مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

رسالة بعض الأفاضل إلى علماء مدينة السلام فى مقولات شيخ الرئيس، رساله‌اى است منسوب به ابن سينا، به زبان عربى و در موضوع وجود كلى طبيعى. مؤلف، در اين رساله به نقد نظريه دانشمندى همدانى درباره وجود خارجى كلى طبيعى و پاره‌اى از مسائل ديگر پرداخته و آن را براى دانشمندان بغداد ارسال نموده تا در مورد آن اظهار نظر نمايند. مؤلف، در مقدمه، از دانشمندان بغدادى مى‌خواهد كه درباره اختلاف نظر وى با دانشمند همدانى، اظهار نظر نموده و مشخص نمايند كه كدام‌يك از آن دو بر حق يا بر باطل يا دچار غفلت و قصورند. در ادامه، نظريات دانشمند همدانى را نقل مى‌كند و به نقد آنها مى‌پردازد؛ به عنوان نمونه، خلاصه يكى از نظريات وى چنين است: در جهان هستى، انسانيت واحدى وجود دارد كه عينا مقارن با عوارضى است كه زيد قائم به آنهاست؛ اين انسانيت واحد همراه با اين عوارض، غير از همين انسانيت است همراه با عوارض ديگر. اين موجود واحد خود تغييرناپذير است و زمانى كه زيد مى‌ميرد، تنها عوارض مخصوص به زيد، از آن موجود واحد جدا مى‌گردد... صورتى كه در آينه نقش مى‌بندد، عينا همان صورتى است كه در چهره زيد آشكار مى‌باشد؛ نه چيزى ديگر مثل آن... در برابر وى، مؤلف، مى‌فرمايد: انسانيت واحد، كثير است؛ نه ذاتى واحد و اين كثرت به اعتبار اضافات گوناگون نيست، بلكه ذات انسانيتى كه مقارن با خواص زيد است غير از ذات انسانيتى است كه همراه با خواص عمرو مى‌باشد...

رسائل ابن سينا، مجموعه‌اى است مشتمل بر بيست و سه رساله از ابن سينا، به زبان عربى كه جامعه استانبول تركيه آنها را جمع‌آورى و منتشر نموده است. هدف اين بوده كه آثار علمى مفيد و كم‌ياب به آسانى در دسترس علما و فضلا قرار گيرد به اميد برآورده شدن نياز علمى‌اى كه احساس مى‌شده است. مجموعه مزبور، بعد از مقدمه كوتاهى از ناشر، رساله‌هاى زير را به ترتيب در بر گرفته است: عيون الحكمة؛ الحدود؛ حي بن يقظان؛ هدية الرئيس للأمير (في القوى النفسانية)؛ الفعل و الانفعال؛ أسباب الرعد؛ سر القدر؛ العرشية (في التوحيد)؛ السعادة و ذكر الحجج على جوهرية النفس؛ الحث على الذكر؛ رسالة في الموسيقی؛ ماهية الصلاة؛ تفسير سورة التوحيد؛ تفسير سورة الفلق؛ تفسير سورة الناس؛ سبب إجابة الدعاء و كيفية الزيارة؛ الشفاء من خوف الموت؛ القضاء و القدر(مناظرة الشيخ مع قدري)؛ العشق؛ الطير؛ الأجوبة عن مسائل أبي الريحان البيروني؛ علة قيام الأرض وسط السماء؛ رسالة بعض الأفاضل إلى علماء مدينة السلام. ناشر «رسائل ابن سينا»، در پايان مجموعه مزبور، تحت عنوان «استدراك» توضيح داده كه بعد از چاپ مجموعه، به نسخه‌اى ديگر از رساله «الاجوبة عن مسائل البيرونى» برخورد نموده و متوجه شده كه اين نسخه، مشتمل بر مطالبى است كه در نسخه مورد استفاده وى وجود نداشته است، لذا برخى از آن مطالب را تحت عنوان «اعتراضات ابى ريحان على اجوبة ابن سينا» در قالب هفده مسئله و تحت عنوان «جوابات ابى سعيد احمد بن على عن الاعتراضات التى اعترض بها محمد بن احمد البيرونى على حجة الحق ابى على الحسين بن عبدالله بن سينا فى جواباته عن مسائله» در قالب هجده مسئله، به آخر مجموعه مزبور افزوده است.

شا‌مل‌: رسا‌له‌ها‌ی: الصلاة‌ و فیها‌ الکشف‌ عن‌ ما‌هیتها‌ و سرتشریعها‌، تفسیرالصمدیه‌، بیا‌ن‌ الهویة‌ والالهیة‌ والاحدیه‌ و بیا‌ن‌ معنی‌ الصمدانیه‌، تفسیر المعوذة‌ الاولی‌ و تشتمل‌ علی‌ اشا‌رات‌ حکمیه‌ عا‌لیه‌، تفسیر المعوذة‌ الثا‌نیه‌ و فیها‌ بیا‌ن‌ الفرق‌ بین‌ الربیه‌ والملکیه‌ والالهیه‌، الزیا‌ره‌ والدعا‌ء‌، الشفا‌ء‌ من‌ خوف‌ الموت‌، القضا‌ والقدر، العشق‌، حی‌ بن‌ یقضا‌ن‌، الطیر، اجوبة‌ الشیخ‌الرئیس‌ عن‌ مسا‌ئل‌ ابی‌ الریحا‌ن‌ البیرونی‌، جواب‌ الشیخ‌الرئیس‌ عن‌ سوال‌ احمد السهلی‌ / ابن‌ سینا‌.- جواب‌ ابی‌ الفتح‌ عمر الخیا‌م‌ عن‌ سوال‌ محمد النسوی عن‌ حکمة‌ الخا‌لق‌ فی‌ خلق‌ العا‌لم‌ و حکمة‌ التکلیف‌.- جواب‌ خیا‌م‌ عن‌ ثلاث‌ مسا‌ئل‌ الهیه‌.- الضیا‌ء‌ العقلی‌ فی‌ موضوع العلم‌ الکلی‌ / خیا‌م‌.- اثبا‌ت‌ الصا‌نع‌ لصدقة‌ بن‌ علی‌، صفوة‌ الکلام‌ علی‌ صفة‌ العلم‌ الالهی‌ / صدقة‌ بن‌ علی‌.- آیا‌ت‌ الصنعة‌ / فضل‌الدین‌ الموقی

چکیده ماشینی:"در سال چهارصد و هفتاد و سه‌ی هجری ابونصر محمد بن عبد الرحیم نسوی، قاضی القضات نواحی فارس به سید اجل، حجت حق، فیلسوف عالم، یاور دین، بزرگ فلاسفه‌ی شرق و غرب، ابوفتح عمر بن ابراهیم خیامی -قدس الله نفسه-نامه‌یی نگاشت حاوی مباحثی از حکمت خداوند تبارک و تعالی در خلق عالم و خصوصا انسان و مکلف ساختن مردم به عبادات، و ضمن آن ابیات فراوانی را گنجاند که از آن جز این چند بیت باقی نمانده است: ای باد صبا اگر خواهی که حق مرا بر خود به جای آری سلام مرا بر دانشی‌مرد بزرگ، خیام، برسان خاک درش را بوسه‌یی خاضعانه ده خضوع نیازمند حکمتی که چشمداشت دهشی دارد پس او است همان فرزانه‌ی حکیمی که ابرهای‌[حکمت و فضلش‌] چون آب حیات خرده استخوان‌های پوسیده را سیراب و زنده می‌کند از حکمت کون و تکلیف می‌آورد آنچه را که براهین آن مستغنی از هر چون و چرایی است پس خیام بدین رساله وی را چنین پاسخ گفت: ای برادر و ای سرور پر شوکت فاضل و ای یگانه‌ی کامل، خداوند زندگانی تو را دراز و بلند گرداناد و عزت و بلندمرتبگی تو را پایدار کناد و درگاهت از مصیبت‌ها و پیشامدهای روزگار در امان داراد."

این کتاب شامل 17 رساله (14 رساله از ابن سینا، 2 رساله از صدقة بن علی و یک رساله از با‌با‌افضل‌ کا‌شا‌نی) در موضوعات مختلف است که محقق کتاب، عنوان «جامع البدائع» را برایش برگزیده و در سال 2004م.از سوی انتشارات «دار الکتب العلمیة» در بیروت منتشر شده است. قبلا کتاب دیگری باهمین عنوان و همین محتوا اما شامل 18 رساله با تحقیق «محی‌الدین‌ صبری الکردی» در سال ۱۳۳۵ق.= ۱۹۱‌7م.در مطبعة السعادة مصر چاپ و منتشر گردیده بود. محقق کتاب حاضر در مقدمه اثر، به استفاده از کتاب مذکور در تحقیق اثر و کار محقق قبلی اشاره نموده است. بنابر این کتاب حاضر، بازنشر کتاب قبلی با حذف یک رساله می باشد.اگرچه به عنوان چاپ اول از آن یاد شده است. کتابی با همین عنوان، با گزینش 13 رساله ابن سینا از نسخه عربی کتاب، به فارسی ترجمه (مترجم: یوسف بیگ‌باباپور) و از سوی انتشارات سفیر اردهال در سال 1393 منتشر شده است. همچنین تعدادی از این رسائل به همراه چند رساله دیگر (جمعا 23 رساله) با عنوان «رسائل الشیخ الرئیس الحسین بن عبدالله بن سینا=رسائل ابن سینا» از سوی انتشارات بیدار در سال 1400ق.در قم نشر گردیده است. این 4 مجموعه به ترتیب 17، 18، 13 و 23 رساله را دربر دارند که دارای اشتراک و اختلاف در رسائل با یکدیگرند. با این توضیح که دو مجموعه اول، علاوه بر رسائل ابن سینا، حاوی رسائل دیگران نیز می باشد؛ اما دو مجموعه اخیر فقط رسائل ابن سینا را در بر دارد. عناوین رسائل کتاب حاضر (17 رساله) در بخش «فهرست مندرجات» قابل مشاهده است.