جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مطالب اصلی این پاپان نامه با این عناوین در هشت بخش بیان شده است. بخش اول، مقام مادر در قرآن؛ بخش دوم، مقام مادر در روایات؛ بخش سوم، اطاعت از مادر؛ بخش چهارم، عاق مادر؛ بخش پنجم، نیکی به مادر در فلسفه اخلاق؛ بخش ششم، نقش مادر؛ بخش هفتم، حقوق متقابل مادر و فرزند؛ بخش هشتم، الگوهای نیکو.

اخلاص عبارت است از پاک و خالص ساختن قصد و نیت از غیر خدا. پاکی و خلوص نیت بالاترین درجه کمال است. ضد اخلاص، ریا است که می تواند انسان را به سقوط و هلاکت برساند و ریا عبارت است از نشان دادن چیزی از اعمال حسنه یا خصال پسندیده یا عقاید حقه به مردم، برای منزلت پیدا کردن نزد آنها به خوبی و امانت و دیانت بدون قصد صحیح الهی. اخلاص دارای مراتب و اقسامی است و در آیات و روایات، نشانه هایی برای فرد مخلص ذکر شده است؛ از جمله: رضا و توکل، عدم انتظار از خلق، پرهیز از خودبینی، اجتناب از حرام و ... برخی آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی اخلاص در این جهان عبارتند از: تقرب به خدا، امدادهای الهی، بصیرت و حکمت، صعود اعمال، سعادت و .. همچنین در جهان آخرت، پاداش عظیم، عدم حسابرسی، حیات جاودانه و .. از آثار اخلاص می باشد که انسان را به مقام خلیفه الهی می رساند و هیمن هدف افرینش نیز بوده است. هر تلاش و کوششی که منشاء آن اخلاص نباشد بی ثمر و باطل است، چرا که فرد هرکاری را که کرده برای بنده انجام داده است نه معبود؛ در نتیجه در روز حسابرسی و قیامت، خداوند پاداشی به او نخواهد داد و بالعکس مخلصین چون همه کارها را برای رضای پروردگار انجام داده اند در دنیا و آخرت رستگار می شوند. پس طبق آیه قرآن « فادعوا الله مخلصین له الدین»؛ خدا را بخوانید در حالی که دین را خالص برای او بدانید. از این رو، عبادت مورد نظر قرآن، عبادتی است که نورانیت و صفای باطن برای انسان به ارمغان بیاورد و او را به مقام یقین برساند. مطالب این پایان نامه به هفت فصل تقسیم شده است. در فصل اول، اهمیت و جایگاه تحقیق و هدف از آن، بیان شده و در فصل دوم، به تعریف اخلاص و مراتب و اقسام آن اشاره شده است. در فصل سوم به اخلاص در قرآن و روایات و عظمت و مختصات اخلاص ارزشی پرداخته شده و در فصل چهارم از اخلاص در نیت و عمل و دعا و ذکر سخن به میان آمده و در فصل پنجم به نشانه های اخلاص و در فصل ششم به آثار اخلاص و موانع آن و در فصل هفتم به کسب اخلاص و درمان ریا پرداخته شده است.

خداوند انسان را خلق نموده و او ار اشرف مخلوقات قرار داده تا به این وسیله اطاعت پروردگار را بکند؛ اطاعتی که در خور شأن خداوند باشد. در میان تمام عباداتی که برای انسان مقرر شده، واژه اخلاص گلچین شده و قبولی اعمال را منوط به آن کرده اند. حال ببینیم اخلاص چیست؟ برای اخلاص تعاریف متعددی را حکما و عرفا بیان نموه اند که معنای اصلی آن، خالص کردن عبادت از هر گونه شرک و ریا نسبت به خداوند می باشد بعد از این به بیان حقیقت اخلاص، اهمیت و فضیلت اخلاص اشاره می کنم و مراتبی را که برای اخلاص بیان نموده اند بررسی می نمائیم. از جمله این مراتب می توان به عبادت دوستداران خدا، عبادت عارفان خدا، عبادت طالبان ثواب و خائفان از عقاب الهی اشاره کرد. با کمی دقت، از این مطالب فهمیده می شود که گونه های مختلف اخلاص در هر یک از این مراتب نسبت به شدت و ضعف آن وجود دارد و خلوص کامل از مختصات اولیاء الهی است و عامه مردم شاید مرتبه ای از مراتب اخلاص را دارا باشند. هر یک از قرآن، نهج البلاغه و روایات، دیدگاه مختلفی نسبت به اخلاص دارند که قرآن بندگان مخلص را معرفی می کند و فرق مخلص با مخلص را بیان می نماید. در نهج البلاغه حضرت علی ( ع) ضمن خطبه، نامه های گوناگون به نقش اخلاص در زندگی اشاره می کند. در روایات گوناگون نیز به نشانه های اخلاص، اسباب و عوامل خلوص، آثار و فوائد آن اشاره می شود. بعد از بیان دیدگاهها به آثار و پیامدهای اخلاص تحت عنوان درجات اخلاص، کمال اخلاص، آثار اخلاص در فرد و جامعه و آفات اخلاص اشاره می شود. مبحث بعد از این رابطه اخلاص با فکر و عمل است و در این عنوان تأکید فراوان بر اخلاص پس از عمل شده است. در آخر به چند نمونه از موارد اخلاص ائمه معصومین علیه السلام خصوصاً حضرت علی ( ع) می پردریم و الگوی کامل اخلاص را معرفی می نمائیم. اهمیت موضع مورد بحث چنان است که خداوند در قرآن کریم به کرات به آن تأکید نموده و نیز حضرت رسول ( ص) و ائمه معصومین علیهم السلام نیز اخبار و روایات زیادی را در رابطه با اخلاص بیان کرده اند و حقیر تنها به عنوان یادآوری گوشه ای از بیانات این بزرگان را گردآوری نموده و به ساحت مقدس بقیه الله الاعظم ارواحنا فداه تقدیم می نمایم باشد که مورد قبول واقع شود. دامنه تحقیق به حدی است که از منابع معتبر گسترده و گوناگون با وجود موانع مختلف استفاده کرده و موفق هم بوده اند. واژگان کلیدی اخلاص: خالص کردن، ویژه کردن، بی آمیغ گردانیدن خالص: بی آلایش، بی غش، ناب، بی آمیغ خلوص: خالص شدن، بی آلایش بودن، سادگی، یکدلی مخلص، خالص از غش، بی ریا، صمیم بی ریا مخلص: خالص شده مخلصین: خالص شده ها، کسانی هستند که مدارج اولیه کمال را به خوبی پیموده و به مقام عصمت نائل شده و از ولایت شیطان و نفس اماره بیرون رفته و در وادی ولایت الله گام بر می دارند.

«اخلاص» ملکه و حالتی در دل است که در سایه تنزیه قلب از علایق غیر خدایی و مقاصد شرک آلود، پدیدار می شود و با مداومت بر طاعت و پافشاری در فکر و ذکر، شدت می یابد. طبق آیه کریمه قرآن « و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون» خداوند بندگانش را فقط به خاطر پرستش و عبادت درگاهش خلق کرده است نه هدف دیگری، پس لازم است که بندگانش در رسیدن به آن راه، تلاش بسیار و همت عالی را با کسب توفیقات الهی داشته باشد تا هدف اصل را بپیمایند، از اینرو بهترین چیزی که ا نسان را می تواند به خدای سبحان نزدیک کند، اخلاص است چرا که اخلاص اساس فطرت انسانی می باشد. در این سالها با توکل و عنایت حضرت حق و راهنمایی استاد راهنما، تحقیقاتی را به شرح ذیل انجام دادم در این رساله از منابع معتبر لغوی از جمله مجمع البحرین، لسان العرب، النهایه، مقائیس اللغه و ... برای تبیین و تعریف لغت اخلاص استفاده شده است. همچنین با رجوع به کتابهای حدیثی از جمله، اصول کافی، مصباح الشریعه، مستدرک الوسایل، آثار الصادقین، جامع اجادیث الشیعه و .. احادیثی که مربوط به فضیلت و عظمت اخلاص، پاداش مخلصین، مرایب و منازل مخلصین و ... بود استفاده شده است. لازم به ذکر است برای ارجاع برخی احادیث، به اختصار از حرف « ح» استفاده شده است. برای ترجمه های آیات قرآن با توجه به اینکه ترجمه قرآن « محمد مهدی فولادوند» نسبت به دیگر ترجمه ها، روان تر و جامع تر بود، استفاده شد. در راستای اهمیت و عظمت اخلاص در احادیث و تأسی کردن به سخنان معصومان علیهم السلام از کتاب نهج البلاغه علی علیه السلام با ترجمه مرحوم محمد دشتی، و از ترجمه صحیفه سجادیه با قلم فیض الاسلام استفاده و همچنین در پایان هر فصل، مناجات کوتاهی با توجه به کتاب مناجات عارفان و کتاب مفاتیح الجنان نوشته شده است. در ادامه برای تحقیق از منابع متعددی که در پایان همین رساله تحت عنوان « فهرست منابع» بیان شده، بهره گرفته شده است. فصول این رساله در مجموع به 10 فصل تقسیم بندی شده که به موضوعات آن به ترتیب ذیل می پردازیم. فصل اول: کلیات، که طرح اصلی تحقیق در این فصل بیان شده: از جمله، تبیین و تعریف موضوع، هدف و ضرورت موضوع، پیشینه موضوع، طرح سوالات، موانع و مشکلات و ... فصل دوم: شامل مفهوم اخلاص در لغت و اصطلاح می باشد که با تحقیق در کتابهای لغوی نتایج در رساله نوشته شده است. فصل سوم: نیت و اهمیت خلوص نیت، ارتباط نیت با اخلاص با توجه به اینکه هر عمل خالصی فقط با نیت الهی پذیرفته می وشد، تحقیق در این راستا شده است. فصل چهارم: حقیقت اخلاص، آنچه باعث شده اخلاص اهیمت فراوانی در آیات و روایات داشته باشد، چیست؟ فصل پنجم: فضیت و عظمت اخلاص، اهمیت اخلاص و جایگاه و منزلت اخلاص در دین مبین اسلام، بررسی اهمیت اخلاص در کتاب نهج البلاغه و ... فصل ششم: سیمای مخلَصین و مخلِصین در آیات و روایات، بررسی واژه مخلَص و مخلِص، مخلَصین، مخلَصین، مقام و ... مقام و منزلت آنها، و بیان طرح شبه مربوط به مخلَصین. فصل هفتم: مراتب اخلاص، درجات اخلاص، لازم به ذکر است که برای مراتب و منازل اخلاص در کتب مختلف از جمله رساله بحرالعلوم، صدمیدان و منازل السالکین خواجه عبدالله انصاری، و ... منازل به 40 منزل بیان شده است که به علت محدودیت از ذکر آنها خودداری شده که برای مطالعه بیشتر به کتابهای فوق مراجعه شود. فصل هشتم: اقسام اخلاص: با توجه به تعریف اخلاص، دو دسته بندی با موضوعات فرعی شده است. فصل نهم: راه کسب اخلاص: سالک این راه با بررسی در مراحل و مقدمات اخلاص وکسب علم در این راه باید به دنبال کسب اخلاص و راههای آن باشد. فصل دهم: آثار و نشانه های اخلاص، به بررسی آثار در بعد فردی، اجتماعی، دنیوی و اخروی، پرداخته شده است.

انفاق ازاعمال خیرونیک اخلاقی محسوب می شود مفهوم انفاق ازلحاظ لغوی ازریشه« نفق» به معنای خروج یاتمام شدن است وازلحاظ شرعی و اصطلاحی،مفهومی مقابل بخل وخست وبه معنای بخشیدن مال ومانندآن درراه خدا اعم ازواجب ومستحب می باشد.درقرآن کریم آیات بسیاری در موردانفاق وکیفیت آن،انگیزه ها،مواردمصرف و اینکه چگونه اموالی راباید انفاق کرد، آمده است. بادقت درآیات قرآنی مربوط به انفاق دو نکته بسیارمهم رامی توان دریافت.نکته اول اینکه دراکثرآیات قرآن به دنبال انفاق، کلمه«فی سبیل الله»آمده واین مطلب بیانگرآن است که بایدانسان درتمام کارهاخلوص نیت داشته باشد حتی درکارهای خیر مستحبی واگراخلاص نباشد، پاداش اعمال از بین می رود حتی دربرخی آیات اشاره شده است که انفاق کننده بایدهم قبل ازعمل خلوص نیت داشته باشدوهم در موقع اتیان عمل وهم بعد ازعمل دچارریاوبخل وعجب نگردد. نکته دوم اینکه دربعضی آیات قرآن انفاق در کنار « صلوه»آمده است واین امراهمیت موضوع رانشان می دهد چون نماز ازاعمال واجب وستون دین است ویکی ازارکان مهم ایمان شمرده شده است بنابراین انفاق نیزازارکان ایمان است.درآیات قرآن انفاق ازصفات متقین ومومنین حقیقی و پرهیزگاران است. انفاق تنهابرنامه ای برای مبارزه بافقردر جامعه نیست، بلکه حکمت وفلسفه ای مهمترداردو آن توجه انسان به اعتباری بودن مالکیت اموال ودارائیهاونیزایجادروحیه همدلی وانس و الفت درمیان افراد جامعه وبرقراری عدالت و مساوات می باشد. نکات بسیارمهمی درانفاق است ازجمله اینکه: انفاق باید حساب شده ومطابق بانیازافراد باشد،درانفاق بایدشخصیت واحترام اشخاص مورد توجه قرارگیرد،آلوده به منت وآزار نباشدو مخلصانه وتنها برای رضای خداانجام شود. انفاق تنهادراموال بکارنمی رود،بلکه ازهرآنچه که خداوندبه مومنان عطاکرده بایدانفاق کردواین شامل مال وثروت،علم ودانش، مقام و موقعیتهای اجتماعی وبطورکلی تمامی سرمایه های مادی و معنوی راکه خداونددراختیاربشر قرارداده،دربرمی گیرد.واین رااز آیات قرآنی وروایات اسلامی می توان بدست آورد.

این تحقیق، که با عنوان « مفهوم استغفار در قرآن و سنت و پیامدهای فردی و اجتماعی آن» انتخاب شده، مشتمل بر پنج فصل می باشد. که سعی شده در حد امکان در طی فصول به ارزش و اهمیت استغفار بپردازد نزدیکترین راه بازگشت و وصول به سوی حق را معرفی کند. فصل اول، به معنا و مفهوم استغفار می پردازد و بیان می کند که استغفار در لغت به معنی غفران خواستن و استغفرالله گفتن است و در اصطلاح به معنای طلب آمرزش از خداست و اصل آن به عنای پوشاندن و مستور کردن می باشد. در ادامه بحث به تفاوت توبه و استغفار اشاره می کند و اقوال مختلف علما و مفسران در خصوص تفاوت یا تشابه آن دو ( توبه و استغفار) بیان می شود ولی نظر مشهود بین مفسراان با به این صورت توضیحی می دهد که: استغفار طلب مغفرت از گناهان گذشته است، ولی توبه رجوع به خداوند است. و تعهد بر ترک گناهان گذشته و عود ننمودن به آنها و کلا استغفار، نخستین مرحله از توبه است و به منزله اولین گامی است که در راه توبه و جبران گذشته برداشته می شود. فصل دوم به ارکان و شرایط استغفار می پردازد شرایط استغفار را از دیدگاه حضرت علی ( ع): پشیمانی بر گذشته، عزم به بازنگشتن به سوی آن به طوردائم، ادای حق مخلوق، ادای حق خالق ( واجباتی که ضایع شده جبران کند) با حزن و اندوه آب کردن گوشت جرامی که روئیده و چشاندن درد عبادت را بر نفس، همانطورکه شیرینی گناه را چشیده بیان می کند. همچنین اعتقاد به ولایت و خلافت امیرالمؤمنین ( ع) را به عنوان مهمترین شرط پذیریش استغفار بیان می کند. به ارکان استغفار که شامل اصرار بر مسئلت، اقبال بر حاجت، حفظ استکانت و رجای اجابت می باشد اشاره می کند و در پایان فصل به توضحی موانع قبولی استغفار و نتیجه ترک استغفار می پردازد. فصل سوم: به برکات و آثار پربار استغفار اشاره کرده و برکات مادی و معنوی استغفار، که برکات مادی شامل ده مورد و برکات معنوی مشتمل بر چهارده مورد می باشد را توضح می دهد و تمام آن را با استفاده از آیات و روایات مزین می کند و از استغفار، به عنوان بهترین هدیه برای اموات و پدر و مادر یاد می کند. در نهایت رمز نزدیک شدن به استغفار به درگاه خدا و مقبول شدن آنرا شروع و ختم آن به صلوات معرفی می کند. فصل چهارم، برترین زمانها و اوقات استغفار را توضح داده و بیانی می کند که در هر شبانه روز چه ساعاتی و در طول هفته چه روزهایی و در سال چه ماه هایی برای استغفار برتر و با اهمیت تر است. همچنین انواع استغفار هایی که در این اوقات باید خوانده شود بیان می کند. فصل پنجم، معنای استغفار پیامبران و ائمه اطهار ( ع) را بیانی می کند که با وجود اینکه این بزرگان معصوم از گناه بوده اند، پس علت استغفار آنها چه بوده و چرا قرآن به پیامبر دستور به استغفار می دهد؟ در جواب آن سؤال به چند احتمال اشاره می کند از جمله اینکه: پیامبر کارهایی را که در ارتباط با خلق انجام می دادند اگر چه عبادت بودند ولی ایشان آنها را یک نوع جدایی بین خود و خدای خویش می دیددند و از این باب به استغفار می پرداختند و یا اینکه کت ایشان برای الگو گرفتن مردم بوده و اینکه مردم به اهمیت کت پی ببرند. همچنین ممکن است کت پیامبر به علت گناهان زیاد امت خود باشد زیرا گناه یک جمعیتی که معتقد به مکتب خاصی هستند به نام صاحب آن مکتب تمام می شود. به همین خاطر خداوند به پیامبر دستور به استغفار می دهد تا برای امت خود استغفار کند. در انتها به استغفار امام زمان ( ع) برای شیعیان خود اشاره می کند، و تقاضای استغفار از امام زمان را برای شیعیان نوعی وظیفه می داند. همچنین در پایان تحقیق به چند مورد از استغفار مستغفرین اشاره شده است. در انتهای سخن باید بیان کنم: به علت اینکه تمام مطالب این تحقیق مستند به آیات قرآن و روایات معصومین ( ع) می باشد از اختصاص فصل جداگانه ای به این مورد یعنی ( استغفار در قرآن و سنت) خودداری کردم تا از تکرار مطالب جلوگیری شود.

تردیدی نیست که تنها راه انسان به سوی کمال مادی و معنوی توأم با سعادت دنیا و آخرت یگانه وسیله ی پرهیز از هر نوع گناه و لغزش، اطاعات محض از فرامین خدا و فراهم نمودن رضایت اوست، زیرا گناه و نافرمانی نقطه مقابل اطاعت، و دلیل مخالفت با حق و سرپیچی از دستورات خداست لذا تا انسان دست از گناه و سرکشی بر ندارد و ایمان و اعتقاد خود را از مخالفت با اوامر خدا پاک ننماید و ظاهر و باطن خویش را از هرگناه وکارهای نامشروع پاک نسازد به سرمنزل مقصود نائل نخواهد شد از این رو بعد از ایمان به خدا هیچ چیزی به اندازه ی ترک گناه اهمیت ندارد، از جهت دیگر ارتکاب گناه سبب تضییع اعمال حسنه می شود و روز به روز ایمان را ضعیف و دل را از روح بندگی تهی می سازد، به طوری که با وجود مداومت بر گناه و لغزش، ذکر یاد خدا نیز اثری نمی بخشد، چه اینکه ادراک حقایق معنوی نسبت مستقی با آمادگی قلبی و شرایط روحی انسان دارد، به این صورت وقتی که دل آلوده به گناه گردید و زنگار معصیت آن را پوشاند و صفای خود را از دست داد، دیگر قادر به درک و پذیرش حقایق نیست و پرواضح است وقتی که انسان از درک حقایق معنوی بازماند باید منتظر محرومیت ها و گرفتاری های زیادی باشد، به این علت که سعادت و کمال قبل از هر چیز در گرو درک حق و شناخت باطل است. مسلماً درک حقیقت و تشخیص حق و باطل چیزی نیست که در هر موقعیتی برای انسان امکان پذیر باشد بلکه شرایط خاصی دارد قرآن کریم می فرماید:« یا ایها الذین آمنوا ان تتقوالله یجعل لکم فرقانا» ای کسانی که ایمان آورده اید اگر از خدا بترسید و از مخالفت فرمان او بپرهیزد خدا بینش و یژه ای به شما می دهد که در پرتو آن حق را از باطل تشخیص می دهید، انحراف انسان از محور طاعات و فرمانبرداری خدا غالباً تدریجی است. به این معنی که لغزش اکثراً از امور به ظاهر کوچک شروع می شود و کم کم به موارد بزرگتر سرایت می کند خواه این لغزش و انحراف به طور علنی و با اعضاء و جوارح انجام پذیرد مانند فحاشی و ... یا به صورت باطنی انجام پذیرد مانند کبر و ... . بنابراین چه بسا کسی با اعضاء و جوارح خود مرتکب معصیتی نشود اما به جهت پاره ای حالات قلبی مستوجب عقاب گردد، بنابراین چاره ی درد این است که انسان از خواب غفلت بیدار شود و بر صلاح و فساد خویش آگاه گردد، کوچکترین تردیدی برای او باقی نمی ماند که هیچ امی واجب تر و فوری تر از بازگشت به سوی خدا نیست، زیرا اگر کسی نخست این قدم اساسی را بر ندارد، به طور قطع نوبت به قدم های دیگر نمی رسد، چون توبه آب حیاتی است که سبب احیای دل و تسلط بر نقس اماره می شود و نخستین انقلاب دونی است که در نتیجه حصول بیداری و به خودآیی افراد در قلب و روح آنان پدیدار می شود و دل را متوجه حق تعالی می گرداند، و مسلماً در اثر این انقلاب درونی قلب آدمی از تیرگی ها پاک می شود ولی نباید این حقیقت را از نظر دور داشت که اگر انسان روز و شب هم عبادت کند، اما در کنارش مرتکب گناه شود، مثل این می ماند که داخل کیسه ی سوراخی پول بریزد یعنی زحمت می کشد و پول به دست می آورد اما هنگامی که به آن نیاز دارد متوجه می شود پولی داخل کیسه نیست انسان اگر می خواهد به کمالات معنوی و مقامات عالی برسد باید با خواهش های نفسانی خود مبارزه کدن یعنی به دنبال هوس ها و تمایلات حیوانی و شیطانی نرود. در این رساله برای تبیین و تعریف لغت « استغفار» از منابع معتبر لغوی استفاده شده است و هم چنین با رجوع به کتاب های حدیثی از جمله اصول کافی، مصباح الشریعه و ... استفاده گردید. در راستای اهمیت و عظمت استغفار در احادیث و تأسی کردن به سخنان معصومان علیهم السلام از کتاب نهج البلاغه علی علیه السلام با ترجمه دکتر سید جعفر شهیدی، و از ترجمه ی صحیفه ی سجادیه با قلم فیض الاسلام استفاده شده است. این نوشتار از هشت بخش با عناوین ذیل تشکیل شده است: بخش اول: کلیات، که طرح اصلی تحقیق در این فصل بیان شده: از جمه، تبیین و تعریف موضوع، هدف و ضرورت موضوع، پیشینه موضوع، طرح سؤالات، موانع و مشکلات و ... . بخش دوم: بررسی معنای لغوی و اصطلاح استغفار. بخش سوم: بررسی دلایل و وجوب توبه و استغفار. بخش چهارم: استغفار و شرایط پذیرش آن در قرآن و سنت. بخش پنجم: بررسی جایگاه، آداب و زمان استغفار. بخش ششم: تأثیر نوع گناه و زمان توبه ( استغفار) در عدم پذیرش آن. بخش هفتم: پیامدهای استغفار. بخش هشتم: پیامدهای فردی و اجتماعی گریز از استغفار.

موضوع این پژوهش ( مفهوم « اسراف و تبذیر» در قرآن و سنت، عوامل ایجاد آن، آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن) است. واژة اسراف به معنی زیاده روی در هر کار یا چیزی است و تبذیر به معنی زیاده روی در مصارف مالی است. بنابراین رابطة منطقی عموم و خصوص مطلق بین آن دو برقرار است. حکم این عمل با توجه به ادلة اربعه، حرمت یا کراهت است که به مصادیق و محدوده های شرعی و عرفی هر یک بستگی دارد که در قرآن کریم، روایات و فقه به آنها اشاره شده است. گرایش به اسراف و تبذیر در افراد، تحت تأثیر عوامل اخلاقی ای چون « پیروی از نفس سرکش، ضعف ایمان، اتصاف به رذایل اخلاقی» و عوامل روانی ای چون « خودنمایی، تجمل گرایی، وسواس» قرار می گیرد. تربیت ناشایست فرزندان در محیط خانه و القاء اندیشه های اسراف گرانه، تقلیدهای کورکورانه، پیشرفت صنعت و تکنولوژی، ضعف مدیریت و… از جمله عوامل خانوادگی و اجتماعی اسراف است. ضعف اعتقادی، محرومیت از حب و هدایت الهی، برآورده نشده دعا تنهایی در هنگام نیاز و… از پیامدهای فردی اسراف است. هم چنین فراهم نمودن موجبات گمراهی دیگران، از بین رفتن برکت و سلب نعمت، افزایش طلاق، ایجاد مفاسد گوناگون حقوقی، اخلاقی، اقتصادی و… از جمله پیامدهای اجتماعی آن می باشد. اسراف در زندگی اخروی افراد نیز تأثیرات منفی از جمله محرومیت از شفاعت، خواری و رسوایی در قیامت و گرفتاری در عذاب سوزان جهنم را بر جای می گذارد. از توجه به این پیامدها به فلسفة تحریم اسراف پی می بریم. آگاهی از فلسفه احکام برای ایجاد ثبات قدم بیشتر در اطاعت از فرامین الهی مناسب می باشد. بهترین راهکارهای ریشه کن کردن اسراف و تبذیر آموزه های قرآن و سنت است، که عبارتند از: تقویت بینش توحیدی، تقوا و خداترسی، پیدا نمودن دید واقع بینانه و یاری گرفتن از خداوند متعال و… . والدین نیز با مدیریت شایسته، تربیت صحیح فرزندان و ترویج محسنات اخلاقی می توانند با آموزش قناعت و صرفه جویی، جلوی زیاده روی های فرزندانشان را بگیرند. راهکارهای اجتماعی نیز در این امر مؤثر است چون: مراکز تبلیغاتی با ارائة الگوهای صحیح مصرف و آموزش آن به افراد، با معرفی الگوهای ساده زیستی، هشدار دادن به بی اعتباری دنیا، بیان عواقب تلخ زندگی اسراف گران گذشته، جلوگیری از استفادة کالاهای تجملی، برخورد قاطعانه با خیانت کاران و رسیدگی به جرائم و مجازات افراد می توانند گام برجسته ای در برقراری عدالت و ریشه کن کردن تجاوزگری ها بردارند. آموزش و پرورش با تربیت و گزینش معلمین متعهد، تفکیک دروس آموزشی پسران و دختران و دادن آموزش های تخصصی در ارتباط با مسئولیت و نقش بعدی هر دسته، فراهم نمودن موقعیت های شغلی و… می تواند مانع هدر رفتن عمر با ارزش افراد و اتلاف اموال عظیم بیت المال شود. دولت نیز می تواند با نظارت دقیق بر بازار کار و توزبع مناسب ثروت و نظارت بر ساخت و احداث پروژه ها گام بزرگی در این راستا بردارد. در این تحقیق تلاش کردیم مطالب فوق را در طی بخش هایی با عنوان: تعاریف لغوی و اصطلاحی اسراف و تبذیر و واژگان نزدیک به آن، عوامل فردی و اجتماعی ایجاد اسراف، پیامدهای فردی و اجتماعی اسراف و راهکارهای جلوگیری از اسراف به طور مبسوط مورد توصیف و تحلیل قرار دهیم و در پایان پیشنهاداتی را برای اجرای راهکارها ارائه کنیم. لذا با استفاده از روش های « کتابخانه ای، کاربردی، تحلیلی، توصیفی، بنیادی» مطالب سودمندی را که غالباً در کتب درجه اولی چون تفاسیر، مجامع روایی، فقهی، لغت نامه و دیگر کتب اختصاصی، متفرقه و مقالات علمی بود جمع آوری نمودم تا به اهدافم نائل آیم.

نگارنده بر آن است تا دیدگاه قرآن را درباره حضرت مریم(علیها السلام) و حضرت عیسی(علیه السلام)بررسی، و چهره ایشان را از نگاه قرآن ترسیم کند. این پایان نامه در سه فصل تنظیم شده است: فصل اوّل به بررسی واژه های «اهل الکتاب»، «انجیل»، «اهل الانجیل»، «الّذین اوتو الکتاب»، «الذین اوتوا نصیباً من الکتاب» و «الّذین آتیناهم الکتاب و الّذین یقرؤون الکتاب من قبل» به صورت کلید واژه های بحث می پردازد. فصل دوم، به بررسی اصل و نسب حضرت مریم(علیها السلام) و بحث درباره آیات مربوط به بارداری مادر وی، و وضع حمل او و نیز مسأله ولایت و مقام و منزلت حضرت اختصاص یافته است. در فصل سوم، ولادت، نام، لقب، مقام و منزلت و معجزه های حضرت عیسی(علیه السلام) از نگاه قرآن بررسی می شود.

موضوع تحقیقی که پیش رو دارید [ مفهوم حرص در قرآن و سنت ، علل و عوامل پیدایش آن و راههای پیشگیری آن] می باشد. اهداف کلی از پیگیری این تحقیق در ابتدا، آشنایی با مفهوم حرص در لغت ،قرآن و روایات می باشد و پس از آن برای اینکه تصویر روشن تر و واضح تری از حریص در ذهن داشته باشیم . سیمای حریص در قرآن را بررسی می کنیم. البته آیاتی که به نوعی در ارتباط با موضوع حرص می باشد درقرآن فراوان است ولی چون بیشتر به دنبال شناختی از سیمای حریص هستیم ، لذا به آیاتی که این تصویر را به ما ارائه می دهد اشاره خواهیم داشت که در طی شش فصل به سیما شناسی حریص از منظر قرآن پرداخته ایم . در انجام این تحقیق به کتبی از قبیل قرآن کریم ،کتب روایی . تفسیر . و کتابهایی که با عنوان این موضوع به چاپ رسیدهاند رجوع شده است .