آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر یک کتاب توحیدی است که در آن به مباحث توحیدی ای از قبیل بحث های درباره علم کلام ، جواهر و ماده و ... می پردازد بعد از آن شروع به بحث توحید و یگانگی خداوند و صفات علم ، تکلم و... را ادامه می دهد و در قسمت پایانی بحث سمعیات را مطرح می کند مثل رویت الهی ، قیامت و...

" فى رحاب اهل البيت " مجموعه كتابچه‌هايى است كه در بیش از چهل مجلد موضوعات مختلف كلامى، فقهى و احياناً تاريخى و قرآنى را مورد بررسى قرار داده است. سيد عبدالرحيم موسوى و يك گروه تحقيقى تدوين و تنظيم آن را به انجام رسانده‌اند. "انگيزه تأليف" پاسخگويى و ردّ شبهاتى كه در عصر جديد از طرق شبكه‌هاى اينترنتى و ارتباطى در مسائل اسلامى مطرح مى‌شود، سبب ايجاد گروه‌هاى بحث و پاسخگويى به شبهات در مجمع جهانى اهل بيت علیهم السلام گرديد كه اين مجموعه حاصل آن جلسات است. "ساختار كتاب" در هر جلد از اين مجموعه مهم‌ترين مباحث پيرامون آن موضوع اعتقادى يا فقهى و نيز نظرات و آراء اهل سنت و شبهات مرتبط به اختصار آمده است. در پايان نيز نتيجه و خلاصه بحث ديده مى‌شود. "جلد2" موضوع مورد بحث کتاب درباره عدالت جمیع صحابه می باشد. صحابه به چه کسانی اطلاق می شود؟ ویژگی های آنان چیست؟ قائلان به عدالت جمیع صحابه چه اهدافی دارند؟

صرف نظر از نگاه اخلاقی به ماجرای ابلیس، که صوفیه آدمی را از دسیسه های او برحذر می دارند، مساله «نافرمانی وی در امر سجود بر آدم(ع)»، همواره موضوع بحث گروهی از عارفان مسلمان بوده است. از جمله این عرفا که در این باره دیدگاه به نسبت نو و کاملی دارد، عین القضات همدانی است. از منظر وی، سجده نکردن ابلیس بر آدم (ع)، ناشی از عشق راستین او به معشوق ازلی و نیز جریان قلم تقدیر الهی است. طبق نگرش دوگانه او، که متضمن اثبات یگانگی خداست، وجود نور سیاه عزازیلی و نور سپید محمدی (ص)، اولی به عنوان محکی برای تشخیص مخلصان و دیگری به عنوان منشا درک کمالات انسانی، در عالم هستی ضرورت دارد.

یکی از احکام مسلم اسلام حکم نماز است، فقهای شیعه و سنی در حکم نماز مسافر اختلاف نظر دارند، مبنای اختلاف نظر نحوه تفسیر آنان از آیه شریفه 101 از سوره مبارکه نساء است. فقیهان اهل سنت از عبارت (فلیس علیکم جناح) در این آیه عدم وجوب قصر در نماز مسافر و اختیار مکلف در قصر و یا تمام را استنباط نموده و از قسمت بعدی آیه که (ان خفتم ...) فرموده است، معنی شرط فهمیده و می گویند: قصر در نماز مسافر مشروط به خوف از فتنه انگیزی دشمنان است و لذا در سفر فاقد این شرط حکم قصر هم ساقط می شود. زیرا مشروط با عدم شرط از بین می ورد. ولی فقهای شیعه معتقدند که از همین آیه وجوب نماز قصر فهمیده می شود، زیرا معنای (لیس علیکم جناح) ضرورت را بیان داشته و عبارت (ان خفتم...) قید غالبی را توجه می دهد و نه شرط را، و نیز سنت قطعی نبوی این حکم را تایید می نماید و همچنین عمل صحابه پیامبر (ص) هم بر همین مبنا بوده است. شواهد دقیق تفسیری و دقت در آیات دیگر قرآن و نیز نمونه های عملی از سنت نبوی در استنباط صحیح از آیه مورد بحث و بررسی قرار گرفته تا حکم در نماز مسافر معلوم گردد.

در این مقاله کوشش شده است که انگیزه و علت استمداد مفسران بلندپایه به شعر عربی در فهم الفاظ غریب قرآنی روشن شود و شیوه ای را که برای نخستین بار حبرالامه و فقیه اهل البیت ابن عباس در استناد به شعر جاهلی ابداع کرده است با آوردن مثالهای گوناگون واضح گردد و روش هر یک از مفسران بزرگ اسلامی از قبیل زمخشری و طبرسی و ابوالفتوح رازی و نظایر آنها در اعتماد به شعر جاهلی در فهم الفاظ غریب قرآنی شرح داده شده است. از طرف دیگر در این گفتار با ذکر مثالها و شاهدهای متعدد از تفاسیر گوناگون چگونگی استفاده از شعر دوره جاهلی در شرح و توضیح لغات قرآنی روشن شده است و خلاصه اهمیت نقش شعر با تکیه بر اسلوب ابن عباس مبتکر این روش تبیین گردیده است.

شیخ صدوق از محدّثان و عالمان بزرگ شیعه است که به جمع آوری احادیث معصومین علیهم السلام پرداخت . او تالیفات بسیاری در زمینه ی علوم دینی داشته است اما متاسفانه بیشتر آنها از بین رفته است. کتاب من لایحضره الفقیه او یکی از کتب اربعه شیعه به شمار می‌رود . او برای گردآوری حدیث به شهر های مختلف سفر کرد و از عالمان شیعه و سنّی ، حدیث شنید به همین خاطر میزان قابل توجهی از راویان اهل سنت نقل کرده است. برخی نویسندگان معاصر نظریه ورود اخبار منتقله از اهل سنت به کتب او را مطرح کرده اند. «صدوق از ابن عباس که یکی از راویان مورد پذیرش شیعه و اهل سنت است حدود دویست حدیث معصوم و سخن از خود ابن عباس آورده است» اهمیت این سخن موجب شد تا در این پژوهش ، رویکرد صدوق به نقل سخنان خود ابن عباس مورد بررسی قرار گیرد؛ در پاسخ به فرضیه اول با دسته بندی موضوعی به این مسئله «میزان توجه شیخ صدوق به سخنان خود ابن عباس» پاسخ داده شده است. بیش‌تر سخنان ابن‌عباس نشان دهنده فضائل اهل‌بیت و جانشینی حضرات ائمه علیهم السلام است و در مقابل ، روایات فقهی کمتری نقل شده است. گرچه شیخ صدوق از مرویات ابن عباس در زمینه فضائل اهلبیت ، تفسیر قرآن ، نقل سیره و داستان و... کمک گرفته است؛ این استفاده‌ی حداکثری از منقولات ابن عباس را نمی‌توان دالّ بر پذیرش بی چون و چرای ابن عباس در نظر صدوق دانست چون در مسائل فقهی یا موارد اختلافی دیگر موردی یافت نشد که صدوق به خاطر خود ابن عباس پذیرفته باشد و به نظر می‌رسد این مواردی هم که نقل شده به عنوان شاهد مثال و مویّد آورده شده است. پس از آن به بررسی پدیده‌ی اخبار منتقله و چگونگی راهیابی آن‌ به منابع حدیثی شیعه پرداخته شده و بر مبنای قرائنی مانند تقدم نقل در منابع اهل سنت و تفرد شیخ صدوق از بین منابع حدیثی شیعه در نقل این اخبار ، چهار خبر به عنوان منتقله معرفی شده اند. وجه تمایز اخبار این پژوهش با سایر روایات منتقله در یک راوی خاص است یعنی اخباری که توسط ابن عباس به عنوان راوی مشترک بین شیعه و اهل سنت نقل شده به عنوان منتقله معرفی شده اند. اخباری که در این تحقیق به عنوان منتقله معرفی شده اند با مبانی کلامی شیخ صدوق یا عموم شیعه مخالفتی ندارد از این رو چندان اثری در بالا بردن جایگاه ابن عباس در نظر صدوق ندارند به عبارت دیگر نمی‌توان آنها را بیانگر جایگاه والای ابن عباس در نظر صدوق دانست بلکه ممکن بود هرراوی دیگری نیز چنین نقل کند. در پایان نیز با توجه به اهمیت راویان در سیر انتقال حدیث و ضرورت اثبات وثاقت آنان ، به بررسی رجالی شخصیت ابن‌عباس و همچنین تحلیل گزارش های جرح و تعدیل او پرداخته شده و با توجه به قرائنی مانند کثرت نقل از ابن‌عباس در منابع متقدم ، حسن ظن علماء نسبت به ابن عباس ، رویکرد خود ابن‌عباس در حمایت از اهل‌بیت(ع) و ضعف متنی و سندی اخبار جرح ، از این دسته اخبار گذر کرده و بی اعتبار دانسته شده است.

مساله کتابت قرآن کریم در زمان پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان از جمله مباحث اصلی و مهم تاریخ قرآن است که همواره مورد توجه مسلمانان و همچنین مستشرقان قرار گرفته. در این میان و به خصوص در رابطه با مساله کتابت قرآن و سایر حوادث مهم صدر اسلام، شخصیت زید بن ثابت به عنوان یکی از مهمترین چهره های معرفی شده به عنوان کاتب وحی در صدر اسلام از اهمیت خاصی برخوردار است، به نحوی که شناسایی شخصیت این فرد و معرفی کامل هویت وی در رفع برخی ابهامات تاریخ صدر اسلام و خصوصا موضوع کتابت و کاتبان وحی، نقش تعیین کننده ای دارد.برخی از مستشرقان تلاش دارند تا با اثبات آموزش دیدن زید بن ثابت توسط یهودیان مدینه، به نوعی تحولات ایجاد شده در صدر اسلام از جمله فراگیر شدن آموزش خواندن و نوشتن، کتابت وحی و جمع و تدوین مصاحف را اقدامی برخواسته از فرهنگ یهودیت معرفی کرده و در حقیقت فرهنگ والای توسعه علمی ایجاد شده در زمان پیامبر اکرم (ص) را به اسم خود مصادره به مطلوب کنند. از جمله این مستشرقان، «میخائیل لکر» است که به موضوع کتابت در صدر اسلام و شخصیت زید بن ثابت توجه نشان داده و کتب و مقالات متعددی در این زمینه نگاشته است.در این مقاله تلاش شده است پس از معرفی شخصیت زید بن ثابت و اقدامات وی در صدر اسلام، استدلال های مطرح شده از سوی میخائیل لکر نقد و ارزیابی می شود و در نهایت به برخی ابهامات مطرح در خصوص شخصیت زید بن ثابت مورد بحث قرار می گیرد.

ارتباطات میان انسانی معصومین (اعم از پیامبر اکرم و ائمه طاهرین) با مخالفان خود، دربردارنده درس هایی گران بها در حوزه تربیت اخلاقی برای مربیان تربیت است؛ برخوردهایی که حتی در مواردی منجر به هدایت شخص مخالف و پیوستن او به جمع مؤمنان گشته است. این نوشتار، با بررسی رفتار عملی امام علی(ع) در مواجهه با مخالفان از یک سو، و تحلیل سخنان و گفتار ایشان درباره چگونگی رفتار با مخالف از سوی دیگر، به استخراج مهم ترین اصول و روش های تربیتی در مواجهه با مخالف می پردازد.

یکی از دانشمندان برجسته قرون پنجم و ششم هجری قمری، ابوعلی فضل بن حسن طبرسی است. طبرسی با تألیف دو تفسیر کامل بر قرآن کریم، تعمقش در این علم را نشان داده است. تفسیر جوامع الجامع که طبرسی در اواخر عمرش نگاشته است، به مباحث فقهی مذاهب اسلامی اشاراتی دارد، که مورد بررسی قرار گرفته است.در این مقاله، ضمن بررسی تفسیر جوامع الجامع مواردی را که طبرسی به اختلافات فقهی مذاهب اسلامی اشاره میکند، استخراج نموده و با نظر فقهای سایر مذاهب سنجیده و مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این تحقیق نشان داده شده است که وی، در یازده موضع، نظر فقهی مذاهب اهل سنت را در کنار نظر شیعه ذکر میکند که شامل نُه موضع نظر شوافع، هشت موضع نظر احناف و یک موضع نظر مالکیان میباشد، اما هیچگاه به نظر فقهی حنابله اشاره نکرده است. در چهار موضع نیز مطلبی در ارتباط با پیشوایان دو مذهب حنفی و شافعی آورده است. بیان دقیق فتاوای فقهی مذاهب اهل سنت، در کنار ذکر نظر مشهور در مذهب شیعه، گویای این است که طبرسی فقیهی مسلط بر «علم الخلاف» بوده است، هر چند نام وی بیشتر به عنوان مفسر قرآن کریم شهرت یافته است.