مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر، در صدد پاسخ به این پرسش است که "اعتقادات وهابیت در مورد توحید و شرک، روی کدام مبنایی کلامی استوار است؟" جهت پاسخ به پرسش فوق این پژوهش به دو بخش تنظیم گردیده است: بخش نخست، تحت عنوان تعاریف و کلیات دارای سه فصل است؛ فصل اول به بررسی گروههای کلامی (شیعه، معتزله، اشاعره، اهل حدیث و وهابیت) پرداخته است. فصل دوم، درباره توحید، (تعریف و انواع آن) از نظر فرقه های کلامی به تحقیق پرداخته است؛ فصل سوم، در مورد شرک (تعریف و اقسام آن) از دیدگاه گروههای کلامی بحث نموده است. بخش دوم تحت عنوان: بررسی مبانی کلامی وهابیت در مورد توحید و شرک، دارای سه فصل است؛ فصل نخست درباره ی دیدگاه وهابیان در مورد عبادت، آنگاه به نقد آن و سپس به تعریف منطقی عبات همت گماشته است؛ فصل دوم، این ادعای آنان را که می گویند تمام اعتقادات آنها از سلف رسیده، مورد کنکاش قرار داده است. فصل سوم، درباره دیدگاه وهابیت در مورد حیات برزخی و این اعتقاد آنها که می گویند انبیا و اولیا در عالم برزخ قادر به پاسخگویی به توسلات ما نیستند، بنابراین درخواست دعا و طلب حاجت از آنها منجر به شرک می گردد؛ بحث و تحقیق نموده و سپس به نقد آن پرداخته است. در پایان رساله تمام مطالب، دسته بندی و از آنها نتیجه گیری نهایی به عمل آمده است.

چکیده:هدف از پژوهش حاضر، بررسی توحید در محبت در دیدگاه متکلمان و عرفای اسلامی است. روش پژوهش، توصیفی و تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، منابع کتابخانه ای می باشد. سوالی که در اینجا مطرح است این است که آیا توحید در محبت از اقسام توحید است؟ و اگر از اقسام توحید است زیر مجموعه کدام قسم است.همچنین محبت و علاقه به ماسوی الله – اعم از اولیاءالله و ائمه اطهار علیهم السلامو سایر موجودات- چگونه با محبت خداوند قابل جمع است؟ دیدگاه متکلمان و عرفای اسلامی درباره محبت خداوند چیست؟نتایج حاصل از این تحقیق بدین قرار است: توحید، رکن رکین و اصل اعتقادات اسلامی است و توحید در محبت به معنای یگانه دانستن خداوند در امر عشق و محبت است. توحید در محبت از اقسام توحید عملی و در زیر شاخه توحید عبادی قرار دارد. محبت ماسوی الله در طول محبت خداوند است و محبت ائمه اطهار علیه السلام با توحید در محبت منافاتی ندارد و آنچه شرک است محبت عرضی ماسوی الله در عرض محبت خداست. متکلمان و عرفای اسلامی در زمینه توحید در محبت، دارای وحدت عقیده هستند؛ عرفا و متکلمان به توحید در محبت معتقدند و مخصوصاً عرفا در عمل و رفتار نیز این اعتقاد توحیدی را به زیبایی به نمایش گذاشته اند.کلم

در این نگارش در تبیین ، حقیقت توحید از نظر امامیه خصوصا از نظرهای محقق طوسی و شهید مطهری و رد شبهات وارده وهابیت در این زمینه خصوصا بنیانگذاران وهابیت ابن تیمیه و محمد بن عبد الوهاب مورد بررسی قرار گرفته است . در مکتب امامیه : با پیروی از براهین عقلی و نقلی حکماء و متکلمان و عرفاء در باب ، مفهوم توحید و مراتب آن حقائق عمیق و ظریفی ارائه کرده اند و در همین مکتب توحید نظری و عملی عبارت است از : اعتقاد قطعی به یگانگی یا یکتائی خداوند در ذات و صفات و افعال و رفتار موحدانه ای که تقاضای اعتقاد و اندیشه توحیدی باشد و در توحید نظری وحدت خداوند را به وحدت حقه حقیقیه و عینیت صفات با ذات و عینیت صفات با یکدیگر مطرح است. و در توحید افعالی (خالقیت و ربوبیت) حتی در توحید استعانت ملاک اصلی توحید و شرک استقلالیت و عدم آن به موثر مطرح است . ودر توحید عبادی عنصر اصلی تشکیل دهنده عبادت پرستش موجودی که یکتای معبود خداوند به عنوان مبنای امامیه در این زمینه ارائه شده است . اما بیاناتی که علمای وهابیان خصوصا ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب به پیروی از علماء سلفیه که خودشان به افتخار تلقی می کنند و ادعا دارند که مردم به علت فاصله گرفتن از مذهب سلف دچار شرک شده اند و وظیفه خود دانستند که مردم را به سوی توحید خالص دعوت نمایند ، درحالیکه در مکتب خودشان در مورد توحید نظری را ارائه کرده اند که ریشه علمی دقیق ندارد ، چون گرایش های زیادی به تشبیه و تجسیم داشته با کمال صراحت برای خداوند اعضاء و جوارح اثبات نموده مانند اهل حدیث به ظواهر آیات و احادیثتعصب شدیدی به خرج داده اند و عقلانیت را از صحنه استنباط احکام کنار گذاشته و اهل تاویل را کافر شمرده اند . در تعریف عبادت علمای وهابیّت چند دسته شده اند، ما چند نوع تعاریف آنها را ذکر کردیم و از آن تعریفها دو مبنا به دست آوردیم: یکی خضوع ، تذلل و محبت تام برای تحقق عبادت و دیگری خضوع تام توام با اعتقاد به الوهیت خداوند . کسانی که عنصر اعتقاد را در عبادت پذیرفته اند در هنگام اتهام شرک به اعمال مسلمین از مبنای اول استفاده کرده اند و از آن به عنوان ابزار سیاسی بهره برده اند .و در فصل چهارم که مهمترین فصلها است دیدگاههای امامیه و وهابیه ذکر شده که بعد از تعیین محل نزاع بر نقطه افتراق ، استدلالات عقلی و ادله شرعی اقامه شده و نشان داده شد که مبانی و ملاکات توحید و شرک از مکتب وهابیت خلاف عقل ، شرع و سیره صحابه و جمهور مسلمین است در ابتدای این نگارش ذکر کلیات در ضمن آن مقدمه و... و معرفی امامیه در ضمن آن (زندگی محقق طوسی و شهید مطهری) و معرفی وهابیت در ضمن آن زندگی مختصر (ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب) و مفهوم شناسی مطرح شد .

چکیده پژوهش :از آن جا که آدمی همواره به دنبال راهی به سوی کمال بوده است و یا به عبارتی دیگر چون کمال جویی و حرکت به سوی رشد و تعالی یکی از نیازهای فطری بشر است ، گویا بازگشت به اصل از خواسته های درونی و امیال پاک انسان است. ولایت مسیری است که می تواند انسان را در راستای رسیدن به این میل پاک کمک کند و شاید شاه کلید تحقق این خواسته الهی انسان تمسک به این اصل و این رکن ارزشمند( ولایت) است.به همین منظور بزرگانی در طول تاریخ بشری تلاش نموده اند که در این میان اصول تعالی بخش و کلید گرانبهای وصول به معبود و حرکت به سوی کمال را به انسان ها معرفی نمایند. و عده ای زیادی از بزرگان اهل کمال و عرفای اهل دل به این باورند که ولایت همان کلید ارزشمند وصل به ساحل نجات است.جناب مولانا یکی از آن بزرگان است که گویا این مهم را خوب دریافته است و آن را با جان و دل فهم نموده است و یا بهتر بگویم آن را با اعماق وجود چشیده است و شاید بتوان گفت برخورد او با شمس تبریزی شاهد بر این ادعاست.مولانا تحقق توحید و اخذ مطلوب را پذیرش اصل ولایت دانسته و پیر و ولی را چراغی برای رسیدن به توحید می داند ، همانگونه که قرآن کریم ، انبیاء و اولیای الهی ، انسان ها را دعوت به پذیرش ولایت خدا ،رسولان و اولیاء می کندو تنها نجات را در پذیرش و قرار گرفتن در زیر چتر گسترده ولایت می دانند. ایشان نیز تأکید بر نجات بشریت با راهنمایی ولی و آگاهان و دانایان راه دارد. آن هم نه هر ولایت بلکه ولایتی که در راستای ولایت خدا باشد ، و نه هر ولی بلکه ولی ای که خود دست در دست خدا دارد.لذا، در این پژوهش سعی شده است به روش کتابخانه ای نگاه جناب مولانا و برخی از عرفای اسلامی ، در خصوص ولایت ، تفاوت ولایت با نبوت، امتیازات و ویژگی های اولیاء، آثار و نتایج تبعیت از ولایت ، انواع مراتب و شرایط ولایت مورد بررسی قرار گیرد.کلید واژه: عرفان اسلامی ، ولایت ، توحید، کمال، آثار مولانا .

در این پایان نامه تلاش شده تا به مهم‌ترين آثاري كه پذيرش و قبول توحيد بر اعتقادات، اخلاق واجتماع دارد اشاره شود. بنابر این به صورت بسيار گذرا به توحيد و مراتب آن و همچنين بينش توحيدي،‌ اهميت توحيد و رابطه تنگاتنگ ايمان و عمل اشاره شده است. سپس تلاش شده است تا به آثار اعتقادي بينش توحيدي پرداخته شود و سه اثر اعتقادي بسيار مهم يعني نبوت، معاد و امامت مورد بررسي قرار گرفته است. سپس وارد مبحث آثار اخلاقي مي‌شويم وبا توجه به اينكه اين آثار بسيار فراوان مي‌باشند در اينجا هشت اثر مهم، توكل، اخلاص، صبر، دعا، شكر، خوف و رجاء، سكينه و قلب سليم مورد بررسي و تعريف قرار گرفته و اثر هر كدام بر زندگي انسان بررسي شده است. و در نهايت به آثار اجتماعي اشاره شده و براي اين امر سه اثر مهم؛احسان، عدل و خوش‌خلقي تعريف و اثر آنها بر زندگي اجتماعي مورد بررسي قرار گرفته است.

دراین نوشتارکه سه فصل می باشد، به بررسی تهلیل در آیات و روایات پرداخته شده است؛در فصل اول به طرح تحقیق و مفهوم شناسی پرداختهشده است ؛ در بخش مفهوم شناسی ، مباحث معنای لغوی تهلیل ، بررسی های معنایی ، صرفی و نحوی کلمات و حروف جمله ی «لااله الاالله»،معنای اصطلاحی تهلیل در روایات و اقوال علما،ویژگی هایهای لفظی و اسامی آن ، وجه تسمیه ی آن به کلمه ی اخلاص و مرکّب یا بسیط بودن آن بیان شده است؛در فصل دوم به بررسیواژه ی تهلیل در دو بخش اعتقادی و اخلاقی پرداخته شده است؛عناوین مباحث بخش اعتقادی عبارتند از:توحید اساس معارف قرآن، مهم ترین دعوت انبیاء، ادلّه ی اثبات توحید، موارد استعمال تهلیل و کلمه ی اخلاص درقرآن واقسام توحیددرعبارت « لا إله إلّا الله» می باشد؛دربخش اعتقادی هم به مباحثی چون نقش تهلیل در دوری از رذایل اخلاقی و ایجادفضایل اخلاقی و سیر اخلاقی مندرج در«لااله الا الله» پرداخته شده است.فصل سوم اختصاص به شرایط،فضایل و آثار تهلیل دارد؛شرایط تهلیل شامل اخلاص ، ولایت و ترک گناهان است؛فضایل تهلیل و کلمه ی اخلاص به صورت جداگانه بیان شده اندوبه آثار تهلیل دردوبخش درهرزمان و مکان و درزمان ومکان خاصّ اشاره شده است.

در این پژوهش اثرات تربیتی توحید در دو بعد فردی واجتماعی انسان با تمرکز بر روی معارف قرآن کریم وتفاسیر به خصوص تفسیر شریف المیزان مورد بررّسی قرار گرفته است.بعد فردی آثار تربیتی توحید درجنبه‌ی فکری و عقلانی، روحی و روانی، اخلاقی و جسمی و در بعد اجتماعـی در چهار زمینه نظام خانواده، جنبه‌ی سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مطرح می باشد.

یکی از مکاتب اخلاقی ـ عرفانی شیعه که مورد توجه و استقبال علمای زیادی قرار گرفته مکتب مرحوم آخوند ملاحسینقلی همدانی می‏باشد. از آنجا که ساختار نظام‏مند و منسجمی برای این طریق? اخلاقی ـ عرفانی تدوین نشده است، این نوشته در صدد بررسی و تنظیم این روش سیر و سلوکی است. هدف اصلی این مکتب شریعت‏مدار، رسیدن به «توحید» است با اهتمام ورزیدن بر دو امر اساسی «مراقبه» و «معرفت نفس». مراقبه یعنی غافل نشدن از حضور حضرت حق در مراتب و درجات مختلف. این نظام سلوکی، بهترین راهِ رسیدن به معرفت و توحید را سیر و حرکت در «نفْس» یعنی «معرفت نفس» می‏داند. به عبارتی دیگر سالکِ راه حق، با قدم نهادن در معرفت نفس، سه عالَمِ طبیعت، مثال و عقل را پشت سر گذاشته و وارد عوالم توحید می‏شود؛ یعنی به توحید افعالی، صفاتی، أسمائی و ذاتی رسیده و در نهایت فانی در حضرت حق می‏گردد.

اصل حقیقی در جهان توحید است ، انبیا و اهل بیت: هم فضیلت اصلی شان توحید است و ایشان به چیزی جز توحید دعوت نمی کردند پس امامت و ولایت تشریعی، یکی از اساسی ترین پایه های اسلام و توحید ناب است و از متن دین و توحید افعالی برخاسته است. بنابراین نیاز همیشگی بشر بوده و حتی در زمان غیبت نیز استمرار دارد. . در مکتب اسلام همان قدر که وجود پیامبران برای هدایت بشر لازم بوده، ضرورت وجود امام نیز غیر قابل انکار است؛ چرا که انسان در هر زمان، مکان، جهت نیل به سعادت حقیقی نیازمند راهنمایانی است که او را تا سر منزل مقصود هادی باشد که در عصر حضور، امام معصوم: و در عصرغیبت هم شبیه ترین فرد به آن بزرگواران، یعنی ولی فقیه جامع شرایط چنین مسئولیتی را بر عهده دارد.طبق دیدگاه شیعه حاکمیت مختص خداوند است که به پیامبر اکرم9و ائمه معصومین: اذن حاکمیت داده شد و در عصر غیبت نیز امور شیعیان رها نشده بلکه با توجه بهادله عقلی و نقلی، « ولی فقیه» حاکم مأذون است.

محبت به خدای تعالی اصل واساس دین اسلام را تشکیل می دهدواگر زیر بنای بحث تربیت اخلاقی قرار گیردآثار شگرفی را درپی خواهد داشت.زیرا محبت فی نفسه انسان را به سوی مشابهت ومشاکلت سوق داده واستعدادهای نهفته اش راشکوفا خواهد نمود. حال اگر متعلق این محبت خدای تعالی که کمال مطلق است باشد، محبت او باعث شکوفا شدن فضائل وریشه کن شدن رذائل اخلاقی خواهد شد. باور به توحید واقسام آن تنها راهی است که انسان رامتخلق موحد به معنای واقعی کلمهخواهد نمود واورا تا وجه الله شدن سوق خواهد داد. این نوشتار ضمن تبیین توحید واقسام آن و تفکیک مقامات موحدان،به روش تربیتی قرآن کریم که برپایه محبت استوار است پرداخته وبه بیان هفت روشاز روشهایی که قرآن جهت ایجاد و تقویت محبت الهی در قلوب انسانها استفاده نموده(همچون القای جهان بینی صحیح،دعوت به عبادت،دعوت به همنشینی با صالحان،تکریم انسان و...) پرداخته است.درپایان نیز هفت قسم از اقسام توحید( توحیددر ربوبیت،توحیددر محبت،توحیددر رازقیت،توحیددر هدایت،توحیددر مالکیت،توحیددر عبادت وتوحیددر خالقیت)بیان گردیده وآثار باور به هرکدام دررشد25فضیلت از فضائل اخلاقی مطرح شده است واین نتیجه حاصل شدکه تنها راه رشد فضائل اخلاقی باور به توحید ومحبت توحیدی است واین روش جایی برای رذائل باقی نمی گذارد تا حکم به دفع آن شود.لکن باور به توحید دارای مراتبی است که هرچه عمیق تر باشد آثار آن نیز بیشتر وعمیقتر خواهد بود