جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«النص و الاجتهاد» یا «الاجتهاد فی مقابل النص» کتابی در موضوع امامت و خلافت نوشته سید عبدالحسین شرف الدین عاملی، از علمای لبنان است. این کتاب در اثبات حقانیت و برتری امام علی (ع) و بیان حدود صد مورد از مخالفت‌ های خلفا و برخی صحابه با قرآن و صریح (نص) گفتار رسول خدا (ص) است. نویسنده بدون قضاوت درباره انگیزه این مخالفت‌ ها، تنها به بیان موارد آنها از منابع اصلی اهل سنت می‌ پردازد. این کتاب در هشت فصل، ۱۰۰ مورد اجتهاد در مقابل نص (اعمال نظر شخصی در مقابل کلام صریح پیامبر) را که خلفا، حاکمان و برخی از بستگان آنان، در زمان رسول خدا یا بعد از رحلت آن حضرت مرتکب شدند، برمی‌ شمرد و قضاوت را به مخاطب واگذار می‌ کند. شرف الدين در مورد هر یک، نظرات علمی، تحقیقی و منتقدانه خود را بیان می ‎کند.

المؤمن تالیف حسین بن سعید اهوازی می‌باشد. نام دیگر کتاب بنا به فرمایش شیخ آقا بزرگ، «ابتلاء المؤمن» یا «ما یبتلی به المؤمن» است. مولف، یکی از شخصیت‌های بزرگ شیعه در قرن سوم هجری و یکی از یاران امام رضا و امام جواد و امام هادی علیهم‌السّلام می‌باشد. موضوع این کتاب صفات و خصوصیات انسان مؤمن است. ائمه علیهم‌السّلام عموما تحت نظر حکومت‌های ستمگر به سر می‌بردند و روات شیعه نقش بسیار مهمی را در رساندن سخنان و دستورات ائمه به مردم عهده دار بودند. مؤلف این کتاب، حسین بن سعید اهوازی نیز یکی از شخصیتهای مشهور و یکی از یاران نزدیک سه امام معصوم بود که نقش مهمی را با تالیفات خود در این راه به انجام رساند. او با کتب خویش مردم و علمای دوران خود و آیندگان را از برکت سخنان گهربار ائمه معصومین علیهم‌السّلام و آب گوارای چشمه زلال معارف محمد و آل محمد صلوات الله علیهم بهره مند ساخت. این کتاب یکی از ۳۰ کتابی است که حسین بن سعید به رشته تحریر در آورده است. کتاب‌های حسین بن سعید به حدی از درجه اعتبار و شهرت بوده‌اند که علمای رجال کتابهای دیگر روات شیعه را به این کتابها تشبیه می‌کردند. کتاب المؤمن یکی از اصول معتبر روایی و یکی از اصول اولیه شیعه به شمار می‌آید و از زمان نگارش پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه قرار داشته است. بسیاری از مجموعه‌های بزرگ روایی شیعه از این کتاب روایت نقل کرده و این کتاب را یکی از مصادر معتبر خود قرار داده، به آن استناد جسته‌اند؛ از جمله: «الکافی» و «من لا یحضره الفقیه» و «المحاسن» و «بحار الانوار». کتاب حاضر شامل ۲۰۱ حدیث می‌باشد که در ضمن ۸ باب مطرح گردیده است. از جمله موضوعات بحث شده در این کتاب می‌توان به: ۱- سختی‌هایی که در این دنیا برای انسان مؤمن بوجود می‌آید ۲- کرامات و پاداش مؤمنین ۳- برادری مؤمنان با هم ۴- حق مؤمن بر برادر خود ۵- پاداش یاری برادر مؤمن ۶- دیدار و عیادت مؤمن ۷- پاداش خدمت به برادر مؤمن ۸- رعایت احترام برادر مؤمن و... اشاره نمود.

«تفصيل النشأتين و تحصيل السعادتين» تأليف محمد بن مفضل راغب اصفهانى، به زبان عربى است. و مشتمل بر بررسى و شناخت ابعاد مختلف انسان و شخصيت او مى‌ باشد./ نام كتاب از چهار آيه قرآن گرفته شده است كه بدين ترتيب مى‌ باشد: الف) نشأتان: آيه اول: «و لقد علمتم النشأة الاولى فلو لا تذكرون» آيه دوم: «ثم ينشئ النشأة الآخرة إن الله على كل شيء قدير». ب) سعادتان: آيه اول: «اذكروا نعمتى التى انعمت عليكم» آيه دوم: «و اما الذين سعدوا ففى الجنة»./ كتاب، مشتمل بر مطالب و مباحث مهمى پيرامون انسان است كه مؤلف آن را در سى و سه باب بيان نموده است و در بيان مطالب از آيات قرآن كريم، روايات شريفه و اشعار استفاده نموده است./ اولين باب كتاب، در مورد شناخت انسان از خودش (خود شناسى) است. مؤلف، در آغاز اين باب مى‌گويد كه برخى از حكما يك مرتبه گفته‌اند اولين چيزى كه براى انسان لازم و ضرورى است شناخت از خويشتن است. و بار ديگر گفته‌اند اولين چيزى كه بر انسان لازم است شناخت خداوند متعال است. و اين دو با هم منافات ندارند. و سپس اين مطلب را توضيح مى‌دهد. مؤلف، ذكر مى‌كند كه انسان براى شناخت خويش بايد بر امورى اطلاع و آگاهى داشته باشد. وى هشت مورد را بيان مى‌نمايد. يكى از مواردى كه ذكر مى‌كند اشاره به اين مطلب است كه مى‌گويد، كسى كه خود را شناخت به تحقيق خدا را شناخته است و در اين زمينه آيه «سنريهم آياتنا في الآفاق و في انفسهم» را توضيح مى‌دهد. / يكى از ابواب كتاب، پيرامون اين مطلب است كه انسان مقصود عالَم است و بقيه براى انسان به وجود آمده‌اند. مؤلف، در اين زمينه آياتى را بيان مى‌نمايد. برخى از آيات ذكر شده عبارت است از: 1. «انى جاعل في الارض خليفه» ؛ 2. «و لقد كرمنا بنى آدم و حملناههم في البر و البحر و رزقناهم من الطيبات و فضلناهم على كثير ممن خلقنا تفضيلا» ؛ 3. «هو الذى خلق لكم ما في الارض جميعا» ؛ 4. فاذا سويته و نفخت فيه من روحى فقعوا له ساجدين» ./ از جمله ابواب كه مؤلف بيان مى‌كند و به شرح و توضيح آن مى‌پردازد در مورد انواع عبادت از علم و عمل است. مؤلف، چنين بيان مى‌كند: «عبادت دو نوع است. علم و عمل، و حق اين است كه اين دو متلازم هستند چون علم مانند ريشه و شالوده است و عمل مانند بنا و ساختمان، و چنان چه شالوده بدون بنا شايسته نيست، و بنا هم بدون شالوده برپا نمى‌شود. هم چنين علم بدون عمل شايسته نيست و عمل بدون علم هم شايسته نيست و...». در ادامه در مورد شرافت علم و عمل مطالبى ذكر مى‌كند. مؤلف، در اين باب در دو فصل پيرامون علم توضيحاتى بيان مى‌نمايد. / آخرين باب كتاب در مورد شرافت انسان بر ملائكه است. مؤلف، توضيح مى‌دهد كه انسان دو نوع است. يكى فقط ظاهر انسان را دارد از نظر جسمى و بدنى. ديگرى انسان است به معنايى كه هدف خلقت بوده است. در پايان اين باب اين آيه نقل مى‌شود: «و الملائكة يدخلون عليهم من كل باب سلام عليكم بما صبرتم فنعم عقبى الدار» .

میزانُ الحِکمَة، دانشنامه حدیثی نوینی به کوشش محمد محمدی ری شهری، و شامل ۵۶۴ عنوان، ۴۲۶۰ باب و ۲۳۰۳۰ حدیث. این کتاب ناظر به روایات فقهی نیست و حاوی احادیثی است که مضمون اخلاقی یا اجتماعی دارند و یا مرتبط با مسائل فکری و اعتقادی‌اند. مؤلف در تنظیم این اثر از مصادر روایی شیعه و اهل سنت سود جسته و پیش از بیان روایات معصومان در هر موضوع، نخست آیات مربوط به آن را آورده است. ترتیب کتاب بر اساس مدخل‌های عربی و به صورت الفبایی است.

کتاب بیان اوهام الالبانی و یلیه تخریج حدیث اوس الثقفی توسط اسعد سالم تیم به رشته تحریر در آمده است. این کتاب تعلیقه ای است بر کتاب فضلیت و محاسن صلوات بر پیامبر (ص)، که البانی بر آن تحقیقی نوشته است. نویسنده با تحقیقات مکرر و پرتکاپوی فراوان خطاها و تحریفات زیادی را در مطالب البانی مشاهده می کند که نویسنده با تفصیل اوهام البانی و خارج کردن احادیث از مصادر روایت در این بحث اقدام نموده و سپس آن را به سه فصل تقسیم کرده است. این نوشتار شامل دو کتاب است. کتاب اول با نام بیان اوهام البانی شامل سه فصل می باشد. در فصل اول به بیان توهمات البانی پرداخته شده. در فصل دوم به مطالبی درباره توهمات البانی می پردازد. فصل سوم خطاهای البانی که در علم کلام بر احادیث وارد شده را آورده است. کتاب دوم تخریج حدیث اوس الثقفی نام دارد. این کتاب شامل مقدمه و پنج فصل و خاتمه است که به ترتیب شامل این فصول است: متن حدیث اوس ثقفی، معرفی صحابه راوی حدیث، معرفی عبدالرحمن بن یزید بن تمیم، سؤال ها و اشکالات و شواهد حدیث. نویسنده پس از بررسی اوهامات و خطاهای البانی پرداخته و به این نتیجه رسیده که سخنان البانی را مورد نقد قرار دهد و به رد آن بپردازد.