آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهامام کاظم - علیه‌السّلام -‌ از یک طرف با سلطه و اختناق سیاسی عباسیان روبه‌رو بود و از طرف دیگر، افتراقات و دیدگاه سیاسی شیعیان و ظهور و بروز مذاهب مختلف فکری و کلامی، شرایط پیچیده‌ای را در جامعه‌ی اسلامی به وجود آورده بود.مبنای اندیشه‌ی سیاسی امام، همچون پدران بزرگوارش؛ باور به تشکیل حکومت دینی بر پایه‌ی حاکمیت الهی و نه انسانی، و نفی حاکمیت‌های خاندانی، قبیله‌ای و قومی بود. بر این مبنا بود که امام موضع‌گیری می‌کرد و به بیان مواضع سیاسی برگرفته از قرآن و سنّت حضرت رسول - صلی الله علیه و آله - که در تعارض با ماهیت خلافت عباسیان بود، می‌پرداخت و در عین حال از تقابل آشکار سیاسی در برابر خلفای‌عباسی پرهیز می‌کرد امّا این کناره‌گیری از مواجهه با عباسیان، مانع از اتّخاذ مواضع اصولی و بیان معارف و ترویج فرهنگ ناب سیاسی اسلامی نمی‌شد. به همین دلیل هم، هارون، خلیفه‌عباسی که مواضع و دیدگاه‌های آن حضرت را در تقابل با مشروعیت و مقبولیت خلافت خاندان عباسی می‌دید، ایشان را زندانی کرد و سرانجام به شهادت رساند.انشعابات فرقه‌ای ‌این دوره، ظهور و بروز مذاهب مختلف فقهی و کلامی و مباحث فکری و کلامی، مشکل دیگری بود که اتحاد و یکپارچگی شیعیان را تهدید می‌کرد. از این رو امام متناسب با این شرایط، سیاست‌های فرهنگی خود را سامان داد. به گونه‌ای کهایشان بامجاهدت خویش و کمک شاگردانش توانست شبهاتی که از سوی جریانات فقهی، کلامی و تفسیری ‌ایجاد شده بود، مرتفع نموده و راه روشنی را فرا‌ روی جامعه‌ی اسلامی بگشاید. با توجه به وجود دانشمندان عالم و متعهد فراوان گردِ امام، سازماندهی و اعزام آنان به شهرهای مختلف و ارجاع شیعیان در موارد گوناگون به ایشان و ...، حضرت توفیقات بیش‌تری را نسبت به پدر و جد بزرگوارشان در جهت اشاعه و گسترش فرهنگ اسلام ناب، نشر احادیث و معارف اهل‌بیت کسب نمود که در این تحقیق با مستنداتی به اثبات این موضوع پرداخته شده‌ است.روش تحقیق در این پژوهش روشی توصیفی - تحلیلی است. واژگان کلیدی: امام کاظم (ع)، سیره‌ی سیاسی، سیره‌ی فرهنگی، خلفای‌عباسی، زمانه، شیعیان، فرقه‌ها، زیدیه.

برای فهم قرآن، باید فضای حاکم بر آن روز جامعه را درک کنیم؛ زیرا قرآن در تخاطب با آن جامعه نازل گردیده است، در رساله حاضر، در چهار بخش به گوشه ای از این مهم پرداخته شده است. در بخش اول پس از بررسی واژگان مربوط، جهل و جاهلیت به تفصیل، همراه با آیات بررسی گردید و چنین حاصل آمد که جاهلیت از دیدگاه قرآن معیارهایی دارد از قبیل: حمیةالجاهلیة، حکم الجاهلیة، تبرج الجاهلیة، ظن الجاهلیة که در هر زمان و هر جامعه ای باشد، آن جامعه، جامعه جاهلی خواهد بود؛ گرچه اکنون به صد یا دویست ساله قبل از بعثت جامعه جاهلی گویند. در بخش دوم، مواجهه قرآن با ادیان موجود در جامعه جاهلی از قبیل: حنفاء، یهود، نصاری، مجوس، صابئین بررسی و نتیجه چنین شد که اسلام ریشه در حنیفیت دارد و حنفاء هستة اصلی مسلمانان را تشکیل دادند. یهود بیشترین نفوذ را در آن جامعه داشته و بیشترین درگیری را نیز با اسلام داشته است. پس از آن و به ترتیب، نصاری، صابئین، مجوس بوده اند. ودر نهایت اسلام با غلبه بر همه آن ادیان، رضایت دادکه زیر پرچم اسلام با مسألمت و بدون توطئه برعقیده خود بمانند که صلا اکراه فی الدین. در بخش سوم، عقاید موجود در بین جاهلیان از قبیل، بت پرستی، ملک پرستی، شیطان پرستی، توتم پرستی و هر نوع شرک از دیدگاه قرآن بررسی گردید. و این که قرآن اقدام به براندازی آن نموده و بیشترین مبارزات قرآن و پیامبر با شرک و جهت استقرار حاکمیت الله و توحید بوده است. در بخش چهارم، خانواده ومسائل آن از دیدگاه جاهلیت و اسلام و تغییراتی که قرآن برای استحکام بیشتر خانواده و رفع فساد از جامعه انجام داد، بررسی گدردید. طلاق ها و ازدواج های متعدد جاهلی را که اکثر آن، همراه با روسپی گری، فحشاء و ظلم به زنان بود، محدود نمود. از ظلم به زنان ودختران در خانواده جلوگیری کرد و کرامت آنان را باز گرداند. حقوق خانوادگی از قبیل حقوق والدین، فرزندان، وصیت، ارث قانومند نمود./

در چند دهه گذشته در چارچوب سنت انتقادی، گفتمان غالب غرب و روایت‌سازی‌های کلان آن در مورد تفاوت‌های انسانی (نژاد، قوم، ملیت و جنسیت) بخصوص فرهنگ، مذهب و تاریخ اسلام و مسلمانان و تصویر منفی از زن مسلمان از مقوله‌های پراهمیتی بوده که مورد بررسی و نقد و بازبینی اندیشمندان قرار گرفته است. این رساله در صدد است با الهام از آثار متفکرانی چون ادوارد سعید، که بر آن است صورتبندی‌های استدلالی آثار فراگیر شرق‌شناسی براساس پارادایم دگربودگی قرار داشته، و استفاده از نظریه قدرت و گفتمان میشل فوکو، و نظریات دیگر متفکران چون آنتونی گیدنز، که به نقش موثر عاملیت انسانی در فرآیند‌های اجتماعی اهمیت خاصی قائل هستند، به نقد و بررسی تصویرسازی‌های گفتمان غالب غرب درباره نقش اجتماعی زن در اسلام بپردازد. دوره مورد مطالعه این رساله از نیمه دوم قرن هجدهم تا آغاز نیمه دوم قرن بیستم خواهد بود. دغدغه اصلی این رساله نشان دادن نفوذ گفتمان متفکران مسلمان سنت‌گرا (بخصوص متون حدیثی و تفسیری و فقهی) بر گفتمان شرق شناسی و به طور کلی گفتمان غالب غرب است. اما به علت تعارض هائی که میان گفتمان جنسیتی متفکران مسلمان سنت‌گرا با مفاهیم قرآنی در این زمینه وجود دارد، این پژوهش ناظر به نقادی این گفتمان و آشکار نمودنتعارض های آن با مفاهیم جنسیتی در قرآن و جایگاه زن در سیره نبوی (ص)است. این رساله از رهیافت تحلیل انتقادی گفتمان ، به عنوان رهیافتی میان رشته ای، برای بررسی نقادانه گفتمان غالب غرب و پیوند و تکیه آن بر قدرت و ایدئولوژی استفاده خواهد نمود. همچنین این پژوهش برای خوانشی نوین از جایگاه اجتماعی زن در قرآن و سیره پیامبر(ص) روش های هرمنوتیکی را برای گفتگو با این متون و به خاطر آوردن حافظه تاریخی فراموش شده بکار خواهد برد.

چکیده فارسی:کاربرد واژه امیرالمومنین در سلام خلافت، کابردی ویژه بود. در شرح احوال خلفا، عبارت «سلم علیه بالاخلافه» (بر خلیفه، سلام خلافت داد) بسیار دیده می شود. چنین سلامی، بیانگر اعلان پذیرش و ابراز وفا داری نسبت به خلیفه سلام شونده بود.این سلام، با عبارت «السلام علیک یا امیرالمومنین» رواج داشت و بنابر یک رسم، با اذان همراه شد. موذنان، هنگام اذان به خلیفه، سلام خلافت می دادند و او را به اقامه نماز فرا می خواندند.تخطی از شکل رایج در سلام خلافت و دگرگونه کردن آن، واگوی رفتاری اعتراض آمیز بود که در سه شکل بروز می یافت: سلام عادی، سلام با واژه هایی معنادار، اعراض از اصل سلام یا پاسخ به آن. باگذشت زمان و پیدایش تشریفات در دربار خلفا، سلام خلافت نیز به آدابی چند در آمیخت و عدم رعایت آن آداب، رفتاری نابهنجار به شمار آمد.

ماکس وبر در ادامه پژوهش خود پیرامون رابطه میان اخلاق پروتستانی و سرمایه داری غربی به بررسی تطبیقی ادیان بزرگ جهانی روی آورد. در مورد اسلام وبر مدعی است که به دلیل هویت دنیا طلب اسلام سرمایه داری عقلانی در جوامعی که تحت سلطه فرهنگ اسلامی میباشند شکل نگرفته است. با توجه به این موضوع در این نوشتار سعی شده است تا آرا وبر درباره صدر اسلام را گردآوری نموده و به محک آزمون بسپاریم. این وظیفه را در شش فصل به انجام رسانیده ایم. در فصل اول ضمن طرح مساله و بیان اهمیت و ضرورت تحقیق به کنکاش پیرامون مطالعات پیشین در این زمینه پرداخته ایم. فصل دوم تحقیق ما به مدون نمودن آراء‌ وبر در مجموعه گردآوری شده به صورت مدون و منسجم آورده نشده است. پس از آن در فصل سوم نگاه اسلام را نسبت به سه مفهوم جهاد، برده داری و تعدد زوجات بررسی کرده ایم تا مشخص سازیم که این شاخصها، مصادیق درستی برای اثبات این دنیا پذیری اسلام میباشد یا خیر؟ فصل چهارم به گردآوری اطلاعات و شواهد تاریخی که برای نقد دیدگاه وبر لازم بود اختصاص یافته است و یا چنین دستمایه ای به فصل اصلی تحقیق خود رسیده ایم. در فصل پنجم ابتدا به نقد تئوری وبر پرداخته و سپس خود ماکس وبر را مورد نقد قرار داده ایم. نهایتا در فصل ششم نتایج بررسیهای خود را ارائه نموده ایم.

تحولات فقه سياسي شيعه، ارتباط مستقيمي با تغييرات اوضاع اجتماعي جوامع شيعه دارد به نحوي که مي توان آن را منعکس کننده خصوصيات يک عصر تاريخي دانست. با شروع عصر غيبت کبري، دوران جديدي براي جامعه شيعيان اماميه اغاز شد که طي آن، مفهوم جديدي از مرجعيت ديني در ميان شيعيان امامي مذهب که پيشتر تنها مرجع ديني آنها در مسايل فقهي شخص امام و تعاليم او بود، شکل گرفت. در اين دوره نظام مرجعيت به شکل مفتي و مستفتي است و با مفهوم مرجعيت پس از خود (يعني دوران معاصر ) که به صورت تقليد و مقلد است، تمايز دارد. عصر ما بين دوره شيخ طوسي تا دوران معاصر را مي توان دوره اي خاص برشمرد و بر اساس برخي دلايل، مي بايد آن را دوران گذار ناميد. بررسي تحولات رخ داده در دوران گذار که از مقطع حسن بن يوسف حلي (متوفي 726) تا شهيد ثاني (متوفي 965) از آن در نوشتار حاضر مورد بررسي قرار مي گيرد، در حقيقت مقطعي است که برخي از تغييرات مهم و تأثير گذار در نظام مرجعيت شيعه رخ داده است. در اين ميان، نقش حسن بن يوسف حلي بسيار چشمگير است.

این پژوهش با هدف دستیابی به مختصات سیستم خط مشی گذاری مناسب برای تحقق عدالت اجتماعی طراحی شد. ابتدا با تامل بر طبقه بندی جیمزپی.استربا و مروری بر چالش آموزه های فلسفی و سیاسی در مفهوم پردازی عدالت، بر مفهوم عدالت حق مدار تاکید و برای دستیابی به یک تعریف دقیق و علمی از آن از روش تحلیل منطقی استفاده شد. در جریان تحقیق با انتخاب متن نهج البلاغه، مجموعه ای از گزاره های عقلانی و منطقی معرف اصول حق مداری از آن استخراج و با مراجعه به صاحبنظران رشته های علمی گوناگون، ضمن اصلاح و تعدیل نظام منطقی نهایی طراحی شد که مبتنی بر دیدگاه های حضرت علی(ع)- که اهتمام جدی در تحقق عدالت داشته و عدل و علی را به یک اندازه در نزد مخاطب جا انداخته است- می باشد.

این رساله در پنج فصل تنظیم شده است : در فصل اول، به عوامل ایجاد خشونت در عصر جاهلی در فصل دوم، به تبیین عوامل گسترش دین و شیوه های رسول اکرم (ص) در دعوت اسلامی در فصل سوم به موضوع جنگ از نظر قرآن در فصل چهارم علل و اسباب هر یک از نبردهای رسول اکرم ( ص ) در فصل پنجم، فتک (ترور) از نظر اسلام بررس خواهد شد.