مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: تا پیش از سال 2011، تخیل مردمی خاورمیانه مسلمان را تغییرناپذیر و غیرقابل تغییر می دانست که در سنت ها و تاریخ خود منجمد شده بود. آصف بیات در کتاب «زندگی به مثابه سیاست» استدلال می‌کند که چنین پیش‌فرض‌هایی نمی‌توانند روش‌های معمول و در عین حال مهمی را که مردم عادی از طریق اعمال روزمره تغییر معنادار ایجاد می‌کنند، تشخیص دهند. این کتاب به‌موقع و پیشگویانه برای اولین بار چند ماه قبل از انتشار بهار عربی در سراسر منطقه منتشر شد و اقدامات مداوم اعتراض، تمرین و اقدام مستقیم روزانه را روشن می‌کند. ویرایش دوم شامل سه فصل جدید درباره بهار عربی و جنبش سبز ایران است و به طور کامل به روز شده است تا رویدادهای اخیر را منعکس کند. در قلب، کتاب مطالعه ای در مورد عاملیت در مواقع محدودیت است. علاوه بر اعتراض‌های جاری، میلیون‌ها نفر در سراسر خاورمیانه از طریق کشف و ایجاد فضاهای اجتماعی جدید که در آن ادعاهای خود را به گوش می‌رسانند، تحول ایجاد می‌کنند. این کتاب چشم‌گشا کمک مهمی به بحث‌های جهانی درباره معنای جنبش‌های اجتماعی و پویایی تغییرات اجتماعی می‌کند.

ترجمه ماشینی: این بررسی تحلیلی معرفت شناسی ابن خلدون با محوریت فصل ششم مقدّمه است. ابن خلدون در این فصل با عنوان کتاب علم، ایده‌های کلی خود را درباره دانش و علم و ارتباط آن با سازمان اجتماعی بشر و ایجاد تمدن ترسیم می‌کند.

ترجمه ماشینی: انقلاب یک ناپیوستگی است: یک نظم سیاسی جایگزین نظم دیگر می شود، معمولاً از طریق هر ابزار خشونت آمیزی که در دسترس است. تئوری‌های مدرن انقلاب‌ها تمایل دارند انقلاب فرانسه در سال 1789 را با دویست سال بعد از سقوط اتحاد جماهیر شوروی کنار بگذارند، اما قیام‌های جهانی معاصر - با دلایل و پیامدهای واقعاً چندگانه‌شان - می‌توانند توانایی ما را برای درک آن‌ها تحت تأثیر قرار دهند. در این کتاب معتبر جدید، سعید امیر ارجمند به دوران باستان می رسد و نظریه یکپارچه انقلاب را مطرح می کند. انقلاب داستان‌های شورش‌های پیشامدرن از جهان باستان و همچنین شورش‌های اروپای قرون وسطی و رویدادهای اخیر را تا بهار عربی ۲۰۱۱ روشن می‌کند. آنهایی که هدفشان فرسایش است - اما به طرز متناقضی اقتدار خود را افزایش می دهند. او به ما می‌گوید که انقلاب‌های گذشته می‌توانند دلایل انقلاب‌های حال و آینده را روشن کنند: تا زمانی که دولت‌های متمرکز قدرتمند باقی بمانند، فضایی برای ادغام بیشتر و شاید نیرومندتر افراد محروم از حقوق سیاسی وجود خواهد داشت.

هویت چیست؟ من ما را چگونه میشود تعریف و تحدید کرد؟ آیا هویت ایرانی را میتوان دارای یک عنصر لایتغییر فرض کرد؟ برخی مانند دکتر ندوشن معتقد به یک جوهر ایرانیت هستند و برخی مانند دکتر سید جواد طباطبایی تلاش میکنند بر روی این عنصر ایرانیت جهانی ایرانی بنا کنند ولی اندیشمندان دیگری چون آقای مصطفی ملکیان اعتقادی به این جوهر گرایی در زمینه هویت ملی نیستند. در درس‌گفتار باب هویت، ملیت، قومیت و ایرانیت» من تلاش نمودم زمینه های بحث را پی ریزی کنم و در درسهای آتی به مسائل بنیادین در این خصوص بیشتر بپردازم. البته من ادعای اصلیم این است که دعوای بین هگل و کی ئه رکه گورد یعنی نظام های فلسفی و تفکر اگزیستانسیال در همه حال در جریان است و محدود نمودن مفهوم هویت در قالب نظم هگلی حذف امکانهای بیشمار زیست انسانی است.

در میان کلاسیک‌های جامعه‌شناسی ماکس وبر جدی‌تر از دیگران به «فلسفه‌»ی این علم نوظهور پرداخت. مداخلات او در فلسفه‌ی علوم اجتماعی را باید در زمینه‌ی تاریخی مناقشاتی فهمید که پیشتر، از اوایل دهه‌ی ۱۸۸۰، میانِ کارل مِنگر (پیشوای مکتب اتریشیِ اقصاد) و گوستاو اشمولر (مهمترین نماینده‌ی مکتب تاریخی آلمان در اقتصاد و حقوق) درگرفته بود و از آن، نظر به اهمیت تعیین‌کننده‌اش، به «نبرد روش‌‌ها» تعبیر می‌شد. محوری‌ترین پروبلماتیکِ «نبرد روش‌ها» بر گرد پرسش از جهانشمولیت یا نسبیت تاریخی خودِ علم‌الاجتماع می‌چرخید. منگر به علم جهانی فکر می‌کرد و اشمولر به علمی آلمانی. کم‌وبیش همزمانِ این بحث‌ها در متن سنت تازه‌جان‌گرفته‌ی نوکانتیسم نیز بحث‌هایی جدی در میان بود بر سر شرایط امکانِ تأسیس «علم روح» یا همان علوم انسانی و اجتماعی. از هرمان کوهِن، پل ناتورپ و ارنست کاسیرر در مکتب ماربورگ تا ویلهلم ویندلباند و هاینریش ریکرت در مکتب هایدلبرگ، بحث بر سر این بود که چگونه می‌توان از مجرای «بازگشت به کانت» به منطق علوم انسانی در مقام علومی مستقل از علوم طبیعی اندیشید. مباحث ماکس وبر در کتاب «فلسفه‌ی علوم اجتماعی» (که شامل مقالاتی است که وی در دو دهه‌ی اول قرن بیستم نگاشت) در حُکم مشارکت خلاقانه‌ی اوست در مناقشاتی که پیشتر، چه به اتکای «نبرد روش‌ها» و چه به میانجی نوکانتیسم، درگرفته بود. وبر ‌کوشید از مجرای گفتگوی انتقادی با این سنت‌های فکری راه جدیدی برای تثبیت علوم اجتماعی در پیش بگیرد. در فایل‌هایی که به مرور در اینجا منتشر خواهم کرد اهم مواضع وبر در «فلسفه‌ی علوم اجتماعی» را به تفصیل به بحث گذاشته‌ام.