آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ماشینی: محققینی که به بررسی تحول اندیشه امامیه می پردازند با کمبود منابع مواجه هستند. بسیاری از آثار مرتبط از متفکران امامی که در بین دوران مرتضی (متوفی 1044) و نصیرالدین طوسی (متوفی 1274) در مراکز مختلف علم شیعی زندگی می کردند، به دست ما نرسیده است. اندیشه معتزله، عقاید ابن‌سینی، و تلاش برای بازگشت به عقاید اولیه ائمه، پارامترهای اصلی اندیشه کلامی امامی را در آن قرون تشکیل می‌داد. پژوهش حاضر با تمرکز بر خانواده حمصی رازی که در قرن سیزدهم و چهاردهم در ایران شکوفا شد، آنچه را که می‌توان با گردآوری و کنار هم قرار دادن مطالب متنی مرتبطی که در نسخه‌های خطی حفظ می‌شود، به نمایش گذاشت و بینش‌هایی را در مورد مشخصات علمی اعضای آن ارائه کرد. . با نسخه‌ای از اصول مشکات الیقین و نسخه‌ای از گفتگوی مقاصد تکمیل شده است.

ترجمه ماشینی: جلد حاضر بر جنبه‌های اندیشه اسلامی در ایران و یمن و سایر مناطق خاورمیانه، قرن نهم تا پانزدهم میلادی، از طریق مطالعه دقیق مواد خطی تمرکز دارد. فصل های شانزده گانه کتاب در پنج مبحث تنظیم شده است: معتزله، زیدیه در ایران و یمن، تشیع اثنی عشری، عرفان و روایات کتابشناسی. مطالب موجود در کتاب قبلاً در نسخه دیگری منتشر شده است. ظهور این مطالعات در مجموع در یک مجلد، این کتاب را به سهم قابل توجهی در حوزه مطالعات اسلامی کلاسیک تبدیل کرده است.

نویسنده در نوشتار زیر، نقطه نظرات دکتر حسن انصاری را درخصوص مقاله خود تحت عنوان «نکاتی در باب ساختار و نسبت دو کتاب الملخص و الذخیره شریف مرتضی» ارائه می دهد. دکتر انصاری پیرامون برخی مطالب و موضوعات مطرح در آن مقاله، یادداشتی در صفحه بررسی های تاریخی سایت کاتبان، نگاشته بودند. نویسنده نوشتار مذکور، برخی فواید مورد اشاره دکتر انصاری را که در مقاله خود بدان ها اشاره نکرده است نقل می کند. همچنین اهم موارد مورد اختلاف میان نظر دکتر انصاری و خود را در خصوص مساله یاد شده و نیز چندین ملاحظه دیگر، بیان می دارد.

درباره کتاب العثمانيه جاحظ و رديه های آن قبلا نوشتيم که عثمانيه جاحظ را شماری از معاصران و متأخران او از شیعه و معتزله مورد نقد و نقض قرار دادند. با اين وصف متأسفانه عمده اين رديه ها از ميان رفته است. می توان گفت مهمترين مسائل بحث امامت در تشيع بعد از عصر جاحظ به نحوی پاسخ به کتاب عثمانيه بوده و بنابراين ادبيات رديه نويسی اماميه حامل مهمترين انديشه های آنان در بحث امامت بوده است. از ميان رفتن اين رديه ها خسران عظيمی است برای تاريخ پژوهان و عالمان شيعی، با اين وصف بايد گفت کتاب الشافي شريف مرتضی در بخش هایی از کتاب در حقيقت بيش از آنکه پاسخ به بخش امامت کتاب المغني باشد پاسخی است به دعاوی عثمانيه در کتاب جاحظ. البته قسمتی از مباحث شريف مرتضی رديه بر استدلالات معتزليان غير شيعی در زمينه امامت است اما با مقايسه کتاب العثمانيه جاحظ با المغني (قسمت امامت) معلوم می شود که جاحظ یکی از منابع اصلی الهام قاضي عبدالجبار و برخی از اسلاف معتزلی او در رد بر مباحث امامت و نص بوده است. بنابراین شريف مرتضی حافظ بخشی از ميراث شيعی و رديه های آنان بر کتاب عثمانيه است. با وجود آرای ابتکاری در بحث امامت می دانيم که شريف مرتضی در الشافي بر نوشته های اسلاف متکلم شيعی خود هم تکيه بسيار داشته، از شيخ مفيد تا نوبختی ها و ابن قبه و حتی ابوعيسی ورّاق (که خود ردیه ای بر عثمانيه داشته است). الشافي شريف مرتضی بنياد تفکر اماميه را در بحث امامت بازتاب می دهد و حامل مهمترين بحث ها و مبانی اماميه در زمينه بحث امامت و نص و عصمت است.