مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

دشمنی خاندان بنی‌امّیه با خاندان بنی‌هاشم در قبیله‌ی قریش تاریخی دیرینه دارد. بنی‌امیّه در بیشتر غزوات پیامبر اسلام(ص) به سرکردگی ابوسفیان حضوری فعال داشتند. پس از فتح مکّه و شکست در برابر سپاه اسلام نیز،اگر چه به ظاهر مسلمان شدند، امّا پیوسته مترصّد فرصتی برای رسیدن به قدرت بودند؛ تا اینکه در زمان خلافت امام علی(ع)، معاویه از بیعت با امام سر باز زد. آنان در جنگ‌های جمل و صفین و با ادعای خون‌خواهی عثمان در برابر امام(ص) قرار گرفتند و در ماجرای حکمیت با نیرنگ و ریا از شکست گریختند. امام علی (ع) در فرازهایی از نهج‌البلاغه ضمن توصیه‌ی معاویه به تقوی، پیوسته مردم را نسبت به مکر و نیرنگ بنی‌امیّه آگاه می‌کرد و چهره‌ی واقعی معاویه را برای مسلمانان آشکار می‌نمود. این جستار می‌کوشد تا ضمن اشاره به پیشینه‌ی دشمنی بنی‌امیّه با دین اسلام، مواضع امام علی (ع) را در سال‌های رویارویی با معاویه، بر اساس کتاب نهج‌البلاغه تبیین کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد امام علی (ع) هیچ گاه از مکر و حیله بنی‌امیّه غافل نشد و ضمن آگاه کردن مردم از نیرنگ‌ها و فساد معاویّه، با تیزبینی آینده خطرناک و ناپایدار حکومت فاسد آنان را پیش‌بینی کرده بود.

تحقیقی را که پیش رو دارید، تحت عنوان تاریخ اسلام در سند از آغاز تا قرن هشتم، نگارش داشته است. از آنجایی که تحقیق و پژوهش پیرامون تاریخ اسلام در منطقه سند، در ادوار و زمان‌های گوناگون و مختلف در این سطور نمی‌گنجد؛ بنابراین تحقیق حاضر به روند ورود اسلام و گسترش اسلام از این دیار،به شبه قاره هند را تشکیل می‌دهد.در این تحقیق سعی بر این بوده است که ضمن مراجعه به منابع مطالعاتی، به منابع و مآخذ اصلی و دسته اول مراجعه شود تا تحقیق مناسب و موثق تری ارائه گردد. با این حال به علت بضاعت اندک و توان ناچیز در حیطه‌ی تحقیق و پژوهش خود معترفم که تحقیق حاضر مملو از کاستی و جز مقدمه‌ای بر تاریخ اسلام آن هم پیدایش و سیر تکوین و توسعه‌ای آن در منطقه سند نخواهد بود. بنابراین می‌طلبد که در این زمینه مطالعه‌های وسیع‌تر و مفصل تری صورت گیرد.اسلام در زمان مورد تحقیق به معنا و مفهوم دین و سیاسی آن که همراه با ایمان خداوند متعال و پیامبر گرامی آن، حضرت محمد بن عبد الله(ص) باشد، همین طور با ارادت اهل بیت (علیهم السلام) آنحضرت باشد، و تنفر و دوری از شرک و تنفر از دشمنان آنها باشد، در منطقه سند وجود داشته است. همین معنا از آغاز اسلام تا امروز بوده است. مگر کسی که مخالف اهلبیت آنحضرت باشد.اسلام در قرن اول در زمان خلافت حضرت علی(ع) وارد منطقه سند شد، اولین فاتحان سند، از شیعیان آنحضرت، تغاربن صغیر و حارث بن مره عبدی بودند که در سال 38 هجری با فرمان و اجازه آنحضرت وارد منطقه سند شدند و کفاران از هندو مذهب را شکست داده و بر منطقه سند، پرچم اسلام را آویختند.فقط محمد بن قاسم ثقفی را اولین فاتح سند دانستن اشتباه است.فتوحات اسلامی در منطقه سند، در زمان حضرت علی(ع) با فرمان آنحضرت، پاسخی است برای آنان که، بر امیر(ع) ایراد و اشکال وارد می کنند که در زمان خلافت علی هیچ منطقه نو و جدید، در فتوحات اسلامی اضافه نشد.اگرچه منطقه سند سرسبز و از لحاظ مالی و مادی زرخیز بود، ولی اکثر فاتحان عرب و غزنوی‌ها، به اقتصاد این دیار توجه نکردند، حتی منابع و ثروت مالی این منطقه را با غارت به بصره، دمشق و غزنه بردند.با ورود اکثر خانواده‌های سادات به سند، اسلام و تشیعه در این دیار رونق خاصی پیدا کرده و با زحمات علمای شیعیان منصوره، اولین ترجمه قرآن در زبان سندی، در جهان نوشته شد.با برکت اسلام، رابطه خویشاوندی خاندان پیامبر(ص) با مردم سند استوار شد واکثر خانواده-های سادات با سرزمین سند نسبت مادری دارند.اسلام در ایالت سند این قدر وسعت پیدا کرد که تعداد مدارس اسلامی در این دیار، تا قرن هشتم هجری، تا چهار هزار مدرسه رسید، و اکثر محصل علوم اسلامی و طلاب خارجی از هندوستان و منطقه خراسان ایران هم در مدارس ایالت سند تحصیل می‌نمودند.مسلمانان منطقه سند تأثیر مهمی بر سائر نقاط شبه قاره هند داشته اند، حتی منطقه سند برای شبه قاره دروازه اسلام تبدیل شد.هدف از این نوشتار آشنا کردن مردم، با منطقه اسلامی سند و از زحمات علمای اسلام سابقه است، تا ماهم هر چند گام کوچک برداریم برای اسلام و وحدت اسلامی و خصوصاً جوانان ما را از انحراف غربی نجات دهیم.

پژوهش حاضر به بررسی سیر تاریخی تشیع در حجاز، تا پایان قرن دوم هجری پرداخته است. حجاز، زادگاه اسلام، تشیع و موطن پیامبر(ص) و ایمه معصومین(ع) می‌باشد. تشیع، مذهبی است که اعتقاد دارد امام علی(ع) و اولاد طاهرینش توسط پیامبر(ص) ، برای امامت منصوب شده‌اند. پس از رحلت پیامبر اسلام(ص) عده‌ای از سران انصار و مهاجرین، با نادیده گرفتن اعلام مکرر پیامبر(ص) در مورد جانشینی علی(ع) برای خلافت، با دسیسه خلیفه تعیین کردند؛ و علی(ع) ناچار برای حفظ اساس اسلام، از خلافت که حق ایشان بود، گذشت، ولی همواره به بیان حقانیت خود می‌پرداخت. جامعه نخستین شیعه از اصحاب گران‌قدر پیامبر(ص) بودند، که تشیع را به نسل‌های بعد منتقل کرده، و پس از خلافت عثمان، از لحاظ سیاسی زمینه خلافت علی(ع) را مهیا کردند. بی‌عدالتی‌ها و قوم‌گرایی خلیفه سوم، و سخت‌گیری بر مردم، موجب شد تا به تحریک زبیر، طلحه و عمرو بن عاص، مردم علیه عثمان شوریده و او را به قتل برسانند، و در سال 35 هجری با علی(ع) بیعت کردند. خلافت آن حضرت چهار سال و پنج ماه ادامه داشت، و در این مدت، روش پیامبر را معمول داشته، و عمال نالایق را برکنار کرده، و بیت‌المال را عادلانه بین مردم تقسیم می‌کرد. همین امر باعث نارضایتی بعضی از صحابه گردید، و جنگ‌های داخلی بر علیه آن حضرت به‌راه افتاد. سرانجام علی(ع) توسط یکی از خوارج به شهادت رسید. دوران بنی‌امیه، که از سال 40 تا 132 هجری ادامه داشت، دشوارترین زمان برای شیعیان بود. شهادت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) ، و جمع زیادی از شیعیان به‌دست بنی‌امیه انجام گرفت، و شیعیان دچار سختی‌های فراوانی گردیدند. در این مدت، فعالیت‌های تبلیغی امامان معصوم(س)، و تربیت شیعیان و بیش از چهار هزار شاگرد، باعث گسترش و شکوفایی تشیع گردید. اما به خاطر حوادثی که صورت گرفت، متأسفانه تشیع دچار انحرافاتی گشت، و به انشعابات مختلفی چون امامیه، زیدیه و اسماعیلیه تقسیم شد.

از جمله موضوعات قابل پژوهش ودر خور اهمیت در تاریخ اسلام ، مقابله ومواجهه فکری ،کلامی وروانی مخالفین با اسلام است . واژه جنگ نرم یا عملیات روانی و ذهنی، پیشینه قبل از اسلام ،در سرزمین عربستان دارد . وبهره گیری از این نوع عملیات معطوف به دشمنان یا مخالفان نیست بلکه بعنوان یک روش وسبک برای تحمیل اراده واندیشه خود بر دیگران نیز مورد استفاده قرار گرفته است . این شیوه به مرور ایام ابعاد وسیعتری پیدا کرد و امروزه ،در فضای فیزیکی وسایبری در اقصی نقاط دنیا بکار می رود .و اثر بخشی آن از جنگ سخت نیز بیشتر شده است .با ظهور اسلام در عربستان بهره گیری یهودیان و دشمنان اسلام از این روش برای منقاد نمودن مردم ومتو قف کردن رسالت رسول الله (ص) به اطناب استفاده شده است . همسویی ذهنی یهودیان با مشرکان ، وتاثیر پذیری امویان از افکار یهودیان، برای مقابله با ائمه (ع) وشیعیان، نمونه بارز این مقابله است .در این پژوهش قصد براین است که جنگ نرم یهودیان با اسلام از آغاز تا پایان عصر امویان مورد بررسی قرار گیرد و مولفه های این جنگ شناسایی وتحلیل شود .یافته های تحقیق نشان می دهد که دشمنان اسلام بویژه یهودیان علی رغم تلاش بایسته ومستمر برای تغییر اذهان و افکار مردم وایجاد انحراف در مبانی اسلام وسنت رسول الله (ص) نتوانستند به اهداف خود برسند . اما توان بهره گیری از جنگ نرم نیز در بین یهودیان علیه مخالفین خود پیامبر (ص) بالاست و توانست اختلافات عمیق فکری در بین مسلمانان خصوصا ً پس از رحلت نبی مکرم اسلام صلی الله علیه وآله بوجود آورد .

انحرافات و اسرائیلیات و ره یابی اندیشه های عوامل بیگانه از اسلام در میان مسلمانان با محوریت یهود و نصارا با مضامین تحریف یافت? عهد عتیق و عهد جدید از زمان های اولیه اسلام و حمایت آنان توسط گروهی از علمای دین فروش و خلفای نخستین ، تحریف و نسخ شد وبه صورت وحی الهی ،که بر قلوب پیامبران پیشین نازل شده است در اختیار اجتماع اسلامی قرار دادندودر این راه ابتداءبا مشترکات قرآن و کتب مقدس به قصه سرایی پرداختند واز علاقه مسلمانان به شنیدن قصه های قرآنی به صورت طویل ، و ناتوانی خلفا در پاسخ گویی به مسائل مورد نیاز مردم سوء استفاده نمودند . سپس احادیث نبوی را منع کردند وآنگاه در طی جعل آن برآمدند . از اثرات منع حدیث که همان شکستن وحدت مسلمین بود فرقه ها و مذاهب گوناگون پدید آمد. این فرقه ها از قرآن تفاسیر نادرستی کردند واین تفاسیر جعلی را به جامع?اسلامی رواج دادند . با توجه به شرایط سیاسی زمان هریک از ائمه علیه السلام در مقابله با این افکار انحرافی راههای مختلفی را دنبال کردند که مهمترین واثر گذار ترین آنها تربیت شاگردان بود . اثر تربیتی صالح بن کیسان و عبیداللّه بن عتبه دانش آموختگان مکتب امام سجاد (ع)برعمر بن عبد العزیز باعث لغو دستور سب علی (ع)در منابر شد . از دیگر تلاش های دانش پژو هان اهل بیت(ع)، مطرح شدن بحث اسناد درحدیث به سلسله احادیث اعتبار بخشیدند .ائمه برای استفاد? هم? مذاهب از احادیث خودشان سلسله احادیث را ذکر می کردند . امامان شیعه با طرح اندیشه های خالص اسلامی وارائه معیارهای صحیح برای تمییز روایات صحیح از سقیم با مبلغان افکار اسرائیلی به مبارزه بر خواستند .قرآن به عنوان مهمترین منبع راه های نفوذ به مبانی اسلام را نشان داده است پیامبر هم به عنوان دریافت کنند? وحی ، قبل از ورود اسرائیلیات به مبانی اسلام راه های نفوذ را بسته است و مواضع مشخصی نشان داده است .

زندگی ائمه به یک بعد خلاصه نمی‌شود بلکه دارای ابعاد گوناگون است که یکی از آنها شأن رهبری سیاسی جامعه می‌باشد، ائمه علاوه بر شأن رهبری دینی شأن رهبری سیاسی را نیز دارا می‌باشند. با این وصف، باعتقاد ما که حق حاکمیت از آن ائمه می‌باشند و آنها باید اداره‌ جامعه را به عهده می‌گرفتند، اما در عمل چنین نشدو امامان معصوم یکی پس از دیگری از این حق محروم شدند. بنی‌امیه یکی از طایفه‌های مطرح در زمان علی و امام مجتبی و امام حسین نقش عمده‌ای در محروم کردن ائمه از این حق داشت، بطوریکه بعد از مدتی خلافت را از آن خود کردند و در رأس آن جای گرفتند. این قضیه تا حدودی ریشه تاریخی داشت، گرچه ممکن است تمام‌العله نباشد اما علت عمده به حساب می‌آید. علی و امام حسن و حسین از خاندان بنی‌هاشم . معاویه بن‌ابی‌سفیان و یزیدبن‌معاویه از خاندان بنی‌امیه می‌باشد و این دو خاندان از سالهای دور باهم نزاع و کشمکش داشتند، این نزاع با بعثت پیامبر اسلام به اوج خود رسید و بنی‌امیه تا آخرین مرحله به مبارزه‌ خود ادامه دادند. گرچه آنها در اثر شرایطی که در فتح مکه پیش آمد ظاهرا اسلام آوردند ولی در واقع مسلمان نشدند با این همه، بنی‌امیه مورد حمایت خلفا قرار گرفتند.و یکی پس از دیگری به قدرت رسیدند، به نحوی که شام به عنوان مقر اصلی و دائمی آنها درآمد، لذا وقتی علی خواست معاویه را عزل کند او از این خواسته سرباز زد، با اینکه معاویه از طرف علی معزول بود اما او هرگز شام را تسلیم نکرد، سرانجام علی به شهادت رسید.این‌بار که معاویه خود را در موقعیت برتری می‌دید، امام حسن را به عنوان خلیفه مسلمین مورد تهدید قرار داد، امام با اینکه در موحله نخست می‌خواست با معاویه بجنگد اما در اثر سستی یاران خود مجبور شد که با معاویه صلح کند. موضع امام حسین در برابر معاویه همان موضع برادرش امام حسن بود اما بعد از معاویه با یزید که خواهان بیعت بود بیعت نکرد و بر اساس وظیفه، با شکوه‌ترین انقلاب را در تاریخ بشریت رقم زد. با اینکه حق حاکمیت از آن ائمه بود و خود را ذی‌حق می‌دانستند، خلفا را هرگز به رسمیت نشناختند و براساس وظیفه، طبق مصالح اسلام و مسلمانان با انان برخورد کردند. در این رساله به بررسی مواضع ائمه در برابر حاکمان اموی (سفیانیان)پرداخته شده است.

چکیدهقیام های علویان در ایران، با فعالیت های یحیی بن زید از (125-121هـ.ق)، درخراسان آغاز شد. قیام یحیی موجب گسترش هواداران خاندان پیامبر(ص)در خراسان شد وشهادت اومردم آنجا را سخت متأثر نمود وخشم وغضبشان را علیه امویان برانگیخت وزمینه ی مساعدی را برای دعوت عباسیان در خراسان به وجود آورد.ـ به طوری که بعدهاعبداللّه اشتر، یحیی بن عبداللّه ومحمدبن قاسم که از رجال نامی علویان بودند به قصد تدارک قیام علیه عباسیان به مناطق مختلفی از ایران آمدند، اما با سیاستها وتدابیر حکومت های وقت، در میانه ی راه، غافلگیر شده و ازادامه ی قیام دست کشیدند.ـ سرانجام حسن بن زید علوی، درپی دعوت مردم طبرستان راهی آنجا شد وبا بهره گیری از موقعیت انسانی وجغرافیایی مناطق شمالی ایران، موفق شد در سال250ق سلسله ی علویان طبرستان را بنا نهد وپس از آن علویان تا مدتها برطبرستان ومناطق مجاور آن حکمرانی کردند.شایان ذکر است که این پروژه با روش توصیفی ، تحلیلی به بررسی ماهیت و اهداف قیام های علویان در ایران در قرون دوم و سوم هجری پرداخته و سرانجام حرکت آنها را تشریح نموده است.واژه های کلیدی:اهل بیت(علیهم السلام) ،امویان ، تشیع ، عباسیان ، علویان

از مهمترین ویژگیهای رثای اهل بیت در این دوره سیاسی بودن اغلب آنهااست . بطوریکه مرثیه سرایان در حین بیان حزن و اندوه خود در سوگ بزرگان‌دین، عشق و علاقه خود را نسبت به پیامبر و خاندان مبارک آن حضرت ، ونیز خشم و ناخشنودی خود را در برابر غاصبین خلافت اظهار می‌داشتند. 1 -اغلب قصاید رثایی معمولا با توصیف جاری شدن اشک از دیدگان و گریه‌زاری‌در مصبیت اهل بیت آغاز می‌شود. 2 - بیان مناقب و فضایل اهل بیت واشاره به قرابت آنان با پیامبر را در اغلب مرثیه‌ها ملاحظه می‌کنیم. 3 -وارد شدن معانی جدید شعری به تاثیر از اوضاع سیاسی این دوره 4 - اشاره‌به مساله خلافت و سفارش پیامبر مبنی بر دوستی عترت آن بزرگوار 5 - هجوو ذم بنی‌امیه و اهل کوفه و بازگویی ظلم و ستم بنی‌امیه در حق اهل بیت 6- طلب مغفرت و رحمت الهی بر شخص در گذشته که البته در مراثی عصرجاهلی هم به نحوی وجود داشته است . 7 - مرثیه‌هایی که در سوگ امام حسین‌آمده نسبت به دیگر مراثی از سوز و گداز بیشتری برخوردار است . 8 -اظهار تاسف و حسرت و پشیمانی گروه توابین در مرثیه‌های شعرای این دوره‌کاملا مشهود است . 9 - بیشتر مراثی اهل بیت در این دوره از نوع ندب یارثای عاطفی است .

درعصر امام صادق(ع) چهار قیام مهم علوی در چهار منطقه کوفه، خراسان، مدینه و بصره رخ داد. اولین قیام علوی قیام زید بن علی(عدر سال 122 هجری در واکنش به ظلمو تعدی دستگاه خلافت اموی و خونخواهی جدش امام حسین(ع) در کوفه رخ داد، و شمار زیادی از مردم آن شهر با زید بیعت کردند. اما در نتیجه ایجاد ارعاب و تهدید حاکم اموی آن شهر بیعت خود را شکستند و زید را تنها گذاشتند که این امر به کشته شدن وی انجامید. دومین قیام توسط یحیی بن زید در منطقه خراسان شکل گرفت. یحیی که از قیام پدرش جان سالم به در برده بود از کوفه به سمت خراسان فرار کرد. و در آنجا تعداد زیادی از مردم آن شهر با وی بیعت کردند. وی برای گرفتن انتقام خون پدر و مقابله با ظلم و جور دستگاه خلافت به سال 125 در خراسان قیام کرد، و توانست در چندین جنگ بر نیروهای اموی غلبه کند، اما سرانجام در نبرد ارغونه از نیروهای اموی شکست خورد و به شهادت رسید. سومین قیام علوی توسط محمد بن عبدالله(نفس زکیه) از شاخه حسنی در مدینه به سال 145شکل گرفت. محمد نفس زکیه پیش از دست یابی عباسیان به حکومت، به خلافت چشم دوخته بود، و به همین دلیل زمانی که عباسان به قدرت رسیدند وی از بیعت امتناع و علیه آنان دست به قیام زد و پیروانش در حجاز، عراق و خراسان برای وی دعوت می کردند. قیام وی مشکلات فراوانی را برای منصور خلیفه عباسی به وجود آورد، اما در نهایت در نبرد با سپاه عباسی به فرماندهی عیسی بن موسی به قتل رسید. آخرین قیام علوی عصر امام صادق(ع) قیام ابراهیم بن عبدالله(قتیل باخمری) به سال 145در بصره رخ داد. ابراهیم که از طرف برادرش نفس زکیه برای دعوت و قیام به بصره فرستاده شده بود پس از کشته شدن نفس زکیه قیام کرد. در این قیام گروههای مختلفی از جمله شیعیان، زیدیه و معتزله شرکت داشتند و این قیام نیز پس از وارد نمودن خسارات و تلفات سنگین به دستگاه خلافت سرانجام درهم کوبیده شد. امام صادق(ع) به طورغیر مستقیم قیام‌های زید بن علی(ع) و یحیی بن زید، را تأیید کردند، و در مورد قیام‌های محمد بن عبدالله(نفس زکیه)و ابراهیم بن عبدالله، باید این چنین بیان داشت که: اگرچه امام آنها را تأیید نکرد ولی هیچ تکذیبی هم از سوی ایشان مشاهده نشده است.