آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

درحکمت249 از مجموعه حکمت های منسوب به امیرالمؤمنین علیه السلام تعبیری درباره ی امام حسن علیه السلام نقل شده است که نیازمند بررسی ودقت است.این حکمت امام حسن را به گونه ای معرفی کرده است که در هنگامه ی سختی و پیش آمدهای ناگوار نمی تواند مددکار ویاری رسان جبهه ی حق باشد.چنین گفتاری با جایگاه امامت درشیعه هماهنگی ندارد.در این مقاله مستندات این حکمت در منابع مختلف شناسایی شده و پس از توضیح مفردات آن،درباره ی دلالت حکمت به تفصیل بحث شده است،سپس محتوای آن را با جملات قطعی ومعتبر علی علیه السلام که درباره ی امام حسن علیه السلام فرموده اند،سنجیده و سپس به عملکرد ایشان در جنگ جمل و صفین اشاره شده است،ونشان داده ایم که این دو سه جمله ربطی به علیه السلام ندارد وبه ظن قوی جعلی است.

صلح امام حسن(ع) نقطۀ عطفی در تاریخ تشیع، بلکه در تاریخ مسلمین است که از زوایای مختلف، مورد بررسی اندیشمندان قرار گرفته است. از سؤالات بنیادین راجع­به این واقعه این­ است که، آیا امام حسن(ع)برای صلح پیش­دستی کرد یا معاویه؟ پاسخ­‌های مختلفی برای این سؤال ارائه شده است. پاسخ نخست خواهان اثبات پیش­دستی امام حسن(ع)برای صلح، از روی مخالفتشان نسبت به جنگ با معاویه و به­ طور­کلی، مخالفت با سیاست‌های امام علی(ع) است. پاسخ دوم بیانگر این است که جهاد با معاویه، برنامۀ اصلی و اساسی امام مجتبی(ع)بوده و پذیرش صلح، نه در ابتدای خلافت، بلکه موضوعی ناخواسته و تصمیمی برآمده از حوادث پیش­آمده بوده است. در این تحلیل، نوعی غافلگیری و عدم تحلیل جامع و عمیق از اوضاع عراق نهفته است. به نظر می‌رسد هر دو پاسخ، متأثر از پیش ­فرض‌های کلامی ارائه­ کنندگان است و با اشکالاتی روبه­‌رو می­‌باشد. می‌توان این موضوع را به گونۀ سومی تحلیل کرد که مشکلات دو پاسخ پیشین را نداشته باشد و آن، براساس روش تبیین تاریخی واقعیت­‌گرا خواهد بود. پاسخ سوم بیان می­‌کند که روبه­‌رو شدن با صلح، برآمده از غافگیری در برابر حوادث پیش­ آمده نبوده است؛ بلکه درخواست صلح، هر­چند موضوعی پسینی است، اما با تحلیل عمیق و درست امام حسن(ع)از اوضاع و شرایط پیشین عراق، همراه بوده است و این تحلیل، آن حضرت را به یک راهبرد و استراتژی جامعی از ابتدای خلافت سوق داد که عبارت بود از پیش­بینی عدم موفقیت جبهۀ نظامی عراق در برابر شام و در عین حال، ضرورت تحرک نظامی (مانور نظامی) برای جلوگیری از شکستی کامل و غیر­قابل ­جبران و دستیابی به اهداف سیاسی بلند­مدت. این پاسخ، کاملاً با پاسخ نخست در تضاد است و پاسخ دوم را تکمیل و اصلاح می­‌کند.

تاريخ امام حسین عليه‌السلام = موسوعة الإمام الحسين عليه‌السلام ، دانشنامه‌ای 24 جلدی پیرامون زندگی امام حسین علیه السلام، واقعه عاشورا و مباحث مرتبط با آن است. اگرچه عنوان و زبان کتاب، عربی - فارسی است، اما این موضوع تنها در مقدمه رعایت شده و مباحث متن کتاب ترجمه نشده است؛ لذا برای محققان بیشتر قابل استفاده خواهد بود. هدف از این تحقیق، گردآورى و دسته‌‏بندى همه مطالبى است که از قدیم تاکنون درباره واقعه عاشورا در کتب و مقاتل مختلف آمده است؛ تا به این ترتیب، نویسندگان، ادبا، محققان و خطبا بتوانند به‌آسانى و به‌‏طور مطلوب از آن استفاده کنند. کتاب در 24 جلد بدین‌ترتیب تألیف شده که در جلد اول پس از مقدمه ناشر و علامه جعفری تا جلد ششم به واقعه عاشورا پرداخته شده است. در جلد هفتم و هشتم قیام توابین و خروج مختار ذکر شده است. از جلد نهم تا چهاردهم اولاد امیرالمؤمنین، امام حسن و امام حسین علیه السلام و عقیل و مسلم بن عقیل معرفی شده‌اند. از جلد پانزدهم تا هفدهم ویژگی‌های اصحاب امام حسین علیه السلام بیان شده است. پس از آن تا جلد آخر کتاب اختصاصات و مطالبی که در منابع مختلف در رابطه با آن‌حضرت آمده، گردآوری و ارائه شده است. این کتاب به سه محور زیر تقسیم شده است: محور اوّل: بررسى تاریخ عاشورا و علل حوادث و پیامدهاى آن است. این‏ محور شامل دوره امامت امام حسین علیه السلام تا هلاکت معاویه، خلافت یزید و خوددارى امام از بیعت با وى و خروج از مدینه، هجرت از مکه به کربلا و حادثه عاشورا، مقتل سادات شهدا و سید الشهدا علیه السلام و حوادث پس از عاشورا تا بازگشت اهل‌بیت علیهم السلام به مدینه مى‏‌باشد. در انتهاى این محور، فصلى با عنوان «عقوبت قاتلان و خونخواهى مختار از آنان» گنجانده شده است. محور دوم: گردآورى اطلاعات در مورد احوال شخصیت‌هاست و شامل اهل‌بیت علیهم السلام، اصحاب سیدالشهدا علیه السلام و زنانى مى‏‌باشد که در جریان واقعه عاشورا با ایشان همراه بودند. محور سوم: حیات امام حسین علیه السلام از ولادت تا زمان حادثه عاشورا، فضایل و سیره سیدالشهدا علیه السلام و همچنین آیات و احادیثى را در بر می‌‏گیرد که در مورد آن ‌حضرت و یا مربوط به شهادت ایشان است. در آخرین جلد از کتاب نیز مطالبی چون فلسفه شهادت امام حسین علیه السلام، رفع شبهات حول شهادت آن حضرت، گریه و نوحه‌سرایی، استشفا به تربت و فضیلت زیارت امام حسین علیه السلام مطرح شده است. جلد 20 آیت و سوری که امام حسین علیه السلام تفسیر نموده و توصیف امام توسط پیامبر اگرم صلی الله علیه و آله از موضوعات این مجلد است.

موسوعة التاريخ الإسلامي در 8 جلد تأليف شده است. در اين كتاب نويسنده به تفصيل، درباره تاريخ اسلام از آغاز بعثت تا پايان حيات پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و تاریخ ائمه علیهم السلام سخن مى‌گويد. مؤلف با بهره‌گيرى از متون تاريخى و تفسيرى عامه و خاصه و منابع سيره، به ويژه سيره ابن اسحاق به شرح حالات و أهم وقايع و حوادث و بيان شأن نزول برخى آيات همت گمارده است. "جلد دوم" به بررسى مهمترين حوادث سالهاى اول تا ششم هجرى مى‌پردازد. حوادثى چون رسيدن پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به قباء و بناء مسجد قباء، بناء مسجد النبي (صلی الله علیه و آله و سلم)، نماى اجمالى شهر مدينه، پيمان برادرى ميان مسلمانان، برخى غزوات و سراياى پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، تحويل و تغيير قبله، ميلاد امام حسن و امام حسين (عليهما‌السلام) و جريان تسميه اين دو بزرگوار، برخى زوجات پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، صلح حديبيه، بيعت رضوان، نامه‌هاى پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به پادشاهان اطراف و غيره.

ابن هانیء (320-363 ه.ق ) یکی از بزرگترین شاعران شیعی و متبحرترین شاعر اندلسی است. کسانی که در کتب مختلف ادبی مختصری از ابن هانیء نگاشته اند وی را به سبب افراط در مدح متهم به کفر و ارتداد نموده و بی بند و بار شمرده و معتقدند که دست به کارهای حرام می زده است. و عده ای بیان می دارند او تا زمانی که در اندلس می زیسته هیچ اعتقادی به مذهب شیعه اسماعیلی نداشته است و مرگ او را ناشی از میگساری و اعمال ناشی از آن شمرده اند. این مقاله بر آن است تا به ابهام ها و اتهام ها وسؤال های برآمده از آنها پاسخ گوید.

صُلحُ الحَسَن(علیه‌السلام) کتابی به زبان عربی درباره صلح امام حسن(ع)، نوشته شیخ راضی آل‌یاسین پژوهش‌گر و عالم شیعه (متوفای ۱۳۷۲ق). این کتاب، از معدود آثار تحلیلی و تفصیلی است که در سه بخش، درباره زندگانی امام حسن مجتبی(ع)، موقعیت سیاسی او و شرایط صلح امام با معاویه سخن گفته است. آیت‌الله خامنه‌ای این اثر را به فارسی برگردانده است. این کتاب از قریب به صد منبع معتبر و ارزشمند استفاده کرده و مؤلف در آن به موضوعاتی پرداخته که در کتب مشابه، به آن‌ها کمتر توجه شده و موضوع صلح امام حسن(ع) و علت و عوامل آن را به خوبی بیان می‌کند. مؤلف بیش از آن‌که به نقل گزارش‌های تاریخی بپردازد، به بیان و تحلیل اوضاع و شرایط از نگاه خود پرداخته است، اما با این حال از ارجاع به منابع و استناد به آنها غفلت نکرده و به منابع مختلفی در متن و پاورقی توجه داده است که این منابع همان مصادر دست اول تاریخی هستند. کتاب دارای سه قسمت است که در قسمت نخست شرح حال کوتاهی از زندگی امام مجتبی(ع) ارائه داده و در قسمت دوم به موضوع بیعت با آن حضرت و وضعیت سپاه می‌پردازد. قسمت آخر و اصلی کتاب، بررسی قرارداد صلح و عوامل آن بحث می‌کند. -