آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

تبیین اعتقادات در متون اسلامی، از اصول ویژه ای پیروی می کند و بر روش های متعددی استوار است. یکی از روش های نسبتاً پربسامد در لسان قرآن و روایات، روش به کارگیری پرسش و پاسخ است. این روش، به دلیل اینکه ذهن مخاطب را به تحرک وا می دارد و او را درگیر با مسئله می کند، دارای اثربخشی فوق العاده ای نیز می باشد. بهره گیری از پرسش و پاسخ خود دارای شیوه های متعددی است، از جمله: پاسخ دادن به پرسش های صریح مخاطب، پاسخ دادن به پرسش های مقدّر مخاطب، ایجاد پرسش در مخاطب، طرح پرسش های انکاری و تغییر و جهت دهی پرسش مخاطب.

افلاطون در مهمانی، هفت خطابه درباره اروس یا عشق نوشته است. دیدگاه خود او را صرفاً با یکی از این خطابه ها و معمولاً با خطابه سقراط یکی دانسته اند که نتیجه، همواره تفسیر یک جانبه عشق بوده است. امّا این پژوهش می کوشد تا روح محاوره را در پیوستگی خطابه هایش بجوید و ماهیّت فلسفه عشق افلاطون را در آن معلوم سازد. از این رو، هدف، گشودن افقی نو به کلّ محاوره با روش بررسی پیوسته خطابه هاست. فایدروس، پائوسانیاس و اریکسیماخوس، عشق را به خوب و بد تقسیم می کنند. آریستوفانس آن را جست وجوی نیمه گمشده هر انسان می داند و آگاثون آن را زیباترین خدا می نامد. امّا سقراط، عشق را عشق به چیزی می داند که هنوز به دست نیامده است. بنابراین، چون اروس، عشق به زیبایی است؛ پس اروس نمی تواند زیبا باشد و دوکسا یا گمان آگاثون باطل می شود. همچنین از آنجا که امور خوب، زیبا نیز هستند؛ متعلّق عشق نمی تواند بدی باشد، بلکه عشق، «اشتیاق به داشتن همیشگی خوبی » است. از اینجاست که هم «تقسیم عشق به خوب و بد» و هم «تلقّی آریستوفانی از عشق»، هر دو رنگ دوکسا به خود می گیرند. بدین ترتیب، این خود افلاطون است که از ما می خواهد پنج خطابه نخست را در محدوده «دوکسا» بنگریم و آن ها را در تقابل با دو خطابه آخر که در ساحت «حقیقت» گام برمی دارند، در نظر بگیریم. در خطابه سقراط، «حقیقت معقول عشق» در بستر اسطوره ای روایت می شود که در نهایت، اروس را فیلسوف می خواند. به مدد همین عشق و تکاپویش در طلب دانش می توان از زیبایی محسوس به زیبایی معقول سیر کرد و سرانجام به دیدار «ایده زیبایی »نایل شد. در خطابه آلکیبیادس، «حقیقت محسوس عشق» در شخص «سقراط » آشکار می شود و اروس در قالب محسوس وی تجسّم می یابد تا بدین ترتیب، ماهیّت فلسفه عشق روشن گردد. عشق همان فلسفه است که آدمی را از بند دوکسا می رهاند و به ساحت حقیقت راهنمایی می کند. فیلسوفی که در سیر صعودی به دیدار ایده نایل آید، «منحصر به فرد» می شود و این شایستگی را می یابد که در تمامیّتش، متعلّق عشق قرار گیرد.

معصومین(ع) و بالاخص اهل بیت پیامبر اسلام(ع) از آن جهت که با وحی مرتبط هستند روش ومنطق ویژه ای ورای روشهای کلامی و فلسفی برای شناساندن خداوند دارند. آنان اولا شناخت خدا را نه تنها ممکن که امری بدیهی و مفروغ عنه قلمداد کرده و حتی آن را واجب ترین فریضه هادانسته اند. ثانیا شناخت کامل و احاطه به کنه ذات مقدس خداوند را در همه اشکال آن مقدور بشرنمی دانند؛ بلکه نوعی شناخت اجمالی (و عمدتا از راه آثار) را ممکن دانسته اند. از دیگرسو، ازمنظر آنان سرچشمة پیدایش معرفت، خداوند است و اصولا معرفت، صنع مقدس اوست که درجان انسان پدید می آید. انسان تنها در اهتدا و پذیرش و گردن نهادن به اقتضاءآت این معرفت نقش دارد. این صنع ابتدا در عوالم قبل از دنیا شروع شده و سپس در این جهان با تذکر رسولان، نزول بلا و... پرده غفلت از روی آن کنار می رود. در این میان عقل و تفکر بشر نقش ویژه ای دارد. عقل ازمنظر اهل بیت(ع) نیرویی الهی است که بشر را به حقیقت معرفت می رساند و در مراحل بعد او را به سوی رفتاری شایسته رهنمون می شود. اما راههایی که اهل بیت(ع) برای این منظور پیموده اند،مختلف است. اگر در جایی مخاطبین آنان، افراد دانشمندی بوده اند که زبان اصطلاحات می دانسته اند از آن زبان و شیوه استفاده کرده و راه استدلال و قیاس را گشوده اند و به دیگر سخن، باتوجه به وضع و حال فکری و روحی اشخاص و مخاطبین، یک راه را برگزیده و او را بدان توجه داده اند. ولی طرق معرفتی آنان معمولا همگانی و بگونه ای است که عالم و عامی می توانند از آن بهره ببرنند. و در بسیاری از موارد هم از راه آیات انفسی و آفاقی استفاده کرده و خدا ره به مردم معرفی کرده اند. و در تعبیری جامع تر می توان چنین گفت: که روش اهل بیت(ع) روش جامع نگراست یعنی گاه به فطرت توجه می دهند، گاه استدلال می کنند و از راه عقل و اندیشه سیر می نمایندو گاه تجربه های شخصی هر انسانی را در نظر او می آورند

اراده و اختیار از مهمترین و مشکل ترین مباحث فکری بشر بوده است. این بحث در علومی از قبیل فلسفه، اخلاق، کلام، حقوق و ... مورد بحث قرار می گیرد. در این مقاله، گزارشی کوتاه از دیدگاه ارسطو درباره اراده، انتخاب، اضطرار و مبادی آن ها ارائه شده است.

جهت مشاهده فیلم درسگفتار در آپارات، به آدرس داده شده در یادداشت مراجعه کنید.