جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تفاوت دیدگاه مفسران درباره جامعیت موضوعی قرآن کریم در تفسیر آن ها از آیات قرآن کریم مؤثر است به گونه ای که می توان با مراجعه به آثار تفسیری هر مفسّر، دیدگاه وی در خصوص قلمرو موضوعی قرآن را دریافت. در این پژوهش تلاش شده است با بررسی تحلیلی تفسیر نمونه، دیدگاه نویسندگان این اثر درباره جامعیت قرآن کریم در مقام عمل از تفسیر آیات مختلف استخراج شود. بر این اساس، دیدگاه صاحبان تفسیر نمونه به قرار زیر است: الف)قرآن کریم در عرصه علوم الهیات (تمامی ابعاد اصول و فروع دین) دارای جامعیت موضوعی است. ب) قرآن کریم در خصوص علوم انسانی فردی و اجتماعی همچون: روانشناسی، اقتصاد و... به بیان کلیات مورد نیاز برای سعادت انسان پرداخته است. ج) در قرآن کریم به علوم تجربی و فنی مهندسی همانند: بهداشت، نجوم و... به صورت محض پرداخته نشده و سخن گفتن از این مسائل تنها برای توجه دادن به آیات آفاقی پروردگار و شناخت بهتر مبدأ و معاد است. با توجه به نتایج فوق، در عرصه اسلامی سازی علوم علاوه بر تدوین کامل علوم الهیات بر اساس منابع اسلامی، می توان کلیات علوم انسانی، علوم انسانی و همچنین در برخی موارد، جزئیات این علوم را به طور کامل از قرآن استخراج کرد. لکن در حوزه علوم تجربی و فنی مهندسی نمی توان چارچوب علمی بر اساس قرآن تدوین نمود.

چکیده موضوع این تحقیق «نقد واعتبارسنجی عرفان قبالا(کابالا)ازمنظر قرآن کریم» است.این تحقیق دارای شش فصل است که در فصل اول به بیان کلیات ومفهوم شناسی پرداخته شد.در فصل دوم به مبدا شناسی وشیطان شناسی وارزیابی آن از منظر قرآن کریم همّت گماشته شد.درفصل سوم دیدگاه عرفان قبالا در مورد انسان وموقعیت اجتماعی زن ومردازمنظر عرفان قبالا وارزیابی آن از نظرقرآن کریم مطرح گردید. در فصل چهارم دیدگاه قرآن وعرفان قبالا درباره نبوت وپیامبران الهی وارزیابی آن ازدیدگاه قرآن کریم موردبحث قرار گرفت.در فصل پنجم مساله معاد از دیدگاه عرفان قبالا وقرآن کریم وجهه همّت قرارگرفت.فصل ششم نیز مطابق شیوه نامه ،به خلاصه ونتیجه گیری اختصاص داده شد.هدف این پژوهش مقابله با جنگ نرم وتبیین شرک آلود بودن عرفان کابالای یهود برای اقشار مختلف جامعه بخصوص جوانان است که گرایشی ناآگاهانه به سوی این عرفان کاذب دارند.نتایج حاصل از این پژوهش هویدا شدن شرک آلود بودن عرفان کابالاوتضاد مستقیم آموزه های آن با قرآن، موهوم وخرافه بودن ونیزجعلی بودن این عرفان کاذب می باشد..وهمچنین این پژوهش می تواند منبعی مناسب در جهت معرفت افزایی جوانان این مرزوبوم نسبت به عرفان های کاذب وعرفان کابالا باشد.نوع منابع مورد استفاده در این پژوهش ،تفسیر قرآن کریم ومصادر عرفان کابالا می باشد.کلید واژگان:عرفان قبالا،قرآن کریم،نقد وارزیابی،مبداء،انسان،شیطان،نبوت ،معاد.

کتابت قرآن دقت فراوان می‌طلبد زیرا باید به سهولت و بدون اشتباه خوانده شود و از لحاظ بصری زیبا باشد. قرآن معروف به آریامهر معروف‌ترین قرآن به خط نسخ ایرانی است که استاد بنی‌رضی با الهام ازآن، مشق بسیار نموده‌است و حاصل تلاش‌های وی کتابت قرآن رسمی جمهوری اسلامی است. اما درمورد روان‌خوانی این دو قرآن بحث‌های متفاوت، بصورت غیر مکتوب وجود دارد. سؤال اصلی پژوهش، سنجش روان‌خوانی خط نسخ در قرآن نیریزی و بنی‌رضی است و فرض براین است، امروزه خوانایی قرآن نسبت به گذشته، اهمیت بیشتری دارد. روش توصیفی ـ تطبیقی درصدد یافتن پاسخ برآمده و طبق یافته‌ها، قرآن بنی‌رضی به‌دلیل توجه به جایگاه نقطه و اعراب، نحوه استقرار کلمات روی کرسی، رعایت فواصل مابین کلمات و حروف، اغلب از لحاظ خوانایی بر قرآن نیریزی پیشی گرفته است، اما قرآن نیریزی به‌دلیل توجه بیشتر به وجه زیبای کلمات، عدم استفاده از الف مقصوره و پرداختن به تزیینات، زیباتر از قرآن بنی‌رضی کتابت‌ شده‌است.

قرآن کریم صد و چهارده سوره دارد. طبق آمارى که از روایات ترتیب نزول سوره‏ها به دست آمده است، هشتاد و شش سوره مکى و بیست و هشت سوره مدنى است. در اینکه به چه سوره‏اى مکى و به چه سوره‏اى مدنى گفته مى‏شود، اختلاف نظر است. معیار زمان، معیار مکان، معیار خطاب و محتوا و معیار سماع و نص، از جمله معیارهایى است که توسط پژوهشگران علوم قرآنى مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. در این مکتوب معیار زمان مورد پذیرش قرار گرفته است؛ یعنى آیاتى که قبل از هجرت پیامبر(ص) به مدینه نازل شده است، مکى و آیات نازل شده پس از هجرت، مدنى است. پرسشهاى مختلفى درباره سیاست و جایگاه آن در قرآن وجود دارد. پرسش‏هایى از قبیل: آیا به مسایل مربوط به زندگى سیاسى در قرآن توجه شده‏است؟ مباحثى از قبیل دولت، قدرت، حاکمیت، سلطه، آزادى، عدالت، مشروعیت، مشارکت، مشورت، بیعت، نظارت بر قدرت سیاسى، تمرکز و یا توزیع قدرت سیاسى، روابط بین دولتها و ملتها، حقوق عمومى، معاهدات، جنگ و صلح و سایر مفاهیم و قضایاى سیاسى از چه جایگاهى در قرآن بر خوردار است؟ بر فرض پرداختن قرآن به مفاهیم و قضایاى سیاسى، چه بخشهایى از قرآن بیشتر به مسایل سیاسى پرداخته است؟ آیات و سوره‏هاى مکى یا مدنى؟ آیا ادعاى برخى از مستشرقین مبنى بر این که آیات مکى، آیات غیر سیاسى است و پیامبر اسلام(ص) در مکه به سیاست توجه نداشته است و تنها در آیات مدنى است که به سیاست توجه شده است و این هم به خاطر مقتضیات زمانى است که شرایط جدیدى را براى پیامبر(ص) به وجود آورد، ادعایى معتبر است؟ براى پاسخگویى به پرسشهاى مذکور و نیز ارائه گزارش از مکتوباتى که به موضوع «سیاست در قرآن» پرداخته‏اند، مباحث این یاد داشت آمده است.

پس از بررسى مفاهیم و مبانى اندیشه سیاسى در آیات مکى قرآن در قسمت اول، در قسمت دوم به بررسى تجارب پیامبران از نوح تا موسى علیهم‏السلام در چارچوب این اندیشه و به عنوان نمونه‏هاى عملى آن پرداخته شده است. در این مطالعه ضمن شناخت کنش سیاسى متقابل مردم و پیامبر، روشن مى‏گردد که پیامبرانى چون نوح، هود، صالح، شعیب و لوطشیوه متفاوتى با شیوه موسى در اقامه دین داشته‏اند. از زمان موسى سیاست استخلاف (جانشینى) جایگزین سیاست استئصال (حذف و نابودى) گردید و موسى در درگیرى سیاسى خود در صدد تأمین عناصر حاکمیت، برآمد هر چند تمامى پیامبران در اقامه دین الهى با حاکمان به درگیرى سیاسى مى‏پرداختند.

بحث و پژوهش در ابعاد مختلف لفظی و معنایی قرآن و بخصوص جنبه­ها‌ی نحوی و بلاغی، حیرت و شگفتی قرآن­پژوهان هر عصری را برانگیخته است. از جمله‌ این مسائل نحوی بلاغی، بحث تنوین و مقاصد و اغراض پنهان در آن است. این پدیده‌ منحصر به فرد زبان عربی که کاربرد گسترده‌ای در قرآن کریم دارد، علاوه بر معنای ظاهری و اصلی‎‌ (نشانه نکره بودن)، معانی ثانوی دیگری هم دارد که به طور پراکنده در کتب نحو و بلاغت به آن‌ها اشاره شده است. با‌ دقت و تأمل در آیات قرآنی چنین برمی‌آید که تنوین، دارای اغراض و دلالت‌های دیگری چون تفخیم، تقلیل، تکثیر، تنویع، تحقیر، تعمیم و... است. بررسی میدانی ترجمه­های فارسی قرآن نشان می­دهد که بیشتر مترجمان، توجه عمیقی نسبت به تنوین و دیگر دلالت‌های معنایی آن‌ نداشته و به طور غالب معنای تنکیری آن را استنباط کرده­اند. در این پژوهش، سعی شده است جنبه‌های دلالی تنوین در برخی از آیات قرآن با روش توصیفی و تحلیلِ انتقادی در ترجمه‌ معاصر عبدالرحمن پیرانی و همکاران به عنوان یکی از جدیدترین ترجمه‌ها‌ی فارسی قرآن کریم به بوته نقد و تحلیل گذاشته شود. نتایج پژوهش نشان می­دهد که توجه به ابعاد معنایی و دلالی تنوین، می‌تواند گامی مؤثر در راستای ارتقای سطوح معناشناختی عبارات قرآنی و کشف لایه‌های بلاغی- معنایی این کتاب آسمانی باشد. اما با توجه به این‌که ترجمه‌ مذکور، حاصل کار یک تیم تخصصی است، در کنار ویژگی­های ایجابی بسیاری که دارد، در حد انتظار به معانی ثانوی تنوین توجه نداشته، که این امر سبب شده است تا این ترجمه، از برخی معانی و مفاهیم والای نهفته در مفردات قرآنی، فاصله بگیرد.

واژه‌های «خَرَصَ» و «ظنّ» از جمله کلماتی هستند که در تعدادی از آیات هم‌نشین و در معنا مترادف دانسته شده‌اند. پژوهش حاضر بر آن است که با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی معنای این دو واژه در قرآن بپردازد، بنابراین با معناشناسی این دو واژه و تحلیل سیاق و بافت آیات قرآن، معنای این دو کلمه تبیین و در نهایت تمایز بین آن دو ارائه می‌شود. یافته‌های تحقیق بیانگر این است که اصل معنای واژه «خَرَصَ» تخمین و حدس است و در زبان عرب در مورد تخمین خرماهای نخل به‌کار می‌رود. در صیغه مبالغه (خراص) به معنای کسی است که در تخمین خود اقوال مختلف دارد که آن اقوال پایه و اساسی ندارند. مترجمان فارسی آن را به معنای دروغ، گمان، پندار، تخمین، بیهوده بافتن، یاوه‌گویی، بیان کردن نادرست، فراموش کردن سخنان الهی و تابع نفس شدن، گزافه، افترا، حدس، بی‌ربط‌گو معنا کرده‌اند و بر هرکدام از آن‌ها (به‌جز تخمین و حدس)، نوعی نقد وجود دارد که در مقاله حاضر به آن پرداخته شده است و معنای صحیح واژه «ظن» همان گمان است و در آیاتی که آن‌ها با هم آمده‌اند، در واقع ابتدا از عقیده و سپس از بیان آن عقیده سخن گفته شده است.

الگوهای متعددی به ارزیابی کیفیت و نقد ترجمه­ها می­پردازند که در بین آن‌ها الگوی گارسس زوایای بیش‌تری از نقد ترجمه­ها را در برمی­گیرد. این الگو بر اساس اصل برابری میان متن مبدا و مقصد استوار است و آن را در چهار سطح معنایی- لغوی، نحوی- صرفی، گفتمانی-کارکردی و سطح سبکی- کاربرد شناختی می­داند. این پژوهش در صدد بوده است با روش توصیفی –تحلیلی، ترجمه الهی­قمشه­ای و فولادوند از سوره مبارکه قمر را بر مبنای سطوح چهارگانه مدل گارسس مورد بررسی و نقد قرار دهد. نتایج نشان می­دهد که در سطح معنایی-لغوی در ترجمه فولادوند بسط معنایی بیش‌تر و در ترجمه الهی­قمشه­ای قبض معنایی، ابهام واژگانی و توضیح بیش‌تری مشاهده می­شود. در سطح صرفی-نحوی در ترجمه فولادوند ترجمه غلط ساختار صرفی و نحوی بیش‌تر و در ترجمه الهی­قمشه­ای جابجایی ساختار در ترجمه بیش‌تر وجود دارد. در سطح گفتمانی-کاربردی در ترجمه فولادوند و الهی­قمشه­ای تغییر منظور آیات در حد یکسان و تغییر به سبب تفاوت­های اجتماعی و فرهنگی در ترجمه فولادوند بیش‌تر مشاهده می­شود. در سطح سبکی–کاربرد شناختی در ترجمه الهی­قمشه­ای، تغییر کاربرد صنایع بلاغی بیش‌تر مشاهده می­شود. بنابراین میزان افزایش در ترجمه الهی­قمشه­ای بیش‌تر و در ترجمه فولادوند میزان مانش و میزان کاهش، بیش‌تر مشاهده شد.

ترجمه­های قرآن‌کریم یکی از مهم­ترین منابع شکل­دهنده به ذهنیت مخاطبان غیر عرب­زبان قرآن درباره مفاهیم این کتاب آسمانی هستند. واژه «عذاب» یکی از واژگان پرکابرد قرآن‌کریم است که در ساخت طرح­واره قرآنی نسبت به معاد و زندگی در سرای آخرت نقشی کلیدی دارد. این تحقیق به بررسی این امر می­پردازد که مترجمان فارسی قرآن، چه معادل­هایی برای این واژه پیشنهاد داده­اند. بررسی 50 ترجمه فارسی قرآن‌کریم در دوره های زمانی مختلف، با استفاده توأمان از روش­های توصیفی- تحلیلی و روش­های آماری، نشان می­دهد که مترجمان فارسی­زبان قرآن، اهتمام چندانی به معادل­یابی برای این واژه نداشته­اند و در اکثر قریب به اتفاق موارد، از خود واژه «عذاب» برای ترجمه استفاده نموده­اند. البته در طول سده­های میانه هجری، استفاده از خود واژه برای ترجمه به تدریج و با سرعت بسیار کم، رو به کاهش بوده که این سیر نزولی، در سده­های معاصر شکسته می­شود و اکثر مترجمان معاصر نیز رویه متقدمان را پیش گرفته اند. در اندک مواردی که از خود واژه برای ترجمه استفاده نشده، واژگان «مجازات، شکنجه، کیفر، عقوبت، آزار، گرفتاری، بلا و عقاب» به ترتیب کثرت استعمال، به عنوان برابرنهاد این واژه به کار رفته­اند که به نظر می­رسد از میان موارد فوق، واژه «کیفر» واژه­ مناسبی برای هم­ارزی با کلمه «عذاب» در قرآن‌کریم باشد.