آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

ریچارد داوکینز، زیست شناس معاصر انگلیسی، بر اساس استدلالی با عنوان «استدلال سادگی» بر این باور است که قوانین بنیادین فیزیک در آغاز پیدایش این جهان و به دنبال آن، پیدایش موجودات پیچیده زنده به ویژه انسان طی فرآیند تکامل تدریجی، به صورتی تصادفی و بدون نیاز به وجود خداوند، پدید آمده اند. به نظر وی، قوانین بنیادین فیزیک ساده اند، بنابراین پیدایش تصادفی و بی دلیل قوانین بنیادین، تبیینی است ساده ولی فرض وجود خالقی که قادر به طرح جهانی با چنین پیچیدگی های بسیار گسترده باشد، نظریه ای است بسیار پیچیده. در مقابل، کیث وارد فیلسوف برجسته انگلیسی و برخی فیلسوفان خداباور دیگر مانند ریچارد سوئین برن و آلوین پلانتینگا، با تفکیک میان سادگی موجود در علم و سادگی نظریه خداباورانه از طریق تقسیم مفهوم «سادگی» به دو قسم «سادگی انحصاری» و «سادگی شمولی»، از سادگی فراگیر و جهان شمول نظریه خداباورانه دفاع می کند. از دیدگاه او وجود خداوند فرآیند تکامل و قوانین بنیادین طبیعت را در یک نظام جامع و جهان شمول وحدت و انسجام می بخشد و از این رو از کفایت تبیینی برخوردار است، در حالی که دیدگاه تصادف گرایانه داوکینز فاقد کفایت تبیین است و از عهده تبیین جامع و دقیق قوانین بنیادین فیزیک و فرآیند تکامل بر نمی آید. از دیدگاه کیث وارد «استدلال سادگی» داوکینز در واقع «مغالطه سادگی» است. این مقاله می کوشد قوت دیدگاه خداباورانه را نسبت به دیدگاه ماتریالیستی ریچارد داوکینز و بدین ترتیب نادرستی «استدلال سادگی» او را نشان دهد.

استیون هاوکینگ و ریچارد داوکینز دو خداناباور معاصر و اهل انگلستان هستند که با رویکرد علمی، یکی در حوزه فیزیک و دیگری در عرصه زیست‌شناسی به الاهیات ورود نموده، و به قرائن علمی برای رد وجود یا ضرورت وجود خداوند استناد نموده‌اند. تحقیق پیش رو ضمن استخراج مبانی فلسفی ایشان در حوزه‌های مختلف چون: معرفت‌شناسی، هستی شناسی، دین شناسی، خداشناسی، انسان شناسی، و ارزش‌شناسی به نقد آنها پرداخته است. از آنجا که مهم ترین و جامع ترین اثر استیون هاوکینگ در این حوزه کتاب «طرح بزرگ»، و اثر مهم داوکینز کتاب «پندار خدا» است، این دو کتاب محور استخراج مبانی ایشان قرار گرفته‌اند، اگرچه در این خصوص از سایر آثار ایشان نیز بهره برده شده است. در مجموع آنچه موجب نتیجه‌گیری‌های ملحدانه در تفکرات این دو شخصیت شده است کاستی‌های تفکرات فلسفی است که به عنوان پیش‌فرض‌های مسلّم در اندیشه ایشان تلقی شده است، و البته کمتر به اثبات آن‌ها پرداخته‌اند. از جمله این مبانی می‌توان به تجربه‌گرایی، مادی‌گرایی، علم‌گرایی، تکامل‌گرایی و مانند آن اشاره کرد. همچنن تصورات نادرست از مفاهیم فلسفی چون «عدم»، «زمان»، «امکان» و «وجوب» و خصوصیات مربوط به آن، «ملاک نیازمندی به واجب»، و مانند آن بر عمق این کاستی‌ها افزوده است. این دو شخصیت فارغ از هر جایگاهی که در فیزیک و زیست‌شناسی دارند، اما در فلسفه و مفاهیم آن تخصص کافی را ندارند و همین ناآشنایی موجب شده است که مبادی تصوری در براهین اثبات خداوند را به خوبی درک نکرده و نیز براهینی که در رد وجود خداوند بیان می‌کنند نیز فاقد اتقان و اعتبار لازم باشد. در گام بعد عدم اعتقاد به خداوند موجب شده که این دو شخصیت برای دین منشأ دیگری جستجو کنند، و آن را تکامل یافته طبیعی ادیان پیشین بدانند، داوکینز حتی پا را فراتر نهاده و مبانی وی در تکامل‌گرایی موجب شده در پیدایش دین به دنبال منشأ ژنتیکی باشد، وی به همین خاطر تمام کارکردهای اخلاقی دین را نادیده گرفته و ریشه اخلاق را نیز در ژنتیک جستجو می‌کند. از طرف دیگر عدم شناخت اعتقادات راستین، ناآشنایی با اسلام، و یکسان‌انگاری ادیان از جمله عواملی است که موجب شده است کاستی‌های مسیحیت و اندیشه‌های برخی متکلمین مسیحی، به اشتباه به عنوان لوازم خداباوری، و خلقت‌گرایی تلقی شده، و از سوی ایشان به عنوان نقدی بر این نوع تفکر طرح گردد.

استیون هاوکینگ و ریچارد داوکینز از دانشمندان خداناباور معاصر هستند که با مشی تجربی یکی در حیطه فیزیک، و دیگری در حیطه زیست­شناسی به مباحث الاهیات ورود نموده­اند که این ورود به الحاد و خداناباوری ختم شده است. مهمترین عاملی که موجب چنین نتیجه­ای در مشی علمی این دو شخصیت شده تصورات نادرست از موضوع و مفاهیم فلسفی است. تحقیق پیش رو با استخراج این مبانی به روش کتابخانه­ای از لابلای آثار این دو شخصیت، آنها را به بوته نقد گذاشته است. تصور نادرست از فلسفه و قلمرو آن، و نیز درک نادرست از مفاهیم فلسفی چون درک نادرست از مجردات، تصور غلط از واجب الوجود و اوصاف آن، تشخیص نادرست نسبت به ملاک نیازمندی به واجب، و همچنین درک نادرست از مفاهیم «علیّت»، «زمان»، و «عدم»را می­توان به عنوان مصادیقی از این فهم نادرست برشمرد.

گروهی از صاحب‌نظران علوم تجربی، از جمله ریچارد داوکینز معتقدند جهان مادی در روند شکل‌گیری طبیعت و پیدایش موجودات زنده، «خودتبیین­گر» است و انتخاب طبیعی که فرآیندی انباشتی است، به تنهایی می‌تواند شکل‌گیری این جهان را از ساخت ساده آغازین آن تا صورت پیچیده کنونی­ اش، تبیین کند و نیازی به فرض مبدئی هوشمند در فرآیند تکامل نیست. در مقابل، برخی فیلسوفان متألّه، از جمله کیث‌ وارد، معتقدند انتخاب انباشتی به عنوان فرآیندی کور و فاقد هدف، به تنهایی از ارائه تبیین دقیق و جامع از فرآیند تکامل و نتایج و مراحل حیاتی آن ناتوان بوده، بهترین تبیین تکامل، مسلم دانستن مبدئی هوشمند به عنوان طراح فرآیند تکامل است. این تحقیق می‌کوشد با عدم کفایت تبیینی انتخاب طبیعی صرف، در تبیین فرآیند تکامل، نشان دهد اولاً، نگرش ماتریالیستی داوکینز در استدلال فرآیند انباشتی بر مجموعه‌ای از خطاهای فلسفی مبتنی است؛ ثانیاً اگر تبیین دقیقی از نظریه انتخاب طبیعی انباشتی ارائه شود، این نظریه نه تنها نافی وجود خداوند نیست، بلکه به عکس، خود، دلیلی به سود خداباوری است.

در تحقیق حاضر نظرات ریچارد داوکینز در باره ی نفی وجود خدا مورد بررسی قرار گرفته است. و دراین میان رویکرد های مختلف به مساله ی وجود خدا برای تقسیم بندی و ارزیابی نظرات داوکینز مطرح شده است.و دیدگاه های خداباورانه، شک گرایانه و خداناباورانه مطرح و مواضع داوکینز درقالب دیدگاه خداناباورانه دسته بندی شده است. داوکینز براهین اثبات وجود خدا همچون برهان وجودی ، برهان نظم، برهان علیت و ... را مورد نقد قرار داده است. او همچنین استدلال هاییبرای رد وجود خدا ارائه کرده است.برهان نامحتملی وجود خدا، برهان باور خدا به مثابه ی ویروس ذهنی، برهان رد خدا با علم از استدلال های عمده ی داوکینز در رد وجود خدا می باشد. در این تحقیق نقدهای داوکینز به براهین اثبات وجود خدا بررسی و به آنها پاسخ داده شده است.وهمچنین براساس آثار منتقدین داوکینزبه رد استدلال های وی در نفی وجود خدا پرداخته شده است. و قرائت خداناباورانه ی تبیین تکاملی با جهان بینی دینی مقایسه و نقد شده است.

داوکینز به عنوان زیست شناسی تکامل گرا درباره موضوعات مختلفی غیر از زیست شناسی اظهار نظر کرده که اخلاق ازجمله آنهاست. وی در آرای خاص خود در زمینه اخلاق از دانش هایی چون زیست شناسی اجتماعی، روان شناسی تکاملی و ژنتیک بهره می برد. مهم ترین وجه نظریه پردازی داوکینز نفی تمایز اخلاقی انسان از حیوانات است. دغدغه او برای پرداختن به موضوع اخلاق ناشی از انگیزه نفی کارکرد های اخلاقی دین است. افزون براین، از آنجا که نبودِ قدرت تبیین کنندگی نظریه تکامل درخصوص اخلاقی بودن انسان، به عنوان یکی از نقایص این نظریه مطرح شده، داوکینز می کوشد این اشکال را به گونه ای برطرف نماید. مقاله حاضر این تلاش داوکینز را گزارش و تحلیل می کند.

نوشتار پیش رو به معرفی افکار و آراء زیست شناسی انگلیسی به نام ریچارد داوکینز اختصاص دارد . داوکینز به بحث‌های الاهیاتی توجه نشان داده و به صورت پر شوری از دانش تخصصی خود در جهت انکار وجود خدا و مناقشه در مدعیات دین بهره می‌برد . وی دانشمندی است که با تاکید بر تقریر الحادی از تکامل‌گرایی و البته به سبب سایر اصولی که به عنوان مبنای تفکر خود برگزیده است، به شدت بر نفی خدا اصرار دارد . این نوشتار بر آن بوده تا روشن سازد که تصویر مورد مناقشه ی او از خداوند با تلقی ادیان توحیدی از خدا تطابق ندارد و براهین خداشناسی مخدوش شده توسط او نیز با آنچه در تقریر اصلی این براهین مشهود است تفاوت بسیاری دارد. بررسی ورفع مناقشات این ملحد مشهور بیش از هر چیزی به شناخت مبانی فکری وی وابسته است که در این میان تکامل‌گرایی زیستی یا داروینیسم از اصلی ترین آن ها به شمار می‌رود . علاوه بر این مبانی دیگری چون خرد‌گرایی، علم‌گرایی، طبیعت‌گرایی وانسان‌گرایی نیز برای وی برشمرده شده و همگی مورد نقد قرار گرفته اند . این نوشتار به روش بحث و مناقشه ی داوکینز و موارد خاص در آراء و اندیشه های وی از قبیل تلقی او از مقولاتی چون خدا، دین و اخلاق نیز به صورت اختصاصی پرداخته تا روشن شود این نگرش های برخاسته از مبانی پیش گفته به چه آسیب ها و لغزش هایی مبتلاست . نگاه ویژه ی داوکینز به خدا در چند زمینه قابل بررسی قلمداد گردیده است، از جمله آن که تعریف و تلقی او از خدای ادیان لغزش های بسیاری در آرای وی را به بار آورده و نیز گزارش های او از براهین اثبات وجود خدا که وی مدعی ابطال آن هاست و آنچه وی تحت عنوان برهان بر نفی خدا ارائه نموده است و آن ها را بی کم و کاست صحیح می‌داند، همگی هم از حیث شیوه هم از حیث محتوی باآسیب های بسیار همراه است. مقوله ی دین نیزکه در آثار وی با تعریف وتحلیلی خاص مطرح شده و عموماً وجوه کارکردی آن مورد نقد قرار گرفته واساسا محصول تکامل معرفی شده، تحت دو عنوان مدل تکاملی دین ونظریه ی ممتیک دین به نقد کشیده شده است.داوکینز نگاه ویژه ای به اخلاق نیز داشته که از بحث برانگیز ترین نظریه پردازی های وی به حساب می‌آید.اخلاق انسانی همواره چالش بزرگی برای تکامل گرایان محسوب می‌شده که داوکینزبا ارائه ی تحلیلی کاملا مادی از آن سعی در برطرف نمودن این چالش نموده تا مشکل عمده ی تکامل‌گرایی زیستی در ناتوانی از تبیین اخلاق برمدار انگاره های داروینی را از پیش رو بردارد حال آن که حاصل این تلاش بر ناتوانی تکامل‌گرایی از غلبه بر این چالش صحه می‌گذارد. به دلیل شیوه ی مغالطه گرانه‌ی داوکینز در طرح محتوای مباحث تلاش گردیده تا در این نوشتاربه منظور نقد مناقشات داوکینز هم به مشکلات روشی وهم به مشکلات محتوایی آراء وی پرداخته شود. نهایتا با نگاهی دوباره به پرسش اصلی این پژوهش در خصوص محتوای مناقشات داوکینز فرضیه ای که پژوهشگر در مقام پاسخ به این پرسش مد نظر داشته تقویت شده وتاکید گردیده است که تعهد به روشمندی و محدویت های هر نوع از تلاش علمی علاوه بر رهنمون شدن به کسب نتایج صحیح، مانع بروز لغزش ها وآفات ویژه ی نظریه‌پردازی های علمی نیز خواهد بودچراکه مسیر علم را از شبه-علم یا فرا‌علم باید برکنار داشت.

این رساله به معرفی افکار و آراء زیست شناسی انگلیسی به نام ریچارد داوکینز اختصاص دارد . داوکینز به بحث‌های الاهیاتی توجه نشان داده و به صورت پر شوری از دانش تخصصی خود در جهت انکار وجود خدا و مناقشه در مدعیات دین بهره می‌برد . وی دانشمندی است که با تاکید بر تقریر الحادی از تکامل‌گرایی و البته به سبب سایر اصولی که به عنوان مبنای تفکر خود برگزیده است، به شدت بر نفی خدا اصرار دارد . این نوشتار بر آن بوده تا روشن سازد که تصویر مورد مناقشه ی او از خداوند با تلقی ادیان توحیدی از خدا تطابق ندارد و براهین خداشناسی مخدوش شده توسط او نیز با آنچه در تقریر اصلی این براهین مشهود است تفاوت بسیاری دارد. بررسی ورفع مناقشات این ملحد مشهور بیش از هر چیزی به شناخت مبانی فکری وی وابسته است که در این میان تکامل‌گرایی زیستی یا داروینیسم از اصلی ترین آن ها به شمار می‌رود . علاوه بر این مبانی دیگری چون خرد‌گرایی، علم‌گرایی، طبیعت‌گرایی وانسان‌گرایی نیز برای وی برشمرده شده و همگی مورد نقد قرار گرفته اند . این نوشتار به روش بحث و مناقشه ی داوکینز و موارد خاص در آراء و اندیشه های وی از قبیل تلقی او از مقولاتی چون خدا، دین و اخلاق نیز به صورت اختصاصی پرداخته تا روشن شود این نگرش های برخاسته از مبانی پیش گفته به چه آسیب ها و لغزش هایی مبتلاست . نگاه ویژه ی داوکینز به خدا در چند زمینه قابل بررسی قلمداد گردیده است، از جمله آن که تعریف و تلقی او از خدای ادیان لغزش های بسیاری در آرای وی را به بار آورده و نیز گزارش های او از براهین اثبات وجود خدا که وی مدعی ابطال آن هاست و آنچه وی تحت عنوان برهان بر نفی خدا ارائه نموده است و آن ها را بی کم و کاست صحیح می‌داند، همگی هم از حیث شیوه هم از حیث محتوی باآسیب های بسیار همراه است. مقوله ی دین نیزکه در آثار وی با تعریف وتحلیلی خاص مطرح شده و عموماً وجوه کارکردی آن مورد نقد قرار گرفته واساسا محصول تکامل معرفی شده، تحت دو عنوان مدل تکاملی دین ونظریه ی ممتیک دین به نقد کشیده شده است.داوکینز نگاه ویژه ای به اخلاق نیز داشته که از بحث برانگیز ترین نظریه پردازی های وی به حساب می‌آید.اخلاق انسانی همواره چالش بزرگی برای تکامل گرایان محسوب می‌شده که داوکینزبا ارائه ی تحلیلی کاملا مادی از آن سعی در برطرف نمودن این چالش نموده تا مشکل عمده ی تکامل‌گرایی زیستی در ناتوانی از تبیین اخلاق برمدار انگاره های داروینی را از پیش رو بردارد حال آن که حاصل این تلاش بر ناتوانی تکامل‌گرایی از غلبه بر این چالش صحه می‌گذارد. به دلیل شیوه ی مغالطه گرانه‌ی داوکینز در طرح محتوای مباحث تلاش گردیده تا در این نوشتاربه منظور نقد مناقشات داوکینز هم به مشکلات روشی وهم به مشکلات محتوایی آراء وی پرداخته شود. نهایتا با نگاهی دوباره به پرسش اصلی این پژوهش در خصوص محتوای مناقشات داوکینز فرضیه ای که پژوهشگر در مقام پاسخ به این پرسش مد نظر داشته تقویت شده وتاکید گردیده است که تعهد به روشمندی و محدویت های هر نوع از تلاش علمی علاوه بر رهنمون شدن به کسب نتایج صحیح، مانع بروز لغزش ها وآفات ویژه ی نظریه‌پردازی های علمی نیز خواهد بودچراکه مسیر علم را از شبه-علم یا فرا‌علم باید برکنار داشت.

کتاب حاضر 20 گفتگو از مهمترین چهره‌های (انگلیسی – آمریکایی) فلسفه تحلیلی در ربع قرن آخر قرن بیستم را در بر دارد که طی سالهای 1987 تا 1996 به چاپ رسید. این چهره ها عبارتند از: «کواین»، «دن دنت»، «نانسی کارترایت»، «مارتا نوسبام»، «السدیر مک اینتایر»، «مایکل دامت»، «مری وارنوک»، «راجر اسکروتون»، «پیتر استراسون»، «هیلری پاتنم»، «اشتفان کورنر»، «ریچارد داوکینز»، «هیو ملور»، «ریچارد سورابجی»، «دیوید گوتیه»، «برنارد ویلیامز»، «آدام مورتون»، «درک پارفیت»، «جان کاتینگام» و «جین همپتون» می باشند.

ترجمه ماشینی: در دهه گذشته، «آتئیست‌های جدید» مانند سام هریس، ریچارد داوکینز و کریستوفر هیچنز موضوع بی‌خدایی را در خط مقدم بحث عمومی مطرح کرده‌اند. با این حال تعداد بسیار کمی از مناظرات و بحث های بعدی توانسته اند یک بررسی کامل و عینی از موضوع ارائه دهند. بیخدایی: آنچه که همه باید بدانند با در نظر گرفتن بیخدایی از لحاظ تاریخی، فلسفی، الهیاتی، جامعه شناختی و روانشناختی، نگاهی متعادل به موضوع ارائه می دهد. این کتاب که به سبکی آسان نوشته شده است، از قالب پرسش و پاسخ برای بررسی تاریخچه الحاد، استدلال های موافق و مخالف الحاد، رابطه دین و علم، و مسئله معنای زندگی و اینکه آیا می توان یا نه استفاده می کند. یک آتئیست شاد و راضی باشید بیش از همه، نویسنده تأکید می‌کند که بحث بی‌خدایی فقط یک موضوع واقعی نیست، بلکه یک نگرانی اخلاقی است، هم در مورد موضعی که باید در قبال مسائل اتخاذ کند و هم در مورد پیامدهای تعهد خود.