آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

محصنات در آیه 24 سوره نسا در تفاسیر متقدم شیعه و سنی مصداق های گوناگونی دارد و بر پایه نیازها و زمینه هایی چون سنت نقل ماثورات، گوناگونی رفتار پیامبر و خلفا در برخورد با اسیران و مشروعیت و تقدس خلفا، مفسران پیشین اهل سنت محصنات را به معنای زنان اسیر شوهردار معنا کردند ولی زمینه متفاوت در شیعه مایه آن شد که معنای زن اسیر شوهر دار در تفاسیر پیشین شیعه بیان نشود و آنها بیشتر محصنات را به معنای زن آزاد یا کنیز دانستند. و این تفاوت پس از نگارش تفاسیر جامع نخستین از میان رفت و بازگفت شیعیان و اهل سنت از منابع تفسیری یکدیگر انگیزه شد تمایز نخست میان شیعیان و اهل سنت درباره معنای محصنات، در این تفاسیر دیده نشود. به این ترتیب گویی زمینه و بسترهایی که دستاویز پذیرش یک دیدگاه تفسیری در تفسیرهای پیشین بود، در دوره های بعد چندان مورد توجه قرار نگرفت. به ویژه آنکه بهره مندی برابر از منابع یکدیگر در میان شیعه و سنی نبود و تفاسیر شیعه به دلیل پذیرش دیدگاه مورد پسند تفاسیر پیشین اهل سنت ا زسوی شیخ طوسی، دچار دگرگونی شد

اسلام ضمن احترام به جایگاه زنان، آنان را به ازدواج و تشکیل خانواده سفارش کرده، چرا که زنان را مقوّم خانواده و تکثیر نسل می‏داند؛ در حالی که فمینیست‌ها نسبت به نقش حیاتی زایش زنان که استمرار نسل بشر وابسته آن است، دیدگاه چالش‏برانگیزی دارند و این مسئله عاملی برای کاهش باروری و نرخ رشد جمعیّت شده که به عنوان چالشی جدّی با پیامدهای بسیار، جوامع انسانی را تهدید می‌کند. پژوهش تحلیلی حاضر که داده‌های آن به روش کتابخانه‌ای گردآوری شده به بررسی و نقد باور فمینیست‌ها در خصوص عدم فرزندآوری زنان از منظر تفسیر آیات قرآن و روایات اهل بیت (علیهم‌السلام) پرداخته است. نتایج حاصل از این بررسی نشان می‏دهد که استدلال فمینیست‌ها همچون کتمان غریزة مادری، رفع ستم بر زنان با نیاوردن فرزند، اولویت اشتغال بر داشتن فرزند و غیره با آموزه‌های اسلام ناسازگار است و راهکار همجنس‌گرایی، تجویز استفاده از فناور‌ی‌های نوینِ‌ تولیدمثل، همچون خرید نطفه و غیره بن‌بست‌هایی است که نوعی از ظلم را به نوعی دیگر تبدیل می‌کند. غافل از اینکه زنان آنگاه در سلامتند که میل فطری و هویّت حقیقی خود را رشد دهند، لذا زنان مسلمانی که تحت تأثیر افکار فمینیست با ژستی روشنفکرانه از ایفای نقش مادری فاصله گرفته‌اند، در حقیقت از جایگاه ارزشمند خود فاصله گرفته‌اند.

تبیین مفاهیم کلیدی سوره به منظور نشان­دادن انسجام معنایی آن یک امر اساسی و در عین حال چالش­برانگیز است. غالب مفسرین برای این منظور از روش­های کیفی استفاده می­کنند که می­تواند از گرایش­های نظری و ذهنیت فردی متأثر گردد. تحلیل مبتنی بر پیکره با روش­های کمّی و آماری می­تواند به­طور نسبی ادلّۀ عینیی مصون از تأثیرات مذکور، در جهت پیشبرد تحلیل کیفی فراهم کند. در این تحقیق با استفاده از تحلیل پیکره، واژه­های کلیدی یک سوره را شناسایی کرده و سپس با واکاوی معانی آن­ها و مفاهیم کلیدی مرتبط، الگوی منسجمی از آن­ها ارائه می­دهیم. در این تحقیق با بررسی موردی سورۀ شوری نشان خواهیم داد؛ علاوه بر مفهوم «وحی و رسالت» که توجه مفسرین را به خود معطوف نموده­، سوره در لایه­های بالاتر خود به مفاهیم «قدرت و اختیار مطلق» خداوند و «ولی بودن» وی اشاره دارد و مفهوم «وحی و رسالت» در حقیقت از مصادیق تحقّق مفاهیم فوق می­باشد.

موضوع دادگری پروردگار در زمینه قانون گزاری، همواره کانون نگرش دین اندیشان بوده است . در این پژوهه عدالت در آیات‌ الاحکام قرآن پیرامون خانواده به ویژه پدیده زناشویی ، در دامنه «معاشرت به معروف» درآیۀ 19 سورۀ نساء مورد واکاوی قرار گرفته است. ابتدا بایستگی امر"معاشرت به معروف " از طریق، سیاق آیه ، احاطه معروف برگستره وسیعی از پیوند زناشویی ، روایات هم آوا، کلام مشهور پیامبر " انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق" ، فعل امر "عاشروا"، تعیین واکنش کیفری برای سوء معاشرت در قانون مدنی و جدایی ناپذیری اخلاق از لوازم زوجیت به اثبات رسیده و سپس دادگری این فرمان با نگرش در نمونه هایی که مفسران وفقیهان برای معروف، آورده اند،در دامنه رهیافت هایی نشان داده شده است ، همچون: دوسویگی این فرمان ، گزینش مرد به‌عنوان مخاطب آیه، اطلاق فعل «عاشروهن»، هماهنگی معروف با عرف، گستره معروف درزمینه های گوناگون زندگی، درنگرگرفتن ویژگی های فردی زن، رهیافت ویژه به خوی زن، رویکرد به همه حقوق زن، سازگاری با توانمندی‌های مرد و هم با حکمت خداوند درزناشویی، دستور به معاشرت به معروف با زن حتی در صورت کراهت مرد و داشتن پیامدهای برون رفت از قلمرو معروف.

مسئله وحی یکی از مباحثی است که همواره نه تنها مورد توجه دانشمندان علوم قرآنی و تفسیر قرار گرفته بلکه دانشمندان سایر حوزه های اسلامی نیز توجه خاصی به این پدیده داشته اند.مانند فلاسفه و متکلمین و مستشرقین که از ابعاد گوناگونی به پدیده وحی نگریسته و آن را مورد تحلیل و بررسی قرار داده اند. در این رساله با نگاه کلی به پدیده وحی ابتدا آن را از منظر قرآن و روایات مورد بررسی قرار داده و سپس دیدگاه فلاسفه را متذکر شده و اهم شبهات مستشرقین پیرامون نفی، توجیه و یا تفسیر خاص از وحی را گردآوری کرده است. و در انتها به ترجمه و نقد مدخل وحی از دایره المعارف قرآنی لیدن پرداخته شده است. و ضمن نقد کلی دایره المعارف قرآنی لیدن و بیان نکات قوت و ضعف آن این نکته را باید متذکر شد ترجمه های که از مقاله های مستشرقین صورت می پذیرد باید با دقت نظر و تحلیل و نقد موشکافانه صورت بپذیرد. نویسنده مقاله تمام موضوعات پیرامون وحی را مورد بررسی قرار نداده است وتنها به چند مورد از این مباحث اشاره کرده و در بعضی از این موضوعات به نقد و ایرادت شبهه پرداخته و در بعضی از مباحث راه اعتدال و انصاف در پیش گرفته است و در بعضی از موضوعات به جای تحلیل جامع به صورت کوتاه و گذرا مطالبی را بیان نموده است که ما به نقد و بررسی هر یک از این مطالب پرداخته ایم.

مفسران معاصر از شیعه و سنی در نگرش تفسیری خود از جنبه‌های مختلف تاریخی، ادبی، کلامی و حقوقی آیه مباهله را مورد توجه قرار داده‌اند که هر کدام با هدف اثباتی و انکاری آن را در رهیافت و نتایج متنوعی، معناشناسی نموده‌اند. در این مقاله کوشش شده با یک رویکرد کاملاً تطبیقی آراء مفسران معاصر در بحث‌های مختلف به ویژه اعتقادی جمع‌آوری شود و نوع نگرش و تحلیل آنها مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که مفسران از شیعه و اهل سنت طیفی از دیدگاه‌های گوناگون را مطرح کرده‌اند که بخشی از آنها قابل جمع است و بخش دیگری از آن در طول یکدیگرند و اختلاف‌های کلامی نتوانسته همگرایی در برخی زمینه‌های دیگر را منتفی کند. همچنین برداشت از آیه منحصر به ابعاد کلامی نیست بلکه زمینه رهیافت‌های اجتماعی و حقوقی نوینی هم وجود دارد که می‌تواند مورد وفاق قرار گیرد و در یک نگرش انتقادی، میزان استواری و سستی آنها بر پایه معیارهای سه‌گانه تاریخ، ادب و کلام سنجیده شود.

قرآن کریم که کتاب هدایت و انسان‌سازی است، در معرّفی چهره‌‏های برتر انسانی، تنها به پیامبران بسنده نکرده و به تبیین سیره و منش افراد دیگری هم پرداخته که در کنار انبیاء راه رستگاری و سعادت را به دیگر مردمان نمایانده‌اند. یکی از این شخصیّت‌های مبارز و دیندار، مؤمن آل‌یاسین است. او که در تفاسیر فریقین، اغلب با نام حبیب نجّار یاد شده است، به محض ورود رسولان به شهر خود، به آنان ایمان آورد و هنگامی که از تکذیب انبیاء توسّط قومش آگاهی یافت، با قوم خود با لحنی موعظه‌گر و دلسوزانه شروع به سخن نمود و در ارشاد و راهنمایی آنان کوشید. وی به تصریح قرآن کریم، به خدای متعال و روز قیامت یقین داشت، از پرستش بُتان بیزاری می‌جست و با اعتقاد کامل به بعثت انبیاء، سعی در دفاع از آنان داشت تا جایی که در این راه به شهادت رسید. سخنان گوهربار وی در آیات 20 تا 27 سوره یس آمده است. این مقاله به بررسی ویژگی‌های فکری و عقیدتی، رفتار، سخنان و دیدگاه‌های این انسان دیندار و چگونگی اثرگذاری وی در نهضت حضرت عیسی× از نگاه آیات نورانی قرآن کریم و تفاسیر فریقین پرداخته است.

این پژوهش، برای روشن شدن معنای تحریف تورات که در قرآن بدان اشارت رفته است، انجام پذیرفت. تحریف در لغت به معنای بازگشت از اصل است و به معنای تغییر و تبدیل در لفظ نیست. با توجه به معنای لغوی و کاربردهای واژه تحریف در قرآن، تعریف دانشمندان متأخر علوم قرآنی بدین صورت که هرگونه تغییری در لفظ و معنا را تحریف می‌دانند، با قرآن و کتب لغت منطبق نیست؛ بلکه تحریف در قرآن که در مورد تورات بکار رفته است، به معنای کتمان حقایق، و سرپیچی از حدود و احکام الاهی است و دلالتی بر تغییر در لفظ ندارد.با توجه به آیات مربوط به تحریف تورات و آیات مرتبط با آنها می‌توان گفت که در مورد تحریف تورات سه نظر وجود دارد با بررسی آیات قرآن، دیدگاه منتخب در این پژوهش این است که اصطلاح قرآنی «تحریف» درمورد تورات، پس از بررسی دیدگاه‌های مختلف، به مفهوم «کتمان مبتنی بر فرا متن» است.

قرآن کریم از هنگام نزولش، احیاء‌کننده حقوق زن و مرد در عرصه‌های گوناگون بوده است و گام‌های بلندی را در زمینه‌ی ایجاد و استحکام حقوق انسانی زن و مرد برداشته است و با توجه به شرایط طبیعی، فطری و ساختار فیزیکی زن و مرد حقوق مشترکی را برای آن‌ها قرار داده است و از جهت هویت و کمالات انسانی فرقی بین زن و مرد نبوده و از دیدگاه مکتب اسلام ملاک برتری و سعادت به طور مساوی و برابر، تقوا و علم و عمل است. پیرو همین هدف این پژوهش با عنوان «بررسی ابعاد تساوی حقوق زن و مرد از دیدگاه قرآن»، با روش گردآوری کتابخانه‌ای و شیوه‌ای تحلیلی و توصیفی، درصدد است که دیدگاه قرآن را به عنوان منبع اصلی دین نسبت به تناسب و اشتراک هویت انسانی زن و مرد در زمینه‌های مختلف فردی، خانوادگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، اخلاقی، قضایی و ... مورد بررسی و دسته‌بندی قرار دهد و آیاتی را که به ظاهر موجب نقض و نابرابری حقوق زن در برابر مرد و سبب شبهه‌پراکنی مخالفان مبنی بر تفضیل و برتری حقوق مرد بر زناز دیدگاه اسلام بوده را از دیدگاه مفسران و محققان مورد تحلیل و بررسی قرار دهد و در پایان نیز، به مقایسه دیدگاه مکتب اسلام و فمنیسم در رابطه با تشابه و تساوی حقوق زن و مرد بپردازد. و شاخصه بدست آمده بیانگر آن است که از دیدگاه اسلام و قرآن کریم، زن و مرد از لحاظ هویت و روح انسانی برابرند. این دو موجود، در آفرینش از نظر مبدأ و هدف آفرینش، در ماهیت انسانی و لوازم آن، در فطرت، در موانع راه تکامل، در ارزش‌ها، در حقوق اقتصادی (حق مالکیت و توارث، ...)، حقوق سیاسی، حقوق خانواده و حقوق قضایی و سایر حقوق فردی و اجتماعی مساوی-اند. در این دیدگاه (اسلام) در بیش‌تر موارد حقوق زنان و مردان مشترک بوده و با نظر تساوی دیده می‌شوند. در باقیمانده موارد نیز، زن بنا به اقتضای خصایص زنانگی و مرد به اقتضای خصایص شخصی مردانگی دارای احکام خاصی است. که برای هر کدام متناسب با شرایط جسمی ـ روحی و اجتماعی و هم چنین متناسب با نیازها و استعدادهایشان و تکالیف و وظایفشان، حقوقی به آن‌ها محول شده است.

نگاه‌ علمی‌ و فرامذهبی‌ به‌ مسئله‌ی‌ مهدویت‌ چهره‌ای‌ درخشان‌ و تابناک‌ از آینده‌ای‌ روشن‌ برای‌ بشریت‌ تصویر می‌کند. از آنجا که باور مهدوی برشی از امامت بوده و در همه بدنه‌ی حکومت اسلامی حضور دارد، تبیین الگوی تربیتی اعتقاد به مهدویت ضروری می‌نماید تا در پرتو آن منتظر تکالیف رفتاری خویش را تمییز دهد. در منشور تربیتی منتظر، بین میزان اعتقاد به امام زمان و رفتار منتظر ارتباط مستقیمی نهفته است و هر چه منتظر از معرفت کامل‌تری برخوردار باشد رفتار کامل‌تری نیز خواهد داشت. ره‌آورد تحقیق حاضر، بیان رسالت مهدویت در مقوله تعلیم و تربیت و تأثیر آن بر شکل دهی جامعه مهدوی در زمان غیبت است. تبیین اندیشه مهدویت و پیوند آن با حوزه‌های تربیتی و اخلاقی، تقویت مبانی تربیتی و اخلاقی جامعه منتظر بر اساس اندیشه انتظار، کاربردی کردن مباحث مهدویت متناسب با نیازها و اقتضائات امروزی از جمله اهداف این پژوهش هستند که به شیوه کتابخانه‌ای و تحلیل ادله به دست آمده است. نتیجه‌ی تربیت انسان‌های منتظر بر این اساس ، پرورش انسان‌های مفید برای جامعه انسانی و اسلامی است. در صورتی‌که این فرآیند به خوبی صورت پذیرد، ثمره این‌گونه تربیت بروز و ظهور فضائل عالی چون عدالت خواهی، الگو پذیری، بصیرت ورزی، خودیاری‌های اجتماعی و رشد افرادی با بینش قوی، ایمانی راسخ و کرداری مناسب با شأن یک انسان منتظر بوده که در این نوشتار به هریک پرداخته شده است.