جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تعیین جایگاه و منزلت انسان در نظام هستی، موضوع مهمی است که باید به آن توجه شود. هدف از انجام این تحقیق بیان جایگاه خاص انسان در نظام آفرینش بوده است که در اینجا با تکیه بر دو منبع ارزشمند آسمانی قرآن کریم و انجیل جایگاه واقعی انسان در نظام هستی به طور مقایسه ای تبیین گردیده. کتاب مقدس و قرآن هر دوآفرینش انسان را تجلی رحمت خداوند می دانند و او را خلیفه و جانشین خدا می دانند. در انجیلانسان آمیزه‌ای از روح و جسم می‌باشد و از خلقتی مادی و الهی بهره‌مند است. وقتی آدم گناه کرد ماهیت انسان خراب شد به طوری که اینک همه انسانها با ماهیتی گناه‏آلود به دنیا می‏آیند و نسل آدم همه وارث این گناه‏اند،ولی از نگاه قرآن انسان موجودى است که از یک سو فطرتى الهى و از سوى دیگر، طبیعتى مادى دارد، فطرت او را به سمت معارف بلند، معنویات، و خیرات دعوت مى کند و طبیعت او را به حضیض مادیّت، شهوات و شرور فرا مى خواند. در کتاب مقدس، روح‌القدس، مترادف جبرئیل یا فرشته‏ای از فرشتگان خدا و آفریده‏ای از آفریدگان او نیست، او در حقیقت خود خدا است که در قلوب مردم و جهان جای دارد و به عمل اشتغال دارددر حالی که موارد استعمال روح در قرآن بسیار متنوع است.از منظر انجیل، خداوند براى نجات و رستگارى انسان گناهکار چاره اى ندید جز آنکه خود را به صورت عیسى مسیح مجسم کند تا بتواند مستقیماً به هدایت و ارشاد آن ها همت گمارددر حالی که در قرآن خداوند به حکم قضاى حتمى خود، دو مسیر متفاوت جلوى پاى آن دو و فرزندانشان نهاد: مسیرى که به سعادت و رستگارى آدمیان منجر مى شد و مسیرى که به شقاوت و بدبختى آن ها مى انجامید.و این انسان است که با اختیار خود می تواند یکی از این دو مسر را برگزیند. در انجیل و قرآن انسان دارای کرامت است. در انجیل، فیض ازلی خداوندمی‌توانند رستگاری انسان را رقم بزنند.اما در قرآن انسان شخصیتی است دارای اختیار که قدرت تشخیص راه سعادت خود را دارد، ولی برای ادامه راه، نیازمند راهنماست.در انجیل ، ایمان و عشق به خدا، مهم‌ترین اصل اخلاقی و برترین فضیلت دینی دانسته شده است. درقرآن هم، ریش? ارزش‌های اخلاقی، ایمان است واعمال صالحه ثمرات ایمان هستند.

از واژه هایی که در قرآن به کار رفته است واژه ی «جاهلیت» می باشد که در بعضی آیات با تعبیر «ظن الجاهلیه»(آل عمران/154) وگاه با تعبیر «تبرج الجاهلیه»(احزاب/23) ، گاه با تعبیر«حمیه الجاهلیه»(فتح/26) و گاهی نیز با تعبیر«جاهلیه الاولی»(احزاب/33) مورد نقد قرار گرفته است. در اینکه مقصود از این جاهلیت چیست اختلاف وجود داردگروهی بر این باورند مقصود از جاهلیت دوره ی زمانی حدود یک قرن و نیم قبل از بعثت است و عده ای بر این باورندکه مقصود از جاهلیت زمان خاصی نیست بلکه مقصود عقاید،آراء، فرهنگ و رسوم و... خاصی می باشدکه در هر زمانی می تواند اتفاق بیفتد. و آیا این شاخصه ها تنها در عرصه ی اخلاق و عقاید و فرهنگ مورد نقد است یا اینکه ممکن است در هر زمینه ای وجود داشته باشد؟ با مشخص شدن شاخصه های جاهلیت از دیدگاه قرآن می توان این مسأله را روشن کرد که آیا جاهلیت منحصر به دوره ی خاصی از تاریخو زمینه های خاصی است یا اینکه در هر عصری و در زمینه های متعددی قابل تحقق می باشد. آیات فراوانی منطوقاً و مفهوماً به این موضوع مربوط می شود. لذا، این پژوهش با رویکردی تفسیری، شاخصه های تفکر جاهلی را در همه ی قرآن کریمپی گیری خواهد کرد وبا تحلیل و تفسیر آیات متعددی از قرآن(چه به صورت مستقیم و به عنوانبحث اصلی، و چه به صورت شاهد و موید مورد تحقیق و تحلیل قرار خواهد داد و در مجموعبا بهره گیری از منابع معتبر، به بررسی و مطالعه ی (مسأله محورانه) دربیش از 200 آیه ی قرآن خواهد پرداخت.

چکیدهقرآن کریم یک شاهکار بزرگ ادبی است که در بیان معارف عمیق و والای خود که راه رسیدن به کمال انسانی است، فصیح ترین و بلیغ ترین اسلوب های ادبی رایج در آن زمان را به کار برده است واز آن جائی که فهم صحیح قرآن در گرو آشنائی با این اسالیب است، کنایه نیز به عنوان یک اسلوب بیانی، نمود وجایگاه خاصی در قرآن دارد به طوری که در بسیاری از آیات از جمله در جزء بیست‌وهشتم و بیست و نهم زبان قرآن زبان کنایی استو نمی‌توان سوره‌ای از این دو جزء را یافت که حداقل در یک آی? آن کنایه به کار نرفته باشد. کنایه در قرآن صرفاً یک ابزار بلاغی جهت آراستن کلام نیست بلکه یک هدفی است که خداوند حکیم از ورای آن انسان را از مقصود خود آگاه و به سوی کمال می‌کشاند و از آن جایی که قرآن کتاب زندگانی است مقصود و پیام سخن الهی در زمینه‌های مختلف دینی، علمی، ادبی، اجتماعی، اخلاقی و.... با استفاده از تعبیرهای مختلف از جمله تعبیرهای کنایی به نحوی زیبا و تأثیرگذار در آیات مختلف بیان می‌شود. گاهی خداوند با زبان کنایی انسان را هشدار می‌دهد و یا او را بشارت داده و به عملی نیکو دعوت می‌نماید و گاهی با استفاده از کنایه به مدح پیامبران و مومنان و.... و به بیان صفات پسندیده و گاهی نیز به ذم کفار و منافقان و بیان صفات ناپسند می‌پردازد بنابراین، مقصود نهایی از کنایه در آیات غالباً بیان یک یا چندین صفت و یا اشاره به موصوف و گاهی بیان نسبت میان این دو می‌باشد که با توجه به مصداق هر آیه در قالبی از تعریض، تلویح، رمز، ایماء به نحوی زیبا و دلنشین بیان می‌شود. و طبق آمار می‌توان گفت از میان انواع کنایه کنایه از صفت و تعریض بیشترین آمار را به خود اختصاص می‌دهند.

در این پژوهش آیات متشابهی که در وصف خداوند نازل شده اند و وجود خدا را با صفات حسی توصیف می کنند، پرداخته، و آن ها را از لحاظ ادبی مورد بررسی قرار داده و از منظر بررسی های معناشناختی تحلیل می کند، تا وجوه بلاغی و دلالت های آوایی و صرفی و نحوی این آیات را کشف کند. آن چه این تحقیق را با نمونه های مشابه متفاوت می سازد، این است که تحقیق ما از آن جایی که از دیدگاه علم معنا شناختی آیات را تحلیل می کند، از منظر سبک های نقدی جدید به آیات می نگرد. رویکرد این پژوهش نگاه ادبی به آیات و تحلیل و بررسی آنها از منظر یکی از شاخه های علوم زبان شناسی یعنی علم معناشناسی می باشد. یکی از موضوعات مورد بحث در قرآن کریم اوصاف حسی در وصف خداوند می باشد. قرآن در برخی از ایات خداوند را با اوصاف حسی وبا نسبت دادن اعضاو جوارح به وی یا نسبت دادن برخی از افعال غیر الهیوجود مقدس الهی را وصف میکند، که آیات متشابه نامیده میشوند. بررسی و تحلیل این آیات با علم معناشناختی به عنوان شاخه جدید زبانشاسی می تواند در چهار مورد مطالعه شود: 1-معناشناسی آوایی 2- معناشناسیصرفی 3- معناشناسی ترکیبی 4- معناشناسی بلاغی.پایان نامه حاضر با علم معناشناسی بر اساس سطوح چهارگانه چارچوب معناشناسی به مطالعه آیات متشابه می پردازد. آیات مورد پژوهش در این پایان نامه را می توان در 6 دسته جمع بندی کرد:1-وصف دست(ید الله)2- وصف چشم(أعیینا)3-وصف وجه(وجه ربّک)4- وصف استواء علی العرش 5- وصف نفس (نفسه) 6- نسبت دادن افعال به خداوند از باب مشاکله.

حرکت خروج تدریجی چیزی از قوه به سوی فعلیت است و آن چیزی موضوع حرکت است که مرکب از قوه و فعل باشد و حرکت و تغییر از ویژگی های ماده است چون آن چیزی که حرکت می کند مرکب از قوه و فعل است و ماده هم دارای قوه است، پس ماده حرکت می کند و حرکت از صفات امر مادی است. ولی مجردات با این کهقوه ندارند ولی نسبت به کمال مطلق بالقوه اند و هر بالقوه ای در جهت رسیدن به فعلیت حرکت می کند، پس مجرد نیز در جهت کمال مطلق حرکت می کند. و همچنین مجردات از نظر اکثر فلاسفه اسلامی حرکت می کنند. و اکثرفیلسوفان اسلامی حرکت در مصادیق مجردات (نفس، عقل و ملائکه) را پذیرفته اند. و اکثر آنان معتقدند که مجردات حرکت از نوع قوه و فعل ندارند ولی به حرکت خاص مجردات قائل هستند. و قرآن نیز حرکت مجردات را تأیید می نمایدو حرکت در مجردات یا مانند حرکت نفس در جهت رسیدن به کمال مطلق (خداوند) است و یا مانند حرکت ملائکه در جهت انجام اوامر الهی است.البته برخی از معاصرین حتی حرکت به معنای مشهور را در مجردات پذیرفته اند.

در این پایان‌نامه لهو و لعب هم در قرآن و هم در حدیث بررسی شد و درفصل دوم آن به منظور شناخت بهتر و معرفی لهو ولعب به مردم، مخصوصاً جوانان، به دسته‌بندی آیاتی که شامل این موضوع می‌باشند پرداخته شده است. سپس احادیث وارده در این زمینه در فصل سوم آورده شده است. آن‌گاه در فصل چهارم در ابتدا درخصوص مسائل اعتقادی کار شده است تا در زمینه‌ی لهو و لعب به این باور رسیده شود که جهان عبث و بیهوده آفریده نشده است و آفرینش انسان برای رسیدن به اهداف والای الهی بوده‌است و بعد از رسیدن به این شناخت است که انسان از به بطالت گذراندن عمر و به بازیچه گرفتن آن دوری می‌کند و سعی می‌کند تا در راستای اهداف الهی گام بردارد. سپس در زمینه‌ی گفتاری از سخنانی یاد شده است که می‌توانند موجب غفلت از یاد خداوند شوند مانند غنا، گفتن سخنان لغو و پرداختن به شوخی‌های بیش از اندازه. آنگاه در زمینه‌ی عملی و رفتاری صحبت از اموری است که پرداختن به آن‌ها نتیجه‌اش غفلت از یاد خداست مانند حرص در جمع‌آوری مال و یا پرداختن به بازی‌هایی که در اسلام از آن‌ها نهی شده است و همچنین در این فصل به شناخت دسته‌ای از لهو و لعبی پرداخته شده که از نظر اسلام مباح است و مانعی ندارد، مانند اسب‌سواری و تیراندازی. آنگاه در ادامه‌ی پایان‌نامه با معرفی عواملی که موجب لهو و لعب نامطلوب می‌شود کمک شایانی بر شناخت این عوامل و دوری گزیدن از آن‌ها انجام گرفته است و در پایان راهکارهایی بیان شده است برایدوری گزیدن از لهو و لعب نامطلوب و از عواملی یاد شده است که می‌تواند جایگزین آنها شوند مثل تفریحات سالمی چون صله رحم، گردش در طبیعت و جایگزین کردن بازی‌های شاد و سالم که نتیجه پرداختن به این لهو و لعب مطلوب افزایش توان جسمی و روحی انسان برای پرداختن به عبادت خدا و در نتیجه موجب سوق دادن انسان‌ در راستای رسیدن به هدف خلقت می‌باشد. روش بکارگرفته شده در این تحقیق، روش کتابخانه‌ای است.

از صفات بارز قوم یهود این است که خود را از دیگر اقوام بالاتر دانسته ، عزت را مخصوص خود می دانند . در پایان نامه کنونی با بررسی هایی انجام شده به این نتیجه رسیدیم که از دیدگاه قرآن و عهدین (کتابهای مقدس یهودیان و مسیحیان)قوم یهود نه تنها قومی عزیز نبوده است بلکه همواره قومی ذلیل بوده وعلل آن : قتل انبیا الهی ، کفر به خدایتعالی و انبیا الهی،عصیان اوامر الهیبوده است که اینها زمینه ساز ذلت قوم یهود بودند در پایان نامه حاضر عوامل ذلت یهود از منابع اسلامی وعهدین مورد بررسی قرار گرفته است در قسمت قتل انبیا به نحوه برخورد بنی اسرائیل با انبیا ئی چون موسی،عیسی، ارمیا ، حزقیال ، اشعیا ورسول بزرگوار اسلام وسایر انبیا الهی پرداخته شده در مورد کفر یهود وعصیان امر الهی به بت پرستی یهود ،کفران نعمت های الهی و نافرمانی از ده فرمان پرداخته شده است.

چنین به نظر می رسد ، توجه به معنویات و اخلاق در نسل جوان رو به کاهش باشد . بنابراین یافتن راهها و شیوه هایی که موجبات گرایش و جذب آنان را به سوی دین و عوالم روحانی بیشتر گرداند ، ضرورت می یابد .در این تحقیق ، به شناخت انسان در اسلام پرداخته شد و نیز به عوامل گوناگونی که در تربیت او دخالت دارند ، اشاره گردید . سپس به ویژگی های جوان و شناسایی او در ابعاد مختلف روحی و روانی ، عاطفی و اجتماعی اهتمام ورزیده و در خاتمه ، با بهره مندیازقرآن و سیره عملی پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) در ابلاغ و پیام رسانی مکتبشان و هدایت افراد ، با برخی از صفات ویژه پیامبر (ص) آشنا شده و آداب و روش های صحیح تبلیغ در اسلام مورد شناسایی قرار گرفته است و برخی از موانع و آسیب ها در این طریق مطرح گردیده است.از آنجا که پیامبر اکرم (ص) به دلیل هدایت الهی ، دارای برترین و موثرترین خصوصیات یک مبلغ واقعی بوده و با تبلیغ عملی و گفتاری پیام خویش بالاترین تأثیرها را بر افراد ، چه مسلمان و چه غیر مسلمان داشته است ، در نتیجه به همه پیروانبه ویژه مربیان تعلیم و تربیت آموخته است که با تبعیت از آداب و روش هایی که در اسلام برای پیام رسانی وجود دارد ، می توانندبه موفقیت های فراوانی در زمینه جذب افراد نائل شوند . از طرف دیگر ، توجه ویژه آن حضرت به جوانان ، ثابت کرده است که آنان به خاطر فطرت پاک و سالم ، برای هدایت و راهبری شایسته ترندو آسان تر و سریع تر به سوی معنویت و دینو اجرای دستورات آن تمایل نشان می دهند .کلید واژه ها :قرآن ، معنویت ،شیوه های جذب ،حدیث ، جوان .

قرآن شاخص‌ترین ویژگی‌های والای انسانی و جنبه های هنری خلقت از سوی خداوند سبحان را، معرّفی نموده است، نوشته حاضر، از یک سو به مضامین قرآنی که در اشاعه و گسترش آموزه‌های وحی کوشیده اند می پردازد ، که حاصل آن حکمت و عرفان دراسلام و کشف و شهود و زیبایی‌شناسی صفات الهی ، عالم خیال و مکاشفاتعالم وحی بر انسانهای اهل مکاشفه می باشد. از سویی دیگر، پرداختن به قصّه‌پردازی و داستان‌گویی قرآن ، که یکی از روش های جذب مخاطب و تأثیرگذاری مطلوب ، برای پیام رسانی سازنده تر و تأثیر تربیتی موثّرتر است، را درنظر دارد. داستان‎های قرآن کریم، پرداختن به شیوه ی هنری براساس، رخدادها، شخصیّت‎ها و حالات خاص و مورد نظر است، که با داستان‎های ساخته فکر بشر به نام داستان‎های تاریخی، کاملاً متمایز است، چرا که این داستان هااز برخی از عناصر ساخته و پرداخته ذهن اقتباس کرده واین امر در راستای اهداف هنری نویسنده، از جمله تشویق و سفارش صورت می‎گیرد تا شاید به صورت تصنّعی بتوان آن را نمایشی کرد.ولی آنچه مهم به نظر می رسد، این است که، ذات قصّه‌های قرآنی خود، هنر درام و محتوایدرونی و الهی دارد و نیاز به برداشت و اقتباس بشری نیست.هنر به سهم خود در تقویت و گسترش جایگاه قرآن کوشید. کم نیستند قرآن‌های نفیسی که اکنون ، صرفاً از لحاظ جنبه‌هایساختار هنری مورد توجه محافل هنری جهان قرار دارند و در موزه‌ها و مجموعه‌های هنری سراسر جهان نگهداری می‌شوند و در واقع هنر قرآنی دارای ماهیتی دینی و معنوی استکه در عرصه‌های خوشنویسی، هنرهای تزئینی و تصویری، خط و تذهیب نیز جلوه‌گر است و صوت موسیقی دلنشین و تصاویر خطاطی آن بین همه افرادبا هر زبان و مکانی ارتباط برقرار می کند و در واقع، وجود صاحب اثر هنری، پروردگار متعال، در بین مسلمان، متجلَی می گردد.

غرض اصلی از پرسش ، طلب اخبار و آگاهی، برای رفع جهل و ناآگاهی است تا حدی که می‌توان تمدن و فرهنگ بشری راه دستاورد و نتیجه پاسخ به سئوالها و پرسشهای انان دانست . در حوزه ادبیات ، ادبیات بهترین زبان و وسیله برای انتقال مفاهیم و مقاصد مذهب می‌باشد اولا بدین سبب که مانند مذهب فطری است ، ثانیا به لحاظ این که ابزار و امکاناتی که از زبان ادبی برای ایجا بهترین ارتباط - بلاغت - در اختیار دین و مذهب می‌گذارد، هیچ زبان دیگری - علمی، فلسفه - نمی تواند فراهم کند، لذا خداوند متعال نیز زبان ادبی را با تمام شیوه‌ها و امکانات آن برگزیده است تا به اقتضای حال و مقام از بیشترین و بهترین تاثیر کلام - رسایی و بلاغت - استفاده کرده باشد. حال در این محدود اهمیت ویژه استفهام، به عنوان یکی از امکانات و توانائیهای کلام ادبی معلوم و هویدا است و حاصل سخن این که به قول "رابرت فراست " که در ادبیات "چیزی بگویند و ما چیزی دیگر بفهمیم" در بخش معانی و خصوصا استفهام، این سخن بسیار ارزنده و ملموس خواهد بود. این رساله پیرامون ادوات استفهامی و کاربرد آن در قرآن مجید است که در سه باب و به شرح زیر تنظیم شده است : -1 باب اول: که در این باب به تعریف استفهام و بیان ارکان و انواع آن و به ذکر نظریات علمای نحو و بلاغت ، درباره اودات استفهامی به طور تفصیل سخت به میان آمده است . -2 باب دوم: این باب شامل دو فصل می‌باشد، فصل اول، که در آن به ذکر معانی مجازی ادوات استفهامی از دیدگاه دانشمدان بلاغت و تفسیر، پرداختیم و فصل دوم که به بیان معانی مجازی آیات استفهامی در قرآن به ترتیب سوره‌های قرآنی، بسنده کردیم. -3 باب سوم: که در فصل اول آن، درباره کاربرد ادوات استفهامی در قرآن، و در فصل دوم درباره نکاتی پیرامون معانی مجازی استفهام پرداختیم.