مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
عقل بالفعل عقل بالملکه عقل فعال عقل هیولایی
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 328
روش شناسی کشف قلمرو سنت
نویسنده:
ابوالقاسم علیدوست؛ مرتضی حسینی کمال‌آبادی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
وضعیت نشر :
تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی,
چکیده :
پیامبر خدا(ص) و امامان معصوم(ع) گذشته از رسالت، بیان شریعت که از پرتو جعل الهی بر عهده آنان آمده، جهات دیگری نیز دارند. گفتار، کردار و تقریر معصومان(ع) سنّت را به عنوان یکی از منابع استنباط رقم زده است؛ اما مشکلی که در این میان برای مستنبط احکام رخ می‌دهد آن است که آیا از هر روایتی می‌توان استنباط فقهی صورت داد یا نه؟ در اینجاست که سخن از شئون و جهات مبیّنان شریعت و کشف دقیق قلمرو سنت برای فقیه، موضوعی مهم شمرده می‌شود. مسئله‌ای که پژوهش حاضر بدان پرداخته، عبارت است از روش کشف قلمرو سنت است. به منظور حل این مسئله، پنج روش‌، بررسی و ارزیابی شده است. این روش‌ها عبارت‎اند از: عقلی محض، عقلی نقلی، نقلی فقهی، سیستماتیک و نقلی محض. روش نقلی محض اگر با مصداق‏شناسی شئون، تکمیل و با بهره از روش‎های دیگر پیشرفت داده شود، بی‌تردید بهترین راه است.
صفحات :
از صفحه 29 تا 48
مشخصات اثر
معرفی مکتب تفکیک
نویسنده:
حسن میلانی
نوع منبع :
مقاله , مدخل اعلام(دانشنامه اعلام)
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF متن
چکیده :
مقاله حاضر بر اساس منابع دست اوّل مکتب تفکیک که پیروان آن غالباً آن ها را از دسترس محققان دور نگه می‌دارند، اثبات می‌کند که مبانی مکتب تفکیک که داعیه مخالفت با فلسفه و عرفان دارد، دقیقاً همان مبانی مکتب فلسفه و عرفان است، و ایشان در مطالبی مانند «نفی معنای حقیقی خلقت» و «وحدت وجود و یکی بودن خالق و مخلوق» و «نفی تعقّل و تفکّر و روی آوردن به کشف و شهودهای صوفیانه» و «سوفسطایی‌گری و نفی هر واقعیّتی غیر از وجدان و شهودهای درونی» و سایر مطالب اساسی عقیدتی، کاملاً هم نوا با همان فلسفه و عرفانی هستند که خیال می‌کنند با آن مخالفند.
مشخصات اثر
آثار العلوية
نویسنده:
محمد بن احمد ابن رشد؛ محقق: سهیر فضل الله ابو وافیه، سعادعلی عبدالرزاق؛ ناظر: زینب محمود خضیری؛ مقدمه نويس: ابراهیم مدکور
نوع منبع :
کتاب , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF معرفی کتاب فهرست
وضعیت نشر :
قاهره: ,
چکیده :
کتاب «الآثار العربیة» متن عربی تلخيصی است كه ابن رشد از كتاب ارسطو یعنی متئورولوگیا كرده است و در آن به مباحث طبیعی و جوی پرداخته شده است. آثار علوی، یا کائنات الجو، عنوانی است که فلاسفه اسلامی در مورد مباحث مربوط به پدیده‌ های جوّی به کار برده‌ اند. در نظر این دانشمندان، آثار علوی یکی از ۸ بخش اصلی دانش های طبیعی است که «باز نماینده و خبر دهنده بود از حادثه‌ هایی که در هوا پیدا شود چون رعد و برق و باران و برف و شگفتی هایی که بر زمین بود چون بیرون آمدن چشمه‌ ها و روان گشتن کاریزها و رودها از کوه ها و آن چیزها که در زمین تولد کند مانند جوهرهایی که آن را فلزات گویند و انواع کبریت (گوگرد) و زیبق (جیوه) و زاج و مانند این». زمینه اصلی این مباحث کتاب متئورولوگیای ارسطو است که توسط یحیی بن بطریق از مترجمان دوره مأمون عباسی، از سریانی به عربی ترجمه شده است. این کتاب از لحاظ ریشه‌ یابی عقاید مربوط به زمین‌ شناسی و هواشناسی و چگونگی تکوین نظریه‌ های مربوط به طبیعیات، در میان مسلمانان اهمیت بسزایی دارد و از سده ۳ق/۹م توجه اهل فن را به خود برانگیخته و اینان در توضیح و یا تکمیل آن کتاب ها نوشته‌ اند. ابن رشد با این استدلال که اگر اجرام سماوی دارای نفس بودند حرکت های یکنواخت و یک جهت نداشتند عالم نفوس فلکی یا ملکوت را از کیهان شناسی خویش حذف کرد و فضای صمیمیت و آشنایی مستقیم عقل و طبیعت را گستراند که نتیجه این پیوند را در تفسیر و برداشت ابن رشد از عقل فعال به خوبی و روشنی می توان دید. وی اگرچه عقل فعال را جوهر مفارق می داند لیکن آن را مغایر و مباین نفس انسانی (عقل انفعالی) نمی داند بلکه پیوسته به آن می داند به گونه ای که نفس انسانی از هم جوشی و هم سنخی با عقل فعال به شناخت و معارف عالیه دست می یازد. در این کتاب ابن رشد اشتباه های ابن سینا و ابونصر فارابی را در مورد آفرینش بیان می کند و سپس افاضه آن نیروی واحد را که پدیدآورنده همه پدیدگان می شود شرح می دهد.
مشخصات اثر
ماهیت اراده در آثار اسپینوزا
نویسنده:
رضا برنجکار
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه متنی
چکیده :
اسپینوزا در آثارش تعریفهای متفاوتی را از اراده ذکر می‏کند. این تعریفهای به طور مشخص عبارت‏اند از: هر عمل درونی و نفسانی، اعم از تصور، میل و خواهش ؛ هر نوع تصدیق و انکار، تصدیق و انکار حق و باطل یا تصور حق و باطل یا عقل ؛ خواهش و میل با کوشش نفسانی برای حفظ ذات. در جمع میان این موارد, احتمالاتی مطرح است. از جمله این که اسپینوزا در این تعریفها گاه به اصطلاح عام اراده نظر دارد و گاه به اصطلاح خاص اراده و گاه به معنای عرفی و لغوی آن
مشخصات اثر
الرد على المنطقيين
نویسنده:
ابن تيمية
نوع منبع :
کتاب , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات) , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
ابن تیمیه‌ دین‌ اسلام‌ را دین‌ فطرت‌ می‌خواند و عقل‌ را موافق‌ و مطابق‌ نقل‌ می‌شمارد و حتی‌ احکام‌ عقل‌ را مأخوذ از قرآن‌ و احکام‌ شرع‌ می‌داند. بدیهی‌ است‌ که‌ چنین‌ کسی‌ باید با علوم‌ عقلی‌ مستقل‌ مخالف‌ باشد و با حکما و فلاسفه‌ که‌ درباره خداشناسی‌ و کلام‌، عقایدی‌ مستقل‌ اظهار داشته‌اند، مخالفت‌ کند. البته‌ او نظر فلاسفه طبیعی‌ و ریاضی‌ را در حوزه مخصوص‌ طبیعت‌ و ریاضیات‌ قبول‌ دارد، اما به‌ هیچ‌ وجه‌ درباره الهیات‌ و احکام‌ و اخلاق‌ و سرنوشت‌ انسان‌، برای‌ ایشان‌ حق‌ اظهارنظر قائل‌ نیست‌. او دین‌ اسلام‌ را مطابق‌ آیه‌ ۳۰ از سوره روم‌، دین‌ فطرت‌ می‌خواند: فَاَقِم‌ْ وَجْهَک‌َ لِلدّین‌ِ حَنیفاً فِطْرَت‌َ اللّه‌ِ فَطَرَ النّاس‌َ عَلَیها.... او با این‌ اعتقاد منکر فلسفه‌ و منطق‌ است‌ و مخصوصاً منطق‌ را که‌ منطقیان‌ آن‌ را راه‌ کسب‌ حقایق‌ و روش‌ درست‌ اندیشه‌ می‌شمارند، سخت‌ منکر است‌ و عقیده‌ دارد که‌ منطق‌ ارسطویی‌ راه‌ به‌ حقیقت‌ نمی‌برد و بر خلاف‌ آن‌چه‌ ادعا می‌شود، راه‌ درست‌ تفکر و دوری‌ از خطای‌ اندیشه‌ هم‌ نیست‌. او در این‌ دو کتاب‌ تألیف‌ کرده‌ است‌ که‌ مهم‌ترین‌ آن‌ دو کتاب‌ الرد عی‌ المنطقیین‌ نام‌ دارد و ظاهراً همان‌ است‌ که‌ نصیحة اهل‌ الایمان‌ فی‌ الرد علی‌ منطق‌ الیونان‌ نیز نامیده‌ می‌شود، و سیوطی‌ گفته‌ است‌ که‌ در ۲۰ «کراسه‌» است‌ و آن‌ را خلاصه‌ کرده‌ و جهد القریحة فی‌ تجرید النصیحة نام‌ نهاده‌ است‌.
مشخصات اثر
تحلیل نسبت میان عقل و ایمان از دیدگاه آگوستین و ملاصدرا
نویسنده:
زهرا محمودکلایه
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
مشخص ساختن کارکردهای عقل و ایمان در ارتباط با معارف و باور های بشر، از چالش برانگیز ترین مسائل پیش روی اندیشمندان در طول تاریخ بوده و همچنان از مسائل اساسی در حوزه فلسفه دین و کلام جدید است. یکی از مهمترین حوزه های مواجهه و رویارویی این دو عنصر با یکدیگر مربوط به مسئله سنجش عقلانی متعلقات ایمان است. برخی از اساسی ترین پرسش های مربوط به این حوزه عبارت است از این که عقلانیت بشری یا معرفت عقلانی به چه معنا است و محدوده عملکرد آن کدام است؟نسبت هر یک از عناصر عقل و ایمان، با معارف بشری چیست؟آیا اعتقاد ما به گزاره های دینی که متعلق ایمانند، داخل در حوزه فعالیت عقل خواهد بود و آیا می توان برای عقل نقشی در موجه ساختن و سنجشِ صدقِ ایمان دینی قائل شد؟قدیس آگوستین(354-430م) که در زمره آباء کلیسا در غرب به حساب می آید و ملاصدرا(1571-1641م) که از بزرگان جریان فلسفه اسلامی در شرق است، هر دو از جمله افرادی هستند که عمیقاً به این مسئله توجه داشته و برای یافتن پاسخ مناسب در تبیین رابطه عقل و ایمان کوشیده اند.در پژوهش حاضر این مسائل را در اندیشه این دو متفکر پیگیری خواهیم کرد.
مشخصات اثر
نگره های عمده در پیوند دین و فلسفه
نویسنده:
مهدی افضلی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
در این نوشتار در پی این هستیم که نسبت میان دین و فلسفه- که تحت عناوین چون رابطه عقل و وحی، دین و فلسفه، تعقل و ایمان، عقل و اعتقاد و ... مطرح شده است- را به کاوش بنشینیم و نظرگاه های متفکران پیرامون موضوع را مطرح و نقد و ارزیابی نماییم تا روشن شود که این دو، چه نسبت با هم دارند، آیا متعارض اند یا تعامل دارند و یا اصولا بگونه ی اند که سخن از تعارض و تعامل در آنها بی معنی است؟ چنانکه باید روشن شود که در صورت تعارض دین و فلسفه چه کار باید کرد، آیا دین مقدم است یا عقل یا تفصیلی در کار است؟ اینها پرسشهایی است که این نوشتار در صدد پاسخ گرفتن از مکاتب و افراد صاحب نظر برای آنهاست.
مشخصات اثر
تحلیل و نقد وحی‌شناسی دکتر نصر حامد ابوزید از منظر علامه طباطبایی
نویسنده:
صغری خیرجوی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی
چکیده :
شناخت وحی به صورت عام و ماهیت قرآن به صورت خاص از بحث‌های بسیار مهم و ضروری است. به‌خصوص که چیستی وحی در عصر جدید چالش‌های زیادی را در حوزة تفکر اسلامی به‌وجود آورده است. مقالة حاضر با رویکرد توصیفی‌ـ‌تحلیلی و انتقادی‌ـ‌‌مقایسه‌ای به مسئلة چیستی وحی از دیدگاه علامه طباطبایی (قرآن‌شناس سنتی) و نصر حامد ابوزید (قرآن‌شناس مدرن) می‌پردازد تا همانندی‌ها و ناهمانندی‌های موجود میان نظریات این دو متفکر را یافته و آرای اختلافی را از دیدگاه علامه طباطبایی نقد کند. چراکه آرای این دو متفکر در تقابل باهم بوده و مقایسة آن‌ها راه‌گشای جست‌وجوگران در کشف حقیقت خواهد بود. علامه حقیقت وحی را از خود وحی می‌فهمد. او قرآن را وحی الهی، معجزه، دارای عصمت و معنای ثابت می‌داند. از نظر او حقیقت قرآن ازلی و قدیم است. در حالی که ابوزید قرآن را امری انسانی می‌داند. او قرآن را حادث، کلام پیامبر و تاریخ‌مند و فرهنگی می‌خواند که معنای ثابت ندارد. از نظر او برخی باورها از فرهنگ عصر نزول در قرآن وارد شده که در عصر حاضر منسوخ هستند.
صفحات :
از صفحه 1 تا 33
مشخصات اثر
تهذیب المنطق والکلام
نویسنده:
سعدالدین التفتازانی
نوع منبع :
کتاب
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
قاهره: مطبعه السعاده,
کلیدواژه‌های اصلی :
16. کلام عقلی , منطق , کتب منطق
چکیده :
«تهذيب المنطق و الكلام»، تفتازانى رساله‌اى است مشهور از تفتازانى در منطق و كلام به زبان عربى كه تفتازانى آن را در 789ق، به پایان رسانده است. اين رساله با همه فشردگى و اختصار، از متون معتبر در حوزه‌هاى آموزشى قديم بوده، و بر آن شرح‌ها و حواشى فراوان نوشته شده است. وى تهذيب را براى پسرش نوشته و ازاين‌رو از ابتدا، نگارش آن به قصد تعليم بوده است. نام كامل اين رساله «غاية تهذيب الكلام في تحرير المنطق و الكلام و تقريب المرام من تقرير عقايد الإسلام» بوده و تفتازانى در آغاز كتاب، آن را راهنمايى براى طالبان حقيقت و آگاهى معرفى كرده است.[۲] ديگر ويژگى مهم تهذيب همراهى دو موضوع منطق و كلام است كه بايد آن را از پيامدهاى توجه متكلمان به منطق و فلسفه دانست؛ چراكه در اين دوره، برخلاف سنت كلامى متقدم، جايگاه منطق و تا حدودى فلسفه ارسطويى تثبيت شده بود. پيش از تفتازانى، همنشينى علم كلام با مباحث امور عامه فلسفى در متن واحد سابقه داشته است كه از آن جمله مى‌توان به «المحصل» فخرالدين رازى، «المقاصد» خود تفتازانى و «المواقف» قاضى عضدالدين ايجى اشاره كرد. بااين‌همه، بخش‌هاى فلسفى اين متون هيچ‌يك به‌عنوان اثر مستقل موردنظر نبوده‌اند. بنابراین كار تفتازانى را با توجه به تعليمى بودن اثر مى‌توان شيوه‌اى جديد و گواه اين دانست كه از ديدگاه او، منطق ابزارى معتبر و كارآمد براى همه كسانى است كه قدم در راه يادگيرى روش‌هاى استدلالى و جدلى علم كلام مى‌نهند. وجود اين ديدگاه درباره نسبت منطق با كلام موجب مى‌شده است كه در برخى تحريرهاى آموزشى ديگر، كليات اين دو رشته را در متن واحدى بگنجانند؛ چنان‌كه دو اثر مجزاى «تجريد المنطق» و «تجريد الكلام» از خواجه نصيرالدين طوسى (د 672ق) در منظومه‌اى واحد تلخيص شده‌اند.
مشخصات اثر
نقد و بررسی دیدگاه‌ها و شبهات مربوط به خاتمیت از دیدگاه آیات و روایات و عقل (نقل و عقل)
نویسنده:
محسن یاراحمدی قرایی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات) , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
یکی از مهم‌ترین و بنیادی‌ترین آموزه‌های اسلامی، مساله خاتمیت است، مساله خاتمیت و این‌که پیامبر اسلام (ص) آخرین پیامبر الهی است از مسائلی است که همه مسلمین از هر گروه و مذهبی به آن معتقدند و نه تنها دانشمندان بلکه فرد فرد توده‌های مردم مسلمان نیز با آن آشنا هستند و به اصطلاح از «ضروریات اسلام» است که هر کس مختصر معاشرتی با پیروان این مکتب داشته باشد به زودی در می‌یابد که آنان پیامبر اسلام (ص) را آخرین پیامبر الهی می‌دانند، آیات و روایات فراوانی، اسلام را به عنوان آخرین دین الهی و پیامبر اکرم (ص) را به عنوان پایان‌دهنده سلسله پیامبران معرفی کرده‌اند. ارتباطی که این مساله با مسائلی مانند امامت و رهبری و جاودانگی و جامعیت دین دارد، اندیشمندان اسلامی را بر آن داشته است تا در اطراف رازها و اسرار این حقیقت دینی، تاملات بیشتری داشته باشند. شبهاتی که در این پایان نامه به بررسی آنها پرداخته شده است به شرح ذیل می‌باشد: الف) شبهات بخش اول (تشکیک در ادله خاتمیت): 1ـ خاتم النبیین در آیه 40 سوره مبارکه احزاب دلالت بر ختم نبی دارد نه ختم رسل (فرق بین نبی و رسل). 2- تاویل خاتم به انگشتر، زینت، مهر تصدیق (شبهه اول). 3ـ حدیث پیامبر(ص( که فرمودند : من اولین انسان و نخستین پیامبر هستم (شبهه دوم). 4ـ نبی شدن ابراهیم فرزند پیامبر در صورت زنده ماندن (شبهه سوم). ب) شبهات بخش دوم (استدلال بر استمرار نبوت با تکیه بر آیات قرآن): 1ـ استدلال به آیه 35 سوره مبارکه اعراف مبنی بر تداوم ارسال رسول (شبهه اول). 2ـ استدلال به آیه 15 سوره مبارکه مومن مبنی بر تداوم ارسال رسول (شبهه دوم). 3ـ استدلال به آیات 47 و 49 سوره مبارکه یونس و حدیث پیامبر مبنی بر استمرار ارسال رسول بعد از پیامبر(ص) (شبهه سوم). 4ـ دلالت تعدای از آیات قرآن ]نبأ،28 ـ ق،41 و 42ـ مطففین،6ـ فجر،22ـ انعام،158[ مبنی بر استمرار ارسال رسول بعد از پیامبر(ص) (شبهه چهارم). همچنین در بحث عقلی خاتمیت به نقد نظریات اقبال لاهوری، سروش و مجتهد شبستری با تاکید بر آراء ونظریات شهید مطهری پرداخته شده است.
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 328