مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب با دیدگاه مخالفت و نقد و ضدیت با زیدیه و امامت زیدیه و جنبش انصار الله (حوثی) نگارش یافته است. مولف کتاب از اعضای اخوان المسلمین یمن (جبهه مخالف انصار الله) و مقدمه نویس کتاب، وزیر دوره عبدالله صالح و مشاور فعلی منصور هادی است.

ترجمه ماشینی: این مقاله چاپ انتقادی سه متن از متکلمان زیدیه قرن ششم/ دوازدهم یمن در رد مفاهیم فلسفی را ارائه می دهد. این سه متن قاضی جعفر بن احمد بن کتاب عبدالسلام البوهلی (متوفی 573/1177-78) کتاب الرساله المنصیفه لی المتکلمین و الفلاسیفه (مسأله النفس) و دو رساله الرصه الرأس د 584/1188)، المسائله الکاشیفه عن بوطلان شبهات الفلاسفه، ردی بر آموزه فیلسوفان در مورد ابدیت جهان، و مصائل فی ابطال القل بی الطالعظوم. -ṣūra wa-anna l-jism murakkab minhumā، رد هیلومورفیسم. رساله قاضی جعفر که تنها بخشی از آن به دست ما رسیده است، شامل چهار نقل گسترده از یک اثر فلسفی ناشناس است. اینها به طرز شگفت انگیزی شبیه به مواردی است که رکن الدین بن ملاحمی (متوفی 536/1141) در «تحفة المتکلمین فی الرد علی الفلاسفة» آورده است. به همین ترتیب، پاسخ‌های قاضی جعفر به استدلال‌های فیلسوفان، شباهت زیادی به پاسخ‌های ابن‌ملاحمی دارد. با این حال، مقایسه آیات مربوطه نشان می‌دهد که این احتمال که قاضی جعفر از «تحفة» ابن‌ملاحمی به‌عنوان منبع خود رجوع کرده باشد، به‌راحتی منتفی است. به نظر می‌رسد که هر دو بر منبعی مشترک و تاکنون ناشناس تکیه کرده‌اند که احتمالاً توسط نویسنده‌ای معتزلی نوشته شده است. بنابراین رساله قاضی جعفر یکی دیگر از نقدهای اولیه معتزلی بر فلسفه ابن سینا است که ممکن است تا حدودی روشنگر پذیرش فلسفه ابن سینا (متوفی 428/1037) در میان متکلمان قبل از ابن الملاحمی باشد.

نوشتار حاضر فرقه زیدیه را با تکیه بر زیدیه ایران از آغاز تشکیل دولت علویان طبرستان تا پایان قرن هفتم هجری بررسی می کند. جریان زیدیه هرچند در عراق پدید آمد، اما در آنجا نتوانست حکومتی تشکیل دهد. در قرن سوم هجری و پیش از آن، برخی عالمان زیدی به نواحی خزری ایران پناه برده و در آنجا اقامت و به دعوت مردمان آن سامان به اسلام پرداختند. در پی درگیری میان حاکمان محلی و اهالی و وجود زمینه مساعد، برخی از عالمان زیدی توانستند حکومتی تشکیل دهند. نوشتار حاضر ضمن مرور بر پیدایش و تکوین مذهب زیدی در نواخی خزری به بحث از تداوم جریان مذکور در قرون بعدی و اهمیت فرهنگی آن و تأثیر آن بر تحول و تکوین مذهب در یمن و مناسبات میان دو جامعه مهم زیدیه در اعصار گذشته می پردازد. در مقدمه کتاب آمده است: نوشتار حاضر فرقه زیدیه را با تکیه بر زیدیه ایران از آغاز تشکیل دولت علویان طبرستان تا پایان قرن هفتم هجری بررسی می کند. پس از قرن هفتم تا روزگار صفویه زیدیان هنوز حضور مهمی در محدوده طبرستان داشتند، هر چند دوران طلایی و شکوفایی آنان از قرن چهارم تا هفتم هجری است. (ص 9) این کتاب در پنج فصل به بررسی تاریخ زیدیه پرداخته است. فصل نخست بررسی درباره منابع زیدیه است که در آن خواننده با منابع اصلی مطالعات زیدیه آشنا می شود تا از این طریق خود بتواند به پژوهش های بیشتری درباره زیدیه بپردازد؛ از این رو نوشتار در این بخش کمی به تفصیل گراییده است. فصل دوم با عنوان شکل گیری زیدیه، درباره مراحل نخستین پیدایش زیدیه است. در فصل سوم و چهارم در خصوص علویان طبرستان و تأثیرات فرهنگی آن ها بحث می شود. سرانجام در آخرین فصل اشاراتی به زیدیان یمن و تأثیرات آن ها از زیدیه ایران تا پایان قرن هفتم هجری شده است. در حقیقت در قرن ششم و هفتم میراث علمی زیدیه ایران که حاصل انتقال میراث زیدیه کوفه و تکوین آن در ایران بود، به یمن منتقل شد. (ص 10) درباره زیدیه شمال ایران، تا کنون اطلاعات پراکنده ای وجود داشته و به دلیل نبودن یک متن مستقل، آگاهی های ما از این موضوع کم است. کتاب حاضر عهده دار این بحث است.

کتاب حاضر، شرحی معتبر از سیر تحول شیعه را به قلم یکی از ممتازترین مورخان اسلامی معاصر فراهم آورده و همزمان از بسیاری سوءتعبیرات و تصورات غلط رایج که بر بسیاری از برداشت‌ها سایه افکنده، ابهام‌زدایی کرده است. نویسنده ابتدا با ارجاع به یافته‌های گوناگون پراکنده در پژوهش‌های اخیر به توصیف مقطع شکل‌گیری شیعه پرداخته است که طی آن جمعیت‌ها و مکاتب فکری کثیری از مسلمین، به شرح و بسط تعالیم و معتقدات خود روی آورده بودند. فصول بعدی کتاب به تاریخ فرقه‌های مختلف شیعه، ازجمله شیعه اثنی عشری یا دوازده‌امامی، اسماعیلی، زیدی و نزاری اختصاص دارد که تقریباً کل جمعیت دویست‌میلیونی شیعیان جهان را تشکیل می‌دهند.

کتاب ارزشمند «مطالعاتی در باب سنتهایِ عقلانیِ اسامی در قرون میانی » مجموعه مقالاتی است به قلم زابینه اشمیتکه و حسن انصاری که در عرصۀ مطالعات اسامی و به طور خاص حوزۀ شناخت جریان های فکری عقلانیِ اسامی به نگارش درآمده است. این کتاب ویراست بازنگریسته و تازه شده ای است از مجموعه مقالاتی که پیش از این هر یک جدا گانه در مجاّت و مجالات مختلف به چاپ رسیده بوده است و ا کنون در کنار هم و در قالب مجلّدی مستقل بازچاپ شده است. مقالات این کتاب بخش مهمّی از پژوه شهای دامنه دار و پرشماری است که نویسندگان نامبرده طی چند دهۀ اخیر در خصوص مکتب معتزله و دو مذهب مرتبط با آن در قرون میانی اسامی، یعنی امامیّه و زیدّیه منتشر کرده اند. نوشتار حاضر به معرّفی این مجموعه مقالات می پردازد.