مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «الفرقة الناجیة» نوشته محمدموسوی سلطان واعظین شیرازی، که به زبان عربی تدوین شده، سعی کرده علل اختلاف و افتراق مسلمانان، و پدید آمدن فرقه‌های مختلف را مطرح ساخته و طی آن، سیر تاریخی پیدایش عقاید متفاوت را نشان دهد و از این منظر، فرقه‌ ها و آیین‌ های گوناگون، به ویژه مکتب تشیع را معرفی نماید.

«الإمامُ الصّادق وَ الْمَذاهِبُ الأرْبَعَة» (امام صادق و مذاهب چهارگانه) کتابی به زبان عربی نوشته اسد حیدر از نویسندگان شیعه اهل عراق است. این کتاب، به تحلیلی نو و جامع، پیرامون ابعاد شخصیت امام صادق (ع) پرداخته است. کتاب در چهار جلد تنظیم شده و هر جلد شامل دو جزء است. همان‌ گونه که از نام کتاب پیداست، مؤلف، بیشتر به تحلیل مکتب فقهی، علمی و تفسیری امام صادق (ع) در ارتباط با مذاهب چهارگانه اهل سنّت و پیشوایانِ آنان پرداخته است. جلد سوم، با نقل و نقد آراء مستشرقین و مؤلفانی که درباره شیعه و معتقدات این مذهب سخن گفته‌ اند آغاز شده و در ادامه به نقد دیدگاه‌ های «ابوزهره» در کتابی که درباره امام صادق (ع) نوشته می‌ پردازد. در بخش عظیمی از جلد سوم، به فقه از دیدگاه شیعه و اهل سنت می‌ پردازد و با یک بررسی تطبیقی و مقایسه‌ ای در ابوابی مانند وضو، غسل، تیمم، نجاسات و نماز به تمایزات این دو دیدگاه می‌ پردازد.

کتاب «في رحاب التشیّع» نوشته محمدعلی شمالی است. در آغاز كتاب به معنای اصطلاحی شیعه و ظهور تشیع اشاره گردیده سپس مصادر فكر شیعی معرفی شده كه عبارت‌ اند از: قرآن، سنت، اهل بیت، عقل و اجماع، بخش دیگر كتاب مربوط عقاید شیعه و اصول دین است كه پس از آن اعمال عبادی شیعه تبیین شده است. این كتاب به زبان عربی بوده و در انتها نیز میزان جمعیت شیعه در كشور های جهان، ذكر گردیده است.

«الإمامُ الصّادق وَ الْمَذاهِبُ الأرْبَعَة» (امام صادق و مذاهب چهارگانه) کتابی به زبان عربی نوشته اسد حیدر از نویسندگان شیعه اهل عراق است. این کتاب، به تحلیلی نو و جامع، پیرامون ابعاد شخصیت امام صادق (ع) پرداخته است. کتاب در چهار جلد تنظیم شده و هر جلد شامل دو جزء است. همان‌ گونه که از نام کتاب پیداست، مؤلف، بیشتر به تحلیل مکتب فقهی، علمی و تفسیری امام صادق (ع) در ارتباط با مذاهب چهارگانه اهل سنّت و پیشوایانِ آنان پرداخته است. جلد دوم، با بحث مبسوط‌تری درباره شیعه و مذهب جعفری آغاز می‌ شود و به نقد برخی گفته‌ ها و نوشته‌ های خام یا مغرضانه دیگران می‌ پردازد و شماری از اصحاب امام صادق که حامل فقه و حدیث بوده اند را معرفی می‌ کند. شخصیت‌ های بارزی همچون: ابان بن تغلب، مؤمن الطاق و هشام بن حکم در این بخش، به طور بارزتری مورد توجه قرار می‌ گیرد.

إجتهاد عند الشيعة الإمامية أدوار و أطوار؛ دراسة منهجیة موضوعیة تواکب حرکة الاجتهاد و أدواره و أطواره، مروری تاریخی بر سیر تطور اجتهاد و تفکرات فقهی نزد شیعه امامیه است. در این نوشتار با رویکردی تاریخی به بررسی فراز و نشیب های اجتهاد شیعی پرداخته شده و ادوار مختلف فقه امامیه به تصویر کشیده شده است. نویسنده ابتدا به بیان معنای لغوی و اصطلاحی اجتهاد پرداخته و پس از آن شکل گیری اجتهاد از زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) تا زمان عصر غیبت را از لحاظ تاریخی مورد بررسی قرار داده است. وی روش صحابه و تابعین را در استنباط احکام شرعی از آیات و روایات و سایر منابع فقهی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و اقسام اجتهاد اعم از اجتهاد عقلی و نقلی و دو رویکرد کلی اخباری گری و اصولی نسبت به اجتهاد را در میان مجتهدان شیعی را توصیف کرده است. وی به شش دوره اجتهاد فقه شیعی اشاره کرده و ویژگی های هر دوره را نیز بررسی کرده و نقاط ضعف و قدرت این ادوار را بیان کرده است.

از صدر اسلام در كنار ساير انواع فقه رساله‌اى، فتوائى، آيات الاحكام، نوع ديگرى از فقه ايجاد شده كه به آن فقه خلافى يا مقارنه‌اى گويند. كتاب موجود نوشته مختصرى است كه به اين سبك تأليف شده است و مسئله مسح يا شيئين پاها در وضوء كه مورد اختلاف فقهاى اماميه و ساير مذاهب اسلامى است در آن مورد بررسى واقع شده است. همچنين مسئله مسح بر كفش و جوراب و مسح بر عمامه، محدوده مسح سر همراه با 6 مسئله فرعى فقه خلافى در آن آمده است. در اين كتاب ابتدا نظر اهل تسنن به صورت مفصل و با ذكر نام فقهاى آنان مطرح شده اما در مورد فقهاى اماميّة نام آنان ذكر نشده بلكه با استناد به روايات ائمة معصومين ع بحث شده است. مؤلف اين كتاب كه از فقهاى بنام در زمان خود بوده و در مباحث فقه خلافى متخصص بوده است و مراجع عظيم الشأنى همچون آیت‌الله خوئى عنايت خاصى به ايشان داشته، انصافا در طرح مباحث و بررسى ادله و روايات و استدلال و نقض و ابرام نهايت تلاش خود را نموده و اثر ارزشمند و جاودانه را از خود به يادگار گذاشته است. وى در اين كتاب به كتب تفاسير معتبرى از اهل تسنن و اهل تشيع همچون تفسير كبير فخر رازى، تفسير كشاف زمخشرى،مجمع البيان طبرسى استدلال نموده و از عبارتهاى مفسرين اهل تسنن براى اثبات نظريه اماميّة استفاده نموده است. وى در بيان علل اشتباه ساير مذاهب در اين مسئله، حمل قرآن را به رواياتى كه بنظر آنها صحيح بوده دانسته است و در واقع حمل آيات قرآن كريم به اخبار صريح بر غسل پاها را علت انحراف آنان دانسته است وى از كتب روايى اهل تسنن بيشتر از صحيح بخارى،مسند احمد بن حنبل، سنن ابن ماجه،صحيح مسلم صحيح مسلم، سنن ابن داود رواياتى را نقل نموده است. و از كتب روايى شيعه، بيشتر به تهذيب شيخ طوسى، من لا يخدره الفقيه شيخ صدوق(م 381 ق)، وسائل الشيعه شيخ حر عاملى(م 1104 ق) استناد نموده است.

موسوعة الإمام العسكري (علیه السلام)، توسط گروه علمى مؤسسه ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، آقايان سيد محمد موسوى، عبدالله صالحى، مهدى اسماعيلى و سيد ابوالفضل طباطبايى، تحت اشراف سيد محمد حسينى قزوينى به زبان عربى تدوين شده است. اين اثر سومين موسوعه تدوين‌شده از اين مؤسسه بوده كه دربردارنده آنچه از امام حسن عسکری (علیه السلام) - در گفتار و كردار - صادر شده، همچنين آنچه از ديگران - كتب آسمانى، انبيا، ائمه (علیهم السلام) و شخصيت‌هاى شيعه و سنى - در شأن و منزلت ايشان وارد گرديده است، مى‌باشد؛ به‌عبارت‌ديگر، معجم تمامى امورى است كه به امام عسكرى (علیه السلام) مربوط مى‌باشد. اثر حاضر، گسترده‌ترين و جامع‌ترين كتاب موجود در مورد حيات امام يازدهم علیه السلام مى‌باشد. كتاب با دو مقدمه از ابوالقاسم خزعلى و سيد محمد حسينى قزوينى آغاز و مطالب در نه باب و يك خاتمه تنظيم و در شش جلد منتشر شده است. تعداد احاديث كتاب، حدود 1180 حديث مى‌باشد و از حدود 210 عنوان كتاب از منابع اوليه شيعه و سنى استفاده شده است یکی دیگر از امتیازات و ویژگی های این موسوعه، فهرست های مختلف و متنوّعی است که در 30 عنوان به شرح زیر خواهد بود: فهرست آیات شریفه قرآن، دعاها و زیارات، احادیث شریفه، کلمات غیر معصوم، اسامی 14 معصوم علیهم السلام ، پیامبران سلف و جانشینان ایشان، نام فرشتگان و جنّیان، مردان، زنان، مکان ها و شهرها، صنایع و حرفه ها، فرقه ها و مذاهب، پادشاهان و خلفا، عناوین فقهی، وزن ها و کیل ها و...، اشعار، اوّلیّات، ضرب المثل ها، امراض و آفات، زبان های گوناگون، مقامات الهی، حیوانات، خوراکی ها و آشامیدنی ها، پوشیدنی ها، رنگ ها، زینت آلات، کتاب های آسمانی، وقایع و ایّام، ستارگان، مصادر و منابع موسوعه "جلد دوم" شامل باب سوم در دو فصل: فصل اوّل در 6 موضوع: در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی، فرهنگی، اخلاقی، سیاسی و... فصل دوم در 10 موضوع: پیرامون حالات و برخورد های حضرت با خلفای هم عصر خود. باب چهارم در چهار فصل: فصل اوّل در 6 موضوع: در رابطه با توحید و صفات خدا. فصل دوم در 14 موضوع: پیرامون ملائکه و انبیا علیهم السلام . فصل سوم در 3 موضوع: در بیان احادیث وارده پیرامون مقام ولایت و امامت در 65 عنوان؛ و سپس 13 عنوان در خصوص پنج تن آل عبا علیهم السلام و در پایان 12 عنوان در فضائل و مناقب هریک از امامان علیهم السلام . فصل چهارم در 2 موضوع: مربوط به عالم برزخ و قیامت. باب پنجم در 24 فصل: هر فصلی مربوط به یکی از عناوین فقهی مرسوم بین فقها می باشد.

«موسوعة الإمام الهادي (علیه السلام)» توسط گروه علمى مؤسسه ولى عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) شامل آقايان سيد محمد موسوى، عبدالله صالحى، مهدى اسماعيلى و سيد ابوالفضل طباطبايى، تحت اشراف سيد محمد حسينى قزوينى، تأليف و در سال 1424 ق منتشر شده است. از جمله اهداف نگارندگان در اين دايرة المعارف، بررسى موضوعات كلامى، فقهى، تاريخى و غير آن بر حسب كلام امام (علیه السلام) بوده است. كتاب با دو مقدمه از ابوالقاسم خزعلى و سيد محمد حسينى قزوينى آغاز و مطالب در نه باب و يك خاتمه، در چهار جلد، تنظيم شده است. ابوالقاسم خزعلى در مقدمه‌ اش بر كتاب به شرح حال امام هادى (علیه السلام) و اخبار و زيارات صادر شده از آن حضرت از جمله زيارت جامعه كبيره و زيارت غديريه به اجمال اشاره كرده است. سيد محمد حسينى قزوينى نيز در مقدمه‌ اش ضمن بيان وظيفه و رسالتى كه مؤسسه ولى عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر عهده دارد. "جلد دوم" شامل: باب چهارم، درباره عقايد و مشتمل بر چهار فصل است كه موضوعات زير به ترتيب در آن مطرح شده است: توحيد، نبوت، امامت و معاد. در باب پنجم، در بيست و سه فصل، به احكام فقهى پرداخته شده است: مقدمات فقه، طهارت، نماز، روزه، زكات، خمس، حج و زيارت، جهاد و تقيه، نكاح و احكام اولاد، طلاق، وقف‌ ها و صدقه‌ ها، دين و قرض و ضمان، وصيت، اجاره، شفعه و لقطه، بيع و تجارت، بندگان، ارث، خوردنى و آشاميدنى‌ها، زينت و تجمل، قسم و نذر، قضاوت و شهادت، حدود و قصاص و ديات. باب ششم، داراى دو فصل بوده و در آن، روايات مربوط به قرآن و ادعيه و اذكار گردآورى شده است.

كتاب «الاستصحاب» اثر آيت الله روح‌ الله موسوی خ‍م‍ی‍ن‍ی‌ (قدس سره)، به زبان عربى و درباره يكى از كاربردى‌ ترين بحث‌ هاى اصول عمليه علم اصول فقه است كه دسته‌ اى از انديشمندان اين عرصه، تأليفات مستقلى را به آن اختصاص داده‌ اند. كتاب، مشتمل بر چهار فصل، نه تنبيه، يك خاتمه و دو عنوان كلى «حال ادلة الاستصحاب مع سائر الادلة» و «حال الاستصحاب مع سائر القواعد» است. فصل اول، درباره تعريف استصحاب و بررسى احتمالات مختلف در زمينه اصل عملى يا اصل شرعى بودن يا اماره شرعى يا... بودن استصحاب و از ادله اربعه نبودن آن و بيان ضابطه اصولى بودن يك مسئله و... است. فصل دوم، درباره وضعيت جريان استصحاب در احكام عقلى و بيان اشكالات وارده بر شيخ انصارى و پاسخ آنها و... است. فصل سوم، پيرامون تفصيل بين شك در رافع و شك در مقتضى و ذكر اخبار استصحاب و... است. فصل چهارم، درباره احكام وضعى و تحقيق ماهيت آنها و... است.

«تنقیح الاصول» (مباحث الاجتهاد و التقلید)، اثر حضرت امام خمینی مي باشد كه به زبان عربي نگاشته شده است. این كتاب مشتمل بر مجموعه تقریرات و درس‌ های امام خمینی (ره) در باب اصول فقه است كه آن را در حوزه‌ های علمیه نجف اشرف تدریس می‌كرده‌ اند. این كتاب پس از جمع‌ آوری، به تصحیح و شرح حسین تقوی اشتهاردی (یكی از شاگردان امام خمینی ره) در قالب چهار جلد تدوین شده است. اشتهاردی پس از ذكر جزء به جزء مطالب امام خمینی (ره)، نظرات دیگر علما را برگرفته از كتاب‌ هایی چون: احتجاج، من لایحضر الفقیه، وسائل الشیعه، كفایت الاصول، مقالات الاصول، نهایت الاصول و بدائع الافكار در كنار نظرات امام درج كرده است.