جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

متون مختلف ازگذشته با یکدیگر ارتباط وتبادل زبانی و معنایی داشته‌اند. این ارتباط بین متون، دستاورد جدیدی نیست بلکه ازدیربازمطرح بوده‌است. نمونه این تبادلات درکلام و آثار پیشینیان قابل مشاهده است. اما این دیدگاه(بینامتنیت) به صورت رسمی توسط ژولیا کریستوا و بعدها با همراهی گروهی از اندیشمندان و ادبای روسی مطرح شد. براساس این نظریه، هر متنی با متون قبل (وحتی بعد) از خود پیوندی ناگسستنی دارد، به گونه‌ای که به آن معنا می‌بخشد و این سیر طبیعی نگارش متون ادامه دارد که هر متنی از متون ما قبل خود تأثیر می‌پذیرد ومطمئناً بر نوشته‌های بعد از خود نیز مؤثر است. کتب دینی از جمله قرآن ونهج‌البلاغه نیزاز این قاعده مستثنی نیستند. اگرچه قرآن کتابی وحیانی و آسمانی است، اما پیرو قواعد زبان‌شناختی وزیبا‌شناسی است ونهج‌البلاغه نیزکه کلام فصیح و بلیغ حضرت امیر است، تأثیر شگرفی ازقرآن پذیرفته‌است وبه جرأت می‌توان گفت مباحث مرتبط با انسان وارتباطات او شامل ارتباط با خود، خدا، طبیعت ودیگری جزء مباحث مهم واصولی در این دو کتاب می‌باشد. حال در این مجال، با دیدی تازه و از دریچه شناخت تعاملات انسانی با در نظر گرفتن بینامتنیت قرآن و نهج‌البلاغه با هدف تربیت انسانی پرداخته می‌شود. مطمئناً ثمره توجه به روابط گوناگون انسانی در این دو کتاب، با روش بینامتنی به جهت تنظیم صحیح وعقلایی کلیه ارتباطات انسانی است که به تربیت ورسیدن به رشد و تعالی منجرمی‌شود. ضرورت این امر به لحاظ تربیت‌پذیری انسان در همه شئون ودر تمام روابط، خود دلیل قاطع و محکمی است که اهمیت موضوع را می‌رساند. روش مورد استفاده در این تحقیق، روش‌کتابخانه‌ای است که با استفاده از کتب اخلاقی و انسان‌شناسی و تربیتی مطالب گردآوری شده‌است. نتایج حاصله از این پژوهش گشوده‌شدن دریچه‌هایی جدید به مقوله شناخت روابط فردی و اجتماعی انسان است که در سایه پیوند عمیق و جاودانه قرآن و نهج‌البلاغه بدست‌می‌آید و این شناخت زمینه را برای تربیت ورشد و بالندگی هرچه بیشتر فراهم می‌کند.

حکمت متعالیه دارای مبانی انسان‌ شناختی خاصی است که پیش از ملاصدرا توجه کافی به آن نشده است. آرای فلسفی صدرا بعنوان ستون‌های اصلی حکمت متعالیه، بر مبانی جدید ومنحصر به ‌فردی استوار است که چشم انداز متفاوتی را پیش روی اندیشمندان می‌گشاید. طبق دیدگاه ملاصدرا، رابطه علم و عمل، یک رابطه طرفینی است؛ در حرکت صعودی از عمل به سمت علم، عمل و ملکات شأن إعدادی و مقدمی دارند، و در حرکت نزولی از علم به سمت عمل، عمل و ملکات، ثمره‌ی معرفت‌اند. این پژوهش با روش استنتاجی و با رویکرد توصیفی- تحلیلی به بررسی تأثیر مبانی انسان‌شناختی صدرا بر تحلیل او از رابطه عمل، ملکات و معرفت پرداخته است. این مبانی عبارتند از: جسمانیة الحدوث و روحانیة البقاء بودنِ نفس، اتحاد عقل و عاقل و معقول، حرکت تکاملی اشتدادی انسان و احدیت ذات انسان و داشتن هویت واحد در عین کثرت مراتب. با واکاوی این مبانی، تفسیری منطبق بر دیدگاه انسان ‌شناختی صدرا در مورد رابطه میان عمل، ملکات و معرفت ارائه می‌شود

پژوهش حاضر به بررسی تکامل اجتماعی انسان بر اساس «حکمت متعالیه نبوی و ولایی» از دیدگاه صدرالمتألهین شیرازی، بروش تحلیلی‌ـ‌توصیفی پرداخته است. اهمیت و ضرورت بحث از آن جهت است که شناخت بسیاری از مقوله‌های اجتماعی، ازجمله «معیار شقاوت و سعادت حقیقی»، «نحوۀ تعامل فرهنگ و سنن جامعه با رفتارهای اجتماعی»، «آزادیهای فردی و اجتماعی»، «حقوق شهروندی» و...، متوقف بر تبیین علت و شاخصه‌ها و آثار تکامل اجتماعی انسان است. در مباحث مطروحه، ضمن آنکه به بررسی مفاهیم کاربردی از کمال و تکامل، حقیقی و اعتباری بودن جامعه و جایگاه انبیا و وارثان آنان توجه شده است، بتبع نظریات ملاصدرا درباب صیرورت نفس ناطقه و حرکت اشتدادی وجود، اتصال انسان به «عقل فعال» و بتبعیت از آن، شکوفایی عقلی، دلیل تکامل برای نوع انسان شمرده شده است. از نظر ملاصدرا، مهمترین شاخصه‌های تحقق کمالات عقلی برای نوع بشر، عبارتند از: متابعت از نبی و ولیّ، تشبه به معبود و تخلّق به اخلاق الله. یافتۀ این تحقیق بر این نکته تمرکز دارد که صدرالمتألهین در مباحث جامعه‌شناسی، با ارتقای حکمت متعالیۀ خود به «حکمت متعالیۀ نبوی و ولایی»، آثار تکامل اجتماعی انسان را در چهار مقولۀ «ایجاد مدینۀ فاضله یا امت واحده»، «کشف و نمایش گنجینه‌های عقلی توسط نبی و ولیّ»، «طلب آخرت و اعراض از حب دنیا» و «تشکیل تمدن متعالی» دنبال مینماید.

کتاب حاضر در خصوص شناخت چارچوب فکری انسان شناسی اسلامی با تکیه بر آراء حکمت متعالیه در علم النفس و تاثیر آن بر دانش مدیریت و سازمان تهیه و تدوین شده است. در این تحقیق مفاهیم انسان شناسی، انسان سازمانی، نظریه سازمان و حکمت متعالیه را بازشناسی نموده و مبانی نظری علم النفس را واکاوی می نماید. در ادامه نگارنده نظریه علم النفس صدرایی را ذکر کرده و پیامد کاربردی نگرش «اعتباری» به «مدیریت» و «سازمان» را مورد تحلیل قرار می‌دهد. در خاتمه این مجموعه نظریه سیستمی بولدینگ در چارچوب علم النفس صدرایی را تبیین نموده و تصمیم‌گیری براساس شهود را مورد ملاحظه قرار می‌دهد. رویکرد حکمت متعالیه به معرفت شهودی از موضوعات مهم و قابل دقت در این پژوهش می‌باشد.