آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب مقدس بزرگ‌ترین منبع الاهیاتیِ مسیحیت است که از لحاظ درون‌دینی بیشترین حجیت و اعتبار ممکن را دارد. حجیت ویژگی‌ای است که در تاریخ هر نوشته یا شرح آن به وجود می‌آید و از احترام و تقدسی سخن می‌گوید که خالق آن کار، آن را حفظ کرده است. الاهی‌دانان بزرگ مسیحی از همان سده‌های نخستین، کتاب مقدس را کلام و وحی الاهی دانسته‌اند که از طریق روح‌القدس نازل شده و انبیا و رسولان فقط وسیله و قلم او بوده‌اند. آیات مختلفی در عهد جدید وجود دارد که حجیت کتاب مقدس را اثبات می‌کند. عیسی مسیح نیز کتاب مقدس را معتبر و دارای حجیت فراوان می‌دانست. لذا باید گفت کتاب مقدس معتبر است و همه موظف به اطاعت از آن هستند. انسان‌ها و اعتقادنامه‌ها و کلیسا باید تابع اعتبار کتاب مقدس باشند. اما اشکالات متعددی به حجیت دورنی کتاب مقدس وارد است که باعث بی‌اعتباری استدلال‌های آن می‌شود. در این مقاله استدلال‌های حجیت کتاب مقدس را بررسی و نقد می‌کنیم.

رنج‌ها و دردها که زندگی انسان را فرا گرفته‌اند، همواره ذهن تاریخی بشر را نیز با پرسش‌ها و تردیدهایی مواجه کرده‌اند. از این‌رو اگر بتوان ثابت کرد که درد و رنج با همه سختی‌هایش، مفید، آموزنده و دارای کارکرد است، سنگی بزرگ از سر راه دغدغه مهم بشریت برداشته می‌شود. پیداکردن راه‌حلی برای قانع‌کردن ذهن آشفته و پاسخ به چرایی این رنج‌ها، الاهیدانان و متکلمان ادیان الاهی، همچون یهودیت، را در طول تاریخ به تکاپو انداخته است. در این پژوهش، با بررسی کتاب مقدس عبری و دیگر منابع یهودی، کارکردهای تربیتی و اخلاقی رنج در یهودیت را می‌کاویم و برمی‌شماریم. با دست‌یابی به این کارکردها می‌کوشیم این حقیقت را تبیین کنیم که رنج‌ها در زندگی انسان کارآیی دارند، مفید هستند و پرورش روحی و تکامل اخلاقی انسان را به همراه می‌آورند.

برداشت نادرست از آموزه ظهور یا بازگشت منجی موعود، نظر به جایگاه و اهمیت این آموزه در ادیان ابراهیمی، از جنبه‌های مختلف در طول تاریخ، نقش مهمی در پیدایش فرقه‌های متعددی در این ادیان داشته است. در اسلام، فرقه شیخیه و در مسیحیت فرقه مورمون‌ها از این دسته‌اند. در اسلام، پیروان شیخ احمد احسایی با ادعای کشف و شهود و طرح نظریه رکن رابع به عنوان نایب خاص امام عصر (عج)، موجب جدایی فرقه شیخیه از بدنه اصلی تشیع شدند. در مسیحیت نیز جوزف اسمیت با ادعایی مشابه، یعنی ادعای تجربه مکاشفه و نیز دریافت مأموریتی اصلاح‌گرایانه، به منظور مقدمه‌چینی برای بازگشت عیسی مسیح، مورمونیسم را پایه‌گذاری کرد. نکته قابل توجه در خصوص این دو فرقه، شباهت نحوه پیدایش این دو فرقه است که در این مقاله بررسی خواهد شد.

مرگ، ساده ترین واقعیت زندگی ماست. ما متولد می شویم، رشد و زندگی می کنیم و در پایان، می میریم، از این ساده تر نمی شود. شاید گمان شود که مرگ نابودگر زندگی و نقطه ای در برابر آن است. به همین دلیل، زیستن با انکار مرگ است که معنا یافته و پایا می شود. حال اینکه مرگ صرفاً یک پایان نیست، بلکه فرایندی بامعناست. فرایندی که با کمک دین، نه تنها ویرانگر زندگی نیست، که آن را معنا می دهد. زندگی با انکار مرگ، اصالت خود را از کف می دهد. مرگ در سطح شناختی «ایجاد آگاهی از موقعیت» می کند و درحقیقت، پاسخی است به این پرسش که ماهیت این جهان چیست؟ و در سطح کُنش، رویه اخلاقی خاصّی را مطالبه می کند و از اینجاست که کارکردهای مرگ سامان می یابند. این کارکردها تماماً معنایی است که مرگ به زندگی می دهد. اگر اندیشه مرگ نبود، احتمالاً آدم ها طوری دیگر زندگی می کردند.

ببا آغاز مطالعات انتقادی کتاب مقدس در قرن هجدهم میلادی و بحث درباره شخصیت تاریخی حضرت عیسی(ع)، زندگی اجتماعی وی نیز مطمح‌نظر قرار گرفت و به ارائه دو نظریه متفاوت در قالب ایشان انجامید: حضرت عیسی(ع) به مثابه زاهدی اخلاق‌مدار یا مصلحی انقلابی. با توجه به برخی گزاره‌های عهد جدید و بافت سیاسی‌ ـ اجتماعی زمانه حضرت عیسی(ع)، به نظر می‌رسد خوانش زاهدانه جامع و مبتنی بر جملگی گزارش‌ها از زندگی آن حضرت نیست. این پژوهش با تحلیل فرازهایی از عهد جدید، ارائة سیمای صرفاً اخلاقی و متغافل از رخدادهای اجتماعی حضرت عیسی(ع) را نقد می‌کند. سپس بر پایه تحلیل تاریخی دوران شکل‌گیری مسیحیت، زمینه‌های ظهور این دیدگاه را بررسی می‌کند. تحلیل متنی گزاره‌های عهد جدید درباره عملکرد اجتماعی حضرت عیسی(ع) نشان می‌دهد که وی افزون بر اهتمام به مباحث اخلاقی، بر اصلاح جامعه و حاکمیت نیز تأکید داشته و ارائه تصویری صرفاً اخلاقی و متسامح معلول غلبه خوانش اخلاقی و مسامحه‏گرایانه پولس، تضعیف مسیحیان و حمایت امپراتوری روم از آیین‌های اخلاق‌محور و به چالش کشیده شدن انتظار مسیحا پس از تصلیب حضرت عیسی(ع) بوده است.

تغییراتی در رؤوس آیات رخ داده که برخی مفسران و ادیبان علت آنها را رعایت مشاکله فواصل دانسته‌اند. چنین تحلیلی، این پرسش را ایجاد کرده که آیا ممکن است خدای متعال، در قرآن تغییری با غرضی صرفاً لفظی ایجاد کند؟ در نوشتار حاضر به این پرداخته شده که چه رویکردهایی در قبال این مسأله وجود داشته و سیر تاریخی این رویکردها چگونه است، خاستگاه، پیش‌فرض‌ها و ادله هر رویکرد چیست و چه انتقاداتی به روش استدلال و ادله هر رویکرد وارد است. روش تحقیق در بخش گزارش و تبیین دیدگاه‌ها، توصیفی و در بخش انتقادی، تحلیلی (تحلیل پیش‌فرض‌ها و روش‌های استدلال) است. موافقانِ اغراض صرفاً لفظی، اغراض زیباشناختی لفظی را حکیمانه می‌دانند و معتقدند هیچ مانعی برای ارادۀ این اغراض بدون ارادۀ غرض معنایی وجود ندارد. اما مخالفان معتقدند عدم ارادۀ معنا در فواصل آیات با قدرت و حکمت الهی سازگار نیست. برخی از این گروه حتی تغییراتی را که در متون عادی بدون غرض معنایی رخ می‌دهد، در قرآن معنادار می‌دانند و چنین باوری را نتیجه ضروری اعتقاد به اعجاز بیانی قرآن تلقی می‌کنند. دیدگاه مخالفان از دو جهت قابل نقد است. نخست اینکه از جهت روش نمی‌توان با پیش‌فرض‌ها و استدلال‌های کلامی و بدون بررسی پدیدارشناسانه درباره زبان قرآن سخن گفت. از منظر شیوه استدلال نیز می‌توان تبیینی زبان‌شناختی از پدیده «تغییر در فواصل با غرض لفظی» ارائه داد که با قدرت و حکمت خدا و اعجاز قرآن سازگار باشد. نتیجه پژوهش حاضر این است که دلیل قاطعی برای منع اراده اغراض صرفاً لفظی در قرآن وجود ندارد.

«تشیع علوی و صفوی»، نظریه‌ای است که در دهه چهل شمسی توسط دکتر علی شریعتی در حسینیه‌ی ارشاد طرح شد و مباحث، نقدها و حتی تنش‌های قابل توجهی را برانگیخت. این نظریه در سال 1351 تحت نظر وی در قالب کتابی با همین عنوان تدوین و به چاپ رسید. اینک، پس از گذشت نزدیک به پنج دهه، فراتر از میزان دلبستگی، نوع ارزش‌گذاری و نقدهای سلبی و ایجابی وارد به این نظریه و سایر آراء شریعتی، از یک واقعیت نمی‌توان چشم پوشید؛ این نظریه و برخی دیگر از نظریات اجتماعی بومی در یک صد سال اخیر، بخش مهمی از میراث فکری، حافظه‌ی جمعی و سنت علمی مطالعات اجتماعی دین در ایران هستند. سنت، گنجینه‌ای ارزشمند است که غفلت، نفی یا پذیرش بی‌چون و چرای آن، جامعه و اندیشمندان ما را از اندیشه‌ورزی مؤثر و انباشتی بازخواهد داشت. سنت فکری ما، نیازمند بازگشتی قدرشناسانه و در عین حال، منتقدانه است.کتاب تشیع علوی وتشیع صفوی با روشی تحلیلی به مقایسه بین شیعه راستین که نماینده آن اندیشه و عمل امامان شیعه با محوریت امام علی (علیه السلام) است با نوع دیگری از تشیع که از نظر نویسنده، صفویه نماینده و مظهر بارز آن است می‌پردازد .نویسنده با تعریف و تبیین این دونوع تشیع و ترسیم ملاکات هریک، بدون لحاظ تأخر تاریخی صفویه، معتقد است که این دو نوع از تشیع به طور معمول در هر عصری موجود بوده اگرچه ظهور کامل آن مربوط به عصر صفویه و پس از آن است. ایشان عقائد خاصی در خصوص؛ عصمت، وصایت، ولایت، امامت، عدل، تقیه، غیبت، شفاعت، اجتهاد، دعا و تقلید را در هردو نوع اندیشه ارزیابی می‌کند. در این نظریه این دو نوع تشیع در هر دو ساحت تفکر و عمل، بررسی و مقایسه می‌شوند. در این پایان نامه به گزارش و بررسی این دیدگاه معروف دکتر شریعتی پرداخته می‌شود. تحقیق حاضر از دو بخش اصلی تشکیل می‌شود؛ بخش اول ارائه گزارشی دقیق و ساختارمند از محتوای کتاب و بخش دوم تحلیل و بررسی این محتوا است که نگارنده به روش، مستندات، تطبیق مصادیق، راستی آزمایی نسبت‌های تاریخی، نقاط قوت و ضعف و دست آخر به ارزیابی سستی یا اتقان محتوای کلی کتاب که همان نظریه‌ی تشیع صفوی و علوی است پرداخته شده است. آنچه که تلاش نگارنده در این پژوهش بوده آن است که تعریف دقیق‌تری از فهم تشیع علوی و تشیع صفوی از منظر دکتر شریعتی ارائه نماید و حاصل آن این است که دیدگاه تشیع علوی و تشیع صفوی با توجه به این که دیدگاهی است مبتکرانه که حاکی از ذهن خلاق طراح آن است اما بیشتر مبتنی بر جنبه‌های انقلابی و احساسی است تا جنبه‌های علمی و همچنین برخی ادعاها و نسبت‌ها یا بدون ارجاع‌اند و یا به استنادات و ارجاعات ضعیف مبتلا می‌باشند. ضمن آن که در بسیاری از موارد به تعمیم‌های نادرست و نسبت‌های ناصواب دچار می‌باشد.