آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

واژۀ «قوامون» در آیة 34 سورة نساء، یکی چالشی‌ترین واژگان قرآنی برشمرده می‌شود. در گذر تاریخ، دربارۀ این واژه، آرای متعددی ازسوی مفسران بیان شده است. مقالة حاضر سیر تاریخی تطور آرای مفسران و عوامل پیدایش آن آرا از قرن اول هجری تاکنون بررسی گردیده است. نتایج این پژوهش حاکی است، ازآنجاکه در قرن‌های نخستین در فرهنگ مردم، مرد به عنوان جنس برتر و دارای امتیازات ویژه شناخته می‌شد، در بیشتر تفاسیر تا حدود قرن دوازدهم، لفظ «قوام» به‌معنای فضیلت، سلطه و حاکمیت مرد بر زن تعبیر و تفسیر شده‌ و دلیل آن را برتری مرد بر زن در عقل و ایمان ازیک‌سو، و پرداختن مهر و نفقه مرد به زن ازسوی دیگر دانسته‌اند؛ اما از قرن دوازدهم به بعد، با افزایش نقش زن در جامعه از جهات اقتصادی، اجتماعی و علمی، واژة قوامون، معانی متنوعی چون کارگزاری، سرپرستی، مدیریت، حمایت، پاسداری، امر به معروف و نهی از منکر مرد نسبت به زن یافته است. تردیدی نیست که رشد علمی و فرهنگی و اجتماعی زنان در پیدایش این رویکرد تفسیری، بسیار تأثیرگذار بوده است.

در این تحقیق سعی شده است که عوامل تضعیف کننده ایثار در جامعه براساس آیات و روایات تبیین شود، دوری از خدا، بخل، شیطان، نفاق، فراموشی مرگ و معاد و... از جمله این عوامل هستند. در فصل آخر این پایان نامه نیز، عواملی که باعث تقویت فرهنگ ایثار در جامعه می شود نظیر، تبیین دستورات دینی، تقویت روحیه جود و سخاوت، خویشتن شناسی و... آورده شده است./

با آغاز عصر تدوین تفسیر، اسرائیلیات فراوانی که وارد حوزه فرهنگ اسلامی شده بود به تفاسیر راه یافت که تفاسیر شیعه نیز از این پدیده پیراسته نبودند. پرسمان نخست در این جستار آن است که شیوه رویارویی مفسران شیعی و ریشه‌های آن چه بوده است. می‌توان گفت رویکرد مفسران شیعی به روایات اسرائیلی، یکسان نبوده است. ریشه‌های پیدایش رویکرد تفسیری پذیرش روایاتی از این دست، می‌تواند: یکی، پرهیز از بررسی سندی روایات و دیگری پرهیز از تحلیل دلالی و عرضه آن‌ها بر دلایل قطعی نقلی و عقلی باشد. پژوهش حاضر مطالعه‌ای کتابخانه‌ای است که با رویکرد کیفی و با استفاده از روش‌های تحلیل سندی و متنی این موضوع را بر پایه قرآن و احادیث بررسی نموده است. تفسیر شیعی «منهج الصادقین فی إلزام المخالفین» توسط ملا فتح الله کاشانی به رشته نگارش در آمده و به باور برخی محققان، بعد از تفسیر ابوالفتوح رازی، بهترین و جامع‌ترین تفسیر فارسی تألیف شده تا آن زمان است. در تفسیر مذکور، روایات اسرائیلی به چشم می‌خوردکه بر رسیده می‌شود.

موضوع حکومت خدا از موضوعات مشترک و پراهمیت قرآن و عهدین به شمار می رود. اهمیت این موضوع از آن روست که حکومت خدا در سه دین ابراهیمی یهودیت و مسیحیت و اسلام، موقعیت محوری دارد؛ زیرا هم به مبدأ و هم به معاد ارتباط می یابد. مع الوصف، در این زمینه بررسی تطبیقی صورت نگرفته و جنبه های مبهم و مورد سئوال آن بررسی نگردیده است. هم در کتاب مقدس و هم در قرآن، برپایی حکومت خدا غایت زندگی بشری و جهان هستی برشمرده شده است. در این سه دین سخن از این است که در آخرالزمان روزی فرا خواهد رسید که حکومت بر جهان به طور مطلق از آن خدا خواهد بود و خدا به جای بشر بر مردم جهان حکومت خواهد کرد و در حکومت او تمام بدکاران به کیفر و تمام نیکوکاران به پاداش خواهند رسید و جهانی سراسر عدل و نعمت تحت حکومت خدا پدید خواهد آمد. روش تحقیق در این پایان نامه توصیفی، تبیینی و تطبیقی و تاریخی است. به این صورت که به ترتیب تاریخی، حکومت خدا، ابتدا در عهد عتیق و سپس در عهد جدید و سرانجام در آیات قرآن بررسی و مقایسه شده است. نتایج بررسی ها در این تحقیق از این قرار است که طبق آموزه های مشترک کتاب مقدس و قرآن، از بین نشانه‌های ظهور حکومت خدا، برخی با فاصله زمانی قبل از ظهور حکومت خدا آشکار می‌شود، مثل: جنگ و آشوب و فساد اخلاقی و ظهور پیامبران دروغین و برخی دیگر مقارن برقراری حکومت خدا وقوع می یابد، مثل: ظهور یأجوج و مأجوج و دگرگونی آسمان و زمین و نفخ صور و دگرگونی و نابودی دنیا. موعود و منجی انسانی در همین مرحله برقراری حکومت خدا مطرح می گردد. حکومت خدا فراگیر و جاودانه و زوال‌ناپذیر است و زمان آمدنش نامعلوم و ناگهانی و در عین حال قریب الوقوع است. منتها زمانش را فقط خدا می داند. کیفیت رستاخیز خلائق و نیز پاداش‌ها و کیفرهای آن جسمانی و روحانی است. محاکمه و داوری خلائق از سوی خداوند در حالی است که بر تختی نشسته است و با حضور و شهادت خدا و انبیا و فرشتگان و با دادن نامه اعمال و محاسبه اعمال انسان ها صورت می گیرد

از جمله دانش های علوم قرآنی که در قرون اخیر مورد توجه خاورشناسان از جمله بلاشر قرار گرفته، دانش تاریخ گذاری و تعیین زمان نزول سور می باشد. مستشرقان در این زمینه روش های متفاوتی را ارائه نموده اند؛ یکی از معروف ترین روش ها، روش طبقه بندی چهار دوره ای سور می باشد که براساس سه دوره ی مکی و یک دوره ی مدنی ابتنا یافته است. رژی بلاشر آخرین خاورشناسی است که در دوره ی معاصر به چنین طبقه بندی گرایش یافته است. به همین رو، نقد و بررسی دستاوردهای وی می تواند از ارزش علمی بیش تری برخوردار باشد. این مستشرق فرانسوی پیرو سایر خاورشناسان، با تصور اینکه قرآن یک کتاب ادبی و اثر خود پیامبر است سعی نموده تا با استفاده از شاخص های سبک شناسی نظیر طول، نوع واژگان، نوع مضامین، نوع خطابات و میزان اسلوب های تصویری آیات و سور به طبقه بندی سوره های قرآن بپردازد؛ اما نظر به این که این شاخص ها، شاخص های پسینی در تاریخ گذاری می باشند و اعتبار خود را از شاخص پیشینی یعنی مضامین تاریخ دار کسب می کنند لذا بالاستقلال نمی توانند در تاریخ گذاری به کار گرفته شوند. لذا کار بلاشر و سایر پیشگامان او چندان علمی نبوده و معتبر ارزیابی نمی شود. این مقاله بر آن است تا با کشف موارد نقض، تاریخ گذاری بلاشر را براساس شاخص های سبک شناختی و به تفصیل مورد نقد و بررسی قرار دهد.

در گنجینۀ روایات شیعه روایاتی وجود دارد که در آنها احادیث ائمه صعب و دشوار خوانده شده است که بجز نبی مرسل و ملک مقرب خداوند و مومنین راستین، کسی توان تحمّل آن را ندارد؛ لذا باید دید منظور از «صعب مستصعب» بودن حدیث ائمه چه چیزی بوده است. هدف این تحقیق از یک سو رفع ابهام از روایات «صعب مستصعب» و بیان مقصود و منظور این روایات و از سوی دیگر پاسخگوئی به پاره ای از تعارضات است که میان این دسته از روایات با عقل و نیز با روایاتی که حکم به فصاحت احادیث ائمه و سخن گفتن به اندازۀ عقول مردم می کند. برای نیل به این مقصود، مطالب را به این صورت دسته بندی کرده ایم که در فصل اوّل کلیات تحقیق و در فصل دوم این تحقیق به بررسی سندی روایات «صعب مستصعب» پرداخته ایم که ماحصل آن این بود که اکثریّت مطلق این روایات از نظر سندی ضعیف می باشد و در سند آنها روات ضعیف و غالی وجود دارند. در فصل سوّم، رجالی که در سند این روایات ذکر شده اند به ترتیبِ طبقه ای که در آن حضور داشته اند، ذکر و شناسنامۀ آنها را مورد بررسی قرار داده و در فصل چهارّم تحقیق، دیدگاههای مختلف در این زمینه را طرح و مورد بررسی قرار داده و برای بررسی دقیق موضوع، این احادیث را به دو قسمت تقسیم کردیم که عبارتند از: الف: روایاتی که در آنها «امر» اهل بیت دشوار شمرده شده بود. ب: روایاتی که در آنها «احادیث» و یا «علوم» اهل بیت دشوار دانسته شده است. در ادامه ضمن اینکه وجوه هر دسته را با ذکر روایات مختلف بیان کردیم، به طرح دیدگاه صاحب نظرانی همچون علامۀ مجلسی، علامۀ طباطبایی و مرحوم مامقانی و بررسی و تحلیل آنها پرداخته و در آخر نظریۀ صواب را ذکر کرده و جمع بندی خود رانیز بیان کرده ایم.

جایگاه کنونی کشور ما در معادلات منطقه ای و جهانی، موقعیتی استثنایی برای جامعه فراهم آورده است قرارگیری در عصر ارتباطات و جهانی شدن و تعاملات فرهنگی با دیگر ملل جهان از یکسو و برخورداری ملت ما از ارزشها و اعتقادات خاص از سوی دیگر، باعث می شود که جامعه ما هر روز با مسأله تازه ای مواجه شود. در چنین شرایطی نیاز به بررسی و شناخت اولویتها در مسأله تمدن سازی دینی به وضوح احساس می شود. در این پژوهش سعی شده است به کمک آیات قرآن مجید و شناسایی معیارهای تمدن برتر از نظر قرآن به بخش ی از این نیاز پاسخ داده شود. شیوه کار به صورت شناسایی اقوام و تمدنهای مطرح قرآن، شناخت مکانی و با ستان شناسی آنها، جامعه شناسی اقوام و سپس استخراج اصول کلی حاکم بر تمدنها بوده است. بررسی توجه قرآن به ساحت معنوی زندگی انسانها و رسالت پیامبران در بهبود زندگی معنوی و مادی آنا را نشان می دهد. به عنوان نتیجه نهایی می توان گفت اگر مشکلات اعتقادی جامعه ای حل شود، مسائل مادی به بهترین صورت تأمین خواهد شد واگر مردم جامعه ای با رویکرد معنوی به صورت برنامه ریزی شده تلاش کنند، موفقیتشان حتمی است.

مراد از منابع حدیث در این نوشتار، متن‌های نوشته‌شده دربارۀ گفتارها و رفتارهای پیامبر2 و امامان معصومg است که از طریق راویان حدیث به دست ما رسیده است؛ چه این روایات از منابعی برآمده باشد که راویان و محدثان شیعی آن را فراهم آورده‌اند و چه از منابعی که راویان و محدثان سنی در گذر تاریخ دانش حدیث پدید آورده‌اند و چه این منابع از قبیل کتاب‌ها و جوامع حدیثی مشهور همانند کتب اربعه و صحاح سته باشد و چه جز آن، که در شمار منابع مشهور نیستند، و همچنین چه آن دسته از کتاب‌هایی باشد که به‌ویژه در دانش فقه به کار گرفته می‌شود و چه آن‌ها که منابعی درخور برای انتقال حکمت و اخلاق دینی است. در همۀ این موارد، هدف آن است که دیدگاه مطهری به عنوان متفکری دین‌اندیش و برخاسته از حوزه‌های علمی شیعه، دربارۀ اصالت و صحت اسناد و درستی مضامین این‌گونه متون بازخوانی شود. برای این کار، تقریباً همۀ آثار شهید مطهری در زمینه‌های گوناگون و در موارد کلی و جزئی، دربارۀ منابع متقدم و متأخر واکاوی شده است تا سرانجام به نگرش کلی این اندیشمند دربارۀ حدیث، به مثابۀ منبع دین‌شناسی دست یازیده شود. درخور نگرش آن است که او بدون پیش‌داوری و تعصب رایج در میان فرقه‌های اسلامی و به گونۀ یکسان به منابع شیعی و سنی و گاه به گونۀ تطبیقی، روی آورده است و فارغ از اختلاف‌های علمی و روش‌شناختی کوشیده است در تداوم مکتب اصولی آیت‌الله بروجردی، نگرشی تقریبی و مثبت به هر دو دسته منابع داشته باشد و گرایش‌های گروهی و فرقه‌ای را در این عرصه وانهد تا نگرش جامع‌تری به منابع دین‌شناسی از خود نشان دهد. در این پژوهش، عنوان‌هایی به کاوش گرفته شده است که قلمروی گسترده از مباحث حدیث‌شناختی را پوشش می‌دهد، چونان تاریخ پیدایش حدیث، تدوین و روند تکامل این دانش، جوامع حدیثی، سنجش منابع شیعه و سنی در مضمون و سند، آسیب‌شناسی آن دو و شماری دیگر که رهیافتی جامع فرامی‌نماید و حدیث پژوهی را غنا می‌بخشد.

فحشاء و مصادیق آن از پلید ترین و زشت ترین گناهان است و از عوامل مهم فساد اخلاقی و تباهی اجتماع و از هم پاشیدگی نظام خانه و خانواده است به همین علت در تمامی ادیان و حتی در اکثر اقوام و ملل برای مرتکبان فحشاء مجازات تعیین کرده اند . مجازات در دوره جاهلیت برای زانی تبعید از محل سکونت و برای زانیه زندان در منزل بود.کیفر در عهدین برای زنا کار قتل وبرای زانیه سنگسار بود. قرآن کریم در آیات مکی برای مرتکبان اعمال منافی عفت عذاب اخروی و در آیات مدنی عذاب دنیوی معیین کرده است،مفهوم واژه فحشاء ، فاحشه معنای آن مطلق زشتی است که طواف برهنه حول خانه خدا ، زنای آشکار و پنهان ، ازدواج فرزندان با همسران پدران ، ازدواج با دو خواهر در یک زمان ، لواط و مساحقه از مصادیق بارز آن هستند .

در این اثر، به طور خلاصه چهار نظریه تحلیلى (تعبد، انقلاب، دفاع، اصلاح) درباره قیام عاشورا ارائه مى شود و از پرداختن به جزئیات واقعه پرهیز مى شود.در تحلیل کلیت حرکت آن امام، موضوعاتى چون امکان پیدایى، زمینه هاى اجتماعى و فرهنگى و به طور عام، عقلانیت پنهان در واقعه کربلا مورد بررسى قرار مى گیرد. اهمیت بحث حاضر در این است که از یک جهت با توجه به گستردگى اى که در مباحث کلامى و اعتقادى حال حاضر پدید آمده، به واقعه عاشورا نیز از جنبه استدلالى توجه نموده است و از سوى دیگر، از میان انگیزه هاى مختلفى که در آثار پیشروان و متاخرین وجود داشته، مهم ترین آنها استخراج شده، طبق شیوه کلامى، مورد بررسى قرار مى گیرد.