوکلات قرار می گیرد و دسته ای دیگر که بالاتر از این مرحله می باشند جزو متوکلات مقرب هستند و گروه سوم اولیاء و عظام که بالاتر از دو گروه قبل می باشند. برای توکل آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی فراوانی ذکر شده است از جمله اینکه توکل باعث عدم سلطه شیطان می شود هم چنانکه در آیه 99 سوره نحل خداوند می فرماید:« انه لیسه له سلطان علی الذین و علی ربهم یتوکلون» « چرا که او ( شیطان) بر کسانی که ایمان دارند و بر پروردگارشان توکل می کنند تسلطی ندارند و دیگر اینکه توکل باعث عزت و بی نیازی در فرد می شود . امام صادق ( ع) در این باره می فرماید:« بی نیازی و عزت همواره در جولان هستند پس اگر در این حال به محل توکل برخورد کردند آنجا را برای خود موطن می گیرند». و نیز توکل زندگی اجتماعی افراد را تحت تأثیر قرار می دهد و باعث لزوم کار و فعالیت در اجتماع می شود. امام صادق ( ع) می فرماید:« تحصیل روزی را رها مکن زیرا روزی حلال تو را در دینت بیشتر کمک می کند...». کلید واژه ها: توکل

تحقیقی که اینک در پیش روی خوانندگان عزیز قرار دارد، از مهم ترین مسایل اخلاقی در زمینه علاج بسیاری از بیماری های روحی و روانی افراد است. این تحقیق بر آن است تا به بررسی آیات قرآن و روایات معصومین علیهم السلام در زمینه توکّل به خدا، پرداخته، راه گریزی باشد. برای افرادی که دچار کبر و غرور و یأس و ناامیدی گشته اند. در پایان آثار فردی و اجتماعی توکّل به خدا را بر می شمرد تا بدین وسیله بتواند، انشاءالله راهکار عملی مناسبی را ارائه دهد و راهگشای خوبی در جهت فرار از خصلت های شیطانی و دیو نفس باشد. چرا که با توکّل نمودن بنده به خدا، یقین و اعتقاد او محکم گشته و با اطمینان و وثوق به قدرت، حکمت و علم و آگاهی خداوند به حال بنده، دیگر جایی برای نگرانی و باقی نمی ماند، چه بسا افرادی که، نادار گشته یا به مصیبت از دست دادن عزیزی گرفتار شده اند، با توکّل به خداوند و امید به درگاه فضل و کرم او قناعت و صبر، پیشه می سازند و معتقداند که، خداوند حکیم است و جز صلاح بنده اش نمی خواهد، و یا آنهایی که امر مهمّی در پیش دارند، در حالی که به مصلحت خویش آگاه نبوده، ترس از آینده دارند، در این حال ابتدا مشورت می نمایند، سپس به خداوند توکّل نموده، کارشان را به کارساز واقعی می سپارند که او بهترین کاردانان است. لازم به ذکر است، جهت سهولت در مطالعه و به خاطر سپردن و تداعی بهتر معنا و مقصود، مطالب جمع آوری شده در سه بخش تنظیم یافته که هر بخش از آن شامل چند فصل می باشد. بخش اول: با عنوان کلّیات، شامل: مقدمه، توکّل در لغت و اصطلاح، ضرورت اهداف تحقیق، سؤالات و فرضیّه های اصلی و فرعی و پیشینه تحقیق می باشد. بخش دوم: با عنوان توکّل در آیات و روایات شامل نه فصل می باشد با عناوین: فصل اول: وجوه توکّل. فصل دوم:توکّل به خدا و اعتصام به خدا و تفویض امور به خداوند در آیات و روایات. فصل سوم: ارزش توکّل در آیات و روایات. فصل چهارم: فلسفه توکّل. فصل پنجم: متوکلین بر خدا و متوکّلین بر غیر خداوند در آیات و روایات. فصل ششم: درجات توکّل در آیات و روایات. فصل هفتم: طریقه تحصیل توکّل در آیات و روایات. فصل هشتم: توکّل از دیدگاه فلاسفه و متکلّمین. فصل نهم: ارتباط دعا با توکّل. بخش سوم: آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی توکّل، با توجه به آیات و روایات. به این امید که توانسته باشم جرعه ناچیز از دریای بیکران علم اخلاق اسلامی را به تشنگان طرق حقیقت بچشانم.

این پایان نامه، توکل را که از صفات برجسته برای مؤمنین برشمرده می شود را از جهات گوناگون بررسی می کند. در بخش اول، معنای لغوی و اصطلاح توکّل، فرق توکّل با کلمه های مترادف چون ثقه، تفویض و رضا را بیان می دارد و در بحثی جامع توکّل را در آیات قرآن، روایات و از دیدگاه بزرگان مطرح می نماید. در بخش دوم، ارزش توکّل را بیان می دارم و می گویم که این صفت کریمه چه ضرورتی را در زندگی بیان می نماید. ضرورتها و اهمیتی که در زندگی دنیوی و اخروی دارد و این ضرورت را در قرآن و تفاسیر نیز می بینیم. در بخش سوم، مراحل و مراتب توکّل مطرح شده و مراحل آن را که علم و حال و عمل می باشد مفصلاً شرح می دهم و درجات توکّل را در ضعف و قوه بررسی می کنم. در بخش چهارم، آثار توکل به خدا را مطرح کرده ام. آثای که در اثر تمرینها بسیار ایجاد می گردد و باعث آرامش انسان می شود، همچون رسیدن به یقین و قرار گرفتن تحت حمایت و وکالت خدا و .... در بخش پنجم، تجلّی توکّل بیان شده و تجلی آن را در بزرگان می خوانیم. نمونه عدم توکل، اشتباه در توکل و توکل در ادیان دیگر را بیان می کنم که امید است اثرگذار باشد بر خوانندگان گرامی. واژگان کلیدی: توکل: قبول وکالت. وکیل: کارساز و مدبر که این کلمه از اسماء الهی است. ثقه: مورد اعتماد و وثوق. تفویض: این است که بنده حول و قوه را از خود نبیند و همه را از خدا بداند. رضا: آن است که فرد، فانی کرده است اراده ی خود را در اراده ی حق و از برای خود اراده ای اختیار نکند. یقین: نوری است الهی که جلوگیری می کند از وسواس شیطانی و انسی و محکم کننده ی ایمان است.

دراین رساله به موضوع«اهمیّت توکّل در قرآن و سنت» پرداخته شده است. انسان برای رسیدن به سعادت و قرب الهی نیازمند تکیه و اعتماد برخداوند است و این که توکّل علم و آگاهی به این است که مخلوق نمی تواند زیانی برساند و نه سودی و نه چیزی ببخشد و نه از او بازدارد و دیگر، به کاربستن یأس از خلق است(یعنی همه چیز را از سوی خدا و به اذن و فرمان او بداند) قوی کردن روح توکل باعث اطمینان قلب و جلب عنایات الهی در گرفتاری و مشکلات می باشد ولی به علت دور بودن توده ای از مردم با این معقوله(توکل) آنها را به یکسری خرافات و عقاید بی ارزش و غیرقابل قبول مانند سحر و جادو کشانده است بنابراین لازم و ضروری دیدم تا به این موضوع به تحقیق و بررسی بپردازم. در ابتدای تحقیق که کلیات طرح را تشکیل می دهد، با یک نگاه کلی و اجمالی فضای اصلی و دورنمای کلی کار معرفی شده و به تعریف و ضرورت و اهداف تحقیق پرداخته شده است. این رساله در چهار بخش بصورت مجزا و جامع و مرتبط به هم تنظیم شده است. در بخش اول: ماهیّت توکل که شامل تعریف لغوی و اصطلاحی، حقیقت ، فلسفه توکّل، اسباب توکّل، درجات و آثار توکّل بیان شده است. در بخش دوم: توکل از منظر قرآن که زیر مجموعه های آن موارد توکّل به خدا در قرآن که اشاره به برخی از آنها کرده از جمله درجهاد و مقدمات آن، در پیش گیری از ضررهای احتمالی و هنگام امربه معروف و نهی از منکر و در ادامه ویژگی های متوکلین که شامل ایمان، علم می باشد و درجات توکّل که شامل سه درجه ضعیف و متوسط و عالی اشاره شده است. و هم چنین آثارتوکل در قرآن و نشانه های توکّل و توکّل پیامبران در قرآن توضیح و تبیین شده است. در بخش سوم توکّل از منظر روایات که شامل فصول پنج گانه می باشد که فصل اول آن توکّل در روایات به این که در بعضی روایات توکّل از ارکان ایمان معرفی شده، در بعضی روایات محبّت به اهل بیت (ع) به عنوان وسیله و مقدمه برای توکل ذکر شده است و دیگر موارد. درفصل دوم: موارد توکّل برخدا در روایات که بیان کردیم آیات و روایات نیز بر عمومی بودن معنا و موارد توکل اشاره دارد. در فصل سوم: آثار توکّل در روایات، چهارم موانع توکّل و پنجم توکّل و توجه به اسباب طبیعی در بخش چهارم: نتیجه گیری که شامل سه فصل است، فصل اول نتیجه عدم اعتماد به خدا، دوم: راه های رسیدن به توکل و توسعه ی روزی که یکی از نتایج توکّل می باشد، بیان شده است. واژگان کلیدی: توکل

در رساله ی حاضر، یکی از مفاهیم ارزشمند دینی، یعنی توسل مورد بررسی قرار گرفته است، بر همین اساس، برای درک مفهوم توکل، ابتدا مفهوم لغوی و اصطلاحی توکل را مطرح کرده و سپس به بررسی آیات و روایات پیرامون توکل پرداخته ایم. نتیجه ی این جستجو اینکه، توکّل در لغت از ماده ی وکالت، به معنی انتخاب وکیل است و در اصطلاح یعنی اینکه بنده در تمام امور زندگی خود به خدا اعتماد کرده و همه ی کارهای خود را به پروردگار واگذار می کند. در آیات قرآن، خدا، انبیاء و پیروان آنها را متوکّلین واقعی می داند و در مواردی هم، که آنها را امر را به توکّل می کند، نشانگر این است که تکیه و اعتماد، فقط باید به خداوند باشد. توکّل از مراتب بیانگر آن می باشد. « لا حول و لا قوه الا بالله » توحید افعالی خداوند است که دیدگاه توحیدی همچنین حقیقت توکّل و حدود درجات توکل نیز مورد بررسی قرار گرفته است. حقیقت توکّل آن است که انسان از چیزی غیر از خداوند نترسد. حد توکل یقین است و هر چه یقین انسان در شناخت توحید و معاد بیشتر باشد توکلش به خداوند بیشتر خواهد شد و با توجه به اینکه نسبت توکّل انسانها به خداوند متفاوت است؛ درجات توکّل آنها نیز فرق می کند. بزرگان علم اخلاق و حدیث، سه درجه ی کلی برای توکل ذکر کرده اند. انسان متوکل، فردی با عزّت و بی نیاز از دیگران است. او در برابر مشکلات صبور بوده و شانه از بار مسئولیت شانه خالی نمی کند و در سایه ی توکل از آرامش فکری و روحی برخوردار می شود. او با توکل، با منبع قدرت لایزال الهی ارتباط پیدا می کند و از پشتیبانی قوی برخوردار می شود؛ لذا هیچگاه احساس ضعف و سستی نمی کند و با انگیزه ی قوی به انجام کارها می پردازد. آثار دیگر توکل، شجاعت، دوری از هرگونه کبر و نخوت و خودبینی می باشد. خداوند ابا دارد امور جهان بدون اسباب و علل جاری شود و دیگر اینکه حکمت خداوند ایجاب می کند که نظام علت و معلولی در جهان خلقت، حکم فرما باشد و این فکر بیهوده ای است که انسان با توکل قوای خود را تعطیل کرده و خود را به بی مسئولیتی زده و بعد بگوید بر خدا توکل کرده ام در حالی که تلاش و کار در قرآن و احادیث از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد و جزء عبادات به حساب می آید. مسئله ی دیگری که در رابطه با توکل مطرح می باشد، اعتماد به نفس است، اگر اعتماد به نفس معنی اعتماد به خود و نیروهای خود باشد در جهت اینکه خداوند مرا انسان توانمندی آفریده تا بتوانم در برابر مشکلات و حوادث پایداری کنم امری مورد پسند است، ولی اگر اعتماد به نفس به معنی خود را دیدن و خدا را فراموش کردن و مغرور به نیرو و قوه ی خود باشد مسلماً از نظر اسلام امری نکوهیده است. انسانی که با خالق ارتباط دارد می داند اگر هر لحظه فیض و رحمت الهی از او قطع شود چیزی از خود ندارد، پس نفس آرامش بخشیده و باعث پیشرفت در کار می شود و از سستی و کاهلی در هنگام بروز عوامل پیش بینی نشده می کاهد.انسان متوکل تکیه گاه واقعی اش خالق هستی است و این را در عمل به انجام فرامین الهی به اثبات می رساند. کلیدواژه: توکل، متوکل، آیه، روایت

شناخت ابعاد وجودی و امتیازات و اوصاف مثبت و منفی انسان از دیدگاه قرآن است. در این پژوهش، پس از بیان کلیات و مفهوم شناسی واژه ها و اسامی انسان در قرآن و نیز تعریف انسان شناسی، به ارائه مبادی لازم در نقد انسان شناسی پرداخته شده و سپس ابعاد وجودی انسان و گرایش های فطری او مورد بررسی قرار گرفته و از ارتباطات انسان با خود، دیگران، خدا، طبیعت، جامعه، تاریخ، و شیطان بحث شده است. آنگاه اوصاف مثبت و منفی طبیعت انسان و سرّ دوگانگی اوصاف انسان در قرآن ارزیابی شده و عوامل رشد انسان و نیز موانع رشد و وسایل و روش های رشد انسان تبیین گردیده و از تعدیل غرایز انسان و حیات او سخن رفته است

برای انفاق تعابیر و معانی مختلفی در کتب گوناگون آمده است. منظور قرآن از انفاق کردن بالاتر از سطح درک ما است. بدین معنا که قلمرو آن تمام وجود انسان، خواسته ها و علائق و دارائی های او را در بر می گیرد. برخی گمان می کنند که انفاق تنها فلسفه اش پر شدن خلأهای اجتماعی است، اما باید گفت که اینطور نیست، بلکه انفاق رابطه ای با « ساخته شدن» دارد، اینکه انسان چیزی را که دوست دارد از خود جدا کند و به دیگری ببخشد، یعنی وجود او ساخته شده که مظهر رحمانیت پروردگار بشود. ارزش انفاق به قدری زیاد است که خداوند انفاق را در قرآن همراه با نماز ذکر کرده است و از جمله مهمترین انگیزه هایی که موجب می شود انسان دست به این کار بزند رضایت و خشنودی پروردگار متعال می باشد. همانگونه که به انفاق بسیار سفارش شده، گاهی اوقات نیز اسباب و عللی مانع می شود که انسان این عمل نیک و پسندیده را انجام ندهد که بارزترین این علل حرص، بخل و نفاق می باشد. از آنجا که انفاق نوعی خودسازی است یعنی از خود کاستن و به دیگران پرداختن، بنابراین دارای آداب و شرایط گوناگونی نیز می باشد که مهمترین شرط آن را می توان رضایت و خشنودی خداوند دانست، بدین مفهوم که انفاق ما باید برای رضای خدا باشد تا موجب کسب رضایت او بشود. نقطه ی مقابل این مطلب هم این است که اولین و بهتر است بگوییم مهمترین پیامد ترک انفاق نیز بی اعتمادی به خدای متعال می باشد. انفاق دارای آثار جاودانی فراوانی می باشد از جمله، محفوظ در حساب خداوند و توشه ای برای آخرت و در واقع بهترین تجارتی است که انسان می تواند برای خودش انجام دهد. ارزش واقعی مال به آن نیست که در جایی و در نزد کسانی، روی هم انباشته شود، بلکه بدان است که وسیله ای برای برآوردن نیازمندی های زندگی و در حقیقت وسیله ای برای تکامل رشد آدمی و عاملی برای رسیدن به تقوی و جاودانگی باشد و این جز به انفاق تحقق پیدا نمی کند. انفاق، فقر را که از موانع عمده تکامل اجتماع و سبب عقب ماندگی و متلاشی شدن جامعه است نابود می سازد و زمینه های بهره کشی از مردمان و مکیدن خون آنان را از میان بر می دارد. و سبب از بین رفتن تفاوت های عظیم در سطح زندگی مردم می شود، و پایگاه اساسی فتنه ها و مفاسد و دشمنی ها را که سبب از بین رفتن آرامش اجتماع و وحدت جامعه و امنیت آن است نابود می کند. بنابراین انفاق، برانداختن عملی جمع مال و انباشتن آن است، از راه پراکندن مال میان مردمان و هزینه گذاری ها و زمینه سازی برای دسترس داشتن همه به آن. بر همین اساس این تحقیق در دو بخش تنظیم شده که هر بخش شامل چهار فصل می باشد، که بخش اول انفاق از منظر قرآن و سنت است که در فصل اول آن کلیات انفاق بررسی شده و در فصل دوم آن ریشه و منشأ انفاق مورد بررسی قرار گرفته است و در فصل سوم و چهارم به موانع و آداب و شرایط پرداخته شده است و بخش دوم آثار و پیامدهای انفاق می باشد که در فصل اول آن بحث در مورد عظمت و اهمیّت انفاق است و در فصل دوم به آثار جاودانی انفاق اشاره شده است و در فصل سوم سرچشمه ها و پیامدهای ترک انفاق بررسی شده و فصل چهارم نیز به مصارف انفاق پرداخته شده است.

پرداختن به موضوع انسان کامل از آن جهت مهم تلقی می شود، که هدف از خلقت انسان را بیان می کند. مقصد در این تحقیق این است که با توجّه به آیات و سخنان معصومین انسان بتواند در مسیر کمال گام نهد. شناخت سعادت و کمال مطلق انسان، بستگی به شناخت حقیقت او دارد که سبب شناخت خدای متعال و پیامبران الهی می شود؛ و نیز اثبات معاد و شناسایی فضیلت های اخلاقی ارتباط مستقیم با شناخت انسان دارد. اگر انسان خود را بشناسد، و ذات اقدس الهی را بهتر و آسان تر می شناسد و اسماء و صفات و افعال و آثار او را بهتر می فهمد و در نتیجه همیشه به یاد اوست. در این مسیر بهترین توشه راه ابدیت، علم صائب و عمل صالح است و بهترین راه عالم شدن خداشناسی است و نزدیک ترین طریق ناسی، خودشناسی است. انسان با هر کاری که انجام می دهد زمینه پیدایش ملکه ای از ملکات نفسانی را برای خود فراهم می کند قرآن کریم با شناساندن لغزشگاه های انسان مانند شهوت و غضب و یا وهم و خیال نقاط ضعف وجودی اش را به آگاهی او می رساند و از طرف دیگر چگونگی غلبه بر شیطان و تهذیب نفس را به او می آموزد و همچنین از یاد بردن مبدأ و معاد را ناشی از غفلت از خویش می داند. بنابراین انسانیّت انسان، پس از تعلیم قرآن پدید می آید و تعلیم معارف قرآنی است که به روح انسان شرافت وجودی می دهد. انسان با اختیار خود می تواند حیات الهی خود را شکوفا کند و انسانیّت خود را فعلیّت بخشد و تا مقام خلافت الهی و مظهریّت اسمای حسنای الهی پیش رود. از آن جا که تکامل و عظمت آدمی وابسته به امور مادی نیست، ترقیّات علمی نیز از همه جهات انسان را تکامل نمی بخشد. کمال واقعی انسان هنگامی است که خویشتن را از تنگنای غرور و شهوات و لذایذ جسمی بیرون کشد و گام هایی در راه انسانیت و بالا بردن سطح مشاعر خود بر دارد و با افکاری عالی تر و افقی وسیع تر آشنا گردد. باید نورانی شدن و رنگ خدایی پیدا کردن را بزرگ ترین و نهایی ترین هدف خویش قرار دهد، زیرا هر چه در این مسیر جلوتر رود به کمال خویش نزدیک تر می شود. در نیتجه انسان کامل، انسانی است که رشد تمام استعدادهای او هماهنگ باشد و همه ارزش های اخلاقی و انسانی او با هم رشد کند. حقیقت انسان کامل، همه حقایق را در خود گرد آورده است؛ او با این که از ماسوی الله است می تواند مقامات گوناگونی را در خود جای دهد و جامع صفات حقانی و الهی باشد. فقط خدا در نظر او بزرگ است و همه چیز و همه کس کوچک و ناچیزند و این در واقع از مهم ترین نشانه های تکامل در انسان است. او یک حقیقت است که تمام انبیاء و اولیای الهی جلوه آن حقیقت متعالی بوده و سرچشمه ی کمال همه آنان منبع نور محمدی ست. مستندات این تحقیق از قرآن کریم، تفاسیر مختلف، کتب معتبر اندیشمندان سیاسی، کتب شهید مطهری و.... حاصل شده است. این تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه ای، فیش برداری و همچنین مراجعه به اینترنت و سایت های مختلف، تدوین شده است. اصطلاحات کلیدی این تحقیق عبارتند از: شناخت، انسان کامل، خلیفه الله .

موضوع تحقیقی که در پیش رو دارم ، انفاق از دیدگاه قرآن ، سنت و آثار و پیامدهای آن در جامعه" می باشد. یکی از صفات بسیار پسندیده که در همه ی ادیان آسمانی و مکاتب اخلاقی مورد ستایش قرار گرفته جودو بخشش و انفاق مال به دیگران است، با توجه به اهمیت فراوانی که انفاق و احسان دارد، باعث رفاه و آسایش زندگی طبقه ی کم درآمد جامعه می شود و عامل مهم فقرو محرومیت زدایی است. هدف من دراین پژوهش روشن تر کردن ارزش و اهمیت انفاق بوده تا ثروتمندان جامعه به انجام وظایف و مسئولیت های خود تشویق گردند. مواردی که دراین پژوهش مورد بررسی قرار دادم؛ بیان مفهوم انفاق، اهمیت آن در پیشگاه خداوند متعال، ائمه اطهار(علیهم السلام) و بزرگان، ذکر اقسام انفاق که عبارتند از انفاق واجب، مستحب و حرام و هر یک به شاخه هایی تقسیم می شوند و همچنین شرایط قبولی ، عوامل بطلان، کیفیت انفاق و در فصول آخر مصارف ، آثار و موانع انفاق که هر یک از این مباحث خود به بخش هایی تقسیم می شوند. در این پژوهش از منابع متعدد اخلاقی استفاده شده از آن جمله از کتب : ناصر مکارم شیرازی ، محمد حسین طباطبائی، جعفر سبحانی ،امین الدین طبرسی، محمدتقی مجلسی ، غلامحسین رحیمی اصفهانی... نتیجه ای که از این پژوهش حاصل می شود این است که انفاق ، موجبات رفاه طبقه ی کم درآمد جامعه را فراهم می کند به علاوه موازنه ی اقتصادی را در جامعه به وجود می آورد، البته نباید فراموش کرد که انفاق باید با روش و شرایط صحیح آن انجام شود. واژه هایی که در این پژوهش آمده است؛ انفاق، صدقه، قرآن و سنت می باشد.

پایان نامه ی حاضر مشتمل بر چهار فصل با این موضوعات است: فصل اول، کلیات: معنای لغوی انفاق، فلسفه ی انفاق، اهداف انفاق، ارزش و اهمیت انفاق، وسعت و دامنه ی انفاق؛ فصل دوم، انفاق در قرآن: آداب، انگیزه ها و نتایج، دلائل، تشویق به انفاق، یکی از ویژگی های پرهیزگاران، موانع، انفاق ریایی و الهی، آفات انفاق؛ فصل سوم، اقسام، مراتب و مصارف انفاق؛ فصل چهارم، آثار انفاق.