جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله در نقد بخشی از کتاب «اصول مذهب شیعة الاثنی عشریة» مربوط به صفحات 156 تا 180 از جلد اول آن، اثر دکتر ناصربن عبد اللّه قفاری است. در این بخش سه شبهه درباره شیعه مبنی بر عدم حجیت قرآن نزد شیعه مطرح شده است. رساله حاضر در دو بخش به نگارش درآمده است. در بخش اول، مباحثی کلی درباره موضوعاتی نظیر واژه شناسی تفسیر و تأویل، رابطه بطن و تأویل، جری و تطبیق، ضوابط پذیرش تأویل، ادله حجیت ظواهر قرآن، ویژگی های محتوایی قرآن، مقامات و شئونات پیامبر اکرم(ص)، عصمت ائمه اهل بیت(ع)، و مرجعیت علمی اهل بیت(ع) آمده است و در بخش دوم، به این شبهات قفاری پاسخ داده شده است: وابستگی حجیت قرآن به ائمه(ع)، اختصاص فهم قرآن به ائمه(ع)، و امکان نسخ و تقیید و تخصیص قرآن با قول ائمه(ع).

این پژوهش به بررسی اهداف و مقاصد سوره های قرآن کریم در المیزان اختصاص دارد و مطالب آن در دو بخش به نگارش درآمده است: در بخش اول، با عنوان کلیات از شناخت قرآن کریم، سوره شناسی، و دیدگاه جامع علامه طباطبایی در این زمینه سخن رفته است و در بخش دوم، با نام بررسی اهداف و مقاصد سوره ها، تمامی سوره های قرآن به ترتیب مصحف از لحاظ اهداف و مقاصد بررسی شده و محور موضوعی و تفصیل مقاصد هریک ذکر گردیده است.

قرآن کریم اهدافی را برای بعثت پیامبران الهی در نظر گرفته است، این اهداف، سه دسته اند: دسته اول، اهداف بینشی هستند که بینش صحیح و درست را به انسان نشان می دهند؛ مانند: دعوت به توحید و معاد، تعلیم کتاب و حکمت و آنچه مردم توانایی درک آن را ندارند. دسته دوم، اهداف گرایشی هستند که گرایش به حق و حقیقت را در انسان به وجود می آورند؛ مانند: درمان بیماری های روحی و اخلاقی. دسته سوم، اهداف عملی و رفتاری هستند که عمل و رفتار انسان را مورد بررسی قرار می دهند؛ مانند: دعوت به عبادت خدا، برپایی عدل و قسط و امر به معروف و نهی از منکر. آثاری که برای بعثت پیامبران از قرآن کریم استفاده می شود نیز سه دسته اند: دسته اول، آثار فکری است که اندیشه و فکر انسان را نسبت به جهان هستی تغییر می دهد. دسته دوم، آثار گرایشی است که در اثر دعوت پیامبران الهی، گرایش های فطری انسان به فعلیت رسیده، شکوفا می شود؛ مانند: گرایش به خداپرستی، حق، حقیقت جویی و عبادت. دسته سوم: آثار رفتاری است که در نتیجة نبوت و رسالت، رفتار انسان نسبت به خدا، خود، دیگران و جهان نظم یافته، تعدیل می شود.

موضوعی که در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد اهمیت تربیت در دوران جوانی ،مسائل تربیتی مربوط به آن می باشد. این موضوع از نظر علم؛ قرآن و سنت بررسی می گردد. از آنجا که امر تربیت، از نیازهای ضروری و پراهمیت جامعه و خانواده است، نیاز به پژوهش و تحقیق بیشتری در این زمینه می باشد. با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی و عصر ارتباطات، نوع تربیت نیز در این عصر با دوره های قبل متفاوت می باشد. خانواده، اولین محیطی است که فرزند با آن آشنا می شود. لذا والدین باید از همان ابتدا مسئولیت عظیم تربیت او را به نحو عالی بر عهده گیرند و شرایط مطلوبی را برای رشد صحیح فرزند فراهم نمایند. در این رابطه نقش مادر قوی تر و پررنگ تر از نقش پدر است. چرا که ارتباط بیشتری با فرزند دارد و اوقات زیادی را با او می گذراند لذا باید یک الگوی صحیح عملی و رفتاری برای فرزند باشد. از بین دوره های مختلف زندگی، دوره جوانی در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد. در این پروژه تحقیقی، سعی می شود فقط به دوران جوانی پرداخته شود و نقش مادر نیز در رابطه با این دوره از زندگی فرزند بررسی گردد. برخی از سوالاتی که در این زمینه قابل طرح است به شرح ذیل می باشد: آراء و نظریات اندیشمندان در مورد تربیت چیست؟ اسلام در مورد اهمیت تربیت چه نظری دارد؟ عوامل موثر بر تربیت فرزند چیست؟ اسلام چه راهکارهایی در رابطه با تربیت فرزند ارائه می دهد؟ نقش مادر در تربیت فرزند چه می باشد؟ جوانی چه مقطعی از زندگی را در برمی گیرد؟ اهمیت جوانی از دیدگاه روایی و علمی چیست؟ ابعاد مختلف رشد چه می باشند؟ در هر یک از ابعاد رشد مادر چه نقشی دارد؟ نیازهای مختلف جوان در هر یک از ابعاد رشد چه می باشند؟ روش تحقیق و نحوه گردآوری مطالب به صورت کتابخانه ای بوده و سعی شده به تبیین بیشتر موضوع پرداخته شود. منابع و مآخذ مورد استفاده در این تحقیق کتابهای اخلاقی، تربیتی، روانشناسی، قرآن و روایات بوده است که از کتابخانه های شهرستان از جمله: کتابخانه شهید مدرس، کتابخانه کوثر، کتابخانه مدرسه علمیه نرجس، کتابخانه دانشگاه آزاد اسلامی و همچنین کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی و مرکز بنیاد پژوهش های اسلامی استفاده شده است. ضمناً استاد راهنما و دیگر دوستان در تهیه برخی از کتب بنده را مساعدت نموده اند. پس از بررسی ها و مطالعات لازم در زمینه تربیت جوان و نقش و وظایف مادر، این تحقیق به این نتیجه رسید که تربیت امری مهم و از ضروری ترین نیازهای بشری است و سبب نجات انسان از اسارت ها، جهل ها و بندگی هاست. و رکن اساسی در صعود و یا سقوط انسان هاست. از این رو بحث تربیت مورد توجه دانشمندان، فیلسوفان، روشنفکران و مصلحان اجتماعی و حتی شعر او نویسندگان بوده است. و در مورد این مساله نظرات فراوان داده اند. مکتب انسان ساز اسلام نیز بیش از همه صاحب نظران به این امر اهتمام داشته و هدف کلی تربیت را، بیداری انسان، پرورش همه ابعاد وجودی و استعدادها در زمینه های فطری و رساندن او به مقام عبودیت صالح می داند و راهکارهایی را در زمینه تربیت ارائه می دهد. از دیگر نتایج بدست آمده از این تحقیق این است که خانواده اولین و مهمترین عامل تربیت است. و موثرترین نقش را در این زمینه، مادر بر عهده دارد. هرچند خانواده ها از لحاظ شیوه های تربیتی متفاوت اند اما در همه خانواده ها مادر الگوی تمام عیار برای فرزند است. دوره جوانی، دوران رسیدن به مرتفع ترین و عالی ترین منازل زندگی است. جوانی از دیدگاه روایی و علمی، فرصتی بی نظیر و یک دوره اسرارآمیز در زندگی بشر است. نتیجه دیگر این بود که همه ابعاد رشد در تربیت جوان باید مورد توجه قرار گیرد و در هر بعد از رشد، جوان نیازهای مختلفی دارد که والدین و خصوصاً مادر باید در رفع آن کوشا باشند، جوان در بعد رشد جسمانی دچار تحولات ویژه ای می گردد از جمله بلوغ ، رشد عقلی، نیرومندی، غریزه جنسی، هر یک از والدین و جوان وظایفی در این موارد دارند که در متن تحقیق بیان گردیده است. در بعد رشد عاطفی اخلاقی نیز هیجانات و احساسات جوان را نمی توان از نظر دور داشت. از بین نیازهای عاطفی مطرح شده در تحقیق، محبت یک نیاز همیشگی و اساس روابط انسانی بانشاط و تفاهم آمیز است. وجود آن به قدری مهم است که عدم آن یکی از علل عمده فساد جوانان شمرده شده و محبت مادر کارسازترین ابزار در جلوگیری از فساد و انحراف جوانان و اصلاح کننده ترین وسیله برای خطاهای آنها می باشد. در بعد رشد اجتماعی این نتیجه حاصل شد که تربیت دینی و مذهبی فرزند در دوران جوانی مهمترین سلاح برای حفظ او از خطرهای احتمالی جامعه می باشد و گرایش به دین یک نیاز فطری بوده و دین چون براساس فطرت انسان به وجود آمده در جذب جوانان بسیار موثر و مفید بوده است. مطلب دیگری که در تحقیق به آن پرداخته شده بحث هویت یابی جوان است که یک بحث مطرح در همه اعصار بوده است و برای پیشگیری از بحران هویت در جوانان نمی توان نقش دین و خانواده را نادیده گرفت. چرا که خانواده و دین از بدو تولد فرزند تا پایان عمر نقشی پر رنگ و موثر در زندگی او دارند.

در قرآن کریم به رسم عرب جاهلی که به منظورتأکید سخن خود سوگند یاد می کردند، برخی از سوره هابا سوگند آغاز شده است. منتها آنان به اموری چون شراب، آلات موسیقی، چشم و ابروی معشوقه خودسوگند می خوردند، لکن در قرآن به امور ارجمندی چون خورشید، ماه، آسمان، زمین، قلم، انجیر و زیتون سوگندیاد شده است. در این پایان نامه مواردی که در قرآن بدانها سوگند یاد شده بررسی و پیرامون فلسفه آنهاتحقیق شده است

این پژوهش در زمینه بررسی رابطه گناهان با انواع عقاب های دنیوی و اخروی و تناسب میان جرم و مجازات با تکیه بر آیات و روایات است و در آن از این موضوعات بحث شده است: تجسم اعمال و آیات و روایات مختلف و نظریات دانشمندان درباره آن، گناهان و آثار آن در دنیا و آخرت، ارتباط مستقیم میان گناهان و حوادث خارجی، سرگذشت اقوام پیشین و نحوه عملکرد آنان، عالم برزخ و نحوه برخورداری از نعمت ها و نقمت ها در آن، مجازات های الهی و انواع تخلف ها، رابطه فعل و جزا، ویژگی های عالم آخرت، انواع عذاب ها متناسب با اعمال، کیفرهای جسمانی و روحانی، و مراحل عذاب.

این پایان نامه در پنج فصل گناه و انگیزه ها و پیامدهای آن را با تکیه بر آیات قرآن بررسی کرده است. در فصل اول کلیات بحث آمده و در فصل دوم با عنوان معناشناسی واژگان گناه از معنای واژگان اثم، ذنب، سیئه و سوء، معصیت، فسق، فحشا، جرم، خطیئه، ظلم و وزر سخن رفته است. در فصل سوم با عنوان طبقه بندی گناهان در قرآن از گناهان صغیره و کبیره و گناهان نهان و آشکار بحث کرده است. در فصل چهارم ذیل عنوان انگیزه های گناه و زمینه های آن به بررسی فطرت و انگیزه های روانی، اجتماعی و اقتصادی گناه پرداخته است. در فصل پنجم با عنوان پیامدهای گناه پیامدهای اخروی و دنیوی گناه را بیان کرده است.

یکی از مظاهر ایمان و مکارم اخلاق، توکل به خدا است و توکل به خدا از جمله صفات پسندیده و مهم محسوب می شود که در قرآن مجید و روایات معصومین علیه السلام مطالب فوق العاده ارزشمندی آمده است که سعی شده در این رساله به گوشه ای از آن پرداخته شود تا همگان به اهمیت توکل به خدا و اعتماد به پروردگار متعال پی ببرند. این رساله دارای چهار فصل می باشد. که هر فصل مشتمل بر بخشهای متعددی است. فصل اول: معناشناسی توکل، تاریخچه توکل، تقسیم امور بندگان، حقیقت توکل، زمینه توکل، فلسفه توکل، درجات توکل، طریقه تحصیل توکل و علامت حصول آن، جبر یا تفویض، جبر یا بی ارادگی، تفویض یا واگذاری، نه این و نه آن، هم این و هم آن، لطف قرآن، بیانی از حضرت علی علیه السلام، یک نکته، ترجمه یک حدیث، تفاوت توکل، رضا، ثقه، تسلیم. فصل دوم: راههای رسیدن به توکل، بررسی نمونه افراد متوکل، آیا توکل به معنای نفی و تلاش است؟ آیات مشوق کار و تلاش، روایات مشوق کار و تلاش، نشانه های متوکل، متوکل اهل کار و کوشش است، متوکل حرص نمی ورزد، توکل در ادیان گذشته . فصل سوم: توکل از دیدگاه آیات و روایات، روایات پیامبر درباره توکل، حدیث صحیح پیامبر درباره توکل، حدیث نبوی، روایات توکل حضرت علی علیه السلام، توکل معیار ارزیابی ایمان، توکل عامل متانت اخلاقی، توکل رمز بهره مندی از امدادهای غیبی، توکل مانع ساده اندیشی و خرافه گرائی، توکل درمان ضعف ها و بیماریهای اخلاق، روایات توکل از حضرت علی علیه السلام، روایات توکل از دیدگاه معصومین علیه السلام. فصل چهارم: سخنان علما در مورد توکل، آثار فردی و اجتماعی توکل، اثرات توکل، توکل عامل تحمل مشکلات، توکل و یاد خدا، توکل و دعا، توکل و عدم سلطه شیطان، توکل و تسلیم، توکل و آرامش، توکل و علل وجود رنجهای روحی، توکل و قناعت، توکل و رهائی از حرص، توکل و عزت نفس، توکل و خلق خوش، توکل و شکرگذاری، توکل و عدم حب جاه، توکل و نیرومندی و قوت. در نهایت خلاصه از رساله ارائه شده است.

توکّل ، تکیه ی مؤمن بر علم و قدرت بی نهایت الهی در امور خویش است . متوکّل علاوه بر به کارگیری اسباب ، در حقیقت به قدرت و اراده ی الهی تکیه دارد و تأثیر اسباب را متأثّر از اراده ی خالق می داند ، امّا چنین بینشی مانع از به کارگیری اسباب و وسایط برای رسیدن به مقصود نگردیده ، وی را از تلاش و کوشش باز نمی دارد . توکّل در حقیقت نتیجه ی شناخت صحیح از خود و دیگر موجودات و پی بردن به قدرت و رحمت الهی است ؛ از اینرو تکیه بر خداوند و سپردن امور به او ، نتیجه ی چنین شناختی است . امّا مؤمنین متوکّل در دارا بودن حقیقت توکّل در یک درجه قرار ندارند ، بلکه درجه ی توکّل هر مؤمن وابسته به میزان ایمان ایشان و شناخت از خداوند است . توکّل در اسلام ، از اهمیّت والایی برخوردار است . برای شناخت این اهمیّت باید به سراغ آیات قرآن کریم و روایات واصله از ائمّه رفت . آیات و روایات توکّل ، حاکی از اهمیّت توکّل و بلکه ضرورت آن است . علاوه بر آیات و روایات ؛ عقل سلیم نیز چنین ضرورتی را تصدیق می کند ، چرا که پس از شناخت صحیح خداوند و علم ، قدرت و رحمت بی نهایت الهی ، هر عقل سلیمی حکم به ضرورت تکیه بر خالق عالم ، قادر و مهربان خواهد کرد . محصول تکیه بر خالق یکتا ، آثار و نتایجی است که در زندگی فردی و اجتماعی متوکّلین قابل رؤیت است . آرامش قلبی متوکّل در پیشامدهای ناگوار زندگی و سخت ترین شرایط ، یکی از این آثار است . اجتماعی که در آن افرادی متوکّل زندگی می کنند ، نیز از آثار نیک توکّل بی بهره نیست . کم شدن آثار گناه ، فساد و بیکاری از آثار اجتماعی توکّل به خداوند می باشد . آنچه می توان از بحث توکّل نتیجه گرفت این مطلب است که ؛ اوّلین مرحله در مسیر توکّل شناخت صحیح خداوند و ایمان واقعی به خالق یکتا است . ضرورت تکیه بر خالق قادر ، عالم و رحمان ؛ حاصل چنین شناختی است . آثار و پیامدهای نیک فردی و اجتماعی نیز محصول توکّل حقیقی به خداوند می باشد . کلیدواژه ها : توکل ، اعتماد ، وکیل ، ثقه ، ایمان .

موضوع این رساله«اهمیت توکل به خدا در قرآن و سنت، آثار و پیامد های فردی و اجتماعی آن»می باشد. توکل از دیدگاه قرآن و روایات ارزش فراوانی دارد و آثار فردی و اجتماعی زیادی بر آن مترتب می شود و هدف از این نوشتار بیدار کردن ذهن مردم نسبت به مسئله توکل به خدا و واداشتن آن ها به فراگیری توکلی صحیح، و افزودن بر توکلشان در تمام حوادث و ناگواریهاست که منجر به داشتن صبر می شود همچنین بیش از پیش آشانایی با آثار توکل و نتایجی که بر روابط فردی و اجتماعی انسان می گذارد. مسئله ای که می توان آن را در اینجا مورد بحث قرار داد این است که ؛ چرا توکل لازمه ایمان به خداست؟ در سرلوحه بسیاری از پیامبران مطرح بوده که به خدا ایمان آورید و بر او توکل کنید. یکی از ویژگی ها و علایم ایمان به خدا این است که انسان بر او توکل کند. انسان اگر به ربوبیت او اذعان دارد و معتقد است که مجموعه جهان هستی زیر سیطره حکومت و ربوبیت او قرار دارد و تنها معبود شایسته پرستش فقط اوست، هرگز به خود اجازه نمی دهد به دنبال معبود دیگری برود و از او استمداد جوید، بلکه همواره به درگاه ذات اقدس حق اعتماد کرده و فقط از او درخواست کمک می کند. اگر بیمار است از او درمان می خواهد و اگر گرفتاری و مشکلی دارد، صرفا از آستان ربوبی او امید به رفع آن دارد و افراد با ایمان به واسطه توکل و اعتماد به خداوند به سمت تقویت ارتباط خود با او در نهایت کمال در حرکتند. زیرا کمال روحی و معنوی فقط در سایه عشق و محبت و توکل به ذات اقدس حق، حاصل شدنی است. این نوشتار شامل 5 فصل است که فصل اول آن « کلیات تحقیق» می باشد. عنوان فصل دوم : « پیرامون توکل» می باشد که شامل حقیقت، فلسفه، مفهوم، درجات و زمینه ها و ارکان توکل به خداست. عنوان فصل سوم :« ارزش و اهمیت توکل از دیدگاه قرآن» می باشد که شامل آیات مربوط به توکل و تفاسیر آیات مورد بحث است. عنوان فصل چهارم : « توکل در منظر ائمه(ع) ادعیه و الگوهای توکل» می باشدکه شامل احادیثی است از ائمه معصومین(ع) و گزیده ای است از ادعیه ها که به نحوی پیرامون مسئله توکل بحث نموده اند همچنین در این فصل از بعضی پیامبران و ائمه اطهار(ع) به عنوان الگوهای توکل به خدا یاد شده است. عنوان فصل پنجم : « آثار توکل و راه های رسیدن به آن و روش های اندازه گیری توکل» است که شامل برخی آثار فردی و اجتماعی توکل بوده و در مورد راه های رسیدن به توکل و روش های اندازه گیری آن بحث گردیده است. در گردآوری و تدوین مطالب یاد شده از کتاب ها و برخی سایت های مفید اینترنتی استفاده شده است و روش جمع آوری مطالب به صورت کتابخانه ای و استفاده از کتب اصیل اخلاقی می باشد. نتیجه ای که از این همه مطالب جمع آوری شده می توان گرفت این است که ؛ توکل گنجی است که کمتر کسی از همه ابعاد و ثمرات آن خبر دارد و به طوری که همه سعادت افراد در توکل خلاصه می شود. هم دنیا و هم آخرت، هم اهداف انسانی و هم مقاصد پست و شرارت آمیز و خلاصه هر مقصدی که برای کسی مطرح است در گرو ایمان و توکل به خدا است. و اگر بر باطن مطلب استدلال لازم باشد و تجربیات بشر در طول تاریخ قانع کننده به نظر نیاید این فرمول قطعی و روشن کفایت می کند که ؛ رسیدن به هر هدف و مقصدی نیاز به حرکت دارد و حرکت نیز نیاز به توکل و اتکال به خداوند تبارک و تعالی دارد. واژگان کلیدی که در این رساله زیاد استفاده شده است عبارتند از : 1- توکل : به معنی واگذاردن کار به خدا و اعتماد کردن به او نه کسی دیگر و تکیه و امید داشتن به خدا. 2- قرآن : که همان کتاب آسمانی مورد نظر است. 3- سنة : که قول و فعل و تقریر معصوم و راه و روش آن ها گفته می شود.