مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این تفسير شرح و رد بر تفسير الكشاف جاراللّه زمخشري مي باشد كه شامل مباحث علمي و تحقيقي و انتقاد و رد كثيري است از اقوال زمخشري با بهره گیری از روايات و احاديث از پيغمبر اكرم (ص) بر مذاق زيدي مولف. شوكاني (م 1250 ق) در البدر الطالع مي نويسد: «انتقد فيه علي الزمخشري كثيرا من المباحث و ذكر ما هو الراجح لديه». نسخه اي از اين كتاب (شماره 130) در كتابخانه جامع الكبير صنعاء و نسخه ديگر (شماره 1379) در كتابخانه دانشگاه الرياض در عربستان سعودي موجود است.

بسیاری از ملل و نحل نویسان، روابط زیدیه و معتزله را چنان گسترده میدانند که تأثیرپذیری هردو فرقه از نتایج انفکاک ناپذیر این ارتباط تلقی می‌شود. ارتباط دو سویه بین دو فرقه سیاسی‌ـ کلامی، وجود برخی بستر‌ها را ضروری می‌نماید. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن بازخوانی اندیشه های هر دو فرقه، زمینه‌ها و بسترهای تأثیرپذیری زیدیه ـ به عنوان یک فرقه شیعی ـ از کلام معتزله را بررسی کند. تأثیرپذیری زیدیه از معتزله در ارتباط زید با واصل، شرکت معتزلیان در قیام نفس زکیه، تغییر رویکرد بزرگان زیدی از مبارزات سیاسی به ترویج افکار زیدی که به تأثیرپذیری از کلام معتزله منجر شد، قابل توجه است. در بستر کلامی، شاگردی زیدیان نزد معتزله، اشتراک و هم‌خوانی در اصول کلامی (توحید، عدل، منزلۀ بین منزلتین، وعد و وعید و امر به معروف و نهی از منکر) را رقم میزند و در بستر سیاسی اعتراض به رویکرد دستگاه حاکم، محبوبیت علویان و اشتراک در مسائلی چون، عقل‌گرایی، امر به معروف و نهی از منکر، منزلۀ بین المنزلتین، امامت مفضول بر فاضل تحقق تأثیرپذیری را به نمایش می‌گذارد. همزیستی و همجواری در یک شهر تحت عنوان بستر اجتماعی توصیف و تحلیل میشود.