جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در پایان نامه حاضر مبانی قرآنی افکار اصلاح گرایانه امام خمینی و سید جمال الدین اسدآبادی به طور تطبیقی بررسی شده و شامل این موضوعات است: شرح زندگی امام خمینی و سید جمال، رابطه دین و اصلاح، مقاصد دعوت در قرآن، دین و قرائت های دینی از دیدگاه امام خمینی و سید جمال، مبانی قرآنی اندیشه امام خمینی و اندیشه های اصلاح گرایانه سید جمال.

با پیروزی انقلاب اسلامی و شکل گیری نظامی با ماهیت دینی علاوه بر پیامدها و آثاری که در صحنه سیاسی و خارجی به دنبال داشت از جهت اندیشه و نظر نیز تبیین و توضیح مبانی و ساختار حکومت اسلامی، به صورت یک ضرورت و از مهمترین عوامل تدام بخش حاکمیت دینی، اهتمام و تلاش علمی علاقه مندان به انقلاب را طلب می نماید و این رساله تلاش دارد با الهام از آیات قرآن که مهمترین منبع و در حکم قانون اساسی اسلام می باشد، جهان بینی و مبانی و اصول نظام سیاسی اسلام را به صورت استدلالی مورد بحث قرار دهد و پس از ابطال این فرضیه که قلمرو دین به آبادانی آخرت محدود می شود و سیاست و اداره حکومت تدبیر و مدیریت زندگی و معیشت دنیوی را پوشش نمی دهد، و اثبات اینکه در اندیشه اسلامی سیاست بخشی از هدایت کلی است که دین متکفل آن شده است، مبانی و اصول اعتقادی و نظری نظام سیاسی اسلام را به همراه آثار آن بیان گردیده است و سپس ساختار و کیفیت شکل گیری نظام سیاسی و حکومت اسلامی در دوران های مختلف توضیح داده شده است.

از آنجا که دین زیباترین جلوه ی رحمانیت خداوند برای هدایت نوع بشر است و دینداری رویکرد به این جلوه ی رحمانیت و حرکت در مسیر هدایت می باشد، باید دانست که پیوسته در این مسیر عواملی پیدا و ناپیدا به صورت مانع و دافع بر سر راه دینداری و اندیشه ظهور می کند که شناخت آن ضروری است. شناخت عواملی که دین و دینداری را تهدید می کند، در واقع پرداختن به بهداشت دین و دینداری است و این امر، کم اهمیت تر از بهداشت تن و روان نیست، زیرا دین و دینداری با حقیقت انسان و ابعاد مختلف زندگی وی سر و کار دارد و نقشی ویژه و منحصر را ایفا می کند. موضوع این رساله پرداختن به ریشه ها و عوامل دین گریزی از منظر قرآن است. با بررسی آیات و روایات سعی شده است برخی از این عوامل را شناخته و معرفی نماید. با توجه به نقش حساس دین به ویژه اسلام در دوران کنونی و اقبال مردم تشنه و حقیقت جو به آن، برقراری حکومت دینی توسط روحانیت در ایران، فعالیت ها و تبلیغات دشمنان و معاندان داخلی و خارجی در کمرنگ نمودن نقش دین و محدود کردن حوزه ی آن، پرداختن و شناخت عواملی که موجب گریزاندن مردم از دین یا مانع رویکرد و اقبال آنان به دین می شود ضروری می نماید. به آن امید که همه ی مسئولان و متولیان امور دینی و معنوی مردم و همه ی دینداران به این امر بیش از پیش توجه نموده و با برکندن و از بین بردن زمینه ها و ریشه های دین گریزی شاهد گرایش روز افزون مردم به دین و دینداری باشیم. این رساله از سه فصل تشکیل شده است. فصل اول و دوم را می توان مقدمه ای برای فصل سوم برشمرد. در فصل اول پیرامون معنا و مفهوم واژه ی دین در لغت و اصطلاح و حقیقت دین از منظر قرآن نکاتی بیان شده است. در فصل دوم درباره ی حضور دین در همه ی عرصه ها و زوایای زندگی آدمی و پیوند آن با زندگی فردی و اجتماعی مطالبی بیان شده است. فصل سوم که با عنوان عوامل و ریشه های دین گریزی شروع می شود به بیان ریشه ها و عواملی که به موجب آنها آدمی از دین، گریزان شده و یا مانع جدی در راه گرایش انسانها به دین و امور دینی است پرداخته است. بررسی علل روانی و فردی، اجتماعی، فرهنگی، در این فصل انجام شده است. رؤوس مطالب فصل سوم عبارتند از: فقر و ناداری، آلودگی محیط اخلاقی و اجتماعی، عالمان بی عمل و سوء رفتار برخی از متولیان دین، نقش تبلیغات و عملکرد دشمنان در دین گریزی، دفاع نامعقول و ناپسند از دین، بکارگیری شیوه های نادرست در تبلیغ، عدم توجه به ظرفیت ها و استعدادها در هدایت و تربیت، صفات و خصلتهای ناپسند، گناه و گریز از مسئولیت یا تمایل به آزادی بی حدّ و اندازه، تقلید ویرانگر و شخصیت گرایی. آنچه که در این تحقیق به دنبال آن هستیم این است که بدانیم چه عواملی در دین گریزی دخالت دارند و سعی شود آن عوامل شناخته شود و از بین برود تا بتوانیم به یک الگوی سالم در دین و زوایای زندگی برسیم. البته با عملی کردن این تحقیق در مکانهایی مانند مراکز فرهنگی، مدارس و... می توان دنبال ثمرات مفید آن بود. «ان شاء الله.» از منابع مهم در این تحقیق کتاب آسیب شناسی استاد مرتضی مطهری و کتاب رهزنان دین اثر مصطفی دلشاد تهرانی را می توان نام برد.

این رساله کنکاشی برای پاسخ به این سؤال است که چرا نماز می خوانیم و چرا روزه می گیریم، برای یافتن پاسخ این سؤال، بهترین منبع قرآن است؛ قرآنی که جز با فروغ آن تاریکی های جهل را نتوان زدود و همچنین یاری جستن از سرچشمة ناب دانش نبوی و ائمه اطهار(ع) که سخنانشان تفسیر و تبیین آیات الهی است. با توجه به این که این دو حکم عبادی اسلام نیز مانند سایر احکام و دستورات اسلام برای اهداف و براساس نیازهای مختلف انسان و با توجه به آثار و نتایج درخشان آن بر مسلمانان واجب شده است. این رساله در سه فصل تدوین شده، در فصل اول بعد از بیان حوزه های دین که عبارتند از عقاید، اخلاق و احکام، به فلسفة احکام عبادی به نحو کلی پرداخته شده و در فصل دوم تحت عنوان فلسفة نماز در قرآن و حدیث بحث شده که، نماز یاد الهی است و کرنشی است در برابر خدای جهان آفرین و انسان را از بردگی نفس رهایی می بخشد و به اوج آرامش و پایداری می رساند و باعث وحدت جامعه اسلامی می شود و در فصل سوم،تحت عنوان فلسفة روزه در قرآن و حدیث بررسی شده که روزه تمرین تقوا و صبر است، تقوا که محور کرامت انسان است و بدون صبر طی طریق کمال ممکن نیست و با روزه است که اغنیاء فقر فقرا را به طور ملموس احساس می کنند؛ و در پرتو نماز و روزه و به طور کلی عبادت، فرد و جامعه به صحت و آرامش خواهند رسید.

این تحقیق با موضوع «فلسفه و کارکرد بعثت انبیا از دیدگاه امام علی(علیه السلام)» در چهار فصل مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است: فصل اول به تعریف دین، نیاز انسان به دین، انسان و ضرورت اجتماعی و قانون گذار پرداخته است. در فصل دوم نخست به تعریف نبوت و بعثت و فرق نبی با رسول و سپس به بررسی نظرهای مختلف در این باره پرداخته است. همچنین فلسفة بعثت از دیدگاه های مختلف و بررسی مسائل از دیدگاه نهج البلاغه از موضوعات مهم این فصل به شمار می رود. فصل سوم به فوائد و کارکرد بعثت اختصاص دارد. فصل چهارم به جمع بندی و نتیجه گیری بحث پرداخته است.

هدف اين مقاله بررسي انتقادي انديشه هاي كي يركه گور متالـه دانمـاركي دربـاره ديـن و كاربست هاي آن در حوزه تربيت ديني است. اين پژوهش از نوع پژوهش هاي نظري و فلسـفي بوده و روش مطالعه نيز توصيفي – تحليلي است. جامعه آماري همه منـابع در دسـترس دسـت اول و دوم است كه جمع آوري گرديده و مورد مطالعه قرار گرفته است. كوشش براي پاسـخ بـه دو پرسش زير محور نگارش مقاله است: 1 .در نگرش كي ير كه گور چه نسبتي ميان ساحتهاي وجودي انسان و ايمان ديني وجود دارد؟ 2 .پيامدهاي تربيتي اين نگـرش در حـوزه تربيـت ديني كدامند؟ در انديشه كي ير كه گور ايمان موضوعي شخصي و نتيجـه گـزينش آزاد انسـان است و بنيان ايمان بر پايه ارتباط ميان انسان و خدا قرار دارد. به نظر او ما قادر نيستيم كه اين ارتباط را به كمك عقل اثبات كنيم. همچنين كي ير كه گور معتقد است ارتباط نزديكي ميـان ايمان و هستي انسان وجود دارد. او از سه سپهر هستي سـخن گفتـه اسـت: زيبـايي شـناختي، اخلاقي و ديني. به نظر او اين سپهر آخري عالي ترين قلمرو هستي آدمي بـوده و ايمـان بـه آن تعلق دارد. براي كي ير كه گور ايمان ديني ويژگي هايي دارد مانند: اطاعت و اعتمـاد بـه خـدا، سكوت و خطرپذيري از طريق ايمان. به نظر مي رسد كه جنبه هاي مثبتي در آراء كـي يركـه گور وجود دارد كه مي توان آنها را در تربيت ديني بكار گرفت. از اين رو تـلاش شـده اسـت تـا بعضي هدف ها، اصول و روش هاي آموزش تربيت ديني از اين آراء استنباط شود. بخش پاياني مقاله نيز به بحث انتقادي درباره آراء كي يركه گور اختصاص دارد.

معرفت مسأله مهم فلسفی است و از دیرباز مورد توجه دانشمندان بوده و روز به روز هم این اهمیت بیشتر شده است؛ زیرا تمامی فلسفه‌های اجتماعی و مکاتب مختلف در عصر حاضر که بسیار متعدد و نیز در جامعه انسانی تأثیرگذارند، مبتنی بر گونه‌ای برداشت، تفسیر و تحلیل درباره انسان، هستی و ... هستند.

حکومت به عنوان ضرورت اولیه زندگی اجتماعی بشر که همواره وجود داشته است و دین یعنی مجموعه مقررات و برنامه های سعادت انسان که حکایت از اراده تشریعی خداوند دارد . ضرورت عمده جامعه انسانی می باشند و حکومت دینی یعنی حکومتی که قوانینش را از دین اخذ کرده و مشروعیت حاکمانش به نصب الهی باشد و به دو هدف میانی (تامین رفاه، نظم ، امنیت) و نهایی(به کمال رساندن نفوس انسانی) تشکیل شده باشد مورد تحقیق و مطالعه ما می باشد. مبانی فلسفی حکومت دینی عبارت از مبانی وجود شناختی و مبانی انسان شناختی و مبانی معرفت شناختی می باشد. وقتی انسان خدا را محور بداند و عالم را محدود به عالم طبیعت نداند و جهان غیب را نیز در نظر بگیرد و دنیا را مزرعه آخرت بداند و اعتقاد به معادی داشته باشد که باید پاسخگوی اعمال خود باشد و با شناختی که از انسان دارد و او را موجودی دارای اختیار و کمال می داند که باید به طرف کمال حرکت کند. آنچه موثر در سوق به طرف کمال است ایمان و عمل می باشد. و عمل هم هر چه اجتماعی تر باشد تاثیر بیشتری در کمال بخشی دارد. دیگر نمی تواند راجع به حکومت ، سکولار فکر کند بلکه به حکومتی تن می دهد که این عوامل را در نظر گرفته و با حقایقی که از وحی و عقل قدسی دریافت می کند مسیرکمال انسان را مدنظر قرار می دهد و این حکومت همان حکومت دینی می باشد. بخش بعدی پایان نامه با استفاده از مقدماتی ضرورت حکومت دینی را متذکر می شود. بنابراینکه اولا انسان موجوی مدنی الطبع است که البته به خاطر کمال جو بودن به زندگی اجتماعی روی می آورد. ثانیا زیست اجتماعی برای دور بودن از هرج و مرج و مقابله با تهاجمات خارجی نیازمند به قانون است. ثالثا هر قانونی نمی تواند این نیازها و کمال انسان را تامین کند. بلکه باید دارای شرایط خاصی باشد و آن قانون دین است که از جهات کلیت، قانونگذار، ملاک و معیار جعل قانون و ضمانت اجرایی بر قوانین دیگر برتری دارد. رابعا ، قانون مادامیکه به مرحله اجرا نیاید موثر واقع نمی شود لذا نیازمند مجری توانمند برای اجرا می باشد. این مجری همان حاکم دینی است که باید دارای خصوصیات و صفاتی ویژه مانند کمال، حکمت، قدرت بر جهاد و سلامتی و ... باشد. رهبری در حکومت دینی دارای سه مرتبه است، که با نبود هر مرتبه نوبت به مرتبه بعدی می رسد.1-ریاست اول یا نبی.2-ریاست مماثل یا امام.3-ریاست سنت یا فقیه. بخش پایانی پایان نامه به مشروعیت حکومت دینی می پردازد. و با بیان اشکالاتی که در نظریه های قرارداد اجتماعی و انتخاب وجود دارد نظریه نصب را در تمامی مراتب حاکمیت دینی بر می گزیند. زیرا حاکمیت مطالق بر انسان از آن خداست. و اصل عدم ولایت برای انسان ثابت است پس حاکمی از مشروعیت برخوردار است که از طرف حق تعالی به نصب خاص یا عام نصب گردد.

تاریخ را به دوره های مختلفی مانند دوره باستانی دوره قرون وسطی و دوره جدید تقسیم کرده اند دوره جدید را نیز به دوره های دیگر مانند رنسانس رفرماسیون (اصلاح دین) و روشنگری تقسیم کرد. رنسانس و رفرماسیون سده های پانزدهم و شانزدهم را در بر می گیرد و روشنگری سده ی هفدهم و بویژه سده ی هجدهم را شامل می شود. در قرون وسطی عقل و دین هردو حجت بودند. اگر سخت از توانایی عقل می رفت توانایی آن در شناخت دین بود نزاع متملکان و فلاسفه جهان مسیحیت و اسلام بر سر میزان توانایی عقل تطابق عقل و دین و تقدم یکی بر دیگری بود قرون وسطی را با هر منظری که نگاه کنیم گذشته دین خود را منعکس می کرد. عقل گرائی قبل از عصر روشنگری ویژگی ضد دینی یا غیردینی نداشت.

این پژوهش تحقیقات واحدی از مبحث دین یا پلورالیسم دین در تصوف اسلامی و دیدگاههای ابن‌عربی است. گوهر و سرشت یگانه‌ی چیست؟ و آیا همه‌ی اختلافات ادیان، اختلافی ظاهری و صوری است؟ در نتیجه دو دیدگاه مدرن درباره‌ی مباحث دین و شناخت‌شناسی مطرح می‌شود. 1- نظریه برتری یک دین. 2- نظریه‌ی کثرت-گرایی دینی. در یک نظریه همه‌ی اعتقادات دینی معتبر هستند و همه باورهای دینی تا حدودی حقیقت دارند و پیروی هر اندیشه‌ی دینی رستگاری را برای انسان در بر دارد. بسیاری از باورهای مهم سنتی براساس طرح اصول ابدی است که ذاتی تمامی ادیان است و هر سنتی تجلی ویژه‌ای از آن است. بنابراین ادیان از جنبه نظری همه بر حق‌اند و از جنبه عملی چون در زمانهای مختلف ظهور کرده‌اند، مشکلی ندارند. ابن‌عربی به وحدت باطنی عمیق و بلندی فراتر از کثرت و اختلاف ظاهری ادیان باور دارد و آنها را جلوه‌های گوناگون حقیقتی یگانه می‌داند. وحدت و کثرت موردنظر در دیدگاه ابن‌عربی نسبتی با کثرت‌گرایی دینی ندارد و وی به وحدت باطنی و کثرت‌ ظاهری و طولی ادیان باور دارد. ابن‌عربی در نظریه‌ی وحدت دینی خود به عنوان مثال به حقیقت محمدیه اشاره دارد.