جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله با عنوان «بررسی ظهور و سقوط تمدن ها در قرآن» در سه فصل تنظیم شده است: فصل اول به طرح موضوع، بیان مسئله، سؤال ها و فرضیه ها، روش تحقیق، سابقه تاریخی، اهداف و ضرورت موضوع پرداخته است. در فصل دوم با طرح ادبیات تحقیق، به بررسی اصطلاحات، کلمات کلیدی سنت، تمدن، فرهنگ، ظهور و سقوط تمدن ها، سنت های الهی و خصوصیات آن ها و نظر نافذ قرآن پرداخته شده است. فصل سوم، راز خوشبختی و تیره روزی انسان و تمدن ها را در چارچوب کلی دو عامل برون زا و درون زا بیان کرده، عوامل انحطاط، شکست، زبونی، سقوط و هبوط انسان و تمدن را مورد بررسی قرار داده است.

این تحقیق در دو بخش با این مطالب تنظیم و تدوین یافته است: بخش اول، بررسی مفهوم شک از دیدگاه قرآن و حدیث: کلیاتی درباره ی شک و تردید (بررسی مفاهیم لغوی شک و مترادفات آن، جایگاه شک در آیات قرآن)، عوامل ظهور شک و تردید (ریشه های پیدایش شک و تردید، انواع شک، مراتب شک، نکوهش شک)، آثار و تبعات شک و تردید (آثار شک، شعب شک، ارتباط شک و کفر، ارتباط شک و عدم بصیرت، ارتباط شک و اضطراب و هوی نفس)، راه های مقابله با شک و تردید (عوامل از بین برنده ی شک، حسن ظن به خدا)؛ بخش دوم، بررسی مفهوم یقین در قرآن و حدیث: کلیاتی درباره ی یقین (بررسی مفاهیم لغوی یقین، جایگاه یقین در آیات قرآن و به لسان حدیث، بررسی تفاوت واژه های علم و یقین و ایمان)، بررسی شعب یقین (بررسی ارکان ایمان، بررسی مراتب یقین، حدّ یقین، مجاری یقین، آثار و ثمرات یقین، فضیلت های یقین)، نشانه های اهل یقین (نمونه هایی از اهل یقین، موارد از بین برنده ی یقین، موانع رسیدن به یقین).

این پایان نامه با موضوع« بررسی سنّت های استخلاف، تغییر، امداد واستدراج در قرآن» از دو بخش و هفت فصل تشکیل شده است: بخش اول که از دو فصل تشکیل شده است مفاهیم اساسی موجود در مباحث سنت های الهی و جامعه و فرد از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. فصل اول به تعریف سنّت، اقسام سنت های الهی(اخروی و دنیوی، فردی و اجتماعی، بالفعل و بالقوه)، صور سنت های اجتماعی الهی(شرطی، قطعی، فعلی، گرایشی طبیعی)، تفاوت میان سنت های تاریخ و قدرت های خلقت وویژگی های سنّت های الهی( استمرار، تکرار، تخلف ناپذیری و...) پرداخته است. فصل دوم، تعریف جامعه، نوع ترکیب جامعه(اعتباری، حقیقی، حقیقی طبیعی، حقیقی بالاتر از طبیعی)، اصالت فرد و جامعه در قرآن، دلایل اصالت فرد و جامعه، سیر و حرکت جوامع در طول تاریخ، نظریات گوناگون درباره چگونگی سیر و حرکت جوامع و تمدن ها، عوامل و دگرگونی های اجتماعی ( اقلیمی، تکنولوژیک، ایدئولوژیک، جمعیتی و...)، مبانی نظریه ماتریالیسم تاریخی، دیدگاه اسلام و قرآن درباره عوامل تحول، قانونمندی جوامع و عوامل اعتلا و انحطاط را مورد بررسی قرار داده است. بخش دوم از پنج فصل تشکیل شده است: فصل اول به سنّت استخلاف، فصل دوم به سنّت تغییر، فصل سوم به سنّت امداد، فصل چهارم به سنّت استدراج و فصل پنجم به روابط و تأثیر سنّت های چهار گانه با یکدیگر پرداخته است.

این رساله با عنوان بررسی روایات تفسیری امام صادق(ع) که شامل ترجمه، بررسی سندی و دلالی است جمع آوری شده و در دو فصل به شرح زیر تنظیم گردیده است: در فصل اول طرح تحقیق به همراه کلیات مفاهیم اصلاحات دلالی و حدیثی، میزان حجیت روایات تفسیری و روش تفسیری امام صادق(ع) تعریف شده اند. در فصل دوم روایات تفسیری که امام صادق(ع) ذیل آیات جزء سیزده قرآن کریم بیان فرموده اند، از تفاسیر روایی جمع آوری شده و پس از آن کلیه روایات از منابع اصلی استخراج گردیده و ترجمه شده اند و سپس همة احادیث به صورت جداگانه مورد بررسی سندی و دلالی قرار گرفته اند. احادیث جمع آوری شده در این تحقیق ‎139 حدیث ذیل ‎52 آیه می باشند، که از میان آنها ‎25 حدیث از نظر سندی معتبر و بقیه مرل و مهمل و یا مجهول می باشند و یا راویان آنها مورد جرح واقع شده اند ولی از نظر دلالت قریب به اتفاق احادیث معتبرند./

در این پایان نامه سعی بر آن است تا به بررسی تأثیر ساخت اطلاعی در ترجمه قرآن مجید به زبان فارسی پرداخته شود. هدف از تدوین این پژوهش آن است که مشخص گردد توجه به ساخت اطلاعی زبان وحی در آیات قرآن چه نقشی در صحت ترجمه این کتاب مقدس دارد و بر این مبنا کدامیک از ترجمه های مورد بررسی موفق تر عمل کرده اند. آرای هالیدی در خصوص ساخت اطلاعی، شالوده نظری این پژوهش را شکل داده است. فصل اول پایان نامه حاضر، به ارائه طرح کلی پژوهش اختصاص دارد. در فصل دوم ابتدا خلاصه ای از نظریه ساخت اطلاعی به همراه ملاحظات نظری در این پایان نامه ارائه شده، سپس به مرور مطالعات برخی از زبانشناسان و تحلیلگران کلام در خصوص ساخت اطلاعی و تأثیر آن بر ترجمه در حوزه متون دینی پرداخته شده است. فصل سوم این پایان نامه به تحلیل داده ها اختصاص داده شده است. داده های مورد بررسی، بیست و پنج آیه از قرآن مجید است که در پنج ترجمه فارسی قرآن الهی قمشه ای، خرمشاهی، فولادوند، مجتبوی و یاسری از نظر ساخت اطلاعی (به تفکیک اطلاع کهنه، اطلاع نو و حالت بی نشان) و میزان موفقیت در برگرداندن این ساخت از زبان مبدأ به زبان مقصد تحلیل گردیده است. در فصل پایانی این پژوهش نیز به نتیجه گیری مباحث ارائه شده پرداخته می شود. بر اساس آنچه در پایان نامه حاضر آمده است، می توان نتایج اصلی پژوهش را به این ترتیب ذکر کرد: • در برخی آیات، حفظ صورت ساخت نشاندار عربی در ترجمه به زبان فارسی ممکن نیست. • گرچه صورت ساخت اطلاعی هنگام ترجمه از زبان عربی به فارسی در بسیاری از موارد نادیده گرفته شده، مترجمین کوشیده اند معنای تأکیدی موجود در آیه که در جابجایی اطلاعات کهنه و نو نمود یافته به گونه ای در ترجمه فارسی بگنجانند. • در صورت توجه به معنای نشانداری، نادیده گرفتن صورت نشانداری آسیب اندکی به متن آیه وارد می کند.

در این پایان نامه نخست درباره اقسام شفاعت ازشفاعتهای واقعی و باطل، تکوینی و هدایتی، مغفرتی وحسنه، دنیوی و اخروی سخن به میان آمده و آیات نافی و مثبت شفاعت بررسی شده، سپس شبهات و ادله منکران شفاعت پاسخ گفته شده است.

مباحث اصلی این تحقیق در هفت بخش با این عناوین آمده است. بخش اول شهوت مال و ثروت و عفت در مقابل آن؛ بخش دوم، شهرت جاه و مقام و عفت و پاکدامنی نسبت به آن؛ بخش سوم، شهوت خوردن و آشامیدن و عفت نسبت به آن؛ بخش چهارم، شهوت تکلم کردن و عفت نسبت به آن؛ بخش پنجم، شهوت جنسی و عفت ورزیدن در آن؛ بخش ششم، عفت عمومی؛ بخش هفتم، ازدواج و فواید آن.

در این رساله، روش بانو امین در تفسیر مخزن العرفان به پژوهش نهاده شده است. جهت تحلیل دقیق و کامل موضوع این تحقیق در سه فصل تنظیم گردیده است. فصل اول: کلیات شامل دو بخش است؛ نخست با تکیه بر مدارک مستند، زندگی نامه، فعالتهای علمی و عملی، اساتید و شاگردان، اجازات اجتهادی و شخصیت معنوی و اخلاقی بانو امین به اختصار گزارش شده و در بخش دوم منابع مورد استناد مخزن العرفان نیز توصیف مختصری از این تفسیر آمده است. فصل دوم که محوری ترین فصل این تحقیق است، مبانی، روشها و گرایشهای تفسیری مخزن العرفان کاویده شده و شامل سه بخش است؛ در بخش اول، ابتدا به دیدگاه بانو امین در خصوص دو واژة تفسیر و تأویل و مباحثی پیرامون آن دو پرداخته شده و سپس مبانی بانو امین در تفسیر همچون، حجیت ظواهر قرآن، بواطن قرآن، حجیت اخبار آحاد و وحیانی بودن الفاظ قرآن به بحث نهاده شده است. بخش دوم به بررسی روش تفسیری مخزن العرفان اختصاص دارد. از آنجا که روش تفسیری، در سایة مستندات مورد استفاده مفسر تعیین می شود در این بخش مستندات تفسیری بانو امین همچون قرآن، روایات، قواعد ادبی- زبانی، قواعد عقلی و کشف و شهود مورد بررسی قرار گرفته و این نتیجه به دست آمده که نویسنده از تمامی این منابع در کنار هم استفاده نموده، لذا نمی توان روش خاصی را برای این تفسیر برشمرد. بخش سوم به گرایشهای تفسیری مخزن العرفان پرداخته و جهت گیری های مختلف اجتماعی، تربیتی، اخلاقی، عرفانی، فقهی، کلامی و فلسفی در این تفسیر ارزیابی شده است. با وجود این جهت گیری های مختلف به نظر می رسد به گرایش خاصی نیز در این تفسیر نمی توان اشاره کرد؛ چرا که بانو امین به هیچ یک از این گرایشها به طور خاص و ویژه به نحوی که تمام تفسیر او را تحت تأثیر قرار دهد نپرداخته، گرچه جنبه های اجتماعی، تربیتی و اخلاقی نسبت به سایر جنبه ها در این تفسیر کمی مشهودتر است. بالاخره فصل سوم تحقیق مربوط به بررسی دیدگاههای بانو امین در برخی از مباحث علوم قرآن است. مباحثی که در این فصل بدان پرداخته شده عبارتند از: وحی، محکم و متشابه، اعجاز قرآن، تحریف ناپذیری قرآن و نسخ در قرآن/

قرآن، مهم ترین و اصلی ترین کتاب هدایت بشر است و لازمه بهره مندی از این کتاب آسمانی، فهم و شناخت آن است. در این میان ائمه(ع) که بالاترین و بهترین فهم قرآن نزد آنان است و مفسر واقعی قرآن هستند در باب فهم قرآن سخنانی بیان نموده اند که قابل تأمل و بررسی است. ایشان در سخنان خود از سویی به برخی ویژگی ها و فضایل منحصر به فرد قرآن از جمله جامعیت، هدایتگری، شفا بودن قرآن اشاره کرده اند و از سویی دیگر به صراحت بر تدبر و فهم قرآن تأکید نموده اند. که اینها حاکی از اهمیت ویژه فهم قرآن است. در این میان عده ای با تمسک به برخی روایات قائل به عدم امکان فهم قرآن و عدم جواز تفسیر شده اند که با رد مدعای آنان، دلایلی از خود روایات مانند روایات بیانگر ضرورت تدبر در قرآن، معیار بودن قرآن در سنجش روایات، لزوم تمسک به قرآن، استدلال ائمه به ایات قرآن و روایات بیانگر انواع آیات قرآن، بر امکان فهم و جواز تفسیر و فهم قرآن وجود دارد. براساس سخنان ائمه(ع) منابعی برای فهم قرآن وجود دارد که از جمله آنها خود قرآن، روایات و عقل انسان می باشد. از نظر ایشان هر کس بنابر ظرفیت وجودی خود از قرآن بهره می برد زیرا فهم قرآن مراتبی دارد و علم کامل و جامع قرآن نزد آنان است. البته به شرط اینکه موانعی از جمله: اکتفا به معنای ظاهری قرآن، تعصب و استبداد، توقف در مقدمات فهم و ابتلا به صفات و اخلاق ناپسند و مذموم بر سر راه فهم قرآن نباشد و شرایط فهم مهیا باشد./

در این رساله، روش تفسیری تفسیر من هدی القرآن مورد بررسی قرار گرفته است و شامل سه فصل می باشد. فصل اول: کلیات شامل دو بخش است. نخست، زندگی نامه،شایستگی ها و ویژگی های علمی، سفرها و هجرتهای مؤلف، افکار، طرحها و آثار و تألیفات وی به اختصار گزارش شده است. در بخش دوم منابع مورد استناد مدرسی در تفسیر من هدی القرآن و نیز توصیف مختصری از این تفسیر آمده است. فصل دوم: که موضوع اصلی این تحقیق است شامل مبانی، روش و گرایش تفسیری، این تفسیر می باشد و شامل سه بخش است. در بخش اول، ابتدا دو واژة تفسیر و تأویل و مباحثی در ارتباط با آن دو همراه با دیدگاه مؤل ف دربارة آنها بیان شده است. سپس مبانی وی در تفسیر مانند حجیت ظواهر قرآن، بواطن قرآن، حجیت اخبار آحاد و وحیانی بودن الفاظ قرآن به بحث نهاده شده است. در بخش دوم به بررسی روش تفسیری این تفسیر پرداخته شده است. در این بخش مستندات مدرسی که شامل قرآن، روایات، عقل، لغت و قواحد ادبی- زبانی است مورد بررسی قرار گرفته است و این نتیجه به دست آمده که مستند اصلی وی عقل می باشد که در کنار قرآن از آن بهره فراوان برده است. بخش سوم گرایش تفسیری این تفسیر است که در آن گرایش اجتماعی و همچنین جنبة هدایتی- تربیتی این تفسیر آمده است. فصل سوم: مربوط به دیدگاههای مدرسی در مورد برخی از مباحث علوم قرآنی است. این مباحث عبارتند از: اعجاز قرآن، تحریف ناپذیری قرآن، محکم و متشابه و نسخ در قرآن./