آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

احادیث و روایات فراوانی بیان گر افضلیّت، عصمت و امامت اهل بیت پیامبر اکرم(ص) می‎باشد که از جملۀ آن حدیث امان است. متن مشهور این حدیث «النّجومُ أمانٌ لأهل السمآء و أهلُ بیتی أمانٌ لِأمّتی» است. در این حدیث پیامبر اکرم(ص) اهل بیت خود را به ستارگان آسمان تشبیه کرده که همان گونه که ستارگان نشانه امنیّت برای اهل آسمان‏ می‎باشند، اهل بیت پیامبر(ص) عامل امنیت برای اهل زمین‎اند. حدیث امان در منابع شیعه و اهل سنّت از هشت نفر از صحابه پیامبر(ص) روایت شده، و از نظر سند معتبر است. از تأمّل در نقل‌های ‎های مختلف حدیث با استفاده از روایات دیگر به دست‏ می‎آید که امان بودن اهل بیت پیامبر(ص) برای اهل زمین، هم جنبه تکوینی دارد و هم جنبه تشریعی، هم در زندگی دنیوی و مادی آنان تاثیر گذار است و هم در زندگی معنوی و اخروی آنان. مجموع این روایات بر عصمت و افضلیت اهل بیت( و امامت آنان دلالت‏ می‎کند.

‏بحث درباره «علم دینی» یا «دینی سازی علوم» در زمینه علوم تجربی- به ویژه علوم انسانی- از مباحث جدید در عرصه دین‏پژوهی، فلسفه علم و کلام جدید است. در این‏باره دو رویکرد متعارض وجود دارد. بر اساس یک رویکرد، توصیف علوم تجربی به دینی و غیر دینی و به بیانی دیگر، «دینی سازی علوم تجربی» هم معقول و ممکن است و هم مفید و لازم، اما بر پایه رویکردی دیگر، این کار نامعقول و ناممکن است. طرفداران این رویکرد، بر اثبات دیدگاه خود، ادله‎ای آورده‎اند که رؤوس آن‏ها عبارت است از: بی‏معنایی وصف دینی در موضوع، غایت و روش علم، تفکیک مقام پرسش‎‎گری از پاسخ‎گویی و مقام گردآوری از مقام داوری در پژوهش علمی، بررسی مراحل سه‎گانه تحقیق علمی، ناتمامی مقدمات اسلامی سازی علوم انسانی، تعلق ناپذیری علم، تضعیف شأن معرفت بخشی گزاره‏های علمی و آسیب‏پذیری دین در پی تغییر نظریه‎های علمی. ادله مزبور در نوشتار حاضر مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.

یکی از استوارترین برهان‎هایی که بر وجود خداوند متعال اقامه شده، برهان امکان یا برهان امکان و وجوب است. برهان وجود و برهان صدیقین سینوی، نام‏های دیگر آن است. از برهان امکان دو گونه تقریر ارائه شده است. گونه نخست، بر قبول واقعیت یا موجود، بدون لحاظ اینکه ممکن الوجود است، مبتنی است، و گونه دوم بر وجود ممکن الوجود مبتنی است. در تقریر اول، از وجود موجود (واقعیت) بر وجود واجب الوجود بالذات استدلال می‎شود، و در تقریر دوم از وجود ممکن الوجود ضرورت وجود واجب الوجود بالذات اثبات می‎شود. از هر یک از دو گونه تقریر برهان امکان، تبیین‏های مختلفی ارائه شده است، برخی از تبیین‏های گونه اول، مبتنی بر امتناع دور و تسلسل در علیت است، و برخی دیگر، مبتنی بر آن نیست. گونه دوم تقریر برهان امکان نیز با عبارت‏های متفاوتی تبیین شده است. در این میان شیخ اشراق نیز تقریر ویژه‏ای از برهان امکان عرضه نموده است. لمی یا انّی بودن برهان امکان از جمله مسایل مورد بحث درباره آن است، چنان‏که اشکالاتی نیز بر این برهان وارد شده است که از سوی متفکران اسلامی به آن‏ها پاسخ داده شده است. مسایل و مباحث مزبور، در این نوشتار تبیین و بررسی شده است.

جبر و اختیار از مسایل مورد گفت وگوی علم و الهیات است. در الهیات، درباره جبر و اختیار، دو دیدگاه جبر انگاری، و اختیار انگاری مطرح شده است، و از سوی دیگر، در فیزیک کلاسیک، اصل موجبیت یا جبر علی و معلولی به رسمیت شناخته شده، اما در فیزیک کوانتوم، این اصل در خصوص پدیده‎های اتمی، مورد تردید یا انکار واقع شده، و اصل عدم قطعیت یا عدم تعین، جایگزین آن شده و تفسیرهای مختلفی از آن ارائه شده است. کسانی، اصل موجبیت در فیزیک کلاسیک را پشتوانه علمی نظریه جبر در الهیات، و کسانی دیگر، اصل عدم قطعیت در فیزیک کوانتوم را پشتوانه علمی نظریه اختیار در الهیات، انگاشته‏اند. این دو انگاره با انتفاد گروهی دیگر از متألهان و دانشمندان روبرو گردیده است. دیدگاه‏های مزبور، در نوشتار پیش‏رو، تبیین وتحلیل شده است.

این کتاب، تدوین مقالاتی است که در مجله کیهان اندیشه چاپ شده است و متن درسی رشته تخصصی کلام برای حوزه علمیه قم است. مولف هدف از تالیف کتاب را «بازشناسی تاریخ و هویت واقعی علم کلام اسلامی» در یک «متن منسجم و هماهنگ و کاملاً بی‎سابقه» معرفی می‎کند

یکی‌ از بحث‌های‌ مهم‌ دربارة‌ تجربة‌ دینی‌ بررسی‌ ذهنی‌ یا عینی‌ بودن‌ تجربه‌های‌ دینی‌ است. بسیاری‌ از فیلسوفان‌ دین‌ و متکلمان‌ الهی‌ بر عینی‌ بودن‌ تجربه‌های‌ دینی‌ تأکید دارند. یعنی‌ تجربه‌های‌ دینی‌ پدیده‌هایی‌ صرفاً‌ ذهنی‌ و روانی‌ نیستند. بلکه‌ بر حقیقت‌ یا حقایقی‌ عینی‌ و ماورأ طبیعی‌ دلالت‌ می‌کنند.